Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Ngành công nghiệp khai thác khoáng sản ở tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 1997-2010
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
CHU THỊ TÂN
NGÀNH CÔNG NGHIỆP KHAI THÁC
KHOÁNG SẢN Ở TỈNH THÁI NGUYÊN
GIAI ĐOẠN 1997 - 2010
LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ
Thái nguyên - 2013
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
CHU THỊ TÂN
NGÀNH CÔNG NGHIỆP KHAI THÁC
KHOÁNG SẢN Ở TỈNH THÁI NGUYÊN
GIAI ĐOẠN 1997 - 2010
LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ
Thái nguyên - 2013
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
CHU THỊ TÂN
NGÀNH CÔNG NGHIỆP KHAI THÁC
KHOÁNG SẢN Ở TỈNH THÁI NGUYÊN
GIAI ĐOẠN 1997 - 2010
LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ
Thái nguyên - 2013
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
CHU THỊ TÂN
NGÀNH CÔNG NGHIỆP KHAI THÁC
KHOÁNG SẢN Ở TỈNH THÁI NGUYÊN
GIAI ĐOẠN 1997 - 2010
Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
Mã số : 60.22.03.13
LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Ngọc Cơ
Thái nguyên - 2013
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, kết quả
nghiên cứu trong luận văn là trung thực, chưa được công bố.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013
Ngƣời thực hiện
Chu Thị Tân
XÁC NHẬN CỦA TRƢỞNG KHOA CHUYÊN MÔN
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS. TS Nguyễn Ngọc Cơ đã tận
tình hướng dẫn, tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này.
Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn đối với Ban giám hiệu Trường Đại học Sư
phạm – Đại học Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm Khoa Lịch sử, Khoa Sau đại
học Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện và giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.
Tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo Sở Công Thương, Sở Tài nguyên Môi
trường, Chi cục Thống kê Tỉnh Thái Nguyên, Thư viện tỉnh Thái Nguyên,
Phòng kỹ thuật sản xuất mỏ than Khánh Hòa, mỏ than Núi Hồng…và các cá
nhân đã giúp đỡ tôi trong quá trình đi thực tế tại địa phương và các cơ quan
ban ngành.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đã khích lệ, động
viên và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian hoàn thành luận văn.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013
Tác giả luận văn
Chu Thị Tân
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
iii
MỤC LỤC
Trang
Trang bìa phụ
Lời cam đoan...................................................................................................... i
Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii
Mục lục............................................................................................................. iii
Danh mục các chữ viết tắt................................................................................ iv
Danh mục các bảng ............................................................................................v
Danh mục các hình........................................................................................... vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1. NHỮNG ĐIỀU KIỆN ĐỂ HÌNH THÀNH NGÀNH CÔNG
NGHIỆP KHAI THÁC KHOÁNG SẢN Ở TỈNH THÁI NGUYÊN ......... 8
GIAI ĐOẠN 1997 - 2010 ................................................................................ 8
1.1. Vài nét về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên .............................................. 8
1.1.1. Vị trí địa lý........................................................................................... 8
1.1.2. Điều kiện tự nhiên ............................................................................. 12
1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ..................................................................... 16
1.2.1. Kinh tế ............................................................................................... 16
1.2.2. Xã hội................................................................................................. 18
1.3. Tài nguyên khoáng sản ......................................................................... 21
1.3.1. Khoáng sản năng lượng ..................................................................... 23
1.3.2. Khoáng sản kim loại.......................................................................... 23
1.3.3. Nhóm khoáng sản phi kim loại:......................................................... 24
1.3.4. Nhóm khoáng sản vật liệu xây dựng ................................................. 25
1.3.5. Nước khoáng...................................................................................... 26
Chƣơng 2. HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC KHOÁNG SẢN Ở TỈNH
THÁI NGUYÊN TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2010..................................... 28
2.1. Xây dựng cơ sở hạ tầng ........................................................................ 28
2.1.1. Xây dựng cơ sở hạ tầng ..................................................................... 28
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
iv
2.1.2. Nguồn lao động ................................................................................. 32
2.2. Khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Thái nguyên từ năm 1997 - 2010. 33
2.2.1. Các đơn vị tham gia khai thác khoáng sản ........................................ 34
2.2.2. Quy trình khai thác các loại khoáng sản............................................ 37
Chƣơng 3. NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA NGÀNH ...................................... 78
KHAI THÁC KHOÁNG SẢN ĐẾN ĐỜI SỐNG KINH TẾ - XÃ HỘI
TỈNH THÁI NGUYÊN TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2010 ......................... 78
3.1. Tác động tích cực.................................................................................. 78
3.1.1. Kinh tế ............................................................................................... 78
3.1.2. Xã hội................................................................................................. 81
3.2. Tác động tiêu cực.................................................................................. 83
3.2.1. Đối với các khu dân cư...................................................................... 83
3.2.2. Đối với môi trường ............................................................................ 84
KẾT LUẬN.................................................................................................... 97
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 99
PHỤ LỤC..................................................................................................... 105
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BQ : Bình quân
BTNMT : Bộ tài nguyên môi trường
CBCNV : Cán bộ công nhân viên
CN : Chi nhánh
CSDL : Cơ sở dữ liệu
CP : Cổ phần
CPXD : Cổ phần xây dựng
DNNN : Doanh nghiệp nhà nước
đ : đồng
ĐC : Địa chất
ĐCKS : Địa chất khoáng sản
ĐHQG : Đại học quốc gia
GP : Giấy phép
GTSXCN : Giá trị sản xuất công nghiệp
HĐND : Hội đồng nhân dân
KC : Khoáng chất
KH & CN : Khoa học và công nghệ
KHCN & MT : Khoa học công nghệ và môi trường
KHTN : Khoa học tự nhiên
KHXH : Khoa học xã hội
KL : Kim loại
KTM : Khai thác mỏ
HTX : Hợp tác xã
KT-XH : kinh tế xã hội
LD : Liên doanh
LK : Lỗ khoan
MTV : Một thành viên
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
v
Q : Quặng
QĐ : Quyết định
QL : Quốc lộ
SK : Sa khoáng
SL : Sản lượng
SN : Sáp nhập
STT : Số thứ tự
T : Tấn
TDMNBB : Trung du miền núi Bắc Bộ
TDMNPB : Trung du miền núi phía Bắc
TM : Trách nhiệm hữu hạn thương mại
TN : Tư nhân
TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
TT & CN : Thông tin và công nghệ
UBND : Ủy ban nhân dân
XDCB : Xây dựng cơ bản
XN : Xí nghiệp
XNK : Xuất nhập khẩu
VLXD : Vật liệu xây dựng
VNĐ : Việt Nam đồng
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1: Vốn sản xuất kinh doanh bình quân năm của các doanh nghiệp ........ 32
Bảng 2.2: Số lao động trong các doanh nghiệp đang hoạt động từ năm
2005 - 2009............................................................................................ 33
Bảng 2.3: Một số mỏ khoáng sản được cấp giấy phép khai thác trên địa bàn
tỉnh Thái Nguyên................................................................................... 35
Bảng 2.4: Sản lượng khai thác than trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ................... 41
Bảng 2.5: Sản lượng khai thác than và đất bóc mỏ than Khánh Hòa .................. 48
Bảng 2.6: Sản lượng khai thác quặng sắt mỏ Trại Cau ....................................... 59
Bảng 2.7: Sản lượng khai thác quặng chì, kẽm trên địa bàn tỉnh từ năm 1998
đến 2004................................................................................................. 61
Bảng 2.8: Sản lượng quặng mỏ Làng Hích........................................................... 62
Bảng 2.9: Tình hình khai thác chì, kẽm một số mỏ tại tỉnh Thái Nguyên......... 63
Bảng 2.10: Tình hình khai thác một số mỏ thiếc trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ..... 66
Bảng 2.11: Sản lượng cát sỏi xây dựng của tỉnh giai đoạn 2005 - 2009 ............. 76
Bảng 3.1: Sản lượng khai thác của một số mỏ than lớn trên địa bàn tỉnh........... 79
Bảng 3.2: Sản lượng quặng sắt và giá trị sản xuất công nghiệp từ năm 1995
đến năm 2010......................................................................................... 79
Bảng 3.3: Sản lượng titan và giá trị sản xuất công nghiệp từ năm 1995 đến 2010..... 80
Bảng 3.4: Sản lượng quặng chì kẽm và giá trị sản xuất công nghiệp từ năm
1995 đến 2010........................................................................................ 80
Bảng 3.5: Sản lượng quặng trong nhóm kim loại và giá trị sản xuất công
nghiệp từ năm 1995 đến 2010............................................................... 80
Bảng 3.6: Sản lượng quặng trong nhóm khoáng chất công nghiệp và giá trị
sản xuất công nghiệp từ năm 1995 đến 2010....................................... 81
Bảng 3.7: Giá trị sản xuất công nghiệp theo giá thực tế phân theo ngành
công nghiệp............................................................................................ 81
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
vi
DANH MỤC CÁC HÌNH
Trang
Hình 2.1: Lược đồ mạng lưới giao thông tỉnh Thái Nguyên .............................31
Hình 2.2. Bản đồ phân bố một số mỏ than.........................................................42
Hình 2.3: Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác lộ thiên ở mỏ than
Khánh Hòa .........................................................................................44
Hình 2.4: Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác hầm lò ở mỏ than Khánh Hòa ...47
Hình 2.5: Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác than lộ thiên mỏ than Núi Hồng ..49
Hình 2.6: Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác hầm lò mỏ Làng Cẩm.........51
Hình 2.7: Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác than thủ công mỏ Làng Cẩm ....53
Hình 2.8. Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác lộ thiên mỏ Phấn Mễ..........55
Hình 2.9: Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác lộ thiên mỏ than Bá Sơn.........57
Hình 2.10: Sơ đồ quy trình và công nghệ khai thác hầm lò mỏ than Bá Sơn........57
Hình 2.11: Sơ đồ phân bố các mỏ khoáng sản làm VLXD tỉnh Thái Nguyên .......71
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia nói chung,
của một địa phương nói riêng tài nguyên khoáng sản đóng một vai trò quan
trọng. Việt Nam là một nước giàu tài nguyên khoáng sản như than, sắt, đồng.
thiếc, bôxit, vàng, dầu khí… Trong đó, Thái Nguyên là tỉnh có nguồn tài
nguyên khoáng sản phong phú và đa dạng. Sự phong phú của nguồn tài
nguyên đã thúc đẩy cho ngành công nghiệp khai khoáng phát triển và ngành
luôn là mũi nhọn trong nền kinh tế. Trong lịch sử, người Trung Hoa cũng như
người Pháp khi biết đến sự giàu có về tài nguyên của địa phương này đều
ngay lập tức đến tiến hành thăm dò, khai thác với quy mô lớn và mang về
nước mình những nguồn lợi đáng kể từ mảnh đất Thái Nguyên.
Giữa thế kỉ XVIII, người Trung Quốc đã đến đây khai thác. Năm 1858,
thực dân Pháp tiến hành xâm lược Việt Nam. Sau khi hoàn thành công cuộc
bình định vào năm 1897, chúng bắt tay vào công cuộc khai thác thuộc địa ở
nước ta. Các hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản đã được diễn ra từ năm
1906 với các mỏ than ở Quán Triều, Làng Cẩm. Trong cả hai đợt khai thác
của người Pháp, ngành công nghiệp khai mỏ luôn chiếm vị trí ưu tiên. Cũng
chính ngành này đã đem lại lợi nhuận rất lớn cho tư bản Pháp. Điều đó càng
chứng tỏ sự phong phú về tài nguyên khoáng sản của Thái Nguyên. Sau khi
hoà bình lập lại năm 1954 ngoài than các mỏ khác như chì, kẽm Lang Hích,
sắt Trại Cau… được khai thác để phát triển đất nước, một số mỏ mới được
phát hiện và thăm dò như thiếc, vonfram, titan, vàng, vật liệu xây dựng.
Những năm 1959 - 1960, với chủ trương chung phát triển ngành công nghiệp,
trên cơ sở phát triển công nghiệp nặng. Nhà nước đã đầu tư xây dựng đứa con
đầu lòng của ngành khai thác khoáng sản đó là Khu công nghiệp Gang Thép
Thái Nguyên. Năm 1963 Khu công nghệp bước vào sản xuất đã đưa Thái
Nguyên trở thành một trong những trung tâm công nghiệp luyện kim lớn của
đất nước. Để có nhiên liệu phục vụ lò cao, Chính phủ đã quyết định giao cho
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
2
Công ty Gang Thép tổ chức lại mỏ than Phấn Mễ - Làng Cẩm, ngoài ra còn có
mỏ Than Khánh Hoà, Bá Sơn, Núi Hồng. Bên cạnh các mỏ than, các mỏ quặng
cũng tiếp tục được khai thác cùng với quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Thái Nguyên là một trong những tỉnh có trữ lượng khoáng sản lớn nhất
ở Việt Nam. Đặc biệt là các khoáng sản phục vụ cho ngành luyện kim và chế
biến vật liệu xây dựng như sắt, chì, kẽm, titan, than, đá, sét… Với tiềm năng
lớn về khoáng sản, trên địa bàn tỉnh có rất nhiều cơ sở khai thác, chế biến
khoáng sản có quy mô từ nhỏ đến lớn. Nhiều mỏ kim loại màu, kim loại đen,
mỏ than, mỏ đá, mỏ sét đã, đang và sẽ được khai thác trong tương lai. Và tài
nguyên khoáng sản là một trong những thế mạnh trong sự phát triển kinh tế
của tỉnh.
Trong những năm gần đây, kinh tế của tỉnh Thái Nguyên đạt tốc độ
phát triển cao (Tổng GDP 8 - 14%/năm). Sự tăng trưởng đó có một phần
không nhỏ sự đóng góp của ngành công nghiệp khai thác và chế biến
khoáng sản. Theo quy hoạch phát triển từ nay đến năm 2020 tốc độ tăng
trưởng GDP của Thái Nguyên 12 - 15%/năm. Cao hơn mức tăng trưởng
của cả nước (8 - 9%) [21, tr 5-18]. Trong đó ngành công nghiệp khai thác
và chế biến khoáng sản chiếm một tỷ trọng lớn.
Trong giai đoạn từ năm 1997 đến năm 2010, ngành khai khoáng đã có
những đóng góp to lớn trong ngành công nghiệp cũng như nền KT - XH của
tỉnh Thái Nguyên. Nhưng bên cạnh những mặt tích cực, hoạt động khai thác
khoáng sản ở Thái Nguyên bộc lộ những mặt tiêu cực. Việc khai thác diễn ra
bừa bãi cùng với đó là công nghệ lạc hậu cơ sở kĩ thuật chưa được đầu tư lớn
và có kế hoạch nên đã gây ra tình trạng lãng phí nguồn tài nguyên, làm thay
đổi cảnh quan địa hình, thu hẹp diện tích đất trồng và đất rừng, gây ô nhiễm
môi trường, phá vỡ môi trường sinh thái và cảnh quan thiên nhiên làm ảnh
hưởng không nhỏ đến đời sống của nhân dân đang được toàn xã hội quan tâm.
Trong thời gian 13 năm hiệu quả khai thác sản xuất và thu nhập của
người lao động đã được tăng lên. Tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn lao
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
3
động tại địa phương, góp phần đáng kể vào ngân sách nhà nước, địa phương
và công cuộc công nghiệp hóa hiện - đại hóa đất nước. Bên cạnh những mặt
đã đạt được ngành công nghiệp khai khoáng cũng để lại nhiều tác động đến
môi trường kinh tế xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, từ trước đến nay mới chỉ có
một số công trình nghiên cứu phán ánh ở một phương diện nào đó mà chưa
phản ánh một cách đầy đủ và toàn diện về tình hình khai thác và những tác
động trên. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi quyết định chọn đề tài:
“Ngành công nghiệp khai thác khoáng sản ở tỉnh Thái Nguyên giai đoạn
1997 - 2010” để làm luận văn thạc sỹ.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Thái nguyên là một tỉnh trung du miền núi tập trung nhiều loại khoáng
sản, từ lâu đã được một số tài liệu thư tịch cổ điều tra nghiên cứu và ghi chép
lại. Trước Cách mạng Tháng Tám 1945, tình hình khai thác khoáng sản ở
nước ta nói chung đã được ghi chép rải rác ở một số sách như: Vân Đài loại
ngữ, Đại Nam nhất thống chí, Đại Nam thực lục, Khâm định Đại Nam hội
điển sự lệ, Đồng Khánh Dư địa chí… Hệ thống các mỏ ở Thái Nguyên được
đề cập đến trong phương diện chính sách thuế của nhà Nguyễn.
Dưới thời kỳ xâm lược và cai trị của thực dân Pháp ở Đông Dương, các
học giả kinh tế Pháp rất quan tâm đến vấn đề ngành khai mỏ, trong đó có duy
nhất một công trình của công sứ Thái Nguyên Afred Echinard (1929 - 1934)
có nhan đề Notice sur la province Thai Nguyen (Tiểu chí Thái Nguyên) (Hà
Nội, 1934), ngành khai mỏ được đề cập đến dưới hình thức là một trong
những kỹ nghệ tiên tiến của người châu Âu ở Thái Nguyên.
Sau Cách mạng Tháng Tám, nhất là sau năm 1954, giới sử học Việt Nam
công bố nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến thời kỳ cai trị của thực dân
Pháp trong đó có các hoạt động khai thác khoáng sản ở Thái Nguyên.
Công trình chuyên khảo “Chủ nghĩa đế quốc Pháp và tình hình công nghiệp
ở Việt Nam dưới thời thuộc Pháp” (Nxb Sự thật, Hà Nội) của tác giả Cao Văn Biền
Số hóa bởi trung tâm học liệu http://www.lrc.tnu.edu.vn/
4
đã cho biết những nét chi tiết hơn về bể than Phấn Mễ - Thái Nguyên và sự ra đời
của các công ty khai thác than ở Thái Nguyên thời kỳ thuộc địa.
Trong những năm gần đây, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên, Ban
nghiên cứu lịch sử Đảng, Đảng bộ Công ty Gang Thép Thái Nguyên và các mỏ
trong tỉnh liên tục chỉnh lý, biên soạn công phu hơn Lịch sử Đảng bộ tỉnh, các đặc
san kỷ niệm ngày truyền thống. Đáng chú ý là ba công trình xuất bản năm 2003: 40
năm mỏ sắt Trại Cau, Công ty Gang Thép Thái Nguyên (1959 - 2003), Lịch sử
Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên, tập 1 (1936 - 1965). Các công trình trên cho thấy những
nét sơ lược về đời sống, phong trào đấu tranh và vai trò của giai cấp công nhân mỏ
Thái Nguyên trong cách mạng giải phóng dân tộc.
Luận án “Công nghiệp khai thác mỏ của tư bản Pháp ở Thái Nguyên
(1906 - 1945)” được công bố năm 2008 của TS. Hà Thị Thu Thủy. Công trình
đã tìm hiểu cơ sở hạ tầng hình thành công nghiệp khai thác mỏ của tư bản
Pháp ở Thái Nguyên; hoạt động khai thác mỏ của tư bản Pháp ở các khâu từ
xây dựng cơ sở hạ tầng, chuẩn bị nhân công và hệ thống các mỏ than, kẽm,
sắt. Luận án cũng nêu lên những tác động của hoạt động khai thác mỏ của tư
bản Pháp đến KT - XH tỉnh Thái Nguyên.
Năm 2009, Nxb Chính trị Quốc gia xuất bản cuốn Địa chí Thái Nguyên
của Tỉnh ủy - HĐND - UBND tỉnh Thái Nguyên. Trong cuốn sách này, vấn
đề tiềm năng khoáng sản ở Thái Nguyên được đề cập trong phần Địa chất và
Khoáng sản. Ngoài ra, tình hình khai thác khoáng sản ở Thái Nguyên cũng
được khái quát sơ bộ trong phần kinh tế công nghiệp.
Luận văn Thạc sĩ “Nghiên cứu hoạt động khai thác than ở tỉnh Thái
Nguyên trên quan điểm phát triển bền vững” của Dương Thị Lan năm 2010.
Luận văn đã tìm hiểu đặc điểm khoáng sản than ở Thái Nguyên; phân tích
hiện trạng cũng như tác động từ khai thác than đến KT - XH và môi trường
của tỉnh, đồng thời đưa ra định hướng phát triển bền vững của hoạt động khai
thác than ở Thái Nguyên.
Những công trình trên của các tác giả rất có giá trị giúp cho tôi hoàn
thiện đề tài nghiên cứu của mình.