Nghiên cứu loài vi khuẩn ralstonia solanacearum (smith) gây hại cà chua vụ đông xuân xuân hè ở

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

-------
-------

NGUYỄN NGỌC TẤN

NGHIÊN CỨU LOÀI VI KHUẨN RALSTONIA SOLANACEARUM

SMITH GÂY HẠI CÀ CHUA VỤ ðÔNG XUÂN – XUÂN HÈ Ở TỈNH

NINH BÌNH NĂM 2007 - 2008

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành: BVTV

Mã số: 60.62.10

Người hướng dẫn khoa học: TS. ðỗ Tấn Dũng

HÀ NỘI – 2008

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam ñoan, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã

ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ nguồn

gốc.

Ninh Bình, ngày……..tháng…….năm 2008

Tác giả

Nguyễn Ngọc Tấn

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii

LỜI CẢM ƠN

ðể hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân, tôi

nhận ñược rất nhiều sự quan tâm giúp ñỡ nhiệt tình của các thầy cô, bạn bè,

người thân và các cơ quan ñơn vi.

Trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô trong khoa Sau ðại

học và khoa Nông học ñã trực tiếp giảng dạy, trang bị những kiến thức bổ ích

trong suốt thời gian qua. ðặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tời thầy

giáo TS. ðỗ Tấn Dũng, người ñã tận tình hướng dẫn, giúp ñỡ và ñộng viên tôi

trong quá trình thực hiện ñề tài và hoàn thiện luận văn.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới nhân dân ñịa phương

huyện Gia Viễn, Yên Khánh, Nho Quan, T.P Ninh Bình ñã giúp ñỡ tôi tận

tình trong thời gian thực hiện ñề tài.

Ninh bình, ngày…..tháng…..năm 2008

Tác giả

Nguyễn Ngọc Tấn

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan ..................................................................................................i

Lời cảm ơn .................................................................................................... ii

Mục lục ........................................................................................................ iii

Danh mục các bảng .......................................................................................vi

Danh mục các ảnh ..................................................................................... viii

Danh mục các biểu ñồ ...................................................................................x

1. MỞ ðẦU ....................................................................................................i

1.1. TỚNH CấP THIếT CủA ñề TàI ...............................................................1

1.2. MụC ñỚCH, YỜU CầU CủA ñề TàI .......................................................2

1.2.1. MụC ñỚCH ..........................................................................................2

1.2.2. YỜU CầU.............................................................................................2

1.3. ðịA ñIểM Và THờI GIAN NGHIỜN CứU..............................................3

2. TỔNG QUAN VẤN ðỀ NGHIÊN CỨU .................................................4

2.1. NHỮNG NGHIÊN CỨU NGOÀI NƯỚC ...............................................4

2.1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU, MỨC ðỘ PHỔ BIẾN, TÁC HẠI CỦA

BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN ...................................................................4

2.1.2. NGHIÊN CỨU VỀ ðẶC ðIỂM SINH HỌC CỦA LOÀI RALSTONIA

SOLANACEARUM SMITH............................................................................6

2.1.2.1. TRIỆU CHỨNG TÁC HẠI VÀ MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP PHÁT

HIỆN, CHẨN ðOÁN BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN................................7

2.1.2.2. NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ ðẶC ðIỂM HÌNH THÁI, ðẶC TÍNH

SINH LÝ CỦA LOÀI RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH ...................9

2.1.2.3. NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ XÂM NHIỄM, LAN TRUYỀN VÀ SỰ

TỒN TẠI CỦA LOÀI RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH ...................9

2.1.3 NHỮNG NGHIÊN CỨU VỀ PHÒNG CHỐNG BỆNH HÉO XANH VI

KHUẨN DO RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH GÂY RA..............11

2.1.3.1. BIỆN PHÁP CHỌN, TẠO VÀ SỬ DỤNG GIỐNG KHÁNG BỆNH

TRONG PHÒNG CHỐNG BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN......................11

2.1.3.2. BIỆN PHÁP CANH TÁC TRONG PHÒNG CHỐNG BỆNH HÉO

XANH VI KHUẨN RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH.....................15

2.1.3.3. BIỆN PHÁP SINH HỌC PHÒNG CHỐNG BỆNH HÉO XANH VI

KHUẨN DO VI KHUẨN RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH ...........17

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv

2.2. NHỮNG NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC ............................................20

2.2.1. CÁC NGHIÊN CỨU CƠ BẢN VỀ BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN

RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH TRÊN MỘT SỐ CÂY TRỒNG...20

2.2.2. NHỮNG NGHIÊN CỨU PHÒNG CHỐNG BỆNH HÉO XANH VI

KHUẨN TRÊN MỘT SỐ CÂY TRỒNG.....................................................24

3. VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........28

3.1. VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU ...................................................................28

3.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU..................................................................29

3.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........................................................29

3.3.1. PHƯƠNG PHÁP ðIỀU TRA, NGHIÊN CỨU BỆNH HÉO XANH VI

KHUẨN NGOÀI ðỒNG RUỘNG...............................................................29

3.3.1.1. BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA ..........................30

3.3.1.2. ẢNH HƯỞNG CỦA CHẾ ðỘ LUÂN CANH ðẾN BỆNH HÉO XANH

VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA .........................................................................30

3.3.1.3. ẢNH HƯỞNG CỦA ðỊA THẾ DẤT ðẾN BỆNH HÉO XANH VI

KHUẨN HẠI CÀ CHUA.............................................................................30

3.3.1.4. BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI KHOAI TÂY ......................31

3.3.1.5.. BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI LẠC...................................31

3.3.1.6. BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ PHÁO...........................31

3.3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRONG PHÒNG ..........................31

3.3.2.1. PHƯƠNG PHÁP CHẨN ðOÁN, PHÂN LY, NUÔI CẤY VI

KHUẨN RALSTONIA SOLANACEARUM...................................................31

3.3.2.2. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ ðẾN KHẢ

NĂNG PHÁT TRIỂN CỦA VI KHUẨN RALSTONIA SOLANACEARUM.32

3.3.2.3. NGHIÊN CỨU ðẶC ðIỂM HÌNH THÁI TẾ BÀO VÀ KHUẨN

LẠC CỦA CÁC ISOLATES VI KHUẨN RALSTONIA SOLANACEARUM32

3.3.3. PHƯƠNG PHÁP BỐ TRÍ THÍ NGHIỆM TRONG NHÀ LƯỚI ........33

3.3.3.1. KHẢO SÁT KHẢ NĂNG KHÁNG BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN

CỦA MỘT SỐ GIỐNG CÀ CHUA TRONG NHÀ LƯỚI ...........................33

3.3.3.2. NGHIÊN CỨU TÍNH GÂY BỆNH CỦA CÁC DÒNG VI KHUẨN

RALSTONIA SOLANACEARUM PHÂN LẬP TRÊN CÁC CÂY KÝ CHỦ

KHÁC NHAU..............................................................................................33

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v

3.3.3.3. KHẢO SÁT KHẢ NĂNG PHÒNG TRỪ BỆNH HÉO XANH VI

KHUẨN HẠI CÀ CHUA BẰNG VI KHUẨN ðỐI KHÁNG TRONG ðIỀU

KIỆN CHẬU VẠI........................................................................................34

3.3.3.4. NGHIÊN CỨU TÍNH ðỘC CỦA CÁC ISOLATE VI KHUẨN

RALSTONIA SOLANACEARUM PHÂN LẬP ðƯỢC TRÊN CÁC CÂY KÝ

CHỦ.............................................................................................................34

3.4. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU ......................................................35

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN......................................36

4.1. ðIỀU TRA ðÁNH GIÁ MỨC ðỘ PHỔ BIẾN VÀ TÁC HẠI CỦA

BỆNH HXVK HẠI MỘT SỐ CÂY TRỒNG Ở NINH BÌNH ......................36

4.1.1. BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA .............................36

4.1.2. ðIỀU TRA MỨC ðỘ PHỔ BIẾN VÀ TÁC HẠI CỦA BỆNH HÉO

XANH VI KHUẨN HẠI MỘT SỐ CÂY KÝ CHỦ Ở TỈNH NINH BÌNH ..47

4.1.2.1. BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI LẠC....................................47

4.1.2.2. BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ PHÁO...........................50

4.1.2.3.BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI KHOAI TÂY .......................51

4.2. NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ðẶC TÍNH SINH HỌC CỦA LOÀI RALSTONIA

SOLANACEARUM SMITH.............................................................................55

4.2.1. PHƯƠNG PHÁP PHÂN LI NUÔI CẤY VI KHUẨN GÂY BỆNH...55

4.2.2. ðẶC ðIỂM HÌNH THÁI TẾ BÀO KHUẨN LẠC CỦA VI KHUẨN

RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH.....................................................56

4.2.3. TÌM HIỂU KHẢ NĂNG PHÁT TRIỂN CỦA CÁC DÒNG VI

KHUẨN RALSTONIA SOLANACEARUM SMITH TRÊN MÔI TRƯỜNG

NHÂN TẠO.................................................................................................59

4.2.4. NGHIÊN CỨU TÍNH GÂY BỆNH CỦA CÁC DÒNG VI KHUẨN

GÂY BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN PHÂN LẬP TỪ CÁC CÂY KÝ CHỦ

Ở NINH BÌNH .............................................................................................66

4.3. NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG PHÒNG CHỐNG BỆNH HÉO XANH VI

KHUẨN …………..67

4.3.1. BIỆN PHÁP CANH TÁC...................................................................75

4.3.1.1. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CHẾ ðỘ LUÂN CANH ðẾN

BỆNH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA.......................................75

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi

4.3.1.2. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA ðỊA THẾ ðẤT ðẾN BỆNH

HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA...................................................79

4.3.2. BIỆN PHÁP SINH HỌC ....................................................................80

5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ.....................................................................89

5.1. KẾT LUẬN...........................................................................................89

5.2. ðỀ NGHỊ ..............................................................................................90

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................91

PHỤ LỤC..................................................................................................105

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 4.1: Mức ñộ phổ biến của bệnh HXVK (Ralstonia solanacearum Smith)

hại cà chua vụ thu ñông ở tỉnh Ninh Bình năm 2007 ....................................39

Bảng 4.2. Mức ñộ phổ biến của bệnh HXVK (Ralstonia solanacearum Smith)

hại cà chua vụ ñông xuân ở tỉnh Ninh Bình năm 2007 – 2008 ......................43

Bảng 4.3. Mức ñộ phổ biến của bệnh HXVK (Ralstonia solanacearum Smith)

hại cà chua vụ xuân hè ở tỉnh Ninh Bình năm 2008......................................44

Bảng 4.4: Tình hình bệnh HXVK hại lạc (Ralstonia solanacearum Smith) vụ

xuân năm 2008 ở tỉnh Ninh Bình..................................................................48

Bảng 4.5: Tình hình bệnh HXVK trên cà pháo .............................................51

Bảng 4.6: Tình hình bệnh HXVK hại khoai tây vụ ñông 2007......................54

Bảng 4.7: Một số ñặc ñiểm hình thái khuẩn lạc và tế bào của các dòng vi

khuẩn Ralstonia solanacearum Smith gây bệnh HXVK trên môi trường nhân

tạo ................................................................................................................58

Bảng 4.8: Ảnh hưởng của môi trường nuôi cấy ñến sự phát triển của của các

dòng vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith..............................................59

Bảng 4.9: Ảnh hưởng của pH môi trường nuôi cấy ñến sự phát triển của của

các dòng vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith........................................63

Bảng 4.10: Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự phát triển của các dòng vi khuẩn

Ralstonia solanacearum Smith.....................................................................65

Bảng 4.11: Nghiên cứu tính gây bệnh của các dòng vi khuẩn Ralstonia

solanacearum phân lập từ các cây kí chủ trên cây cà chua ...........................67

Bảng 4.12: Tính gây bệnh của các dòng vi khuẩn Ralstonia solanacearum

Smith trên một số cây kí chủ ........................................................................69

Bảng 4. 13: Ảnh hưởng của chế ñộ luân canh ñến bệnh héo xanh vi khuẩn hại

cà chua vụ thu ñông (Gia Viễn, Ninh Bình năm 2007) .................................76

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii

Bảng 4. 14: Ảnh hưởng của chế ñộ luân canh ñến bệnh héo xanh vi khuẩn hại

cà chua vụ xuân hè (Gia Viễn, Ninh Bình năm 2008)...................................78

Bảng 4. 15: Ảnh hưởng của ñịa thế ñất ñến bệnh HXVK hại cà chua vụ xuân

hè năm 2007, Gia Vượng, Gia Viễn..............................................................80

Bảng 4.16 : Khảo sát khả năng kháng bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia

solanacearum Smith của một số giống cà chua ............................................82

Bảng 4.17: Khảo sát khả năng hạn chế bệnh héo xanh vi khuẩn của chế phẩm

Bacillus subtilis trong ñiều kiện chậu vại......................................................86

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ix

DANH MỤC CÁC ẢNH

Ảnh 4.1. Cây cà chua bị bệnh héo xanh vi khuẩn..........................................39

Ảnh 4.2: Triệu chứng bó mạch cây cà chua bị bệnh héo xanh vi khuẩn

Ralstonia solanacearum Smith.....................................................................40

Ảnh 4.3. Cắt ngang thân cây cà chua bị bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia

solanacearum Smith.....................................................................................40

Ảnh 4.4. Dòng dịch vi khuẩn trong phương pháp xác ñịnh nhanh bệnh héo

xanh vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith..............................................41

Ảnh 4.5 a. Cây lạc bị bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith....49

Ảnh 4.5 b. Cây lạc bị bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith.50

Ảnh 4.6: Cây cà pháo bị bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia solanacearum

Smith............................................................................................................53

Ảnh 4.7. Cắt ngang thân cây cà pháo bị bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia

solanacearum Smith.....................................................................................53

Ảnh 4.8 a: Cây khoai tây bị bệnh héo xanh vi khuẩn ....................................54

Ảnh 4.8 b: Cây khoai tây bị bệnh héo xanh vi khuẩn....................................54

Ảnh 4.9 : Sự phát triển của vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith trên môi

trường SPA...................................................................................................61

Ảnh 4.10: Sự phát triển của vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith trên môi

trường TZC ..................................................................................................62

Ảnh 4.11: Sự phát triển của vi khuẩn ñối kháng Bacillus subtilis trên môi

trường SPA...................................................................................................63

Ảnh 4.12: Cây cà pháo bi bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia solanacearum

Smith trong lây nhiễm chéo..........................................................................70

Ảnh 4.13: Thí nghiệm lây nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia

solanacearum Smith trên lạc ........................................................................71

Ảnh 4.14: Thí nghiệm lây nhiễm bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia

solanacearum Smith trên cà chua .................................................................71

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………x

Ảnh 4.15: Cà chua va khoai tây bị bệnh héo xanh vi khuẩn Ralstonia

solanacearum Smith trong thí nghiệm lây nhiễm .........................................72

Ảnh 4.16: Thí nghiệm khảo sát khả năng kháng bệnh héo xanh vi khuẩn

Ralstonia solanacearum Smith của một số giống cà chua.............................84

Ảnh 4.17: Thí nghiệm khảo sát khả năng phòng chống bệnh héo xanh vi

khuẩn Ralstonia solanacearum Smith của chế phẩm Bacillus subtilis..........85

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………xi

DANH MỤC CÁC BIỂU ðỒ

Biểu ñồ 4. 1: Diến biến một số yếu tố khí tượng ñặc trưng tháng từ tháng 1

ñến tháng 12/2007 tại trạm láng....................................................................45

Biểu ñồ 4.2: Diến biến một số yếu tố khí tượng ñặc trưng tháng từ tháng 1 ñến

tháng 6/2008 tại trạm láng ............................................................................46

Biểu ñồ 4.3: Ảnh hưởng của môi trường nuôi cấy ñến sự phát triển của vi

khuẩn Ralstonia solanacearum phân lập trên cà chua sau 72 giờ nuôi cấy ...60

Biểu ñồ 4.4: Ảnh hưởng của pH ñến sự phát triển của vi khuẩn Ralstonia

solanacearum phân lập trên cà chua sau 72 giờ nuôi cấy..............................64

Biểu ñồ 4.5: Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự phát triển của các dòng vi khuẩn

trên môi trường SPA.....................................................................................66

Biểu ñồ 4.6: Tính gây bệnh của dòng vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith

gây bệnh héo xanh cà chua trên các cây kí chủ.............................................72

Biểu ñồ 4.7: Tính gây bệnh của dòng vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith

gây bệnh héo xanh khoai tây trên các cây kí chủ ..........................................73

Biểu ñồ 4.8: Tính gây bệnh của dòng vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith

gây bệnh héo xanh lạc trên các cây kí chủ ....................................................73

Biểu ñồ 4.9: Tính gây bệnh của dòng vi khuẩn Ralstonia solanacearum Smith

gây bệnh héo xanh cà pháo trên các cây kí chủ.............................................74