Nghiên cứu đặc điểm khu hệ bò sát, lưỡng cư làm cơ sở và đề xuất một số biện pháp bảo tồn tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu, tỉnh Yên Bái

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

-------------------------

BÙI THỊ THU HẰNG

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM KHU HỆ BÒ SÁT,

LƢỠNG CƢ LÀM CỞ SỞ VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ

BIỆN PHÁP BẢO TỒN TẠI KHU BẢO TỒN

THIÊN NHIÊN NÀ HẨU, TỈNH YÊN BÁI

Chuyên ngành : Lâm học

Mã số ngành: 60.62.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

Thái Nguyên, 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ii

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

----------------------------

BÙI THỊ THU HẰNG

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM KHU HỆ BÒ SÁT,

LƢỠNG CƢ LÀM CỞ SỞ VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ

BIỆN PHÁP BẢO TỒN TẠI KHU BẢO TỒN

THIÊN NHIÊN NÀ HẨU, TỈNH YÊN BÁI

Chuyên ngành : Lâm học

Mã số ngành: 60.62.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Thị Thu Hà

Thái Nguyên, 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

iv

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu, kết quả sử dụng trong luận văn là trung thực, do

tôi thu thập và xử lí. Đồng thời, luận văn này chƣa từng đƣợc bảo vệ trƣớc bất cứ

một hội đồng nào trƣớc đây.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015

Tác giả luận văn

Bùi Thị Thu Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

v

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện luận văn, ngoài sự nỗ lực của bản thân tôi đã

nhận đƣợc sự giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi của các thầy cô giáo tại khoa

Lâm nghiệp, khoa sau đại học - Trƣờng Đại học Nông lâm Thái Nguyên , Ban

quản lý Khu bảo lý khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hầu, cùng các đồng chí Lãnh

đạo, cán bộ kiểm lâm địa bàn Hạt kiểm lâm huyện Văn Yên, Ủy ban nhân dân

các xã Nà Hẩu, Đại Sơn, Mỏ Vàng, Phong Dụ Thƣợng cùng nhân dân địa

phƣơng trong quá trình tôi thực hiện đề tài tại cơ sở. Tôi cũng nhận đƣợc sự

góp ý về chuyên môn của TS. Đồng Thanh Hải trƣờng Đại học Lâm nghiệp

Xuân Mai - Hà Nội. Tôi vô cùng biết ơn vì sự giúp đỡ quý báu đó. Đặc biệt,

tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo – PGS. TS Trần Thị Thu Hà đã

cung cấp tài liệu tham khảo có giá trị và trực tiếp hƣớng dẫn tôi rất tận tình

trong quá trình thực hiện đề tài.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự động viên sâu sắc, ủng hộ nhiệt tình

của gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.

Do thời gian nghiên cứu còn ngắn, lại trình độ bản thân còn hạn chế, luận

văn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi rất mong đƣợc sự đóng

góp ý kiến của các thầy, cô giáo, các nhà nghiên cứu để đề tài hoàn chỉnh hơn.

Chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015

Tác giả luận văn

Bùi Thị Thu Hằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................v

MỤC LỤC.............................................................................................................vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... viii

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................ix

MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1

1. Đặt vấn đề ..........................................................................................................1

2. Mục đích, mục tiêu nghiên cứu..........................................................................2

2.1. Mục đích..........................................................................................................2

2.2. Mục tiêu ..........................................................................................................3

Chƣơng 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.........................................4

1.1. Tổng quan thế giới. .........................................................................................4

1.2. Tình hình nghiên cứu về Bò sát, Lƣỡng cƣ ở Việt Nam.................................5

1.3. Tóm tắt tình hình nghiên cứu Bò sát, Lƣỡng cƣ ở khu bảo tồn thiên

nhiên Nà Hẩu .................................................................................................9

1.4. Đặc điểm các nhóm sinh thái của Lƣỡng cƣ , Bò sát. ....................................10

1.4.1. Đặc điểm của các nhóm sinh thái của Lƣỡng cƣ theo nơi ở. .....................10

1.4.2. Đặc điểm các nhóm sinh thái của Bò sát phân theo nơi ở. ............................11

1.5. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội .................................................................13

1.5.2. Khái quát đặc điểm dân sinh, kinh tế, xã hội ............................................16

1.5.3. Hiện trạng tài nguyên rừng và sử dụng đất................................................19

1.5.4. Tài nguyên nƣớc.........................................................................................26

1.5.5. Tài nguyên nhân văn ..................................................................................26

1.5.6. Thực trạng cơ sở hạ tầng............................................................................26

1.5.7. Tiềm năng du lịch.......................................................................................27

Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................29

2.1 Đối tƣợng nghiên cứu.....................................................................................29

2.2. Địa điểm .........................................................................................................29

2.3 .Thời gian .........................................................................................................29

2.4. Nội dung nghiên cứu.....................................................................................29

2.5. Phƣơng pháp nghiên cứu...............................................................................30

2.5.1. Tham khảo tài liệu và công tác chuẩn bị...................................................30

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vii

2.5.2. Phƣơng pháp phỏng vấn.............................................................................30

2.5.3. Phƣơng pháp điều tra thành phần loài........................................................31

2.5.4. Xác định các mối đe doạ đối với những loài Lƣỡng cƣ - Bò sát và

sinh cảnh sống của chúng ............................................................................33

2.5.5. Phƣơng pháp thu mẫu và xử lý mẫu Lƣỡng cƣ – Bò sát............................33

2.5.6. Phƣơng pháp nội nghiệp ............................................................................34

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................................35

3.1. Thành phần loài Bò sát, Lƣỡng cƣ tại khu bảo tồn .......................................35

3.1.1. Mô tả đặc điểm và hình thái của một số loài Bò sát, Lƣỡng cƣ trong

khu bảo tồn và loài mới đƣợc ghi nhận ......................................................39

3.3. Phân bố các loài Bò sát, Lƣỡng cƣ tại KBT Nà Hẩu theo sinh cảnh. ...........51

3.5. Đề xuất các giải pháp bảo tồn khu hệ Bò sát, Lƣỡng cƣ ..............................55

3.5.1. Bảo vệ sinh cảnh sống của các loài Bò sát, Lƣỡng cƣ...............................55

3.5.2. Kiểm soát săn bắt và buôn bán trái phép động vật hoang dã .....................56

3.5.3. Tuyên truyền, nâng cao năng lực quản lý bảo vệ rừng và giáo dục môi

trường...........................................................................................................56

3.5.4. Phát triển kinh tế bền vững...........................................................................58

3.5.5. Hoạt động quản lý ......................................................................................62

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...........................................................................68

1. Kết luận ...........................................................................................................68

2. Tồn tại ..............................................................................................................69

3. Kiến nghị..........................................................................................................69

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BS Bò sát

ĐVHD Động vật Hoang dã

ĐDSH Đa dạng sinh học

HGD Hộ gia đình

HST Hệ sinh thái

IUCN2014 Danh lục đỏ IUCN verson 2014.2

IUCN Hiệp hội quốc tế bảo vệ thiên nhiên

KBT Khu bảo tồn

KBTTN Khu bảo tồn thiên nhiên

KT-XH Kinh tế xã hội

LC Lƣỡng cƣ

NĐ32

Nghị định 32/2006/NĐ-CP của chính phủ ban hành ngày

30/3/2006 về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý

hiếm.

TNR Tài nguyên rừng

UNEP Chƣơng trình môi trƣờng Liên hợp quốc

SĐVN Sách đỏ Việt Nam,2007, phần động vật

VQG Vƣờn quốc gia

WWF Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên

IPGRI Viện Tài nguyên di truyền quốc tế

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Dân số và thành phần dân tộc xã toàn khu bảo tồn ............................. 16

Bảng 1.2. Hiện trạng sử dụng đất đai các xã khu bảo tồn (đvt: ha)..................... 20

Bảng 1.3. Thành phần thực vật bậc cao ở Khu bảo tồn Nà Hẩu.......................... 22

Bảng 1.4. So sánh khu hệ thực vật Nà Hẩu với một số khu bảo vệ khác ............ 23

Bảng 1.5. Phân loại thực vật theo công dụng....................................................... 23

Bảng 1.6. Mức độ nguy cấp của các loài thực vật ............................................... 24

Bảng 1.7. Kết quả khảo sát động vật rừng ........................................................... 25

Bảng 2.1: Các tuyến điều tra ................................................................................ 32

Bảng 3.1. Thành phầ ẩu ........................ 35

Bảng 3. 2. Thành phần loài Ếch nhá .......................... 38

Bảng 3. 3. Bảng tổng kết số bộ, họ và loài bò sát và ếch nhái ghi nhận tại

KBT Nà Hẩu................................................................................................... 39

Bảng 3. 4. Danh sách các loài bò sát quý hiếm tại KBT Nà Hẩu............................... 49

Bảng 3.5: Phân bố các loài Bò sát, Lƣỡng cƣ theo sinh cảnh..................................... 51

Bảng 3.6. So sánh với các khu bảo tồn và VQG ......................................................... 54

Bảng 3.7. Hoạt động quản lý bảo tồn........................................................................... 62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

x

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 01. Ếch cây sần – Rhacophorus appendiculatus ......................................... 40

Hình 02. Rắn lục đuôi đỏ - Trimeresurus albolabis ............................................ 41

Hình 03. Rắn sãi – Amphiema ps......................................................................... 42

Hình 04 : Nhái bầu hây môn – Microhyla haymonsi .......................................... 44

Hình 05: Nhái bầu vân – Mocrohyla pulchra ...................................................... 45

Hình 06: Ngóe - Fejervarya limnocharis .................................................................47