Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Của Khai Thác Măng Tới Sinh Trưởng Của Bương Mốc Dendrocalamus Velutinus N H Xia V T Nguyen V D Vu Tại Ba Vì Và Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP & PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

---------------------

LÊ VĂN VƯƠNG

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA KHAI THÁC MĂNG TỚI

SINH TRƯỞNG CỦA BƯƠNG MỐC (Dendrocalamus velutinus

N.-H. Xia, V.T. Nguyen &V. D. Vu) TẠI BA VÌ VÀ HÒA BÌNH

Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên rừng

Mã số: 60620211

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS. TS. TRẦN NGỌC HẢI

HÀ NỘI - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn Thạc sỹ “Nghiên cứu ảnh hưởng của khai thác măng tới sinh

trưởng của Bương mốc (Dendrocalamus velutinus N.-H. Xia, V.T. Nguyen

&V. D. Vu) tại Ba Vì và Hòa Bình”, chuyên ngành Quản lý tài nguyên rừng,

là công trình nghiên cứu khoa học của riêng cá nhân tôi.

Tôi xin cam đoan rằng các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị, một nghiên

cứu nào. Trong luận văn tôi có sử dụng các thông tin, kết quả từ nhiều nguồn

dữ liệu khác nhau. Các thông tin trích dẫn được sử dụng đều được ghi rõ

nguồn gốc và xuất xứ.

N Ngày 6 t n 6 năm 2017

Người cam đoan

Lê Văn Vương

ii

LỜI CẢM N

Trải qua một thời gian dài phấn đấu nghiên cứu, học tập. Được sự giúp

đỡ tận tình của các thầy cô trong Khoa Quản lý Tài nguyên rừng, Phòng Sau

đại học và các thầy cô trong các Bộ môn, các Khoa đã giúp đỡ, hướng dẫn

nhiệt tình cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Đồng thời,

c ng nhờ sự động viên kịp thời của gia đình, bạn b . Đến nay tôi đã hoàn

thành được bài luận văn của mình. Nhân dịp này tôi xin bày t lòng biết ơn

sâu sắc đến các thầy cô, bạn b và gia đình, đặc biệt là PGS. TS. Trần Ngọc

Hải, người thầy đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn và chỉ bảo cho tôi trong suốt

thời gian thực tập và viết luận văn tốt nghiệp của mình.

C ng qua đây tôi xin gửi lời cảm ơn đến các cơ quan, các hộ gia đình, cá

nhân đã giúp đỡ tận tình cho tôi trong quá trình thực tập tại khu vực vùng đệm

của Vườn quốc gia Ba Vì. Do năng lực c ng như kinh nghiệm bản thân còn

nhiều hạn chế nên chắc chắn đề tài còn nhiều thiếu sót, kính mong nhận được

những ý kiến đóng góp quý báu của quý thầy cô, các nhà khoa học và bạn b

đồng nghiệp để bản luận văn được hoàn thiện hơn.

in tr n tr ng cảm n

N Ngày 6 t n 6 năm 2017

c giả

Lê Văn Vương

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM N ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..............................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG..............................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ........................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

Chương 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.................................. 3

1.1. Tổng quan về các công trình đã công bố về đặc điểm lâm học và gây

trồng tre, trúc ..................................................................................................... 3

1.1.1. Trên thế giới............................................................................................ 3

1.1.2. Ở Việt Nam ............................................................................................. 6

1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu Bương mốc .................................. 11

Chương 2 MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ

PHƯ NG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................... 13

2.1. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................. 13

2.1.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................ 13

2.1.2. Mục tiêu cụ thể...................................................................................... 13

2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 13

2.2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 13

2.2.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 13

2.3. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 14

2.3.1. Tìm hiểu kinh nghiệm của người dân trong khai thác và chế biến măng

Bương mốc ...................................................................................................... 14

iv

2.3.2. Ảnh hưởng của kỹ thuật khai thác măng tới cấu trúc tuổi của lâm phần

Bương mốc ...................................................................................................... 14

2.3.3. Ảnh hưởng của kỹ thuật khai thác măng tới sinh trưởng và thoái hóa

lâm phần Bương mốc ...................................................................................... 14

2.3.4. Ảnh hưởng một số nhân tố khí hậu đến quá trình ra măng của Bương

mốc .................................................................................................................. 14

2.3.5. Đề xuất giải pháp kỹ thuật đề xuất trong kinh doanh rừng trồng Bương

mốc lấy măng .................................................................................................. 14

2.4. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 15

Chương 3 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN SINH, KINH TẾ - XÃ HỘI KHU

VỰC NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 23

3.1. Điều kiện tự nhiên.................................................................................... 23

3.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 23

3.1.2. Địa hình................................................................................................. 24

3.1.3. Khí hậu thuỷ văn ................................................................................... 24

3.1.4. Địa chất, thổ nhưỡng............................................................................. 26

3.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội......................................................................... 27

3.2.1. Đặc điểm dân cư.................................................................................... 27

3.2.2. Tập quán sản xuất.................................................................................. 28

3.2.3. Hiện trạng sử dụng đất .......................................................................... 28

4.1. Tìm kinh nghiệm của người dân trong khai thác và chế biến măng Bương

mốc .................................................................................................................. 29

4.1.1. Kiến thức bản địa trong khai thác măng Bương mốc ........................... 29

4.1.2. Phân tích ưu nhược điểm của kỹ thuật khai thác hiện tại ..................... 37

4.1.3. Kiến thức bản địa về chế biến măng Bương mốc ................................. 40

4.2. Ảnh hưởng của kỹ thuật khai thác măng tới cấu trúc tuổi của lâm phần

Bương mốc ...................................................................................................... 46

v

4.3. Ảnh hưởng của khai thác măng tới sinh trưởng và hiện tượng thoái hóa

của Bương mốc ............................................................................................... 48

4.3.1. Ảnh hưởng của cường độ khai thác măng tới sinh trưởng của Bương

mốc .................................................................................................................. 48

4.3.2. Hiện tượng thoái hóa lâm phần Bương mốc ......................................... 50

4.4. Ảnh hưởng của một số nhân tố khí hậu đến quá trình ra măng của Bương

mốc .................................................................................................................. 54

4.5. Giải pháp kỹ thuật đề xuất trong kinh doanh rừng trồng Bương mốc lấy

măng ................................................................................................................ 58

4.5.1. Quan điểm và cơ sở khoa học cho đề xuất kỹ thuật trong khai thác .... 58

4.5.2. Một số biện pháp kỹ thuật để nâng cao năng suất măng, phục tráng lâm

phần Bương mốc bị thoái hóa. ........................................................................ 60

KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ....................................................... 67

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾ Ắ

ừ viết tắt Nghĩa đầy đủ

Bộ NN & PTNT Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

D00 Đường kính gốc

D1.3 Đường kính đo ở vị trí 1.3

Hvn Chiều cao vút ngọn

OTC Ô tiêu chuẩn

Sở NN & PTNT Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

VQG Vườn quốc gia

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT ên bảng Trang

2.1

Số măng mọc theo thời gian và tuổi cây mẹ trong bụi Bương

mốc tại Ba Vì 18

2.2 Cường độ khai thác măng và sinh trưởng của cây tuổi 1 19

2.3 Theo dõi sinh trưởng của măng Bương mốc theo thời gian 20

2.4

Mức độ nâng cao của gốc măng Bương mốc theo các thế hệ

măng

20

2.5 Theo dõi vật hậu Bương mốc 2015, 2016 21

4.1

Tuổi cây mẹ và khả năng sinh măng trong bụi Bương mốc

tại Ba Vì

46

4.2 Cường độ khai thác măng và sinh trưởng của cây tuổi 1 48

4.3

Mức độ nâng cao của gốc măng Bương mốc theo các thế hệ

măng

52

4.4 Theo dõi vật hậu Bương mốc 2015 54

4.5 Theo dõi vật hậu Bương mốc 2016 55

4.6 Số liệu khí tượng thủy văn 2015, 2016 56

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

STT Tên hình Trang

4.1 Bương mốc trồng tại các xã vùng đệm để lấy măng 30

4.2 Măng củ 31

4.3 Măng mầm 31

4.4 Măng ống 31

4.5 Khai thác măng Bương mốc 33

4.6 Kiểm tra kích thước măng khi khai thác 33

4.7 Chọn cành và nhân giống bằng phương pháp chiết cành 35

4.8 Giống gốc đùi gà mọc từ “măng ánh” 35

4.9 Cách khai thác măng bền vững 36

4.10 Nổi gốc do khai thác không bền vững 36

4.11 Măng Bương mốc tươi chưa bóc bẹ mo 37

4.12 Đóng bao vận chuyển từ rừng về 37

4.13 Cây mẹ để lại và kỹ thuật chăm sóc sau khai thác 38

4.14 Sơ chế măng Bương mốc 42

4.15 Sản phẩm sau sơ chế măng Bương mốc 42

4.16 Phân loại măng Bương mốc 44

4.17 Ngâm măng Bương mốc đã luộc 44

4.18 Thành phẩm măng khô sau khi phơi 44

4.19 Thái m ng măng tươi 45

4.20 Ngâm măng ớt 45

4.21

Biểu đồ sinh trưởng chiều cao của măng Bương mốc theo

thời gian

49

4.22 Cắt quá cao trong khai thác măng Bương mốc 53

4.23

Măng ánh hình thành do cắt quá cao trong khai thác măng

Bương mốc 53

4.24 Hiện tượng khuy Bương mốc 53

4.25 Hiện tượng nổi gốc Bương mốc 53

4.26 Biểu đồ Gausell – Walter 2015 54

4.27 Biểu đồ Gausell – Walter 2016 55