Nghiên cứu xác định thành phần và cấu tạo một số hợp chất hóa học trong tinh dầu từ cây ngải cứu ở quảng nam.

i

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA HÓA

NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO

MỘT SỐ HỢP CHẤT HÓA HỌC TRONG TINH DẦU TỪ

CÂY NGẢI CỨU Ở QUẢNG NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN SU PHẠM

GVHD:GS.TS ĐÀO HÙNG CƯỜNG

SVTH: ĐOÀN NGỌC PHƯƠNG THẢO

LỚP: 08SHH-KHOA HÓA

Đà Nẵng - Năm 2012

ii

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

MỞ ĐẦU..............................................................................................................................1

CHƯƠNG 1 - TỔNG QUAN ..........................................................................................4

1.1. KHÁI QUÁT VỀ HỌ CÚC & GIỚI THIỆU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM VỀ CÂY

NGẢI CỨU ..........................................................................................................................4

1.1.1. Khái quát về họ cúc ..................................................................................................4

1.1.1.1. Phân loại khoa học ................................................................................................6

1.1.1.2. Phân bố ...................................................................................................................6

1.1.1.3. Đặc tính thực vật....................................................................................................6

1.1.2. Giới thiệu một số đặc điểm về cây ngải cứu .........................................................7

1.1.2.1. Đặc điểm về thực vật.............................................................................................7

1.1.2.2. Đặc điểm về sinh thái............................................................................................7

1.1.2.3. Dược tính của ngải cứu.........................................................................................8

1.1.2.4. Y học trong dân gian từ cây ngải cứu .................................................................9

1.2. TỔNG QUAN VỀ TINH DẦU............................................................................... 10

1.2.1. Khái niệm................................................................................................................ 10

1.2.2. Phân loại.................................................................................................................. 10

1.2.3. Vai trò...................................................................................................................... 11

1.2.4. Cách sử dụng .......................................................................................................... 14

1.2.5. Tính chất vật lí của tinh dầu ................................................................................. 14

1.2.6. Thành phần hóa học chủ yếu của tinh dầu đễ bay hơi ...................................... 15

1.2.7. Kiểm định và cách bảo quản tinh dầu ................................................................. 16

1.2.8. Định lượng tinh dầu............................................................................................... 17

1.3. LÝ THUYẾT VỀ CHƯNG CẤT ........................................................................... 17

1.3.1. Định nghĩa .............................................................................................................. 17

iii

1.3.2. Những ảnh hưởng chính trong sự chưng cất hơi nước...................................... 17

1.3.2.1. Sự khuếch tán...................................................................................................... 17

1.3.2.2. Sự thủy giải ......................................................................................................... 18

1.3.2.3. Nhiệt độ ............................................................................................................... 19

1.3.3. Phân loại.................................................................................................................. 19

1.3.4. Phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước ......................................................... 19

1.4. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SẮC KÍ ............................................. 20

1.4.1. Định nghĩa sắc ký .................................................................................................. 20

1.4.2. Quá trình sắc ký ..................................................................................................... 20

1.4.3. Các phương pháp tiến hành tách sắc ký.............................................................. 21

1.4.4. Các phương pháp sắc kí ........................................................................................ 21

1.4.4.1. Sắc ký khí (Gas Chromatagraphy – GC)......................................................... 21

1.4.4.2. Phương pháp khối phổ (Mass Spectrometry - MS)........................................ 22

1.4.4.3. Phương pháp sắc kí khí- khối phổ GC-MS ..................................................... 22

CHƯƠNG 2 NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................ 23

2.1. NGUYÊN LIỆU........................................................................................................ 23

2.1.1. Thu mẫu cây, xác định tên khoa học ................................................................... 23

2.1.2. Xử lý mẫu ............................................................................................................... 23

2.2. HÓA CHẤT VÀ THIẾT BỊ NGHIÊN CỨU ........................................................ 24

2.2.1. Hóa chất .................................................................................................................. 24

2.2.2. Thiết bị thí nghiệm ................................................................................................ 24

2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................................... 24

2.3.1. Lấy mẫu và xử lý mẫu .......................................................................................... 25

2.3.2. Xác định độ ẩm, hàm lượng tro, hàm lượng kim loại ...................................... 25

2.3.2.1. Xác định độ ẩm của nguyên liệu ...................................................................... 25

2.3.2.2. Xác định hàm lượng tro của nguyên liệu......................................................... 26

2.3.2.3. Xác định hàm lượng kim loại............................................................................ 26

2.3.3. Nghiên cứu chiết tách một số hợp chất hóa học trong tinh dầu lá ngải cứu.................... 27

2.3.3.1. Chiết tách tinh dầu.............................................................................................. 27

iv

2.3.3.2. Khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến lượng tinh dầu ....................................... 28

2.3.3.3. Định lượng tinh dầu ........................................................................................... 29

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN............................................................. 30

3.1. XÁC ĐỊNH ĐỘ ẨM, HÀM LƯỢNG TRO VÀ HÀM LƯỢNG KIM LOẠI .. 30

3.1.1. Xác định độ ẩm ...................................................................................................... 30

3.1.2. Hàm lượng tro ....................................................................................................... 31

3.1.3. Hàm lượng kim loại............................................................................................... 32

3.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TINH DẦU LÁ NGẢI CỨU................................... 34

3.2.1. Tính chất cảm quan của tinh dầu lá ngải cứu non và lá ngải cứu già ............. 34

3.2.2. Kết quả khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến hàm lượng tinh dầu .................... 34

3.2.2.1. Kết quả khảo sát nguyên liệu không xay và nguyên liệu xay........................ 34

3.2.2.2. Kết quả khảo sát thời gian chưng cất .............................................................. 36

3.2.2.3. Kết quả khảo sát tỉ lệ khối lượng lá tươi / thể tích nước ............................... 36

3.2.2.4. Kết quả khảo sát nồng độ muối ăn NaCl......................................................... 37

3.2.3. Kết quả xác định hàm lượng tinh dầu ................................................................. 38

3.2.3.1. Kết quả xác định hàm lượng tinh dầu lá ngải cứu non ................................. 38

3.2.3.2. Kết quả xác định hàm lượng tinh dầu lá ngải cứu già .................................. 39

3.2.4. Kết quả nghiên cứu xác định thành phần và công thức cấu tạo một số hợp

chất hóa học trong tinh dầu lá ngải cứu ......................................................................... 39

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................................... 44

1. KẾT LUẬN................................................................................................................... 44

2. KIẾN NGHỊ.................................................................................................................. 45

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 46

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

GC: Phương pháp sắc kí khí.

GC/MS: Phương pháp sắc kí khí- khối phổ.

MS: Phương pháp sắc kí khối phổ.

R/L: Tỉ lệ nguyên liệu rắn/ dung môi lỏng.

UV-VIS: Phổ tử ngoại khả kiến.