Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Của Kỹ Thuật Trồng Rừng Đến Sinh Trưởng Rừng Trồng Bạch Đàn Tại Vùng Nguyên Liệu Giấy Trung Tâm Phú Thọ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP VIỆT NAM

KHOA LÂM HỌC

----------o0o----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA KỸ THUẬT TRỒNG RỪNG

ĐẾN SINH TRƯỞNG RỪNG TRỒNG BẠCH ĐÀN TẠI VÙNG

NGUYÊN LIỆU GIẤY TRUNG TÂM PHÚ THỌ

NGÀNH: LÂM SINH

MÃ NGÀNH: 7620205

Giáo viên hướng dẫn : TS. Bùi Mạnh Hưng

Sinh viên thực hiện : Triệu Anh Quân

Khóa học : 2016-2020

Hà Nội, 2020

i

LỜI CÁM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và thực hiện Khóa luận tốt nghiệp, tôi đã nhận

được sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình của các giảng viên, các cơ quan đơn vị, bạn

bè và gia đình.

Tôi chân thành cám ơn quý Thầy, Cô trong khoa Lâm Học, Trường Đại học

Lâm nghiệp đã tận tình truyền đạt kiến thức trong 4 năm tôi học tập tại trường.

Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá

trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quý báu để tôi bước vào đời một

cách vững chắc và tự tin.

Để hoàn thành khóa luận này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến

TS Bùi Mạnh Hưng đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình viết báo cáo tốt

nghiệp.

Tôi chân thành cảm ơn Viện nghiên cứu cây nguyên liệu giấy tỉnh Phú Thọ

đã cho phép, tạo điều kiện thuận lợi để tôi thực tập tại địa phương và đã giúp đỡ

tôi trong quá trình thu thập số liệu.

Bước đầu đi vào thực tế, tìm hiểu về lĩnh vực sáng tạo trong nghiên khoa

học, do trình độ lý luận cũng như kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế nên bài báo

cáo không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến

đóng góp quý báu của quý Thầy Cô để tôi học thêm được nhiều kinh nghiệm hơn

trong lĩnh vực nghiên cứu này.

Xin trân trọng cám ơn!

Hà Nội, ngày 26 tháng 4 năm 2020

Sinh viên

Triệu Anh Quân

ii

MỤC LỤC

LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................i

MỤC LỤC.............................................................................................................ii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .....................................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG,HÌNH VẼ .................................................................. v

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................................ 2

1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước .................................................................. 2

1.1.1. Ảnh hưởng của biện pháp bón phân đến sinh trưởng và chất lượng rừng

trồng....................................................................................................................... 2

1.2.2. Ảnh hưởng của mật độ đến khả năng sinh trưởng và chất lượng rừng trồng

............................................................................................................................... 3

1.2.Tình hình nghiên cứu trong nước.................................................................... 5

1.2.1. Ảnh hưởng của biện pháp bón phân đến sinh trưởng và chất lượng rừng

trồng....................................................................................................................... 5

1.2.2. Ảnh hưởng của mật độ đến khả năng sinh trưởng và chất lượng rừng trồng

............................................................................................................................. 10

Chương II MỤC TIÊU, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......... 15

2.1. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 15

2.1.1.Mục tiêu tổng quát ..................................................................................... 15

2.1.2.Mục tiệu cụ thể........................................................................................... 15

2.2. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 15

2.2.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của liều lượng phân bón N, P, K đến sinh trưởng

rừng trồng Bạch đàn PNCTIV ............................................................................ 15

2.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.................................................................... 15

2.3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................ 15

2.3.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................... 16

2.5. Phương pháp nghiên cứu............................................................................. 16

2.5.1. Kế thừa tài liệu ......................................................................................... 16

iii

2.5.2. Điều tra ngoại nghiệp................................................................................ 16

3.5.3. Phương pháp phân tích và sử lý số liệu. ................................................... 19

CHƯƠNG III ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ ĐIỀU KIỆN KINH TẾ XÃ HỘI . 21

3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, xã hội huyện Phù Ninh ................................. 21

3.1.1. Điều kiện tự nhiên..................................................................................... 21

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của huyện ........................................................ 23

3.2. Đặc điểm khu vực bố trí thí nghiệm............................................................. 28

CHƯƠNG IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................... 29

4.1. Ảnh hưởng của mật độ đến sinh trưởng của bạch đàn PNCT3. .................. 29

4.1.1. Tỉ lệ sống................................................................................................... 29

4.1.2. Mật độ tối ưu ............................................................................................. 29

4.1.3. Các chỉ tiêu sinh trưởng ............................................................................ 30

4.1.4. Mối quan hệ tương quan giữa Hvn và D1.3.............................................. 33

4.1.5. So sánh về chất lượng cây bạch đàn của 6 công thức thí nghiệm............. 34

4.2. Ảnh hưởng của lượng phân bón N, P, K đến sinh trưởng của bạch đàn

PNCT3................................................................................................................. 34

4.2.1. Tỉ lệ sống................................................................................................... 35

4.2.2. Mật độ tối ưu ............................................................................................. 36

4.2.3. Các chỉ tiêu sinh trưởng ............................................................................ 36

4.1.4. Mối quan hệ tương quan giữa Hvn và D1.3.............................................. 43

4.1.5. So sánh về chất lượng cây bạch đàn của 6 công thức thí nghiệm............. 45

Chương V KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ......................................... 47

5.1. Kết luận ........................................................................................................ 47

5.1.1 Ảnh hưởng của mật độ:.............................................................................. 47

5.1.2. Ảnh hưởng của phân bón .......................................................................... 47

5.2. Tồn tại........................................................................................................... 47

5.3. Kiến nghị...................................................................................................... 48

TÀI LIỆU THAM KHẢO

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Viết tắt Viết đầy đủ

% Tỷ lệ phần trăm

Bộ NN & PTNT Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn

Cm Centimet

CTTN Công thức thí nghiệm

D1.3 Đường kính ở vị trí 1,3 m

Dt Đường kính tán

ĐTC Độ tàn che

Đvt Đơn vị tính

Hvn Chiều cao vút ngọn

m Mét

M Trữ lượng

N Số cây

NXB Nhà xuất bản

ÔTC Ô tiêu chuẩn

ÔDB Ô dạng bản

TB Trung Bình

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 Công thức thí nghiệm bón phân cho dòng Bạch đàn PNCTIV........... 17

Bảng 2.2 Công thức thí nghiệm mật độ cho dòng Bạch đàn PNCTIV............... 18

Bảng 3.1. Kết quả phân tích đất tại khu thí nghiệm xã Bảo Thanh, huyện Phù

Ninh, Phú Thọ ..................................................................................................... 28

Bảng 4.1 Tỉ lệ sống, chết của 6 công thức thí nghiệm mật độ............................ 29

Bảng 4.2 Mật độ tối ưu của 6 công thức thí nghiệm........................................... 29

Bảng 4.4 Sinh trưởng chiều cao vút ngọn Hvn của 6 công thức thí nghiệm...... 31

Bảng 4.5 Các chỉ tiêu sinh trưởng, tiết diện và trữ lượng rừng bạch đàn........... 32

Bảng 4.6 Phương trình tương quan Hvn/D1.3 .................................................... 33

Bảng 4.7 So sánh chất lượng cây bạch đàn......................................................... 34

Bảng 4.8 Tỉ lệ sống của 10 công thức thí nghiệm phân bón............................... 35

Bảng 4.9 Mật độ tối ưu của 10 CTTN phân bón................................................. 36

Bảng 4.10 Sinh trưởng đường kính D1.3 của 10 CTTN phân bón..................... 36

Bảng 4.11 Sinh trưởng chiều cao vút ngọn Hvn của 10 CTTN phân bón.......... 38

Bảng 4.12 Các chỉ tiêu sinh trưởng của 10 CTTN phân bón.............................. 40

Bảng 4.13 Tiết diện ngang và mật độ của 10 CTTN phân bón .......................... 40

Bảng 4.6 Phương trình tương quan Hvn/D1.3 .................................................... 43

Bảng 4.14 So sánh chất lượng cây bạch đàn....................................................... 45

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Cũng như các nước Đông Nam Á khác, Việt Nam là đất nước của rừng

nhiệt đới, là nơi chứa đựng nguồn tài nguyên quý giá, đáp ứng nhu cầu thiết thực

cho con người như lương thực, thực phẩm, dược liệu và các nguyên liệu khác

phục vụ cho các hoạt động phát triển. Tuy nhiên nguồn tài nguyên quý giá nay

đang ngày càng bị cạn kiệt bởi chính các hoạt động của con người, đặc biệt là tài

nguyên rừng. Sự suy giảm cả về số lượng và chất lượng nguồn tài nguyên rừng

đã và đang là vấn đề cấp bách được đặt ra cần giải quyết và đòi hỏi sự chung tay

góp sức của cả cộng đồng.

Chính phủ Việt Nam đã thực hiện nhiều chương trình bảo vệ và phát triển

rừng như chương trình 327. Chương trình trồng mới 5 triệu ha, và các chương

trình khác…nhằm phát triển tài nguyên rừng và đã đem lại kết quả cao. Tiếp tục

với chiến lược Lâm nghiệp giai đoạn 2006 -2020 đã xác định nhiệm vụ kinh tế về

trồng rừng phải đảm bảo diện tích rừng trồng sản xuất ổn định ở mức 2.4 -2.6 triệu

ha rừng trồng nguyên liệu công nghiệp.

Và Bạch đàn là loài cây trồng chủ lực và chiếm tỷ trọng lớn trong các

chương trình trồng và khôi phục rừng ở nhiều vùng sinh thái trong cả nước. Việc

nghiên cứu cây Bạch đàn tiên phong chỉ tập trung vào khía cạnh giống, đánh giá

sinh trưởng, khả năng cải tạo đất, còn các nội dung khác như điều tra sự ảnh hưởng

của kỹ thuật trồng rừng đến sinh trưởng rừng trồng…phục vụ cho kinh doanh bền

vững rừng còn hạn chế.

Xuất phát từ yêu cầu thực tế đó, tôi thực hiện khóa luận “Nghiên cứu ảnh

hưởng của kỹ thuật trồng rừng đến sinh trưởng rừng trồng bạch đàn tại vùng

nguyên liệu giấy Trung tâm Phú Thọ” nhằm đề xuất một số giải pháp kinh

doanh hiệu quả loài cây này tai địa phương.

2

Chương 1

TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước

Trong những năm gần đây, do nhu cầu về gỗ nguyên liệu ngày càng tăng,

các loài cây gỗ mọc nhanh như bạch đàn, keo, thông,... đã được gây trồng trên

những diện tích lớn ở các nước nhiệt đới. Bên cạnh công tác chọn tạo giống mới,

hệ thống các biện pháp kỹ thuật thâm canh đã từng bước được quan tâm nghiên

cứu nhằm đưa năng suất, chất lượng rừng trồng lên cao nhất.

Bạch đàn (Eucalyptus) là một chi thực vật thuộc họ Sim (Myrtaceae) bao

gồm 676 loài có phân bố chủ yếu ở Australia và một phần ở Indonesia, Philippines

và Papua New Guinea [25]. Trên thế giới đã có gần 200 loài Bạch đàn được đưa

vào khảo nghiệm tại các nước, song chỉ có khoảng 10 loài được xếp vào diện đã

gây trồng rộng rãi, đó là: E.camaldulensis , E. tereticornis, E. urophylla, E.

grandis, E. saligna, E. deglupta, E. globulus, và các dòng Bạch đàn lai cao sản ở

Trung Quốc, Brazil, Congo,… [33].

1.1.1. Ảnh hưởng của biện pháp bón phân đến sinh trưởng và chất lượng

rừng trồng

Nghiên cứu của Nambiar (1966) cho thấy sự thoái hóa lập địa do khai thác

rừng thông Pinus radiata với chu kỳ ngắn ở Australia. Theo tác giả, có tới 90%

chất dinh dưỡng trong sinh khối bị lấy đi khỏi rừng khi khai thác. Sands (1983)

cũng cho rằng, sự thay thế rừng bạch đàn tự nhiên ở Australia bằng rừng trồng

thông (Pinus radiata) với chu kỳ chặt 15 - 20 năm (400 m3

/ha) cũng làm giảm độ

phì đất do khai thác gỗ.

Tại Ấn Độ, việc trồng bạch đàn trên những vùng rộng lớn đã gây ra nhiều

cuộc tranh luận kéo dài về tác dụng xấu của nó đến đất. Ghosh (1978) đã đánh giá

ảnh hưởng của bạch đàn đến chế độ nước và chất dinh dưỡng trong đất tại Ấn Độ

3

và nhiều vùng trên thế giới nhưng chưa có kết luận khẳng định. Tuy nhiên, Ghosh

đã nhấn mạnh, các lời ca thán về tác hại của bạch đàn đến đất tại Ấn Độ là không

thỏa đáng. Các mối lợi về kinh tế do bạch đàn đưa lại còn lớn hơn nhiều so với

mặt hại (nếu có).

Cùng với quá trình đưa trồng thành công ở nhiều nơi, đã có khá nhiều công trình

khoa học trên thế giới nghiên cứu cho loài Keo tai tượng (Acacia mangium), đặc biệt

là mối quan hệ giữa tính chất đất với sinh trưởng của cây và quan hệ giữa dinh dưỡng

lá và sinh trưởng của cây. Skelton (1987) đã chỉ ra rằng, Keo tai tượng là loài ưa đất

màu mỡ, thoát nước tốt, sinh trưởng kém trên đất hình thành từ đá mẹ siêu bazơ nên

có khả năng chịu được pH thấp dưới 4,0.

Một nghiên cứu khác của Schonau (1985) ở South Africa về vấn đề bón

phân cho Bạch đàn Eucalyptus với tỷ lệ N:P:K = 3:2:1 có thể nâng chiều cao trung

bình lên gấp 2 lần sau năm thứ nhất [39].

Các nghiên cứu trên thế giới từ trước kia của Simpson đã đưa ra hàng loạt

các thông số về thành phần các chất dinh dưỡng có trong đất cho thấy nguyên tố

nào cần thiết với cây ở các giai đoạn tuổi. Qua nghiên cứu này, Simpson (1992)

thấy ở Dongmen (Trung Quốc), công thức bón hỗn hợp 100 kg N/ha, 50 kg P/ha

và 50 kg K/ha cho Keo tai tượng đem lại kết quả sản lượng rừng tăng 179% [40]

.

Một nghiên cứu khác tại Trung Quốc cho loài Keo tai tượng từ 24 - 30 tháng tuổi

cho thấy nhu cầu dinh dưỡng của chúng cụ thể như sau: Đạm 153,8 kg/ha, lân

5,04 kg/ha, kali 55,4 kg/ha, canxi 36,4 kg/ha và ma-nhê 20,5 kg/ha (Bai, 1997).

1.2.2. Ảnh hưởng của mật độ đến khả năng sinh trưởng và chất lượng rừng

trồng

Das (1984) cho rằng, việc bố trí mật độ trồng rừng nói chung được xác định

bởi mục đích sử dụng và độ màu mỡ của đất. Ở Bangladesh, đến nay Keo tai

tượng đã được trồng với cự ly 2,4 × 2,4 m (mật độ 1.736 cây/ha). Nếu nơi đất tốt,

cự ly trồng có thể là 2 × 2 m (mật độ 2.500 cây/ha) với mục đích tỉa thưa sớm cho