nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình đào tạo công

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

1

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

9037

BỘ CÔNG THƯƠNG

VIỆN NGHIÊN CỨU DA -GIÀY

BÁO CÁO TỔNG HỢP

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Tên đề tài: “Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực

hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình đào tạo

công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của

doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”

Mã số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN

Cơ quan chủ quản: Bộ Công Thương

Cơ quan chủ trì: Viện Nghiên cứu Da - Giầy

Chủ nhiệm đề tài: KS. Trần Thị Tuyết Mai

HÀ NỘI, NĂM 2011

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

2

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

DANH SÁCH NHÓM THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

Tên đề tài: Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện

tử và xây dựng mô hình đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của

doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước. Mã số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN

TT Họ tên Học vị Nhiệm vụ

1 Trần Thị Tuyết Mai Kỹ sư Chủ nhiệm đề tài

2 Nguyễn Thị Phương Hoa Cử nhân Sư phạm Thư ký đề tài

3 Nguyễn Thị Hòa Cử nhân Cao đẳng

Da Giầy

Cộng tác viên

4 Phan Thị Thanh Xuân Kỹ sư CN May Cộng tác viên

5 Ngô Văn Thùy Cử nhân Kinh tế Cộng tác viên

6 Nguyễn Thị Hồng Liên Cử nhân Ngoại ngữ Cộng tác viên

Và các đồng nghiệp tại một số doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước.

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

3

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đỗ Thị Hồi, Giáo trình thiết kế giầy, 1997.

2. Trần Thị Tuyết Mai, Giáo trình Thiết kế giầy, 2002, Viện Nghiên cứu Da

– Giầy.

3. Đỗ Thị Hồi, Bùi Văn Huấn, Trần Thị Tuyết Mai, Công nghệ sản xuất giầy,

2002, Viện Nghiên cứu Da – Giầy.

4. Swayam Siddha, The art of hand turn over binding for footwear and

leather products, 1994, FDDI.

5. Swayam Siddha, The art of hand folding for footwear and leather products,

1994, FDDI .

6. Swayam Siddha, The skill of sole, 1994, FDDI.

7. Swayam Siddha, The skill of seem reducing, 1994, FDDI.

8. Swayam Siddha, The skill of corder flat bed sewing machine, 1994, FDDI.

9. Jarmila Zobacova and Dipl . Ing . Stanislav Velikovsky, Designing and

styling of shoes, 1995, ISMS.

10. Ing. Anna Mandakova, Technology of clicking department, 1995, ISMS.

11. Alan Hart, Understanding footwear.

12. Jan Pivecka and Siegfried Laure, The shoe last.

13. Michael H.Sharp, The pattern cutters handbook.

14. S. Mohan Kumar and Md.Sai, Manual of shoe designing, 1999, CLRI.

15. Bruno Dannenmann và Nicola Giulianelli, Các bài giảng về thiết kế giầy,

2000.

16. Laszlo Vass & Magda molnar, Handmade Shoes for men, Konemann

17. Viet Nam Leather and Footwear Industry Directory 2011 - Viet Nam

Leather and Fơơtwear Industry Association

18. Một số tài liệu tham khảo khác (catalog, tạp chí…)

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

4

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

PHẦN 1. TỔNG QUAN

1.1 Cơ sở pháp lý, xuất xứ và sự cần thiết của đề tài

1.1.1 Cơ sở pháp lý

Đề tài: “Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện

tử và xây dựng mô hình đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh

nghiệp sản xuất giầy trong nước”. Mã số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN được thực

hiện theo hợp đồng đặt hàng sản xuất và cung cấp dịch vụ sự nghiệp công nghiên

cứu khoa học và phát triển công nghệ số 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày

18/05/2010 giữa Bộ Công Thương và Viện nghiên cứu Da Giầy.

1.1.2 Sự cần thiết của đề tài

Ngành sản xuất giầy trong nước là một ngành công nghiệp thu hút nhiều

lao động. Theo báo cáo của Hiệp hội Da Giầy Việt Nam số lao động tham gia

trong các doanh nghiệp sản xuất giầy trong cả nước hiện nay lên đến hơn

670.000 lao động và còn hơn 500.000 lao động tham gia sản xuất trong các

ngành công nghiệp hỗ trợ [17]. Với lực lượng lao động đông đảo như vậy công

tác đào tạo công nhân của ngành sản xuất giầy là một hoạt động diễn ra thường

xuyên liên tục và ngày càng trở nên cấp thiết trong các doanh nghiệp. Để cải

thiện điều kiện học tập và nâng cao chất lượng đào tạo công nhân tại các doanh

nghiệp cần thiết phải có sự đổi mới về phương pháp dạy và học theo hướng áp

dụng công nghệ thông tin trong công tác đào tạo. Cùng với sự đổi mới đó cần

thiết phải xây dựng bộ bài giảng điện tử để có thể trình diễn, truyền đạt kiến

thức, thông tin đến học viên một cách thuận tiện, nhanh chóng và hiệu quả. Nội

dung bài giảng điện tử phải được đơn giản hoá, cụ thể hoá và minh hoạ bằng

hình ảnh sinh động (tĩnh, động)… nhằm truyền đạt trung thực mục đích, yêu cầu

và trình tự thực hiện các bước công việc cơ bản trong quá trình sản xuất đến đối

tượng công nhân chủ yếu là những người lao động chân tay có trình độ học vấn

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

5

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

hạn chế. Bài giảng điện tử phải phát huy những ưu thế của công nghệ thông tin

trong quá trình giảng dạy công nghệ sản xuất giầy cho công nhân nhằm cải thiện

chất lượng đào tạo. Việc đề xuất ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình

giảng dạy lý thuyết và hướng dẫn thực hành cho công nhân sản xuất giầy tại

doanh nghiệp là một hướng đi tích cực phù hợp với xu hướng chung trong công

tác dạy và đào tạo nghề nhằm nâng cao hiệu quả của quá trình đào tạo nhất là

đào tạo tại chỗ trong điều kiện ngành Da Giầy không có các cơ sở đào tạo

chuyên ngành dành cho công nhân.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

Mục tiêu của đề tài là xây dựng mô hình đào tạo công nhân sản xuất giầy

đáp ứng nhu cầu tuyển dụng và sử dụng công nhân của các doanh nghiệp sản

xuất giầy trong nước. Việc đề xuất mô hình đào tạo sẽ theo xu hướng đào tạo tại

chỗ; linh hoạt về không gian, thời gian và áp dụng công nghệ thông tin trong quá

trình giảng dạy.

Trong mô hình đào tạo công nhân tại chỗ ở các doanh nghiệp, nhóm

nghiên cứu đề xuất soạn thảo bộ bài giảng điện tử và tài liệu hướng dẫn dạy nghề

sản xuất giầy phục vụ công tác đào tạo công nhân mới. Nội dung bài giảng điện

tử và tài liệu hướng dẫn được biên soạn dựa trên cơ sở tài liệu, giáo trình (dạng

sách) dạy nghề cho công nhân và cập nhật những tư liệu thực tiễn ở doanh

nghiệp và được đổi mới về hình thức thể hiện. Đây là một công việc mới mẻ đòi

hỏi sự chuẩn bị rất tỷ mỷ, công phu cần được thử nghiệm và hoàn thiện dần

trong thực tế giảng dạy ở các doanh nghiệp. Do đó, nhóm nghiên cứu đề tài có

nhiệm vụ trọng tâm là biên soạn bộ bài giảng điện tử về công nghệ sản xuất giầy

phục vụ công tác đào tạo công nhân tại chỗ của doanh nghiệp. Trên cơ sở bài

giảng điện tử, nhóm nghiên cứu sẽ biên tập tài liệu hướng dẫn công nhân công

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

6

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

nghệ để cán bộ trẻ và công nhân ở các doanh nghiệp có thể tự đọc tham khảo khi

không có điều kiện dự học theo lớp.

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu:

ƒ Thực trạng công tác đào tạo công nhân sản xuất giầy tại các doanh nghiệp

sản xuất giầy trong nước

ƒ Những vấn đề tổng quan về sản phẩm và nguyên liệu sản xuất giầy [1, 2,

10]

ƒ Công nghệ sản xuất giầy tổng quát [3]

ƒ Công nghệ sản xuất giầy thể thao [13, 15]

ƒ Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin (MS Powerpoint) trong giảng

dạy [18]

Phạm vi nghiên cứu:

ƒ Khảo sát, đánh giá ưu nhược điểm của công tác đào tạo công nhân của 1

số doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước

ƒ Nghiên cứu công nghệ sản xuất giầy tại các dây chuyền sản xuất theo

phương pháp sản xuất công nghiệp ở một số doanh nghiệp sản xuất giầy

trong nước để cập nhật tư liệu minh hoạ cho nội dung bài giảng phù hợp

với đối tượng công nhân mới

ƒ Sử dụng MS Powerpoint để trình bày, soạn thảo bài giảng điện tử về công

nghệ sản xuất giầy phục vụ công tác đào tạo công nhân mới tại doanh

nghiệp sản xuất giầy [18]

1.4. Nội dung và phương pháp nghiên cứu

1.4.1 Nội dung nghiên cứu

ƒ Nghiên cứu đề xuất mô hình đào tạo công nhân tại chỗ phù hợp với điều

kiện hiện nay ở các doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước

ƒ Lựa chọn công nghệ phù hợp để hướng dẫn công nhân mới và cập nhất tư

liệu thích hợp phục vụ soạn thảo bài giảng điện tử và tài liệu hướng dẫn

công nhân công nghệ ngành sản xuất giầy. Cụ thể là:

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

7

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

o Khảo sát tại chỗ một số dây chuyền sản xuất giầy trong nước

o Lựa chọn công nghệ sản xuất hoàn chỉnh có tính phổ biến

o Lựa chọn các thao tác cơ bản trong các công đoạn chính của công

nghệ sản xuất

o Chọn mẫu sản xuất, công đoạn thao tác và người thao tác mẫu

o Chụp ảnh và ghi hình tại doanh nghiệp để lấy tư liệu phục vụ soạn

thảo bài giảng

ƒ Nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin để biên soạn bài giảng điện tử

và tài liệu hướng dẫn công nhân công nghệ ngành sản xuất giầy trên cơ sở

tư liệu thực tế

1.4.2 Phương pháp nghiên cứu

ƒ Nghiên cứu lý thuyết (công nghệ sản xuất giầy, giải pháp ứng dụng công

nghệ thông tin trong giảng dạy…)

ƒ Khảo sát thực tế (đánh giá, phân tích và lựa chọn mẫu phù hợp)

ƒ Xây dựng mô hình và dự thảo bài giảng, tài liệu. Lấy ý kiến chuyên gia và

hoàn thiện

1.5 Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước

1.5.1 Tình hình nghiên cứu trong nước

Hiện nay, công tác đào tạo công nhân của ngành Da Giầy còn nhiều bất

cập do không có trường lớp chuyên đào tạo công nhân sản xuất giầy. Việc dạy

nghề cho công nhân sản xuất giầy vẫn theo lối truyền thống và ngày càng đơn

giản hoá đến mức gần như bỏ qua việc học lý thuyết và các mục đích, yêu cầu cơ

bản của quá trình sản xuất. Công nhân không được trang bị kiến thức cơ bản khi

tham gia vào quá trình sản xuất mà chỉ được hướng dẫn và huấn luyện thực hiện

một vài thao tác. Các doanh nghiệp không có điều kiện tổ chức giảng dạy cho

công nhân như các đơn vị dạy nghề chuyên nghiệp nên rất cần có sự hỗ trợ mọi

mặt để nâng cao chất lượng đào tạo công nhân trước mắt là tài liệu phục vụ công

tác giảng dạy (bài giảng, tài liệu hướng dẫn công nhân công nghệ…).

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

8

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

Trong những năm gần đây, công nghệ thông tin được coi là một trong

những ngành khoa học công nghệ phát triển với tốc độ nhanh nhất. Đây là một

ngành khoa học đang phục vụ đắc lực và mang lại hiệu quả rõ rệt cho hầu hết các

ngành nghề khác nhau trong xã hội. Một trong các ứng dụng quan trọng có tính

phổ biến và ngày càng trở nên thông dụng của công nghệ thông tin đó là khả

năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

Hiện nay, tại Việt Nam, tiềm năng to lớn mà công nghệ thông tin có thể

mang lại cho công tác giáo dục, đào tạo chưa được khai thác thoả đáng song

không thể phủ nhận tính tích cực và hiệu quả của công nghệ thông tin trong quá

trình dạy và học của một số ngành.

Với mong muốn áp dụng hàng loạt ưu thế của công nghệ thông tin vào

lĩnh vực đào tạo công nhân nhằm giảm bớt khó khăn và nâng cao chất lượng đào

tạo công nhân công nghệ của doanh nghiệp sản xuất giầy nhóm nghiên cứu đề tài

đề xuất đề tài: “Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án

điện tử và xây dựng mô hình đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của

doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”. Đây là một công việc mới mẻ, rất tỷ

mỷ, công phu và cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trong môi trường thực tế.

1.5.2 Tình hình nghiên cứu ngoài nước

Ở các nước phát triển có hệ thống trường dạy nghề cung cấp công nhân

cho doanh nghiệp phục vụ sản xuất theo đúng với ngành nghề đào tạo. Bên

cạnh đó, trường nghề và doanh nghiệp còn phối hợp đào tạo để có được công

nhân lành nghề với chi phí đào tạo hợp lý và thời gian học nghề không quá

dài. Trong quá trình đào tạo nhiều phương pháp, hình thức truyền đạt được áp

dụng để phổ biến đến công nhân nhanh chóng, hiệu quả những kiến thức, kỹ

năng thực hành cần thiết khi tham gia sản xuất. Ngày nay, việc ứng dụng công

nghệ thông tin trong lĩnh vực dạy và học đã trở nên phổ biến với chi phí

không quá lớn và cho hiệu quả cao.

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

9

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

Như vậy việc đề xuất nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu soạn thảo tài liệu

hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình đào tạo công

nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”

của nhóm nghiên cứu là phù hợp với xu thế và sẽ góp phần cải thiện điều kiện

giảng dạy công nhân tại các doanh nghiệp sản xuất giầy từ đó nâng cao chất

lượng đào tạo công nhân tại của các doanh nghiệp. Dưới đây là kết quả nghiên

cứu của đề tài.

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

10

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

PHẦN 2. MÔ HÌNH ĐÀO TẠO

2.1 Tình hình đào tạo công nhân ở các doanh nghiệp sản xuất giày trong

nước.

2.1.1 Về công tác đào tạo công nhân tại các doanh nghiệp Da Giầy:

Với lực lượng lao động trong ngành Da Giầy lên tới hơn nửa triệu người

thì số lượng công nhân được đào tạo tại các trường và các cơ sở đào tạo chuyên

nghiệp hiện nay là không đáng kể. Nhất là khi ngành Da – Giầy không có trường

lớp đào tạo công nhân chuyên ngành. Kết quả khảo sát 10 doanh nghiệp sản xuất

giầy cho thấy 100% công nhân làm việc tại đây là do doanh nghiệp tự đào tạo tại

chỗ. Lực lượng lao động trực tiếp khi tuyển dụng vào các doanh nghiệp ngành

Da Giầy được đào tạo theo hình thức kèm cặp tại chỗ là chính. Người hướng dẫn

ban đầu thường là các chuyên gia của đối tác nước ngoài. Họ hướng dẫn cho cán

bộ kỹ thuật hay tổ trưởng, chuyền trưởng của doanh nghiệp sau đó những người

này sẽ hướng dẫn lại cho công nhân. Quá trình hướng dẫn của chuyên gia đôi khi

bị hạn chế do ngôn ngữ bất đồng. Người phiên dịch đôi khi không am hiểu về

nghề nên khả năng truyền đạt chính xác nội dung hướng dẫn bị hạn chế. Trong

thực tế công nhân cũ sẽ là người trực tiếp và thường xuyên hướng dẫn lại cho

công nhân mới. Đôi khi công nhân cũng được chuyên gia trực tiếp hướng dẫn

song chỉ khi sử dụng các thiết bị mới hay thiết bị chuyên dụng với những tính

năng đặc biệt hoặc những công nghệ khó.

Phương pháp hướng dẫn chủ yếu là làm mẫu để công nhân xem cách vận

hành thiết bị hoặc sử dụng công, dụng cụ và cách thực hiện thao tác công việc

một vài lần. Ít khi công nhân được hướng dẫn về lý thuyết của công việc được

giao. Sau đó, công nhân thực hiện công việc theo cách bắt chước và cố gắng đạt

được kết quả cuối cùng của công việc. Do chỉ quan tâm đến kết quả công việc

nên họ ít chú ý đến trình tự, tư thế thao tác chuẩn mực trong việc vận chuyển,

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

11

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

sắp đặt bán thành phẩm và tư thế làm việc. Đây là một trong những nguyên nhân

chính làm giảm năng suất lao động và gây ra những ảnh hưởng bất lợi đến sức

khỏe của công nhân. Công nhân hầu như không được học tập bài bản về tư thế,

tác phong khi tham qia vào dây chuyền sản xuất công nghiệp.

Việc đào tạo công nhân tại chỗ của ngành Da Giầy hiện nay còn hạn chế ở

một số điểm sau:

ƒ Công tác đào tạo công nhân tại chỗ hiện nay chỉ đủ năng lực đào tạo lao

động phổ thông và công nhân mới.

ƒ Đào tạo công nhân thao tác công đoạn là chính mà không hình thành công

nhân có tay nghề vì vậy khó có khả năng điều hành, thay thế vị trí làm

việc của công nhân trong dây chuyền khi cần. Nếu thay đổi lại mất thời

gian, công sức hướng dẫn, học việc…

ƒ Chất lượng đào tạo không đồng đều giữa các doanh nghiệp và còn phụ

thuộc rất nhiều vào hoạt động đào tạo của từng doanh nghiệp (nhận thức,

khả năng đầu tư và sự quan tâm của chủ doanh nghiệp…) cũng như khả

năng tiếp thu của người lao động (vì phần lớn công nhân của ngành có

trình độ học vấn thấp)

ƒ Chưa đào tạo được một số loại hình công nhân và công nhân bậc cao phục

vụ cho hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp.

Mặc dầu vậy, hiện nay việc đào tạo công nhân tại chỗ được hầu hết các

doanh nghiệp đánh gía là cách làm hiệu quả nhất. Đặc biệt là ở những nơi chủ

doanh nghiệp có nhận thức đúng đắn, quan tâm thích đáng và có năng lực đầu tư

cho công tác đào tạo. Do công tác đào tạo tại chỗ có những mặt tích cực sau:

ƒ Nhanh chóng đáp ứng ngay nhu cầu của doanh nghiệp

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

12

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

ƒ Tiết kiệm chi phí do có khả năng tận dụng trang thiết bị cũ, nguyên phụ

liệu dư thừa của doanh nghiệp

ƒ Khả năng tận dụng phần giá trị tăng thêm khi học viên thực hiện những

công đoạn đơn giản trong quá trình tham gia học nghề và làm sản phẩm

trên dây chuyền.

Điều này hoàn toàn có cơ sở thực tiễn do năng lực đào tạo của hệ thống

các trường đào tạo và trường nghề không theo kịp với nhu cầu của sự phát triển

sản xuất. Hơn nữa điều kiện sinh hoạt của học viên, công nhân tại các trường

cũng chưa được đáp ứng. Chi phí cho học tập, sinh hoạt và đào tạo nghề vượt

qua khả năng của người học. Do đó việc đào tạo tại chỗ đội ngũ công nhân sẽ

còn là hướng đào tạo lâu dài.

Việc đào tạo tại chỗ gần nửa triệu lao động dẫn đến doanh nghiệp nào

cũng có bộ phận đào tạo. Và như vậy toàn ngành hình thành một đội ngũ giáo

viên không chuyên song lại thường xuyên tham gia đào tạo trong khi chính họ lại

chưa được qua đào tạo bài bản ở bất cứ trường lớp chuyên ngành nào. Nếu tính

trung bình mỗi doanh nghiệp có 1- 2 người tham gia công tác đào tạo tại chỗ thì

toàn ngành có đến hàng ngàn người. Vấn đề đặt ra là làm sao có được những

giáo viên không chuyên song lại có khả năng đào tạo được đội ngũ công nhân có

chất lượng tốt đáp ứng được nhu cầu sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp

theo cách hiệu quả nhất.

Danh sách các đơn vị khảo sát (phụ lục 1)

2.1.2 Đánh giá thực trạng công tác đào tạo công nhân tại chỗ của các doanh

nghiệp:

2.1.2.1 Ưu nhược điểm của các mô hình đào tạo đã áp dụng:

a) Hình thức đào tạo tập trung

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

13

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

Ưu điểm:

ƒ Công nhân được đào tạo bài bản về lý thuyết và thực hành. Công

nhân hiểu biết và làm được các phần việc theo yêu cầu của cấp bậc

thợ được đào tạo.

Nhược điểm:

ƒ Chi phí cao (học phí, thời gian, ăn ở…)

ƒ Không khả thi đối với người lao động thu nhập thấp

ƒ Hiện nay gần như không còn trường lớp đào tạo tập trung công

nhân sản xuất giầy

ƒ Không đủ nguồn công nhân cung cấp cho các doanh nghiệp

ƒ Hiện nay gần như không còn cơ sở nào tồn tại

b) Hình thức đào tạo tại chỗ: hiện đang là hình thức đào tạo có tính phổ biến

nhất trong các doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước

Ưu điểm:

ƒ Đáp ứng nhanh, kịp thời nhu cầu sử dụng lao động của doanh

nghiệp

ƒ Chi phí thấp.

ƒ Thuận tiện cho người học

Nhược điểm:

ƒ Về cơ sở vật chất: không có phòng học hoặc không gian riêng dành

cho công tác đào tạo. Hầu hết công nhân học thực hành trên bán

thành phẩm ngay tại dây chuyền sản xuất.

ƒ Thời gian đào tạo: không cố định

ƒ Giáo viên:

¾ Giáo viên thực hành chủ yếu là công nhân cũ. Tay nghề và

khả năng truyền đạt hạn chế do bản thân họ không được đào

tạo bài bản và khả năng truyền đạt cũng hạn chế

¾ Giáo viên lý thuyết thiếu

¾ Chuyên gia: hướng dẫn không thường xuyên và bị hạn chế do

bất đồng về ngôn ngữ

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

14

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

ƒ Tài liệu giảng dạy: chủ yếu là các tài liệu cũ. Nội dung nghèo nàn,

thiếu tổng thể và soạn thảo theo lối truyền thống

ƒ Đối tượng học:

¾ Trình độ thấp

¾ Tư thế tác phong tự do

¾ Chủ yếu là lao động nông thôn nên hạn chế về khả năng giao

tiếp, tiếp thu, nhận thức…

¾ Số lượng: không ổn định, tùy thuộc vào đơn hàng và nhu cầu

sử dụng lao động của doanh nghiệp

ƒ Kết quả:

¾ Công nhân không được trang bị kiến thức tổng quan về sản

phẩm và công nghệ sản xuât giầy

¾ Không được biết rõ ràng mục đích, ý nghĩa, yêu cầu của công

đoạn và mối liên hệ hữu cơ giữa các công đoạn trong dây

chuyền sản xuất.

¾ Tư thế lao động, tư thế thao tác thiếu chuẩn mực. Đây là một

trong những nguyên nhân dẫn đến năng xuất lao động thấp do

mất thời gian vào những thao tác thừa và bán thành phẩm đi

lòng vòng

¾ Công nhân dễ dàng bỏ việc vì thực chất là chưa có nghề hoàn

chỉnh (lao động phổ thông tay nghề thấp)

¾ Thiếu ý thức phối kết hợp giữa các công đoạn trong quá trình

sản xuất

¾ Công tác tuyển dụng lao động, công nhân mới diễn ra thường

xuyên, liên tục với số lượng lớn nên việc đào tạo càng trở nên

khó khăn nếu tổ chức lớp học như truyền thống. (Hiện nay,

sự biến động nhân công trong doanh nghiệp trung bình

khoảng 10 - 15% tổng số lao động/năm. Lúc cao điểm có thể

tới 30%.)

2.1.2.2 Sự cần thiết xây dựng, áp dụng mô hình đào tạo mới

Mã số đề tài: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN Viện nghiên cứu Da – Giầy

15

Đề tài được thực hiện trên cơ sở hợp đồng số: 04.10/RDBS/HĐ-KHCN ngày18/05/2010:

“Nghiên cứu soạn thảo tài liệu hướng dẫn thực hành, giáo án điện tử và xây dựng mô hình

đào tạo công nhân tại chỗ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất giầy trong nước”.

Để cải thiện chất lượng đào tạo công nhân trên cơ sở phát huy ưu thế và

khắc phục nhược điểm của mô hình đào tạo tại chỗ hiện nay cần thiết phải xây

dựng mô hình đào tạo mới nhằm vào các mục tiêu dưới đây:

ƒ Hỗ trợ các doanh nghiệp cải thiện chất lượng đào tạo tại chỗ. Đây

là việc làm cấp bách để đưa ngành Da – Giầy phát triển theo hướng

bền vững.

ƒ Thống nhất nội dung, kiến thức cơ bản, trình tự thao tác hợp lý và

đúng kỹ thuật để nâng cao năng suất và chất lượng lao động.

ƒ Đào tạo rút gọn song phải đảm bảo cung cấp những kiến thức tối

thiểu cho công nhân để họ không chỉ là những người máy trong dây

chuyền nhất là trong dây chuyền sản xuất giầy là nơi có quá nhiều

công đoạn nhỏ lẻ đòi hỏi tính hợp tác cao mới đảm bảo quá trình lắp

ráp đồng bộ được thực hiện hoàn hảo và nhanh chóng.

ƒ Không thể bỏ qua việc trang bị những kiến thức cơ bản về sản

phẩm, về quy trình công nghệ cho dù người công nhân làm bất cứ

công việc gì trong dây chuyền sản xuất

ƒ Đào tạo lao động theo hướng bài bản sẽ là yếu tố góp phần ổn định

nguồn lao động tham gia sản xuất.

ƒ Cần có giải pháp đào tạo dạy nghề mới trong đó thời gian đào tạo

ngắn song vẫn đảm bảo cung cấp kịp thời công nhân có chất lượng

cho các dây chuyền sản xuất trong doanh nghiệp.

ƒ Hình thức đào tạo phải phù hợp với thực tế; kết hợp hài hoà nhu cầu

sử dụng lao động của doanh nghiệp và cơ hội học nghề để làm việc

lâu dài của người lao động.

2.2 Mô hình đào tạo tại chỗ công nhân sản xuất giày

2.2.1 Căn cứ xây dựng mô hình đào tạo:

- Căn cứ nhu cầu đào tạo công nhân phục vụ sản xuất giầy của các doanh

nghiệp ngành da giầy và nhu cầu học việc của người lao động

- Căn cứ vào đặc điểm công nghệ của quá trình sản xuất giầy là có nhiều

công đoạn trong đó còn nhiều công việc phụ phải thao tác thủ công sử dụng