nghị luận xã hội - về Danh và thực docx

Danh và thực!

Xưa nay có kẻ danh để không “nát với cỏ cây” thường hiếm. Vì hiếm nên qúy.

Quý nên được ngưỡng vọng, tôn kính. Giầu có chưa là gì. Quyền thế chưa là cái

đinh gì so với danh vọng, danh tiếng. Chính thế mà chữ danh luôn luôn là nỗi khao

khát đầy mầu sắc bi kịch của biết bao người. Có cả muôn vạn cách để lưu danh ở

đời. Nhưng có lẽ cái cách mà nhiều người tìm đến nhất là học. Thuận theo lẽ trời

sẽ là: học để thành tài, để có dịp đem cái tài ra phụng sự đất nước, "ích quân trạch

dân" rồi danh tiếng sẽ tự đến, sẽ lưu truyền đời nào sang đời khác, thành tên đất,

tên làng… tồn tại cùng trời đất. Có danh là để dễ bề làm sáng nghiệp tổ tiên, làm

cho ngay thẳng công lý. Khổng Tử bảo: "Danh có chính thì ngôn mới thuận" vừa

nói nên khát vọng của kẻ sĩ nhưng đồng thời cũng gắn cho họ một sử mệnh thật

lớn lao mà một kẻ vô đạo cũng sẽ vô dụng nếu như không là tai họa cho nhân quần.

Vì thế, chỉ cần có thực tài thì hiển nhiên là sẽ có danh. Tài cao, đức trọng, lĩnh hội

được mệnh trời thì có danh lớn. Tài hèn, sức mọn thì chỉ cần sống cho ra một con

người, cũng là có danh rồi. Cái "thực" trong trường hợp này chính là tự biết mình

không có tài cao.