Nghiên cứu gen mã hóa protease HIV mang đột biến kháng thuốc

Nghiên cứu gen mã hóa protease HIV mang

đột biến kháng thuốc

Nguyễn Văn Dũng

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên; Khoa Sinh học

Chuyên ngành: Sinh học thực nghiệm; Mã số: 60 42 30

Người hướng dẫn: PGS.TS. Phan Tuấn Nghĩa

Năm bảo vệ: 2011

Abstract. Tổng quan về Virus suy giảm miễn dịch ở người (Human

immunodeficiency Virus - HIV). Giới thiệu Protease của HIV-1 (gọi tắt là Protease

HIV-1). Trình bày về nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu. Phát hiện đột biến

kháng thuốc PI trong gen mã hóa protease HIV-1. Thiết kế hệ thống biểu hiện gen

mã hóa protease HIV-1 mang đột biến N83T trong vector pET32a

Keywords. Sinh học thực nghiệm; Gen; Đột biến kháng thuốc; HIV

Content

Virus suy giảm miễn dịch ở người (Human immunodeficiency virus - HIV) là

nguyên nhân chính gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (Acquired

Immunodeficiency Syndrome - AIDS) và là một trong những virus gây bệnh nguy hiểm

nhất hiện nay. Theo các tài liệu đã công bố, có ít nhất hai type HIV gây nên AIDS đó là

HIV type 1 (HIV-1) và HIV type 2 (HIV-2), nhưng HIV-1 là nguyên nhân chính gây ra

AIDS trên toàn thế giới.

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới, tính đến cuối năm 2009 có khoảng 33,3 triệu

người đang sống chung với HIV/AIDS, khoảng 1,8 triệu người đã chết vì AIDS và có thêm 2,6

triệu trường hợp mới bị nhiễm virus này. Ở Việt Nam, theo báo cáo Cục phòng chống

HIV/AIDS - Bộ Y tế tính đến 31/3/2011, toàn quốc đã phát hiện người nhiễm HIV tại hơn

75,2% xã/phường, gần 97,9% quận/huyện và 63/63 tỉnh/thành phố. Tổng số trường hợp nhiễm

HIV là 235.535 người, số bệnh nhân AIDS là 94.613 người, số trường hợp tử vong đến cuối kỳ

báo cáo là 49.912 người.

Trong chu trình sống của HIV-1, protease là enzyme không thể thiếu. Enzyme này

cắt các chuỗi polyprotein (gag, gag-pol) tại những vị trí nhất định để tạo thành các protein

cấu trúc và chức năng cần thiết cho virus hoàn chỉnh. Vì thế protease được xem là một

trong các đích tác động quan trọng nhất cho liệu pháp tìm ra thuốc điều trị HIV/AIDS. Tuy

nhiên, do HIV sao chép nhanh, enzyme phiên mã ngược có tỷ lệ sai sót cao tạo ra sự biến

đổi liên tục trong cấu trúc hệ gen của các nhóm HIV dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Mặc

dù ngày càng nhiều chất ức chế protease chống HIV được sản xuất và thương mại hóa

nhưng việc tìm các chất ức chế mới của protease vẫn luôn được quan tâm.

Bên cạnh đó, các đột biến kháng PI tương đối đặc hiệu cho từng loại thuốc riêng biệt, do

đó thay thế một loại thuốc khác trước khi có sự tích lũy đột biến thì các phác đồ sau vẫn

thành công (Hoffmann và tập thể, 2007). Vì vậy, xét nghiệm kháng thuốc thường theo