nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến sinh trưởng, phát triển và năng suất, chất

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

----------------------------

ðOÀN ðỨC HOÀNG

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT

ðẾN SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN VÀ NĂNG SUẤT, CHẤT

LƯỢNG QUẢ GIỐNG NHÃN HƯƠNG CHI

TRỒNG TẠI GIA LÂM HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành : TRỒNG TRỌT

Mã số : 60.62.01

Người hướng dẫn khoa học : TS. ðOÀN VĂN LƯ

HÀ NỘI - 2011

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… i

LỜI CAM ðOAN

- Tôi xin cam ñoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

- Tôi xin cam ñoan rằng, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn

ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ

nguồn gốc.

Hà Nội, ngày tháng năm 2011

Tác giả luận văn

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… ii

LỜI CẢM ƠN

ðể hoàn thành luận văn này ngoài sự nỗ lực của bản thân tôi ñã nhận

ñược sự giúp ñỡ nhiệt tình của cơ quan, các thầy cô, bạn bè ñồng nghiệp và

gia ñình.

Trước tiên tôi xin bầy tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. ðoàn Văn Lư

người ñã tận tình hướng dẫn và ñóng góp những ý kiến quý báu trong quá

trình thực hiện và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo Bộ môn Rau - Hoa - Quả

Khoa Nông học và Viện ñào tạo sau ðại học - Trường ðại học Nông nghiệp Hà

Nội ñã giúp ñỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện ñề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn tới tất cả các ñồng nghiệp, bạn bè và người thân

ñã luôn ñộng viên và tạo ñiều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn này.

Tác giả luận văn

ðoàn ðức Hoàng

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục các chữ viết tắt vii

Danh mục bảng viii

Danh mục hình xi

1 MỞ ðẦU 1

1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1

1.2 Mục ñích, yêu cầu của ñề tài 2

1.3 Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn 3

2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4

2.1 Nguồn gốc phân bố của cây nhãn 4

2.2 Tình hình sản xuất và tiêu thụ nhãn trên thế giới và Việt Nam 5

2.3 Các giống nhãn ñược trồng phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam 13

2.4 Những nghiên cứu về ñặc ñiểm sinh trưởng phát triển và yêu cầu

ngoại cảnh của cây nhãn. 17

2.5 Những nghiên cứu nhằm thúc ñẩy quá trình sinh trưởng, phát

triển, ra hoa, ñậu quả và tăng năng suất nhãn 21

3 ðỐI TƯỢNG NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32

3.1 ðối tượng và vật liệu nghiên cứu 32

3.2 Nội dung nghiên cứu 32

3.3 Phương pháp nghiên cứu 33

4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 40

4.1 Ảnh hưởng của biện pháp cắt tỉa kết hợp phun KClO3 ñến sinh

trưởng và ra hoa ở nhãn Hương Chi. 40

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… iv

4.1.1 Ảnh hưởng của biện pháp cắt tỉa kết hợp phun KClO3 ñến khả năng

ra lộc của nhãn Hương Chi 40

4.1.2 Ảnh hưởng của biện pháp cắt tỉa kết hợp phun KClO3 ñến khả năng

sinh trưởng phát triển, chất lượng các ñợt lộc của nhãn Hương Chi 42

4.1.3 Ảnh hưởng của biện pháp cắt tỉa kết hợp phun KClO3 ñến kích thước

và diện tích lá kép lông chim nhãn Hương Chi. 45

4.1.4 Ảnh hưởng biện pháp cắt tỉa ñến sinh trưởng phát triển của nhãn

Hương Chi và phun KClO3 46

4.1.5 Ảnh hưởng của kỹ thuật xử lý KClO3 ở các CT cắt tỉa ñến khả năng

ra hoa của nhãn Hương Chi. 48

4.2 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp với phun KClO3 ñến sinh

trưởng phát triển và năng suất, chất lượng quả nhãn Hương Chi. 49

4.2.1 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 ñến

thời gian và khả năng ra hoa của nhãn Hương Chi 49

4.2.2 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KCLO3 ñến

các chỉ tiêu về hoa của nhãn Hương chi 50

4.2.3 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 ñến

các chỉ tiêu về hoa của nhãn Hương Chi 52

4.2.4 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 ñến

khả năng giữ quả của nhãn Hương Chi 54

4.2.5 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 ñến

tăng trưởng quả của nhãn Hương Chi 56

4.2.6 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 ñến

các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất nhãn Hương Chi 57

4.2.7 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 ñến

thành phần cơ giới quả nhãn Hương Chi 59

4.2.8 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 ñến

chất lượng nhãn Hương Chi 60

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… v

4.2.9 Hiệu quả kinh tế của biện pháp kỹ thuật khoanh cành kết hợp việc

phun KClO3 nhãn Hương Chi 61

4.3 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến sinh

trưởng, phát triển, năng suất, chất lượng nhãn Hương Chi. 63

4.3.1 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến sự phát sinh

và phát triển của lộc nhãn Hương Chi 63

4.3.2 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến kích thước

chùm hoa nhãn Hương Chi 65

4.3.3 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến khả năng

giữ quả nhãn Hương Chi 67

4.3.4 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến một số chỉ

tiêu về thành phần cơ giới quả nhãn Hương Chi 70

4.3.5 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến năng suất

nhãn Hương Chi 72

4.3.6 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến chất lượng

quả nhãn Hương Chi 75

4.3.7 Hiệu quả kinh tế của các công thức thí nghiệm sử dụng các mức

phân bón ñạm và kaliclorua khác nhau nhãn Hương Chi 76

4.4 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến khả năng ra hoa, ñậu quả, năng

suất, chất lượng quả nhãn Hương Chi. 77

4.4.1 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến kích thước chùm hoa nhãn Hương

Chi 77

4.4.2 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến tỷ lệ ñậu quả và khả năng giữ quả

nhãn Hương Chi 79

4.4.3 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến thành phần cơ giới quả nhãnHương

Chi 81

4.4.3 Ảnh hưởng phân bón lá ñến các yếu tố cấu thành năng suất và năng

suất của nhãn Hương Chi 82

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… vi

4.4.4 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến các chỉ tiêu ñánh giá chất lượng quả

nhãn Hương Chi 84

4.5 ðánh giá thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) phòng trừ bệnh sương

mai hại quả non nhãn Hương Chi. 85

4.5.1 Ảnh hưởng của một số thuốc bảo vệ thực vật ñến khả năng phát sinh,

phát triển bệnh sương mai hại nhãn Hương Chi 85

4.5.2 Ảnh hưởng của thuốc BVTV ñến khả năng ñậu quả của nhãn Hương

Chi 86

4.5.3 Ảnh hưởng của thuốc BVTVñến khả năng duy trì quả nhãn

Hương Chi 88

4.5.4 Ảnh hưởng của thuốc BVTV ñến năng suất nhãn Hương Chi 89

5 KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 91

5.1 Kết luận 91

5.2 ðề nghị 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO 93

PHỤ LỤC

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CT : C«ng thøc

CD : ChiÒu dµi

ðC : §èi chøng

§K : §−êng kÝnh

TB : Trung bình

K- : K – Humat

D : Demiral

Bio : Bio - plant + Pro - plant

An : Antonik

Ro : Rong biển

BVTV : Bảo vệ thực vật

A : ALIETTE

F : FUNGURAN - OH 50WP

K : KASUMIN

AN : ANVIL

TP : Trước phun

SP : Sau phun

STT : Số thứ tự

TT : Thứ tự

N* : Nền (thí nghiệm 2a)

N** : Nền (thí nghiệm 2b)

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… viii

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

2.1 Diện tích và sản lượng nhãn của một số nước trên thế giới 6

2.2 Diện tích, sản lượng nhãn của một số ñịa phương một số năm

trước ñây 8

2.3 Diện tích và sản lượng nhãn của một số vùng trong cả nước qua

các năm gần ñây. 11

4.1 Ảnh hưởng công thức cắt tỉa ñến ñợt lộc ở nhãn Hương Chi 41

4.2 Ảnh hưởng biện pháp cắt tỉa ñến các chỉ tiêu sinh trưởng của lộc

nhãn Hương Chi 43

4.3 Ảnh hưởng biện háp cắt tỉa ñến kích thước và hệ số diện tích của

lá nhãn Hương Chi 45

4.4 Một số ñặc ñiểm về sinh trưởng, phát triển của giống nhãn

Hương Chi sau cắt tỉa tạo tán kết hợp phun KClO3 47

4.5 Ảnh hưởng của kỹ thuật xử lý KClO3 ở các CT cắt tỉa ñến khả

năng ra hoa của nhãn Hương Chi. 46

4.6 Ảnh hưởng khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến khả năng ra

hoa và thời gian ra hoa của nhãn Hương Chi 49

4.7 Ảnh hưởng của biện pháp khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến

các chỉ tiêu về kích thước chùm hoa của nhãn Hương Chi 51

4.8 Ảnh hưởng của khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến các chỉ

tiêu về hoa của nhãn Hương Chi 53

4.9 Ảnh hưởng của biện pháp khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến

khả năng giữ quả ở nhãn Hương Chi 54

4.10 ðộng thái tăng trưởng quả từ sau khi tắt hoa của nhãn Hương Chi

sau khi khoanh cành kết hợp việc phun KClO3 56

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… ix

4.11 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến các

yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của nhãn Hương Chi 58

4.12 Ảnh hưởng của biện pháp khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến

thành phần cơ giới quả của nhãn Hương Chi 60

4.13 Ảnh hưởng của biện pháp khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến

chất lượng quả nhãn Hương Chi 61

4.14 Hiệu quả kinh tế của việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật khoanh

cành các thời ñiểm khác nhau kết hợp phun KClO3 nhãn Hương Chi 62

4.15 Ảnh hưởng của bón phân ñến chỉ tiêu về lộc nhãn Hương Chi 64

4.16 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến kích

thước chùm hoa nhãn Hương Chi 66

4.17 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến khả

năng giữ quả nhãn Hương Chi 68

4.18 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến một số

chỉ tiêu về thành phần cơ giới quả nhãn Hương Chi 71

4.19 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến năng

suất nhãn Hương Chi 73

4.20 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến chất

lượng quả nhãn Hương Chi 76

4.21 Hiệu quả kinh tế của các công thức thí nghiệm sử dụng các mức

ñạm và kaliclorua khác nhau nhãn Hương Chi 77

4.22 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến kích thước chùm hoa nhãn

Hương Chi 78

4.23 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến tỷ lệ ñậu quả và khả năng giữ

quả nhãn Hương Chi 79

4.24 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến thành phần cơ giới quả nhãn

Hương Chi 81

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… x

4.25 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến ñộng thái tăng trưởng của quả

nhãn Hương Chi 82

4.26 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến các yếu tố cấu thành năng suất

và năng suất nhãn Hương Chi 83

4.27 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến chất lượng quả nhãn Hương Chi 85

4.28 Ảnh hưởng của một số thuốc BVTV ñến khả năng phát sinh, phát

triển bệnh sương mai trên nhãn Hương Chi 86

4.29 Ảnh hưởng của thuốc BVTV ñến ra hoa, khả năng ñậu quả nhãn

Hương Chi 87

4.30 Ảnh hưởng của thuốc BVTV ñến khả năng duy trì quả nhãn

Hương Chi 88

4.31 Ảnh hưởng của thuốc BVTV ñến năng suất nhãn Hương Chi 89

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… xi

DANH MỤC HÌNH

STT Tên hình Trang

4.1 Ảnh hưởng của biện pháp khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến

khả năng giữ quả ở nhãn Hương Chi 55

4.2 Ảnh hưởng biện pháp khoanh cành kết hợp phun KClO3 ñến

năng suất của nhãn Hương Chi 59

4.3a Ảnh hưởng của các mức phân bón ñạm ñến khả năng giữ quả

nhãn Hương Chi 69

4.3b Ảnh hưởng của các mức phân bón kaliclorua ñến khả năng giữ

quả nhãn Hương Chi 70

4.4 Ảnh hưởng của các mức phân bón (ñạm, kaliclorua) ñến năng

suất nhãn Hương Chi 74

4.5 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến tỷ lệ ñậu quả và khả năng giữ

quả nhãn Hương Chi 80

4.6 Ảnh hưởng của phân bón lá ñến năng suất nhãn Hương Chi 84

4.7 Ảnh hưởng của thuốc BVTV ñến năng suất nhãn Hương Chi. 90

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… 1

1. MỞ ðẦU

1.1. Tính cấp thiết của ñề tài

Cây nhãn (Dimocapus longan Lour.) thuộc họ Bồ hòn (Sapindaceae) là

cây ăn quả thân gỗ, ñược trồng ở nước ta cũng như các nước trong khu vực.

Cây nhãn là cây có giá trị kinh tế cao ñã và ñang ñược phát triển ở hầu hết các

tỉnh từ bắc vào nam. Cây nhãn góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh

tế nông nghiệp nông thôn, ñặc biệt là các tỉnh trung du và miền núi. Quả nhãn

ñược xếp vào loại quả ngon và có nhiều thành phần dinh dưỡng như protein,

chất béo, chất khoáng và các vitamin. So với các loại quả khác thì hàm lượng

các chất khoáng như phốt pho, kali và vitamin C rất cao. Theo phân tích 100g

cùi nhãn hàm lượng vitamin C: 84.0 mg, kali: 266.0 mg, phốt pho: 21.0 mg,

magiê: 10.0 mg, sắt: 10.0 mg, canxi: 1.0 mg, protein: 1.3 g và chất béo 0.1 g.

[28] [33], [44].

Ngoài việc sử dụng ñể ăn tươi, chế biến ñồ hộp, sấy khô làm long, nhãn

còn là một vị thuốc quý, ñược sử dụng trong các bài thuốc ñông y cổ truyền

như nhãn sấy khô làm thuốc bổ, thuốc an thần ñiều trị chứng suy nhược thần

kinh, sút kém trí nhớ, mất ngủ, hay hoảng hốt. Hạt nhãn, vỏ quả nhãn ñều

dùng làm thuốc trong ñông y. Cây nhãn còn là cây xanh, cây bóng mát, cung

cấp cấp nguồn mật quan trọng có chất lượng cao cho nghề nuôi ong phát triển

[28], [33], [53], [44].

Cây nhãn cùng họ với cây vải và cây chôm chôm, là cây ăn quả nhiệt

ñới và á nhiệt ñới có nguồn gốc ở miền nam Trung Quốc. Do vậy cây nhãn

ñược trồng nhiều ở Trung Quốc, ðài Loan, Thái Lan và Việt Nam. Năm

2001, Trung Quốc có diện tích 444.400 ha, sản lượng 495.800 tấn. Thái Lan,

diện tích 57.261 ha, sản lượng 186.800 tấn. Việt Nam năm 2002 diện tích

144.321 ha, sản lượng 647.583 tấn và ðài Loan diện tích 12.258 ha, sản

Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……………………… 2

lượng 110.925 tấn với năng suất trung bình 9353 kg/ha, bình quân cây 31

kg/cây. Ngoài ra cây nhãn còn trồng ở một số nước như Philipin, Malaysia,

Ấn ðộ, Braxin, Israel, Australia, Trinidat, Mỹ… nhưng diện tích và sản lượng

không ñáng kể. [46], [54], [50].

Một trong những giống nhãn cho năng suất và hiệu quả kinh tế cao là

giống nhãn Hương Chi. Giống nhãn này có nguồn gốc từ tỉnh Hưng Yên với

ưu ñiểm nổi bật là thời gian chín của quả chính vụ (vào khoảng cuối tháng 7

ñầu tháng 8 dương lịch hàng năm), phẩm chất quả tốt, khối lượng quả lớn.

ðây là giống ñang ñược Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn công nhận

và ñang khuyến khích nhân rộng.

Cây nhãn cũng như hầu hết các cây trồng khác ñều cần cung cấp ñủ các

yếu tố dinh dưỡng ñể sinh trưởng và phát triển.

ðể ñảm bảo dinh dưỡng cho cây thì các biện pháp kỹ thuật sau thu

hoạch ñược coi là những biện pháp kỹ thuật tác ñộng ñầu tiên trong chu

kỳ(vòng) sinh trưởng của cây năm sau. Tuy nhiên, vấn ñề ñặt ra với người

trồng nhãn là trồng cơ cấu giống, cắt tỉa sau thu hoạch, dùng các chất ñiều tiết

sinh trưởng, phát triển, cho nhãn ra hoa, ñậu quả không bị cách năm, bón với

lượng bao nhiêu thì ñủ ñồng thời với các loại phân bón qua lá cung cấp chủ

yếu các yếu tố vi lượng, thuốc trừ bệnh thì phun loại nào cho tốt, loại nào có

thể tăng ñậu quả, hạn chế tối ña hiện tượng rụng quả. ðể giúp người trồng

nhãn giải quyết các khúc mắc trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu ñề tài:

“Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật ñến sinh trưởng,

phát triển và năng suất, chất lượng quả giống nhãn Hương Chi trồng tại

Gia Lâm Hà Nội”.

1.2. Mục ñích, yêu cầu của ñề tài

1.2.1. Mục ñích

Từ kết quả nghiên cứu nhằm ñề xuất sử dụng một số biện pháp kỹ thuật như:

phân bón, cắt tỉa sau thu hoạch thích hợp góp phần hoàn thiện quy trình thâm canh

cây nhãn vùng ðồng Bằng Sông Hồng