Nghiên cứu lao động và việc làm của hộ gia đình nông thôn huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

VŨ THỊ QUỲNH THU

NGHIÊN CỨU LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM

CỦA HỘ GIA ĐÌNH NÔNG THÔN HUYỆN CHỢ MỚI,

TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

VŨ THỊ QUỲNH THU

NGHIÊN CỨU LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM

CỦA HỘ GIA ĐÌNH NÔNG THÔN HUYỆN CHỢ MỚI,

TỈNH BẮC KẠN

Chuyên ngành: Phát triển nông thôn

Mã số: 60 62 01 16

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. DƢƠNG VĂN SƠN

THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nào khác.

Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được

chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, năm 2014

Ngƣời thực hiện

Vũ Thị Quỳnh Thu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tôi đã nhận

được sự quan tâm, giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Nhân đây tôi xin bày

tỏ lòng cảm ơn của mình:

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn giáo viên hướng dẫn khoa học:

PGS.TS Dƣơng Văn Sơn đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong

suốt thời gian thực hiện luận văn.

Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn tới Ban giám hiệu Nhà trường cùng các thầy,

cô giáo trong Khoa chuyên môn, phòng Quản lý sau đại học đã giúp đỡ, dạy

bảo tôi trong quá trình học tập.

Qua đây tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các cô, các chú, các anh

chị em trong UBND huyện Chợ Mới và các cơ quan có liên quan tạo điều

kiện thuận lợi giúp đỡ cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài

này tại địa phương.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã nhiệt tình

cổ vũ, động viên và tạo điều kiện để tôi hoàn thành tốt đề tài này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn !

Thái Nguyên, năm 2014

Ngƣời thực hiện

Vũ Thị Quỳnh Thu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ................................................................. vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu chung.............................................................................................. 2

3. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................. 2

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 4

1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 4

1.1.1. Khái niệm nông thôn............................................................................... 4

1.1.2. Hộ nông dân ............................................................................................ 4

1.1.3. Lao động và lao động nông thôn............................................................. 4

1.1.4. Khái niệm về việc làm........................................................................... 11

1.1.5. Phân loại việc làm................................................................................. 12

1.1.6. Khái niệm về tạo việc làm..................................................................... 13

1.1.7. Các yếu tố ảnh hưởng tới vấn đề giải quyết việc làm cho lao động

nông thôn............................................................................................... 13

1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 16

1.2.1. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn của một

số nước trên thế giới.............................................................................. 16

1.2.2. Số lượng và chất lượng lao động .......................................................... 19

1.2.3. Việc làm ................................................................................................ 24

1.2.4. Chính sách của nhà nước ...................................................................... 26

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv

1.2.5. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................ 31

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU .................................................................................... 48

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 48

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 48

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 48

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 48

2.3. Phương pháp nghiên cứu của đề tài ......................................................... 49

2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 49

2.3.2. Phương pháp xử lý thông tin................................................................. 50

2.3.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 51

2.3.4. Một số chỉ tiêu nghiên cứu chính.......................................................... 51

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................ 54

3.1. Thực trạng về lao động, việc làm huyện Chợ Mới .................................. 54

3.1.1. Số lượng lao động huyện Chợ Mới....................................................... 54

3.1.2. Thực trạng việc làm của lao động huyện Chợ Mới .............................. 58

3.2. Thực trạng lao động, việc làm của các thành viên các hộ ....................... 61

3.2.1. Thực trạng lao động của các hộ nông thôn ........................................... 62

3.2.2. Thực trạng việc làm của lao động......................................................... 69

3.2.3. Những khó khăn của việc tìm kiếm việc làm và tạo việc làm cho

các thành viên nông hộ.......................................................................... 78

3.2.4. Nhu cầu tạo việc làm cho các thành viên hộ gia đình nông thôn

các hộ điều tra ....................................................................................... 84

3.3. Một số giải pháp góp phần đào tạo, sử dụng lao động có hiệu quả

cho các hộ gia đình nông thôn .............................................................. 85

3.3.1. Về công tác đào tạo nghề ...................................................................... 85

3.3.2. Về vốn sản xuất..................................................................................... 86

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v

3.3.3. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi................................................... 86

3.3.4. Khuyến khích các doanh nghiệp, công ty, cơ sở sản xuất kinh

doanh đóng trên địa bàn........................................................................ 87

3.3.5. Phát triển và đa dạng hóa các loại hình tổ chức sản xuất kinh

doanh, tạo việc làm cho người lao động nông thôn.............................. 87

3.3.6. Tạo việc làm cho lao động trên địa bàn thông qua xuất khẩu lao động..... 89

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................... 90

1. Kết luận ....................................................................................................... 90

2. Khuyến nghị................................................................................................ 91

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 93

PHỤ LỤC......................................................................................................... 1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

LĐ : Lao động

LLLĐ : Lực lượng lao động

NT : Nông thôn

TT : Thành thị

VL : Việc làm

ĐVT : Đơn vị tính

SX : Sản xuất

TH : Tiểu học

THCS : Trung học cơ sở

THPT : Trung học phổ thông

HV : Học vấn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH

Bảng

Bảng 1.1. Tỷ trọng lực lượng lao động và tỷ lệ tham gia lực lượng lao

động, quý 3 năm 2013................................................................... 20

Bảng 1.2. Dân số trong độ tuổi lao động phân theo khu vực và trình độ

chuyên môn, 2013......................................................................... 24

Bảng 1.3. Một số chỉ tiêu về thị trường lao động của Việt Nam năm 2013.......... 25

Bảng 3.1. Tình hình lao động huyện Chợ Mới giai đoạn 2011 - 2013........... 54

Bảng 3.2. Phân phối nguồn lao động của huyện Chợ Mới, giai đoạn

2011-2013 ..................................................................................... 55

Bảng 3.3. Lao động đang làm việc trong các ngành của huyện Chợ Mới

trong giai đoạn 2011-2013............................................................ 56

Bảng 3.4. Cơ cấu nhóm tuổi của dân số trong độ tuổi lao động..................... 57

Bảng 3.5. Công tác lao động việc làm huyện Chợ Mới giai đoạn 2011-2013....... 58

Bảng 3.6. Tình hình việc làm của lao động huyện Chợ Mới phân theo

giới tính và khu vực ...................................................................... 59

Bảng 3.7. Diện tích gieo trồng các loại cây trồng chủ yếu ............................. 60

Bảng 3.8. Số lượng đàn gia súc, gia cầm trên địa bàn huyện Chợ Mới

năm 2013....................................................................................... 61

Bảng 3.9. Một số chỉ tiêu về lao động của 3 xã điều tra................................. 62

Bảng 3.10. Phân bố lao động trong các ngành của 3 xã điều tra năm 2013......... 62

Bảng 3.11. Tình hình lao động của các hộ...................................................... 63

Bảng 3.12. Tình hình lao động tham gia sản xuất của các hộ ........................ 63

Bảng 3.13. Trình độ học vấn của lao động các hộ.......................................... 65

Bảng 3.14. Tình trạng học vấn của lao động trong độ tuổi lao động của

các hộ điều tra ............................................................................... 66

Bảng 3.15. Trình độ chuyên môn của lao động các hộ................................... 66

Bảng 3.16. Cơ cấu độ tuổi lao động của các hộ.............................................. 67

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii

Bảng 3.17. Cơ cấu nhóm tuổi của lao động các hộ gia đình........................... 68

Bảng 3.18. Nguồn lực đất sản xuất và số lượng vật nuôi của hộ.................... 69

Bảng 3.19. Hoạt động nông nghiệp của các hộ............................................... 70

Bảng 3.20. Phân loại việc làm theo nhóm ngành của các hộ điều tra............. 70

Bảng 3.21. Tỷ suất thời gian của lao động theo dân tộc................................. 72

Bảng 3.22. Tỷ suất sử dụng thời gian theo nhóm tuổi và nhóm ngành .......... 73

Bảng 3.24. Tỷ suất sử dụng thời gian của lao động phân theo nhóm hộ,

nhóm ngành và xã ......................................................................... 76

Bảng 3.25. Khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm của các thành viên

các hộ điều tra ............................................................................... 78

Bảng 3.26. Nhu cầu việc làm của các hộ gia đình .......................................... 84

Hình

Hình 1.1. Tỷ trọng lực lượng lao động chia theo nhóm tuổi và nơi cư trú,

Quý 3 năm 2013........................................................................................ 22