Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc và tái sinh tự nhiên của loài cây dẻ đỏ Lithocarpus Ducampii (H. ETA. CAMUS)A. CAMUS tại huyện Đồng Hỷ - tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN TRUNG HIẾU

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC

VÀ TÁI SINH TỰ NHIÊN CỦA LOÀI CÂY DẺ ĐỎ

LITHOCARPUS DUCAMPII(H. ET A. CAMUS) A. CAMUS

TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ - TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Lâm học

Mã số: 60.62.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Lê Sỹ Trung

2. ThS. Nguyễn Thị Thu Hoàn

THÁI NGUYÊN - 2013

i

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Bản luận văn thạc sĩ “Nghiên cứu đặc điểm cấu

trúc và tái sinh tự nhiên của loài cây Dẻ Đỏ Lithocarpus ducampii (H. et

A. Camus) tại huyện Đồng Hỷ - Tỉnh Thái Nguyên” là công trình nghiên

cứu thực sự của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết,

nghiên cứu khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẫn khoa học của

PGS.TS. Lê Sỹ Trung, ThS. Nguyễn Thị Thu Hoàn. Các số liệu, kết quả nêu

trong luận văn đều là trung thực.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013

Tác giả luận văn

Nguyễn Trung Hiếu

ii

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

2011 - 2013.

Trong quá trình học tập và thực hiện luận văn, tác giả đã nhận được sự

quan tâm, giúp đỡ của Ban giám hiệu, Phòng quản lý Đào tạo sau đại học, các

thầy giáo, cô giáo thuộc khoa Lâm Nghiệp - trường Đại học Nông lâm Thái

Nguyên .

.TS.

Lê Sỹ Trung, ThS. Nguyễn Thị Thu Hoàn - đã tận tình hướng dẫn và truyền

đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này.

Xin gửi lời cảm ơn tới tập thể cán bộ, công chức Hạt Kiểm Lâm Đồng

Hỷ, UBND xã Hóa Thượng, UBND xã Văn Lăng, UBND huyện Đồng Hỷ -

tỉnh Thái Nguyên, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện

giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và triển khai thu thập số liệu ngoại

nghiệp phục vụ đề tài luận văn.

, tác giả xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, động viên, giúp

đỡ của người thân trong gia đình và các bạn bè, đồng nghiệp trong suốt thời

gian học tập và thực hiện đề tài luận văn.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013

Tác giả luận văn

iii

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Nguyễn Trung Hiếu

iv

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC....................................................................................................... iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.............................................................viii

DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................. ix

DANH MỤC CÁC HÌNH.............................................................................. xi

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................ 4

1.1. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu.................................................. 4

1.2. Những nghiên cứu về cấu trúc và tái sinh tự nhiên trên thế giới........... 5

1.3. Những nghiên cứu về cấu trúc và tái sinh tự nhiên ở Việt Nam ......... 10

1.4. Một số nghiên cứu về giải pháp kỹ thuật lâm sinh áp dụng cho rừng tự

nhiên tái sinh ................................................................................................... 20

1.5. Các nghiên cứu về Dẻ trên thế giới...................................................... 21

1.5.1. Tên gọi, phân loại.......................................................................... 21

1.5.2. Về hình thái................................................................................... 22

1.5.3. Đặc điểm phân bố và sinh thái...................................................... 22

1.5.4. Giá trị sử dụng............................................................................... 23

1.6. Các nghiên cứu về Dẻ và Dẻ đỏ ở Việt Nam....................................... 24

1.6.1. Tên gọi và phân loại...................................................................... 24

1.6.2. Đặc điểm hình thái của loài Dẻ đỏ................................................ 25

1.6.3. Đặc điểm phân bố và sinh thái...................................................... 26

1.6.4. Giá trị sử dụng............................................................................... 27

v

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

1.6.5. Tình hình gây trồng Dẻ ở Việt Nam ............................................. 27

1.7. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khu vực nghiên cứu..................... 30

1.7.1. Điều kiện tự nhiên......................................................................... 30

1.7.2. Điều kiện dân sinh - kinh tế xã hội của huyện.............................. 35

1.7.3. Nhận xét, đánh giá chung.............................................................. 38

CHƢƠNG 2 ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU............................................................................................... 40

2.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 40

2.2. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................. 40

2.3. Nội dung nghiên cứu............................................................................ 40

2.4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 41

2.4.1. Phương pháp kế thừa .................................................................... 41

2.4.2. Phương pháp lập và điều tra ô tiêu chuẩn..................................... 41

2.4.2.1. Lập ô tiêu chuẩn và xác định dung lượng mẫu...........................41

2.4.2.2. Điều tra trong OTC......................................................................42

2.4.3. Phân tích và xử lí số liệu............................................................... 43

2.4.3.1. Đối với các chỉ số nghiên cứu ở tầng cây gỗ ..............................43

CHƢƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..................... 49

3.1. Đặc điểm cấu trúc rừng tự nhiên có Dẻ đỏ phân bố ở Đồng Hỷ -

Thái Nguyên ................................................................................................... 49

3.1.1. Cấu trúc tổ thành và mật độ trạng thái rừng phục hồi sau nương

rẫy (IIa) ........................................................................................................... 49

3.1.1.1. Cấu trúc tổ thành và mật độ rừng IIa ở xã Hoá Thượng -

Đồng Hỷ ................................................................................................................49

vi

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.1.1.2. Cấu trúc tổ thành và mật độ rừng IIA ở xã Văn Lăng -

Đồng Hỷ ................................................................................................................51

3.1.2 Cấu trúc tổ thành và mật độ trạng thái rừng tái sinh sau khai thác

kiệt (IIb).......................................................................................................... 53

3.1.2.1. Cấu trúc tổ thành và mật độ rừng IIb ở xã Hoá Thượng -

Đồng Hỷ ................................................................................................................53

3.1.2.2. Cấu trúc tổ thành và mật độ rừng IIb ở xã Văn Lăng -

Đồng Hỷ ................................................................................................................54

3.1.3. Nhận xét chung về cấu trúc rừng tự nhiên có Dẻ đỏ phân bố ở

Đồng Hỷ - Thái Nguyên.................................................................................. 56

3.1.4. Cấu trúc tầng thứ và độ tàn che tầng cây gỗ của các trạng thái rừng..... 56

3.1.4.1. Cấu trúc tầng thứ và độ tàn che của các trạng thái rừng ở Hoá

Thượng ...................................................................................................................57

3.1.4.2. Cấu trúc tầng thứ và độ tàn che của các trạng thái rừng ở

Văn Lăng ...............................................................................................................58

3.1.5. Phân bố số cây theo đường kính (N/D1.3) ..................................... 59

3.1.5.1. Phân bố số cây theo đường kính (N/D1.3)....................................59

3.1.5.2. Phân bố số cây theo chiều cao (N/Hvn) ở Văn Lăng - Đồng Hỷ...64

3.2. Nghiên cứu đặc điểm tái sinh tự nhiên của cây tái sinh và cây Dẻ đỏ ở

các trạng thái rừng........................................................................................... 68

3.2.1. Nghiên cứu đặc điểm mật độ, cấu trúc tổ thành cây tái sinh và của

cây Dẻ đỏ......................................................................................................... 68

3.2.1.1. Mật độ, tổ thành cây tái sinh của các trạng thái rừng ở Văn Lăng

- Đồng Hỷ...............................................................................................................69

vii

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.2.1.2. Mật độ, tổ thành cây tái sinh của các trạng thái rừng ở Hóa

Thượng - Đồng Hỷ.................................................................................................72

3.2.2. Nghiên cứu đặc điểm chất lượng và tỷ lệ cây tái sinh triển vọng

của lâm phần và của loài cây Dẻ đỏ................................................................ 75

3.2.2.1. Chất lượng và tỷ lệ cây tái sinh triển vọng của lâm phần và loài

cây Dẻ đỏ ở Văn Lăng - Đồng Hỷ.........................................................................75

3.2.3. Phân bố cây tái sinh theo cấp chiều cao........................................ 79

3.2.3.1. Phân bố cây tái sinh theo chiều cao ở Văn Lăng - Đồng Hỷ........79

3.2.3.2. Phân bố cây tái sinh theo chiều cao ở Hoá Thượng - Đồng Hỷ...81

3.2.4. Ảnh hưởng của cây bụi, thảm tươi đến tái sinh tự nhiên.............. 82

3.2.4.1. Ảnh hưởng của cây bụi, thảm tươi đến tái sinh tự nhiên ở

Văn Lăng ................................................................................................ 83

3.2.4.2. Ảnh hưởng của cây bụi, thảm tươi đến tái sinh tự nhiên ở

Hóa Thượng................................................................................................. 85

3.4. Đề xuất các biện pháp tái sinh tự nhiên loài cây Dẻ đỏ....................... 87

KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ ................................................... 90

1. Kết luận ....................................................................................................... 90

2. Tồn tại ......................................................................................................... 93

3. Kiến nghị..................................................................................................... 93

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 95

I. Tiếng Việt .................................................................................................... 95

II. Tiếng Anh................................................................................................... 99

PHỤ LỤC

viii

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

NN&PTNT : Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NXB KH- KT : Nhà xuất bản khoa học - kỹ thuật

NC : Nghiên cứu

OTC : Ô tiêu chuẩn

STT : Số thứ tự

TSTN : Tái sinh tự nhiên

ix

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 1.1. Tiêu chí và các biện pháp kỹ thuật lâm sinh áp dụng cho các

loại rừng ................................................................................................. 20

Bảng 1.2. Phân bố họ Dẻ trên thế giới ............................................................ 23

Bảng 3.1. Tổ thành và mật độ rừng Trạng thái IIA ở xã Hoá Thượng........... 50

Bảng 3.2. Tổ thành và mật độ rừng Trạng thái IIa ở xã Văn Lăng................. 51

Bảng 3.3. Tổ thành và mật độ rừng Trạng thái IIb ở xã Hoá Thượng............ 53

Bảng 3.4. Tổ thành và mật độ rừng Trạng thái IIB ở xã Văn Lăng................ 54

Bảng 3.5. Cấu trúc tầng thứ các trạng thái rừng tự nhiên ở xã Hóa Thượng.. 57

Bảng 3.6. Cấu trúc tầng thứ các trạng thái rừng tự nhiên ở xã Văn Lăng ...... 58

Bảng 3.7. Kết quả mô phỏng và kiểm tra giả thuyết về luật phân bố N/D1.3 ở

Văn Lăng và xã Hóa Thượng - huyện Đồng Hỷ............................................. 60

Bảng 3.8. Kết quả mô phỏng và kiểm tra giả thuyết về luật phân bố N/Hvn ở

Văn Lăng ......................................................................................................... 64

Bảng 3.9. Mật độ, tổ thành tái sinh các trạng thái rừng ở xã Văn Lăng ......... 70

Bảng 3.10. Mật độ, tổ thành tái sinh các trạng thái rừng ở xã Hóa Thượng .. 72

Bảng 3.11. Phẩm chất cây tái sinh triển vọng của lâm phần và loài cây Dẻ đỏ

ở Văn Lăng - Đồng Hỷ.................................................................................... 75

Bảng 3.12. Phẩm chất cây tái sinh triển vọng của lâm phần và loài cây Dẻ đỏ

ở Hóa Thượng - Đồng Hỷ ............................................................................... 77

Bảng 3.13. Tổng hợp mật độ cây tái sinh theo cấp chiều cao ở xã Văn Lăng -

Đồng Hỷ .......................................................................................................... 80

Bảng 3.14. Tổng hợp mật độ cây tái sinh theo cấp chiều cao ở xã Hoá Thượng

- huyện Đồng Hỷ............................................................................................. 81

Bảng 3.15. Ảnh hưởng của cây bụi, thảm tươi đến tái sinh tự nhiên ở xã Văn

Lăng - huyện Đồng Hỷ.................................................................................... 83

x

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

Bảng 3.16. Ảnh hưởng của cây bụi, thảm tươi đến tái sinh tự nhiên ở Hoá

Thượng ............................................................................................................ 85