Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ trồng, liều lượng phân bón và biện pháp kỹ thuật tỉa cành đến sinh
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
---------------
NGUYỄN CHÍ THẮNG
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MẬT ðỘ TRỒNG, LIỀU LƯỢNG
PHÂN BÓN VÀ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT TỈA CÀNH ðẾN SINH
TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN VÀ NĂNG SUẤT CỦA CÂY SƠN TRỒNG
TRÊN ðẤT ðỒI TẠI HUYỆN TAM NÔNG, TỈNH PHÚ THỌ
LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP
Chuyên ngành: TRỒNG TRỌT
Mã số: 60.62.01
Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ ðÌNH CHÍNH
HÀ NỘI – 2008
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i
LỜI CAM DOAN
- Tôi xin cam ñoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận
văn là trung thực và chưa từng ñược sử dụng ñể bảo vệ bất kỳ một học vị
nào.
- Tôi xin cam ñoan rằng, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận
văn này ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này ñã
ñược chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả
Nguyễn Chí Thắng
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii
LỜI CẢM ƠN
ðể hoàn thành luận văn này, tôi ñã nhận ñược sự giúp ñỡ tận tình
của Thầy giáo hướng dẫn khoa học, các thầy cô giáo giảng dạy, sự giúp
ñỡ của cơ quan, các ñồng nghiệp và gia ñình. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn
sâu sắc và kính trọng ñến:
- TS. Vũ ðình Chính - Trưởng bộ môn cây công nghiệp và cây
thuốc khoa Nông học - trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội.
- Ban giám hiệu, Khoa sau ðại học- trường ðại học Nông nghiệp
Hà Nội.
- Lãnh ñạo sở Khoa học và công nghệ, sở Nông nghiệp và phát
triển nông thôn tỉnh Phú Thọ, Viện khoa học Nông lâm nghiệp khu vực
miền núi phía Bắc, Thường trực Huyện uỷ, HðND, UBND huyện Tam
Nông tỉnh Phú Thọ.
- Gia ñình, bạn bè, ñồng nghiệp và người thân ñã ñộng viên cổ vũ
và giúp ñỡ trong quá trình học tập và thực hiện ñề tài ./.
Tác giả
Nguyễn Chí Thắng
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii
MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục các chữ viết tắt v
Danh mục các bảng vi
1. Mở ñầu 1
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài 1
1.2. Mục ñích- yêu cầu 2
1.3. ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn 3
1.4. Giới hạn của ñề tài 3
2. Tổng quan tài liệu 5
2.1. Giới thiệu chung về cây sơn 5
2.2. Những kết quả nghiên cứu cây sơn trên thế giới
và Việt Nam 18
3. Vật liệu nội dung và phương pháp nghiên cứu 40
3.1. Vật liệu nghiên cứu 40
3.2 Thời gian, ñịa ñiểm và nội dung nghiên cứu 40
3.4 Tổng hợp, xử lý số liệu 47
4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận 48
4.1. Kết quả ñiều tra về khu vực nghiên cứu 48
4.1.1. ðiều kiện tự nhiên 48
4.1.2. Hiện trạng sử dụng tài nguyên ñất trên ñịa bàn huyện 53
4.1.3. Hiện trang sản xuất sơn nhựa tại huyện Tam Nông 57
4.2. Kết quả nghiên cứu thí nghiệm 63
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv
4.2.1. Thí nghiệm 1: Nghiên cứu ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến sinh
trưởng phát triển và năng suất nhựa của cây sơn 63
4.2.2. Thí nghiệm 2: Nghiên cứu ảnh hưởng của một số công thức phân
bón ñến sinh trưởng, phát triển và năng suất nhựa sơn 76
4.2.3. Thí nghiệm 3: Nghiên cứu ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa
cành ñến sinh trưởng phát triển và năng suất của cây sơn. 92
5. Kết luận và ñề nghị 104
5.1. Kết luận 104
5.2. ðề nghị 105
Tài liệu tham khảo 106
Phụ lục 111
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Viết ñầy ñủ
CT Công thức
ð/C ðối chứng
tb trung bình
TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam
HðND Hội ñồng nhân dân
NXB Nhà xuất bản
UBND Uỷ ban nhân dân
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi
DANH MỤC BẢNG
STT Tên bảng Trang
2.1. Diện tích trồng sơn và lượng nhựa thu mua ñược (1952- 1959) 15
2.2. Diện tích, năng suất, sản lượng sơn ở tỉnh Phú Thọ (1975- 2007) 17
4.1. Diễn biến một số yếu tố khí hậu năm 2007 và ñầu năm 2008 52
4.2. Kết quả phân tích phẫu diện ñất tại ñồi ổi Rồng xã Dị Nậu, huyện
Tam Nông 56
4.3. Diện tích, năng suất, sản lượng sơn ở huyện Tam Nông 1999- 2007 57
4.4. Kết quả ñiều tra các yếu tố hạn chế sản xuất sơn huyện Tam Nông 60
4.5. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến ñộng thái tăng trưởng chiều cao
thân chính 65
4.6. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến tốc ñộ tăng trưởng chiều cao của
thân cây 66
4.7. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến ñộng thái tăng ñường kính của
thân cây 68
4.8. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến tốc ñộ tăng trưởng ñường kính
của thân cây 70
4.9. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến khả năng phân cành cấp 1, 2
của cây 71
4.10. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến chiều rộng tán cây (cm) 72
4.11. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến ra hoa của cây 73
4.12. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến một số chỉ tiêu sinh trưởng của cây 74
4.13. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến một số yếu tố cấu thành năng
suất và năng suất nhựa sơn 75
4.14. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến ñộng thái tăng trưởng
chiều cao thân chính 78
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii
4.15. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến tốc ñộ tăng trưởng chiều
cao của thân cây 80
4.16. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến ñộng thái tăng trưởng
ñường kính thân cây 82
4.17. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến tốc ñộ tăng trưởng
ñường kính của thân cây 83
4.18. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến khả năng phân cành cấp
1, 2 của cây 85
4.19. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến chiều rộng tán cây (cm) 86
4.20. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến ra hoa của cây 87
4.21. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến một số chỉ tiêu sinh
trưởng của cây sơn 88
4.22. ảnh hưởng của liều lượng phân bónñến một số yếu tố cấu thành
năng suất và năng suất 89
4.23. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến một số chỉ tiêu chất
lượng nhựa 90
4.24. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến hiệu quả kinh tế 91
4.25. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến ñộng thái tăng
trưởng chiều cao thân chính 94
4.26. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến tốc ñộ tăng trưởng
chiều cao của thân cây 95
4.27. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến ñộng thái tăng
trưởng ñường kính thân cây 97
4.28. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến tốc ñộ tăng trưởng
ñường kính thân cây 98
4.29. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến chiều rộng tán cây 99
4.30. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến ra hoa của cây 100
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii
4.31. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến một số chỉ tiêu
sinh trưởng của cây 101
4.32. ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến một số yếu tố cấu
thành năng suất và năng suất nhựa sơn. 102
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ix
DANH MỤC HÌNH
STT Tên hình Trang
4.1. Phẫu diện ñất tại ðồi ổi Rồng- Dị Nậu 54
4.1. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến ñộng thái tăng trưởng chiều cao
thân chính 66
4.2. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến tốc ñộ tăng trưởng chiều cao thân
chính 68
4.3. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến ñộng thái tăng trưởng ñường
kính thân 69
4.4. ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến tốc ñộ tăng trưởng ñường kính thân 71
4.5. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến ñộng thái tăng trưởng
chiều cao thân chính 79
4.6. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến tốc ñộ tăng trưởng chiều
cao thân chính 81
4.7. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến ñộng thái tăng trưởng
ñường kính thân 82
4.8. ảnh hưởng của liều lượng phân bón ñến tốc ñộ tăng trưởng ñường
kính thân 84
4.9. ảnh hưởng của kỹ thuật tỉa cành ñến ñộng thái tăng trưởng chiều
cao thân chính 95
4.10. ảnh hưởng của kỹ thuật tỉa cành ñến tốc ñộ tăng trưởng chiều cao
thân chính 96
4.11. ảnh hưởng của kỹ thuật tỉa cành ñến ñộng thái tăng trưởng ñường
kính thân 98
4.12. ảnh hưởng của kỹ thuật tỉa cành ñến tốc ñộ tăng trưởng ñường
kính thân 99
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………1
1. MỞ ðẦU
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài
Cây sơn là cây trồng có nguồn gốc nhiệt ñới, cây công nghiệp lâu năm
nhưng thời gian thu hoạch tương ñối ngắn so với chè, cà phê. Cây sơn tương
ñối dễ trồng nhanh cho thu hoạch, ñó là một ñặc ñiểm mà nông dân trồng sơn
rất thích. Sơn có tiềm năng và triển vọng phát triển trên ñất vùng ñồi trung du,
miền núi. Hiện nay, sơn là cây trồng có giá trị và hiệu quả cao so với các loại
cây trồng dài ngày trên ñất vùng ñồi, ñặc biệt là ñất ñồi thấp, có ñộ dốc vừa
phải. Vì vậy trồng cây sơn vừa có tác ñộng thúc ñẩy phát triển kinh tế, vừa có
ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc khai thác ñất trống, ñồi núi trọc. Góp
phần thực hiện chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững, gắn với quá trình
công nghiệp hóa nông nghiệp - hiện ñại hóa nông thôn. Trồng cây sơn lấy
nhựa cung cấp cho công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và khôi phục ngành
nghề, làng nghề truyền thống, ñể sản xuất các mặt hàng xuất khẩu ñặc thù ñịa
lý có lợi thế cạnh tranh cao. ðặc biệt là phát huy những ñặc tính và giá trị quý
báu của nhựa sơn ñể duy trì và phát triển nghề sơn mài truyền thống ñộc ñáo
góp phần xây dựng nền văn hoá ñậm ñà bản sắc dân tộc và hiện ñại của Việt
Nam. ðối với người dân trồng cây sơn, thì nhựa sơn ñược xem là nguồn thu
nhập chính, cây sơn ñược xem là cây xóa ñói giảm nghèo, cây giúp cho nông
dân vươn lên làm giàu ngay trên mảnh ñất quê hương.
Trong bối cảnh ñất nước ñang ñẩy mạnh quá trình hội nhập kinh tế
Quốc tế, thì việc lựa chọn ñối tượng sản xuất có lợi thế cạnh tranh là hướng
ñến bền vững với sản xuất nông nghiệp hàng hóa nhằm phát huy ñược thế
mạnh ñặc thù của từng vùng. Tuy nhiên, ñối với bất kỳ sản phẩm hàng hóa
nào khi ñưa ra thị trường hiện nay cũng cần yêu cầu khắt khe về chất lượng
sản phẩm, về khối lượng hàng hóa và về giá thành. Muốn ñáp ứng ñược yêu
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………2
cầu ñó của thị trường phải thúc ñẩy thâm canh nâng cao năng suất, chất lượng
và sản lượng nhựa sơn, bằng việc ñầu tư phân bón, xác ñịnh mật ñộ trồng,
cùng với xây dựng các biện pháp trồng trọt phù hợp ñể nâng cao hiệu quả của
việc trồng sơn. Song ñây là vấn ñề hoàn toàn mới trên ñối tượng cây trồng ñặc
thù ñịa lý, nên cần ñược nghiên cứu ñầy ñủ ñể ñưa ra qui trình trồng trọt hợp
lý làm tài liệu cho công tác chỉ ñạo, khuyến cáo, hướng dẫn kỹ thuật giúp
nông dân mở rộng và phát triển sản xuất sơn ñạt hiệu quả cao.
ðể góp phần giải quyết vấn ñề trên, ñược sự hướng dẫn trực tiếp của
Tiến sĩ Vũ ðình Chính, chúng tôi tiến hành ñề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng
của mật ñộ trồng, liều lượng phân bón và biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến
sinh trưởng, phát triển và năng suất của cây sơn trồng trên ñất ñồi tại
huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ”
1.2. Mục ñích- yêu cầu
1.2.1. Mục ñích
Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật ñến sinh trưởng
phát triển và năng suất của cây sơn nhằm xác ñịnh mật ñộ, liều lượng phân bón
và kỹ thuật tỉa cành hợp lý cho việc trồng cây sơn trên ñất ñồi Tam Nông- Phú
Thọ.
1.2.2. Yêu cầu
ðiều tra ñiều kiện tự nhiên khu vực nghiên cứu, thực trạng sản xuất nhựa
sơn và các yếu tố hạn chế sản xuất nhựa sơn tại huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.
ðánh giá ảnh hưởng của mật ñộ trồng ñến sinh trưởng phát triển và năng
suất của cây sơn trồng trên ñất vùng ñồi tại huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.
ðánh giá ảnh hưởng của một số công thức phân bón ñến sinh trưởng
phát triển và năng suất nhựa của cây sơn.
ðánh giá ảnh hưởng của biện pháp kỹ thuật tỉa cành ñến sinh trưởng,
phát triển và năng suất của cây sơn.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………3
1.3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn
1.3.1. Ý nghĩa khoa học
Là ñề tài nghiên cứu ñầu tiên có hệ thống trên ñối tượng cây sơn (cây
lấy nhựa), cây trồng ñặc thù ñịa lý, nhằm xác ñịnh mật ñộ, liều lượng phân
bón phù hợp và biện pháp kỹ thuật tỉa cành hợp lý ñể mở rộng diện tích trồng
cây sơn lấy nhựa trên ñất vùng ñồi huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ.
Kết quả nghiên cứu của ñề tài góp phần cho việc xây dựng qui trình
trồng thâm canh cây sơn tại Phú Thọ. Cung cấp tài liệu cho hệ thống khuyến
nông cơ sở tổ chức tập huấn hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân.
Kết quả nghiên cứu bổ sung vào tài liệu tham khảo phục vụ cho công
tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học và chỉ ñạo phát triển sản xuất sơn.
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Góp phần xây dựng và phát triển vùng trồng cây sơn trên ñất vùng ñồi
thuộc huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ nói riêng và các tỉnh trung du miền núi
phía Bắc nói chung.
Góp phần cung cấp nguyên liệu có chất lượng cao, phục vụ một số
ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp phát triển và khôi phục làng nghề,
nghề truyền thống.
Hạn chế bớt rủi ro, ñảm bảo tăng thu nhập cho người nông dân trồng
sơn.
Từng bước thay ñổi tập quán canh tác lạc hậu, khai thác tài nguyên ñất
quá mức, thúc ñẩy phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững.
1.4. Giới hạn của ñề tài
ðề tài ñược thực hiện trên ñất vùng ñồi của huyện Tam Nông, tỉnh Phú
Thọ.
Giống sơn ñược tham gia thí nghiệm: Giống sơn ñỏ (còn gọi là sơn
giềng, sơn lá si).
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………4
Thời gian tiến hành thí nghiệm: trong 2 năm, chủ yếu nghiên cứu cây
sơn ở thời kỳ kiến thiết cơ bản "Sơn hố, sơn rạ" và giai ñoạn ñầu của thời kỳ
sơn kinh doanh "Sơn non". Ngoài ra có kế thừa các kết quả nghiên cứu trong
2 năm trước ñó của ñề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh trong công tác chọn
giống, trồng mới và theo dõi sinh trưởng năm thứ nhất của cây sơn sau trồng
ñể tham khảo và làm cơ sở nghiên cứu.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………5
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Giới thiệu chung về cây sơn
2.1.1. Nguồn gốc lịch sử và phát triển của cây sơn
Từ xa xưa, do có nhiều ñặc tính ñộc ñáo nên nhựa sơn ñã sớm ñược
ñưa vào sử dụng trong ñời sống nhân dân các nước từ Trung Quốc, Nhật Bản,
Việt Nam, Thái Lan, Myanma. Do vậy cũng nảy sinh nhiều luận ñiểm và
tranh cãi khác nhau về nguồn gốc của nghề sơn.
Theo lời dẫn của ðỗ Ngọc Quỹ (1986) [31] thì một số tác giả cho rằng
cây sơn nguyên sinh gốc Trung Quốc sau ñược phát triển sang các nước.
Những tài liệu sưu tầm ñược trên thế giới ñưa ra nhận ñịnh cây sơn phân bố ở
các vùng Trung Quốc, Mông Cổ, Nhật Bản, Thái Lan, Việt Nam, Triều Tiên,
Miến ðiện, Lào, phía ñông vùng núi Hi -ma-lay-a và Ấn ðộ. Nghĩa là sơn chỉ
phân bố trong vùng nhiệt ñới, ở ñộ cao khoảng 1000-2000 m so với mặt biển.
Luận ñiểm này không ñúng vì, ở Việt Nam, Nhân dân dân ta thường dùng
nhựa Sơn Phú Thọ ñể làm sơn quang dầu (bàn, ghế, tủ) sơn gắn (thuyền, ñồ
ñựng, ñồ gia dụng nông thôn) sơn mài (mỹ nghệ, tạo hình). Năm 1895, Việt
Nam ñã bắt ñầu xuất khẩu nhựa sơn sang Nhật Bản. Sơn nước ta tập trung ở
các tỉnh, ven sông Hồng như Phú Thọ, Hà Tây, Yên Bái, Tuyên Quang.
Nhưng cây sơn chỉ trồng tập trung tại một số nơi trong tỉnh Phú Thọ (ở các
huyện Tam Nông, Lâm Thao, Phù Ninh). Các xã trồng sơn nổi tiếng là: Tiên
Kiên, Cổ Tích, Vinh Quang, Phú Lợi (cũ), ðào Xá, Dị Nậu, Phú Hộ. Huyện
Phong Châu có câu ca dao: “Cổ tích có cây Bồ ñề, có giếng tắm mát, có nghề
cắt Sơn”, có thể nói Phú Thọ là quê hương của cây sơn ở Việt Nam.
Theo tài liệu của Lê Huyên (1995) [22] có ñoạn dẫn nội dung ghi trong
cuốn Gia Phả họ Trần lưu tại thư viện Khoa học xã hội “Bình Vọng Trần Thi
Gia Phả” vào thời Lê Hiến Tông, hiệu Canh Thống ( 1498 – 1564) ở làng