nghiên cứu xác lập cơ sở khoa học phân vùng ưu (6)

23

nước là một chức năng quan trọng của đất ngập nước và được thể hiện chủ yếu

thông qua việc ngăn chặn bốc hơi bề mặt, tăng cường thẩm thấu nước mưa và thổ

nhưỡng, giảm thiểu dòng chảy bề mặt. WC được tính toán bằng phương pháp cân

bằng nước, bao gồm lượng mưa, khả năng bảo tồn đất và lượng bốc hơi. Mô hình

chỉ số phù hợp môi trường sống được sử dụng rộng rãi để mô tả các điều kiện sống

của động vật và thực vật, có thể phản ánh chức năng duy trì đa dạng sinh học một

cách không trực tiếp. Trong nghiên cứu này đã tổng hợp loại sử dụng đất, khoảng

cách tới khu vực được bảo vệ, độ cao, độ dốc, khoảng cách tới đường giao thông và

khoảng cách tới nguồn nước để phân tích chỉ số HSI. Nghiên cứu sử dụng năng suất

sơ cấp ròng (NPP) để thể hiện các chức năng sản xuất của đất ngập nước (WP) dựa

trên bức xạ quang hợp hấp thụ (APAR) và sử dụng năng lượng ánh sáng thực tế.

Các chỉ số trong nghiên cứu này mới chỉ thể hiện một số rủi ro, áp lực bên

ngoài và bên trong ảnh hưởng đến hệ sinh thái đất ngập nước, không thể hiện, đánh

giá được các giá trị, dịch vụ hệ sinh thái đất ngập nước mang lại một cách đầy đủ.

Sarkar và cộng sự [200] đã sử dụng 8 chỉ số đầu vào là tỷ lệ chuyển đổi đất

ngập nước, mức độ tiếp cận kênh mương, mức độ tiếp cận đường giao thông, mật

độ dân số, tốc độ tăng dân số; hiện trạng cơ sở hạ tầng, hiện trạng nghề nghiệp, hiện

trạng xã hội để đánh giá rủi ro khu vực đất ngập nước Ramsar đông Kolkata

(EKWA). Tương tự, Malekmohammadi và Blouchi [184] đã sử dụng phương pháp

ra quyết định đa tiêu chí và GIS trong đánh giá rủi ro sinh thái của các hệ sinh thái

đất ngập nước vùng đất ngập nước quốc tế Shadegan, phía Tây Nam Iran dựa trên

các yếu tố rủi ro xảy ra hạn hán/mực nước thấp; nhiệt độ cao và lượng bốc hơi cao;

độ mặn của nước ở vùng đất ngập nước; trầm tích; khai thác quá mức tài nguyên tự

nhiên; sự xâm nhập của nước thải nông nghiệp và chăn nuôi; sự xâm nhập của nước

thải công nghiệp; sự xâm nhập của nước thải nông thôn và đô thị; ô nhiễm dầu; thay

đổi chế độ dòng chảy; thay đổi môi trường sống tự nhiên và xây dựng đường giao

thông. Những nghiên cứu này đã xác định được mức độ rủi ro tiềm ẩn có thể tác

động đến hệ sinh thái đất ngập nước, về cơ bản đã trả lời cho câu hỏi khu vực nào

cần bảo vệ nhưng bỏ ngỏ việc xác định thực trạng chất lượng tài nguyên, môi

trường của các hệ sinh thái, không đề cập đến các các tiêu chí xác định giá trị, dịch

vụ mà hệ sinh thái đất ngập nước vùng này mang lại.

Theo Ban thư ký công ước Ramsar [142], để xác định được các khu vực nào

cần đưa vào danh sách các khu bảo tồn đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế