Nghiên cứu đặc tính câu hỏi dùng để kiểm tra đánh giá môn học mạng máy tính tại trường Đại học kỹ thuật - Hậu cần CAND

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

TRẦN ANH CHẤT

NGHIÊN CỨU ĐẶC TÍNH CÂU HỎI DÙNG ĐỂ

KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ MÔN HỌC MẠNG MÁY TÍNH

TẠI TRƯỜNG ĐH KỸ THUẬT - HẬU CẦN CAND

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Hà Nội - 2014

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

TRẦN ANH CHẤT

NGHIÊN CỨU ĐẶC TÍNH CÂU HỎI DÙNG ĐỂ

KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ MÔN HỌC MẠNG MÁY TÍNH

TẠI TRƯỜNG ĐH KỸ THUẬT - HẬU CẦN CAND

Chuyên ngành: Đo lường và đánh giá trong giáo dục

Mã số: 60140120

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hoàng Bá Thịnh

Hà Nội - 2014

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên cho phép em được bầy tỏ lòng biết ơn tới thầy giáo PGS.TS

Hoàng Bá Thịnh là người đã tận tình hướng dẫn em hoàn thành đề tài luận

văn tốt nghiệp này.

Đồng thời, em cũng cảm ơn quý thầy, cô trong Viện Đảm bảo chất lượng

– Đại học Quốc gia Hà Nội đã trang bị cho em những kiến thức quý báu trong

suốt thời gian học vừa qua cùng với sự chỉ bảo nhiệt tình và những ý kiến

đóng góp đáng quý của các thầy, cô trong thời gian em thực hiện luận văn tốt

nghiệp.

Cuối cùng, xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới các đồng nghiệp ở

trường ĐH Kỹ thuật – Hậu cần CAND, bạn bè thân thiết và đặc biệt là gia

đình của em, những người đã luôn động viên, khích lệ em trong suốt quá trình

học tập chương trình cao học Đo lường và Đánh giá trong giáo dục.

Một lần nữa, em xin trân trọng cảm ơn !

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện.

Các số liệu, kết luận của nghiên cứu trình bày trong luận văn này là

trung thực và chưa được công bố ở các nghiên cứu khác.

Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình

Học viên

Trần Anh Chất

MỤC LỤC

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU

PHẦN MỞ ĐẦU.............................................................................................................. 1

1. Giới thiệu chung ...................................................................................................... 1

1.1 Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 1

1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài........................................................................... 3

1.3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài............................................................................ 3

2. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 3

2.1. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu ........................................................................ 3

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.......................................................................................... 4

2.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu..................................................................... 4

2.4. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................... 4

2.5. Phương pháp Toán học ....................................................................................... 5

2.6. Phạm vi và thời gian khảo sát.............................................................................. 5

2.7. Cấu trúc của luận văn.......................................................................................... 5

Chương 1: TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN.......................................................... 6

1. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước................................... 6

1.1. Các nghiên cứu của nước ngoài........................................................................... 6

1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ................................................................................ 8

2. Một số khái niệm cơ bản trong KTĐG ................................................................. 13

2.1. Khái niệm về Đo lường – Đánh giá – Định giá trị ............................................. 13

2.2. Khái niệm về Thi - Kiểm tra ............................................................................. 15

2.3. Kết quả học tập – Mục tiêu dạy học .................................................................. 16

2.4. Đánh giá kết quả học tập................................................................................... 17

3. Ý nghĩa của việc kiểm tra – đánh giá.................................................................... 18

4. Trắc nghiệm và những vấn đề liên quan............................................................... 18

4.1. Các công cụ đo lường kết quả học tập ............................................................... 18

4.2. Trắc nghiệm và những vấn đề liên quan ............................................................ 19

4.2. So sánh trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận.................................... 31

4.3. Đánh giá một bài trắc nghiệm khách quan loại câu hỏi nhiều lựa chọn ............. 32

4.4. Qui trình tổ chức một bài kiểm tra đánh giá....................................................... 40

4.5 Chuẩn hoá câu hỏi và bài trắc nghiệm bằng phần mềm chuyên dụng QUEST .... 42

4.6. Cơ sở lý thuyết của mô hình Rasch ................................................................... 42

5. Ngân hàng câu hỏi Trắc nghiệm khách quan trong kiểm tra đánh giá............... 47

5.1. Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan....................................................... 47

5.2. Sử dụng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan.......................................... 47

Chương 2: CÁC ĐẶC TÍNH CÂU HỎI VÀ XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI

TNKQ MÔN MẠNG MÁY TÍNH................................................................................ 50

1. Đặc tính câu hỏi ..................................................................................................... 50

1.1. Các đặc tính chung của câu hỏi trắc nghiệm cần có ........................................... 50

1.2. Đặc tính phần câu dẫn của câu hỏi trắc nghiệm ................................................. 50

1.3. Đặc tính với các câu lựa chọn của câu hỏi trắc nghiệm cần có........................... 50

1.4.Các quy tắc để viết các câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn................................ 51

1.5. Những gợi ý khi chuẩn bị các câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn..................... 52

2. Thực trạng kiểm tra đánh giá tại trường Đại học Kỹ thuật – Hậu cần CAND... 55

2.1. Phương pháp nghiên cứu thực trạng .................................................................. 55

2.2. Thực trạng sử dụng TNKQ trong KT – ĐG kết quả học tập tại trường Đại học Kỹ

thuật – Hậu cần CAND............................................................................................ 55

2.3. Kết luận ............................................................................................................ 58

3. Chương trình môn Mạng máy tính....................................................................... 59

3.1. Chương trình môn học: ..................................................................................... 59

3.2. Ma trận đề thi.................................................................................................... 60

4. Biên soạn câu hỏi ................................................................................................... 63

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................................... 65

1. Dữ liệu để phân tích............................................................................................... 65

2. Kết quả chạy chương trình.................................................................................... 65

2.1. Sự phù hợp của câu hỏi thi................................................................................ 65

2.2. Phân bố độ khó câu hỏi thi và năng lực thí sinh................................................. 68

2.3. Phân tích câu hỏi theo các tiêu chí..................................................................... 69

3. Kết luận.................................................................................................................. 78

KẾT LUẬN.................................................................................................................... 79

1. Kết luận khoa học .................................................................................................. 79

2. Đề xuất và các khuyến nghị................................................................................... 80

3. Hạn chế của đề tài.................................................................................................. 81

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................. 82

PHỤ LỤC....................................................................................................................... 85

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TNKQ : Trắc nghiệm khách quan

TL : Tự luận

CAND : Công an nhân dân

THPT : Trung học phổ thông

KTĐG : Kiểm tra đánh giá

ĐH : Đại học

TN : Trắc nghiệm

TNTL : Trắc nghiệm tự luận

SV :Sinh viên

HV :Học viên

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BẢNG BIỂU

Hình 1: Các phương pháp kiểm tra – đánh giá...................................................... 18

Hình 2: Hàm đáp ứng câu hỏi .................................................................................. 44

Hình 3: Đồ thị đường cong đặc trưng..................................................................... 45

Hình 4:Đồ thị biểu thị xác suất trả lời đúng câu hỏi 5......................................... 74

Hình 5:Biểu đồ biểu thị xác suất trả lời đúng câu hỏi 34.................................... 74

Hình 6:Biểu đồ biểu thị xác suất trả lời đúng câu hỏi 22.................................... 75

Bảng 1: So sánh trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận..................... 32

Bảng 2:Bảng thực trạng nhận thức về việc sử dụng TNKQ trong KT-ĐG ..... 56

Bảng 3:Bảng nhận thức về mục đích sử dụng TNKQ trong kiểm tra đánh giá

kết quả học tập của học viên..................................................................................... 57

Bảng 4: Ma trận đề thi phần trắc nghiệm............................................................... 62

Bảng 5: Ma trận đề thi phần tự luận........................................................................ 63

Bảng 6: Hệ số tương quan......................................................................................... 71

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Giới thiệu chung

1.1 Lý do chọn đề tài

Ngày nay chất lượng giáo dục đang trở thành mối quan tâm chung của

toàn xã hội. Ngành giáo dục đang đặt ra một yêu cầu cấp thiết để nâng cao

chất lượng của giáo dục hơn bao giờ hết trong tất cả những ngành học và bậc

học. Trong đó vai trò của kiểm tra đánh giá trong tiến trình đổi mới nền giáo

dục nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đã được khẳng định như một chiến

lược, một chính sách giáo dục quốc gia.

Thực tiễn ở các trường hiện nay công tác kiểm tra, đánh giá cho ta thấy

tình trạng đánh đồng việc cho điểm với đánh giá năng lực người học; có xu

hướng chú trọng kiến thức ghi nhớ hơn là rèn kỹ năng và năng lực người học;

công tác kiểm tra, đánh giá chịu sức ép của thi cử và bệnh thành tích; các kết

quả kiểm tra thường để xếp loại người học hơn là tìm ra điểm mạnh yếu của

người học để giúp người học tiến bộ và định hướng cho giáo viên trong việc

cải tiến nội dung và phương pháp giảng dạy; giáo viên và nhà quản lý còn yếu

về năng lực đánh giá trong giáo dục.

Các giải pháp cải tiến thực trạng trên đang được tập trung vào các vấn đề

lớn là: xây dựng cơ chế đào tạo đội ngũ chuyên gia về đánh giá trong giáo dục

và bồi dưỡng năng lực đánh giá cho giáo viên; tạo sự thay đổi mạnh mẽ về

nhận thức đối với công tác kiểm tra đánh giá; cải tiến phương pháp kiểm tra

đánh giá phù hợp với những định hướng của giáo dục Việt Nam.

Đánh giá trong giáo dục là công cụ để xác định năng lực nhận thức

người học, điều chỉnh quá trình dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học được

chú trọng để đáp ứng những yêu cầu mới của mục tiêu giáo dục nên việc kiểm

tra, đánh giá phải chuyển biến mạnh theo hướng phát triển trí thông minh,

sáng tạo của học viên, khuyến khích vận dụng linh hoạt các kiến thức, kỹ

năng đã học vào những tình huống thực tế, làm bộc lộ khả năng của người

2

học. Đánh giá không chỉ thực hiện ở thời điểm cuối cùng của mỗi giai đoạn

giáo dục mà trong cả quá trình giáo dục.

Hướng tới yêu cầu kiểm tra đánh giá công bằng, khách quan kết quả học

tập của người học, ngoài phương pháp đánh giá bằng quan sát và vấn đáp,

trong phương pháp viết người ta bổ sung các hình thức đánh giá khác như đưa

thêm các dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Việc kiểm tra đánh giá không

chỉ đơn thuần chú trọng vào kết quả học tập của học viên, mà còn có vai trò to

lớn trong việc thúc đẩy động cơ, thái độ tích cực của người học, hoàn thiện

quá trình dạy học, kiểm định chất lượng, hiệu quả dạy học và trình độ nghề

nghiệp của người dạy

Trên cơ sở nắm chắc kiến thức đo lường và đánh giá trong giáo dục, cần

tiến hành xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm (gồm cả câu hỏi TNKQ và

TL) chuẩn hoá cho từng môn học. Sử dụng ngân hàng này, người học có thể

tự ôn tập kiểm tra kiến thức, giáo viên có thể sử dụng để kiểm tra đánh giá

người học. Để làm được điều này, phải bắt đầu từ việc đào tạo đội ngũ chuyên

gia về đánh giá trong giáo dục và bồi dưỡng các kiến thức về khoa học đo

lường đánh giá trong giáo dục cho giáo viên.

Công cuộc đổi mới công tác kiểm tra đánh giá ở các trường hiện nay

đang được ngành giáo dục đặc biệt quan tâm, các giáo viên được tập huấn về

đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá, tuy nhiên hiệu quả chưa cao. Đa số

giáo viên chưa có nhận thức đúng đắn về công tác kiểm tra đánh giá, phần lớn

vẫn quan niệm rằng kiểm tra chỉ để cho điểm và xếp hạng người học. Các câu

hỏi trắc nghiệm khách quan do giáo viên soạn không được phân tích, đánh giá

nên các đề kiểm tra do giáo viên soạn cũng chưa có hiệu quả. Các trường có

đội ngũ giáo viên đông đảo giảng dạy ở từng bộ môn, nếu có kiến thức

chuyên môn sâu sắc cộng với kiến thức về đo lường đánh giá, chắc chắn việc

cùng nhau góp phần thành lập ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm dùng để kiểm

3

tra đánh giá kết quả học tập của người học là việc làm không khó, nhưng sẽ

mất nhiều thời gian và công sức.

Đối với chương trình môn học Mạng máy tính của trường tôi hiện nay

việc vận dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan vào kiểm tra đánh giá phần

nào còn hạn chế và chưa được áp dụng nhiều vào từng lớp.

Chính vì vậy, là một cán bộ quản lý giáo dục tôi chọn đề tài luận văn:

“Nghiên cứu đặc tính câu hỏi dùng để kiểm tra đánh giá môn học Mạng

máy tính tại trường Đại học Kỹ thuật – Hậu cần CAND” làm đề tài luận văn

nghiên cứu của mình. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là tài liệu cần thiết

góp phần vào quá trình đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học

tập của người học, đồng thời nâng cao kỹ năng của giáo viên trong việc thiết

kế câu hỏi TNKQ dùng để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của người học.

1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu để xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan môn

Mạng máy tính nhằm giúp người dạy và người học đạt được mục tiêu môn

học đầy đủ hơn.

1.3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài

Ngân hàng câu hỏi TNKQ nhiều lựa chọn có khoảng 350 -400 câu được

đưa vào ngân hàng câu hỏi TNKQ dùng để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

môn Mạng máy tính tại trường Đại học Kỹ thuật – Hậu cần CAND.

Chỉ nghiên cứu thử nghiệm sử dụng vào việc kiểm tra đánh giá cho khóa

đại học D1 trong trường Đại học Kỹ thuật – Hậu cần CAND.

2. Phương pháp nghiên cứu

2.1. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu

2.1.1. Câu hỏi nghiên cứu

• Việc sử dụng một cách hệ thống câu hỏi TNKQ đa lựa chọn có phù hợp

cho việc đánh giá kết quả học tập môn Mạng máy tính cơ bản theo đặc tính

câu hỏi đề ra hay không?

4

• Việc sử dụng ngân hàng câu hỏi TNKQ vào đánh giá kết quả học tập

của học viên sẽ mang lại kết quả như thế nào?

• Định hướng sử dụng ngân hàng câu hỏi TNKQ trong kiểm tra đánh giá

kết quả học tập của học viên như thế nào?

2.1.2. Giả thuyết nghiên cứu

• Việc nghiên cứu đặc tính và phân tích câu hỏi trong ngân hàng câu hỏi

trắc nghiệm khách quan dựa trên cơ sở khoa học đo lường đánh giá sẽ góp phần

xây dựng được bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan môn Mạng máy tính để phục

vụ hiệu quả cho công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học viên.

• Sử dụng câu hỏi TNKQ đa lựa chọn trong kiểm tra đánh giá kết quả

học tập môn Mạng máy tính cơ bản sẽ giúp giáo viên và học viên đánh giá các

mục tiêu cơ bản mà môn học đặt ra đầy đủ hơn, toàn diện và khách quan hơn.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

• Nghiên cứu đặc tính câu hỏi để lựa chọn phương pháp xây dựng ngân

hàng câu hỏi TNKQ đa lựa chọn dùng trong việc kiểm tra đánh giá kết quả

học tập của học viên.

• Xây dựng ngân hàng câu hỏi TNKQ dùng để kiểm tra đánh giá kết quả

học tập của học viên trường Đại học Kỹ thuật - Hậu cần CAND.

• Thử nghiệm các câu hỏi TNKQ đã xây dựng để phân tích chọn lựa các

câu hỏi có chất lượng.

• Đánh giá câu hỏi TNKQ để bổ sung vào ngân hàng câu hỏi TNKQ.

2.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

2.3.1. Khách thể nghiên cứu

Học viên khóa D1 trong trường Đại học Kỹ thuật – Hậu cần CAND.

2.3.2. Đối tượng nghiên cứu

Nghiên cứu xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc TNKQ môn Mạng máy tính.

2.4. Phương pháp nghiên cứu

2.4.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận