Nghĩ về dân số học và ngành y tế

Nhan ngay Ddn sd'the gidi 11.7.2014

righi ve dan so hoc

^ nganh y te

Sau chiln tranh th i gidi ldn

thfl 2, sfl bung nl dan si d

nhilu dia phflong trd thdnh

m|t hi§n tflOng xa h^i noi bdt. Sfl

bung no ndy c6 anh hfldng rdt ldn

din nhilu linh vflc: chinh tri, kinh

tl, vdn hia, gido due, xa hoi vd y

te, Chfnh vi vdy, dan si hoc dflflc

nhilu ngdnh quan tam.

Ndm 1955, Achille Guilland da

dinh nghia ddn so hoc Id m6t min

khoa hoc c6 muc dich nghidn cu\i

ve mdt todn hoc cua cdc nhdm dan

si, cdc hi§n tflOng biln d6ng xdy

ra, cung nhfl trang thdi vd hinh

t h i hdnh chfnh, tri tu§ vd tinh

thdn cua nl.

Din ndm 1958, Lifin hi^p quIc

dinh nghia: "Ddn sd hgc Id mpt

mdn khoa hgc cd muc dich khdo

sdt con ngUdi sinh sdng trong mpt

vung dia dU ul khia cgnh tdm vdc,

cdu true, CO cdu cdc thdnh phdn

thay ddi theo thdi gian, khdng

gian vdi cdc ddc diim ca bdn nhu:

thdnh phdn theo gidi tinh, thdnh

phdn theo tudi, theo nghe nghiep,

theo trinh dp hgc vdn, theo sinh

hogt kinh ti...".

Ddn s6' hpc c6 mOt vi tri rd't

quan trpng trong cdc ngdnh khoa

hpc khdc vi sfl phdt trien ddn so

vd "biing nl ddn si*" Id m|t vd'n de

-• PGS. TS. NGUYEN DUY PHONG

Trong chufdng trinh dao tao chuyen vien y te cong cpng

hien nay, ngoai nhijfng mon y hgc cd ban tap trung

vao Unh vifc sinh hoc co dien, con c6 nhieu mon khoa

hoc h6 trcf khac nhii xa hoi hpc, kinh te hpc, thong

ke tin hpc... va dan so hpc. Vi sao nhan vien y te can

CO mpt so kien thufc cP ban ve dan so hpc? De tra ldi

cho cau hoi nay, chung ta hay ngiJPc dong lich stf.

phflc tap Hen quan den sdc thai

chung cua mot dia phflong, mot

quoc gia va todn thi th i giOi.

Nam 1987, Li6n hi^p quo^c lay

ngay 11.7 hdng nam lam ngdy ddn

so th i gidi vd 10 nam sau, vdo nam

1997, Vi&t Nam chpn ngay 26.12

ldm ngdy dan si cua nfldc ta,

Hi^n nay, khoa hpc ve dan

si nghien ciJu cdc linh vflc chinh

sau ddy:

- Ddn so hpc dinh Iflpng gom

ddn so hoc mo ta vd dan so hpc

phdn tich.

- Dan si hpc dinh tinh; chu y

din gid tri chd't Iflpng ve mat tri tue,

thi chdt vd xa hpi cua mpt dan tpc.

- Nhilu hpc thuyet dan so co

muc dich ludn giai va du doan

hfldng tiln triln ciia cdc hien tuong

xdy ra trong dan so va phac hpa

h§ qua cdc hi^n tflpng do de lam

co sd cho vi^c soan thao mpt chinh

sdch ve ddn so.

Ttidng tin v4 din ad t^i dja phuong ckn thidt de ngknh y te so^n thao nhdng

chuang Mnh y Id thhh hgp vk hi$u quk

THU6C A SLfC KHOE s i 504 (15.7.2014)

Trong xa hpi, nghe ndo cung

lay khoa hpc lam nen tang vd cdc

nganh khoa hoc nay h6 trd lan

nhau. Khoa hoc cua nganh y te id

y hpc, bao gom y hoc lam sang {y

hpc cd the) va y hpc cgng dong, Y

hpc lam sang khao sat, nghien cflu

CO the cua tflng ngflcri vfli 2 mon cO

ban la co the hoc (giai phau hoc)

va sinh ly hpc con ngfldi, Trong khi

do, y hpc cgng dong vfli doi tflpng

nghien cuXi la mpt quan the ngudi

dang song va sinh boat trong mpt

vung dia dfl nha't dinh. Sfl thay

dii ve so Iflpng dan cfl cung nhfl

thay doi ve thanh phan dan so' se

dnh hfldng den sflc khoe cua cgng

ding ddn cfl: tinh trang di ddn tfl

do, ti le gidi tinh, thanh phan cdc

Ifla tuoi, phdn bo dan cfl, mat d^

ddn cfl.,, Nhfl vay, chung ta c6 thi

noi rdng, dan so hpc la mot trong

nhflng mon hpc co ban cua y hpc

cgng dong: nhflng thong tin ve dan

so tai dia phflong ra't can thiet dl

ngdnh y te soan thao va thiet ldp

chinh xae chien Iflpc, chiln thu^t

y te bdng nhflng chflong trinh y te

hi^u qua thiet thflc, ddp ijfng dflpc

nhu cau thflc sfl ve sflc khoe cua

ngfldi dan.

Do do, ddn so hpc luon dong

hdnh vd ho trpf tich cflc ngdnh y

hpc cpng dong. Hay nii mpt each

khde, "ddn ao hgc chinh Id mdn

ca the hgc vd sinh ly hgc cua y

hgc cgng dong". ^