Nghệ thuật khởi nghiệp

Nghệ thuật khởi nghiệp (phần 1)

Chủ doanh nghiệp có cần bằng quản trị kinh doanh?

Guy Kawasaki là hiện là giám đốc điều hành của Garage Technology

Ventures - một ngân hàng đầu tư vốn cho các công ty công nghệ cao.

Trước đây, ông từng là cố vấn cho hãng Apple Computer. Ông là tác giả

của bảy cuốn sách viết về kinh doanh. Ông nhận bằng B.A từ trường đại

học Standford, bằng M.B.A. từ UCLA, và nhận danh hiệu tiến sĩ danh dự

của trường Bapson College. Ông còn sẵn sàng tư vấn cho những người

đang muốn khởi sự kinh doanh. Sau đây là cuộc phỏng vấn ông do tạp chí

Forbes thực hiện

Hỏi: MBA ngày nay có giá trị như thế nào đối với các cử nhân trẻ tuổi

muốn lập công ty riêng?

Đáp: Giá trị ư? Có lẽ vào khoảng –$250.000. Tôi đã từng là một cử nhân trẻ tuổi

và đã có bằng MBA. Tôi không cho rằng MBA có ý nghĩa lắm trong việc lập công

ty riêng. Một bằng kỹ sư có tác dụng tốt hơn nhiều. Lúc nào bạn cũng có thể

thuê được các thạc sĩ Quản trị Kinh doanh, nhưng nếu bạn không thể hiểu và

tạo ra một sản phẩm, thì có nghĩa là bạn chẳng có gì cả. Tiện đây tôi cũng xin

nói rằng những người thành lập Apple Computer, Microsoft, Yahoo! và Google

đều không có bằng MBA. Nhưng hình như tôi đã lạc đề rồi.

Điều gì có tác dụng quyết định trong việc thuyết phục một người đầu tư

vào công ty của ta? Họ có phải hoàn toàn tin vào sản phẩm của ta không?

Hay ta chỉ cần thuyết phục rằng đây là một cơ hội tốt để họ kiếm tiền là

được?

Tôi chưa bao giờ làm việc cho McKinsey, nhưng ta có thể biến câu hỏi này thành

một ma trận 2 x 2: tin vào sản phẩm có/không và tin rằng họ có thể kiếm tiền

có/không. Rõ ràng điểm tốt nhất là khi họ tin vào sản phẩm và tin vào khả năng

kiếm tiền của họ. Tôi khó có thể tưởng tượng được các nhà đầu tư rót tiền vào

một sản phẩm mà họ không tin nhưng phần nào tin rằng họ có thể kiếm được

tiền với sản phẩm đó. Và điểm đáng thất vọng nhất là khi các nhà đầu tư thích

sản phẩm của bạn nhưng lại không nghĩ rằng có thể kiếm tiền với những sản

phẩm đó. Cho nên câu trả lời là phải làm họ tin vào sản phẩm và đồng thời tin

rằng họ có thể kiếm được tiền.

Liệu ông có thể thành công với một nhóm làm việc chăm chỉ ngay cả khi ý

kiến đầu tiên của ông không thành công không?

Chắc chắn là có. Vì hầu hết mọi ý kiến ban đầu đều không thành công.Bạn cần

phải linh hoạt: Đôi khi bạn khởi sự với một ý tưởng tốt và một nhóm làm việc tệ

hại. Sau đó bạn rời bỏ nhóm đó. Lúc khác, bạn khởi sự với một ý kiến dở và một

nhóm làm việc tuyệt vời. Sau đó bạn bỏ ý tưởng chẳng ra gì đó. Những người

bạn tốt thường tạo ra những thay đổi triệt để theo dòng thời gian. Nokia là ví dụ

điển hình về sản phẩm ban đầu rất dở hơi.

Hoa Kỳ và vành đai Thái Bình Dương dường như là những nơi duy nhất

trên thế giới mà các công ty non trẻ hay thuộc ngành công nghệ cao thành

công. Có đúng như vậy không? Và nếu đúng thì tại sao?

Chẳng đúng tý nào. Chẳng qua thung lũng Silicon có những người phụ trách về

quan hệ công chúng giỏi nhất. Nếu bạn là nhà doanh nghiệp giỏi, bạn có thể

thành công ở bất kỳ nơi nào. Còn nếu không, thì bạn sẽ thất bại ngay cả khi văn

phòng cuả bạn nằm trên đường Sand Hill Road hay ở ngay cạnh trụ sở của

Hewlett-Packard.

Nếu có thời gian, liệu các chủ đầu tư có cố gắng gián tiếp tham gia hay

thậm chí muốn trực tiếp tham gia vào công việc của công ty không?

Đây là một câu hỏi bẫy phải không? Chắc chắn là một chủ đầu tư nên tham gia

vào công việc của công ty nếu anh ta có quan hệ tốt với những người điều hành.

Nhưng đó chỉ là giả thiết, vì không phải chủ đầu tư nào cũng có mối quan hệ như

vậy. Và thế thì tất nhiên tham gia trực tiếp sẽ là phương pháp hay nhất.

Liệu học tập tốt có phải là chìa khoá để thành công trong thế giới kinh

doanh không?

Nếu bạn muốn nói đến việc học trong sách vở và dự các lớp học khi nhắc đến từ

“học tập” thì câu trả lời là “không”. Nhưng nếu cũng với từ đó, bạn muốn nói đến

toàn bộ kinh nghiệm trong cuộc đời thì câu trả lời là “có”. Chẳng hạn như có

những người chưa bao giờ đến trường đại học nhưng vẫn là nhà kinh doanh tài

giỏi. Và nhiều người có bằng Ph.D trong quản trị nhưng không có khả năng điều

hành dù chỉ một quán nước giải khát.

Nghệ thuật khởi nghiệp (phần 2)

Bước tiếp theo: đặt tên và biểu tượng cho công ty

Hỏi: Công ty mới của tôi đã dành nhiều thời gian và tiền bạc để có được

một cái tên và biểu tượng hay. Theo tôi, một cái tên công ty phải gây ấn

tượng. Còn ý kiến của ông về tầm quan trọng của tên công ty như thế nào,

và trong giai đoạn thành lập công ty, nên tiến hành việc đặt tên và sáng tác

biểu tượng công ty như thế nào?

Đáp: Tên công ty hết sức quan trọng, và bạn nên hoàn thành nó càng sớm càng

tốt. Cái tên này phải dễ đánh vần, dễ nhớ và đặc biệt – chẳng hạn như Claris,

Clarus, Clarins, Claritin – và điều quan trọng nhất là nó phải có thể được tìm trên

Google và Xerox.

Nhân tiện, tôi cũng xin nói thêm rằng không nên chi quá nhiều tiền để có được

một cái tên. Nếu bạn phải chi $25.000 cho một cố vấn để đặt tên công ty có

nghĩa là bạn thiếu trí tưởng tượng, thiếu kiến thức về marketing và không biết sử

dụng chương trình WhoIs của Versign.

Biểu tượng công ty thì ít quan trọng hơn. Bạn có thể thay đổi biểu tượng khi thị

hiếu thay đổi theo thời gian. Ví dụ như hãng Apple đã thay đổi biểu tượng của họ

ít nhất là ba lần.

Hỏi: Tôi có một sản phẩm mà tôi cho rằng sẽ đặc biệt hấp dẫn đối với giới

trẻ châu Á ở Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc. Công ty của tôi đặt trụ sở

tại New York, nhưng tôi cảm thấy các nhà đầu tư cuả tôi không hiểu nhiều

về thị trường mà tôi đang hướng tới. Vậy làm thế nào tôi có thể tìm được

một nhà đầu tư được đào tạo tại các thị trường nước ngoài?

Đáp: Tại sao các nhà đầu tư ở Mỹ lại phải đi bao nhiêu đường xá xa xôi tới Nhật

Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc để mất tiền khi họ có thể làm điều này ngay tại

sân sau nhà họ? Nhưng tôi đã lạc đề rồi thì phải. Đây là phương pháp mà bạn

có thể áp dụng. Hãy tìm các công ty ở các nước đó được nêu tên trong Nasdaq.

Sau đó xem nhà đầu tư nào đầu tư vào các công ty đó. Sau đó vào trang web

của các nhà đầu tư đó và xem ai thuộc hội đồng quản trị công ty. Hoặc bạn có

thể đơn giản hoá bằng cách tìm trong các tài liệu Walden Internatianl, Worldview

Technology Partners và 3i.

Hỏi: Chúng tôi đã nhận được các câu trả lời “Không” chắc như đinh đóng

cột từ hầu hết các nhà đầu tư mà chúng tôi tiếp cận, tuy nhiên còn một hai

người không trả lời, để chúng tôi chờ đợi hàng tuần mà chẳng nói không

cũng chẳng nói có, rồi cuối cùng vẫn để chúng tôi rớt đài. Đây có phải là

tình trạng chung không? Chúng tôi có thể làm gì để tránh tình trạng bị kéo

dài thời gian mà không đầy các nhà đầu tư đến câu trả lời “không”?

Đáp: Tôi sẽ phiên dịch lời nói của các nhà đầu tư cho bạn. “Nào, hãy bắt đầu

công việc một cách chăm chỉ” = “chúng tôi có quan tâm”. Tất cả những câu trả

lời khác đều là “Không”. Điều đó rất dễ hiểu. Bạn có biết bạn có thể nói gì nếu

một nhà đầu tư từ chối bạn không? Hãy chào từ biệt.

Nghệ thuật khởi nghiệp (phần 3)

Xác định loại hình kinh doanh

Tôi muốn khởi sự doanh nghiệp của riêng mình nhưng không biết nên bắt

đầu từ loại kinh doanh nào. Ông có thể gợi ý cách tốt nhất để tìm một việc

kinh doanh phù hợp với khả năng của tôi được không?

Điểm mấu chốt là: Thành lập một công ty không giống với tìm một việc làm mới.

Với một việc làm mới, bạn mong đợi công việc thú vị, được trả lương cao, cho

phép bạn đạt được các mục đích cá nhân, v.v. Đó cũng là dấu chấm hết cho một

cuộc hành trình dài.

Thành lập công ty là điều hoàn toàn khác. Đam mê kinh doanh có thể bắt nguồn

từ trái tim bạn. Nó không phải là cái gì “phù hợp với khả năng của bạn”, mà là

cái gì đó buộc bạn phải đứng vào hàng ngũ những người kinh doanh. Vì thế, khi

một điều gì đó đẩy bạn tới ngưỡng này, bạn sẽ tự nhận ra nó ngay. Bạn không

cần phải đi tìm nó giống tìm việc bằng cách đọc cột “Quảng cáo việc làm” trên

báo.

Hiện nay các nhà kinh doanh vốn đang làm gì? Họ có đầu tư không hay là

thường xuyên bỏ lỡ cơ hội?

Bốn câu nói láo mà các các nhà kinh doanh vốn ngày nay thường nói là: “Chúng

tôi biết điều đó sẽ tới”; Chúng tôi có rất nhiều tiền đầu tư”; “Năm nay chúng tôi

thực hiện nhiều hợp đồng hơn bất cứ giai đoạn nào trước đây”; và “Chúng tôi

nghĩ đã đến lúc để thành lập các công ty lớn.”

Hầu hết các nhà kinh doanh vốn đều đi tìm các công ty có ba yếu tố “đã qua thử

thách” sau: các nhóm làm việc “đã qua thử thách”, công nghệ “đã qua thử thách”

và chiến lược bán hàng “đã qua thử thách”. Lý tưởng nhất đối với họ là nhóm

làm việc đã bán một công ty cho Cisco để lấy $7 tỷ, đoạt một giải Nobel về công

nghệ ứng dụng và khả năng bán hàng $12 triệu/năm.

Nhưng thật không may, với việc sử dụng các tham số như trên, thì chẳng nhà

kinh doanh vốn nào đầu tư vào bất kỳ cái gì. Đó sẽ là các Yahoo!, Google, eBay,

Netscape, Apple hay Cisco của tương lai. Tuy nhiên cũng có một số ngoại lệ,

trong đó có Sequoya Capital. Nhưng nhìn chung là ngày nay khó mà đạt được

một hợp đồng đầu tư.

Tôi nên đăng ký doanh nghiệp của tôi là công ty hay hợp doanh? Ưu và

nhược điểm của hai sự lựa chọn này là gì?

Nhìn chung thì tôi cho rằng nên chọn ‘công ty’, nhưng tất nhiên mỗi trường hợp

một khác. Bạn cần hỏi một luật sư công ty để biết thêm, đặc biệt nên hỏi một luật

sư chuyên về việc thành lập công ty, chứ không phải luật sư hôn nhân và gia

đình.

Ngoài công việc hàng ngày ra, tôi còn có một doanh nghiệp nhỏ hoạt động rất

tốt. Tôi đã mở rộng việc kinh doanh này bằng cách quảng cáo trên mạng, đồng

thời xây dựng một trang web, nhưng cho đến nay tôi vẫn chưa có thêm đơn đặt

hàng mới nào. Tôi có nên tiếp tục các nỗ lực marketing trong vùng không hay có

những lời khuyên nào đó giúp tôi xây dựng trang web sao cho có hiệu quả hơn?

Trang web không phải dành cho tất cả mọi người. Có một số việc kinh doanh chỉ

nên hướng vào việc marketing trong vùng. Có thể doanh nghiệp của bạn thuộc

một trong những loại đó. Trang web có thể giúp một doanh ngiệp phát triển lớn

hơn và nhanh hơn, nhưng nó không thể giải quyết vấn đề nếu thực chất cơ sở

kinh doanh của bạn không ổn. Nhưng tôi sẽ cho bạn vài lời khuyên vì có vẻ như

cơ sở của bạn cũng có triển vọng.

Để xây dựng một trang web đúng cách, trước hết hãy nhìn trang web với tư cách

một khách hàng. Nó có thu hút bạn không? Các chi tiết có dễ hiểu không? Việc

đặt hàng có dễ dàng không? đừng đỏi hỏi người khác làm những điều mà bạn

không muốn làm.

Làm thế nào tôi có thể thành công trên thị trường được khi tất cả mọi

người đều bám vào các hợp đồng, cạnh tranh gay gắt và không cho sản

phẩm của tôi một chút cơ hội nào?

90% đầu tiên của thành công nằm ở sản phẩm tốt. 10% tiếp theo đòi hỏi sự kiên

trì. Chẳng có gì bí mật ở đây cả, nhưng tôi có vài lời khuyên cho bạn:

- Hãy tìm một người có khả năng đưa ra quyết định đúng. Đó không nhất thiết

phải là người với chức danh to tát. Đó có thể là một thư ký, một nhân viên hay