Nét mới trong bức tranh tôn giáo đông nam á thế kỷ xiii

Net mdi trong biic tranh ton giao

Dong Nam A theky XIII

BUI THI ANH VAN*

1. Tai Dong Nam A (DNA) luc dia

Campuchia

vao gifla the ki XII, tai Campuchia,

Phat giao Dai thfla va Balamdn giao md

nhat dan, dac biet dfldi trieu vua

Pharanindravacman II (khoang gifla the

ki XII) va trieu vua Jayavacman VII

(1181-1218). De'n gifla the'ki XIII, ngfldi

Thai xam nhap vao Campuchia va mang

theo Phat giao Tieu thfla. Tdn giao nay da

nhanh chdng bam re va ngay cang phat

trien rdng rai d Campuchia vdi tac ddng

"each mang". Trong cud'n "Chan Lap

phong thd ky", Chu Dat Quan cho biet: 0

Campuchia khi dd da cd cac tin dd sfl sai

ciia ddng Phat giao Tieu thfla; va tfl sau

Jayavacman VII, Phat giao Tieu thfla

Xay-Ian ngay cang ldn manh d

Campuchia. "Lang nad cflng cd dien thd

hoac thap Phat giao (stupa). Dfle vua

cung di le Phat, Ong tflng de'n mgt ngdi

chfla bang vang, trfldc cifa cd mdt tfldng

Phat bang vang"[l], Tdn giao nay da ddn

day Balamdn giao vao ndi cudi cung la

trieu dinh va hoang gia.

Lflc trieu dai Ang-co suy tan cflng la

lflc Phat giao Tieu thfla Xay-Ian chfnh

thd'ng do ngfldi Mdn du nhap vao Mianma

va dflcic ngfldi Thai truyen ba rdng rai d

DNA luc dia, da nhanh chdng thay the cho

Balamdn va Phat giao Dai thfla.

Nhfl vay, tfl gifla the ki XIII trd di,

Phat giao Tieu thfla dfldc truyen ba va

ngay cang cd ddng dao sd'Iflcing tin dd, la'n

at va danh bai dan Phat giao Dai thfla va

Balamdn giao. Va nhfl the, thanh phan cfl

dan trong xa hdi cd sti thay ddi. Ndi dflng

hdn, ddi sd'ng tinh than cita ngUdi

Campuchia da khac trUde, Tin dd Phat

giao Tieu thfla ngay mgt chiem flu the

trong thanh phan cfl dan Campuchia.

Mianma

Tfl nifa sau the ki XII, dac biet dudi

trieu dai vua Narapatisithu (1173-1210),

Phat giao Tieu thfla Xay-Ian bat dau dfldc

du nhap vao Mianma. Va ngfldi dau tien

cd cong truyen ba tdn giao nay la ngfldi

Mdn.

Dfldi trieu dai Pagan, Mianma dfldc

danh gia la thtic sfl bfldc vao ky nguyen

mdi, dflcic nhan dinh la "the'ky vdng" ciia

dat nflde nay [2]. Cac dng vua Mianma mo

dao cd ra't nhieu chinh sach de cd vu,

khuye'n khich tdn giao nay phat trien va

trd thanh tdn giao chinh thd'ng trong ca

nflde. Dfldi sti chi dao ctia Shin Araham,

cac nha sfl toa di khdp ndi de truyen giao.

Ths. Bui Thi Anh Van, TrUOng Cao dSng Npi vu Ha Noi