Nghiên cứu nhân giống cây Thìa canh (Gymnema sylvestre) bằng phương pháp gieo hạt và giâm hom cành tại cơ sở nghiên cứu bảo tồn và phát triển cây dược liệu Tam Thái Yên – Thái Nguyên

Vũ Thị Phương và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 108(08): 127 - 133

127

NGHIÊN CỨU NHÂN GIỐNG CÂY THÌA CANH (GYMNEMA SYLVESTRE)

BẰNG PHƯƠNG PHÁP GIEO HẠT VÀ GIÂM HOM CÀNH

TẠI CƠ SỞ NGHIÊN CỨU BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN CÂY DƯỢC LIỆU

TAM THÁI YÊN – THÁI NGUYÊN

Vũ Thị Phương1*

, Đặng Ngọc Hùng2

, Ma Thị Tiệp

2

1

Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên

2

Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Cây Thìa canh (hay còn gọi dây Thìa canh) (Gymnema sylvestre) là loại cây thảo dược có giá trị

dược liệu cao, việc nghiên cứu nhân giống và bảo tồn là rất cần thiết, cấp bách đối với việc lưu giữ

nguồn gen quý này. Nghiên cứu nhân giống bằng phương pháp gieo hạt và hom cành đạt được một

số kết quả quan trọng đối với nghiên cứu cây giống: ảnh hưởng của nhiệt độ nước để xử lý hạt nảy

mầm tốt nhất là 400

: tổng số hạt nảy mầm 257,33 hạt, tỷ lệ nẩy mầm: 85,66% và tỷ lệ hạt sống là cao

nhất và 95,67%, tỷ lệ hạt thối thấp nhất 4,33%. Giâm hom cành tốt nhất là loại hom bánh tẻ: hom

sống là 52,67%, tỷ lệ hom bật chồi là 52%, tỷ lệ hom ra rễ là 44%, số rễ/hom 3,23, chiều dài rễ 3cm.

Giá thể tốt nhất (hỗn hợp đất- thành phần ruột bầu) là CT1: 5% phân hữu cơ hoai mục + 95% đất

mùn tầng A: tỷ lệ sống 67,33%; Tỷ lệ hom bật chồi 49,33%, tỷ lệ hom ra rễ 51,33%, số rễ/hom 3,37

rễ, chiều dài rễ 2,63cm. Chất kích thích ra rễ IBA ảnh hưởng lớn đến khả năng ra rễ và chất lượng rễ

với nồng độ 250ppm: Tỷ lệ ra rễ 75,56%; Chiều dài rễ: 5,72 cm; số rễ/chồi: 6,11 rễ.

Từ khóa: Cây Thìa canh, chất kích thích, giâm hom, gieo hạt, Thái Nguyên.

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Hiện nay nhu cầu của con người về nguồn

dược liệu ngày càng tăng, nguồn dược liệu

con người đang sử dụng có thể được tổng hợp

bằng nhiều con đường khác nhau như tổng

hợp từ hóa học, tổng hợp từ vi sinh vật, song

nguồn dược liệu từ thực vật đã được con

người sử dụng từ rất lâu và nhu cầu ngày càng

lớn. Tuy nhiên các loài cây trong tự nhiên

đang bị giảm về số lượng và chất lượng bởi

sự khai thác quá mức, các điều kiện ngày

càng bất lợi của môi trường tự nhiên … dẫn

đến nhiều loại cây dược liệu quý hiếm bị

tuyệt chủng, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp

dược liệu bền vững cho con người.

Thìa canh là một loại dược liệu quý cho bệnh

nhân mắc bệnh tiểu đường. Ở Việt Nam cây

thuốc này được phát hiện từ năm 2006, nằm

trong đề tài nghiên cứu cấp Bộ của nhà nước,

kết quả nghiên cứu của trường Đại học Dược

Hà Nội đã được ứng dụng để xây dựng vùng

nguyên liệu dây Thìa canh theo tiêu chuẩn

quốc tế tại các tỉnh Nam Định, Thái Nguyên,

*

Tel: 0974942559; Email: [email protected]

đảm bảo hàm lượng hoạt chất ổn định. Dược

liệu này có thể sử dụng trong phòng và điều trị

cho cả đối tượng tiền đái tháo đường và người

đã bị đái tháo đường, người bị mỡ máu cao.

Tác dụng hạ đường huyết của dây Thìa canh

có những điểm tương đồng như insulin

nhanh: Đỉnh tác dụng là hạ đường huyết ở 2h

và duy trì đến 4h; mức độ hạ đường huyết

tương đương ở thời điểm 2h và 4h. Ngoài ra

trên một số nghiên cứu khác cho thấy tác

dụng giảm Cholesterol máu giảm béo phì

cũng rất hiệu quả [5,6]. Như vậy dây Thìa

canh có thể ứng dụng điều trị cho cả bênh

nhân tiểu đường týp 1 hoặc týp 2 phối hợp

với các thuốc điều trị khác để kiểm soát và

làm giảm đường huyết, ổn định kéo dài hàm

lượng đường huyết, phòng ngừa biến chứng,

giảm Cholesterol và lipid trong máu, nâng cao

đời sống tình dục của bệnh nhân tiểu đường

nam giới [7]. Hiệu quả sẽ rất khả quan đạt

được sau đợt dùng 2-3 tháng, kết hợp với chế

độ ăn uống và tập thể dục đều đặn. Hiện nay

dây Thìa canh được phơi sấy khô để sắc nước

uống, sử dụng làm trà cho người bị tiểu

đường, đã được chiết xuất và sản xuất thành

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn