Nền tảng của việc bành trướng ra thế giới của nước Mỹ những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

_CHAUMY NGAY NAY SO 07-2010 59

VAN HOA - LiCH SLT

NEN TANG CUA VIEC BANH TRUON G RA THE

Cl6l CUA NU(6fC MY NHUNG NAM CUOI

THE KY XIX DAU THE KY XX

^•*'M]i v-u.y

ThS. Dtfdng Quang Hiep

Dai hoc Khoa hoc Hue

^ ^ ^ rong nhiing nam cudi the ky

/ I XIX diu the ky XX, the gidi

^•• ^ chiing kien nhiing chuyen

bie'n sau sdc vi toin dien. Chu nghia

tu ban da chuyen sang giai doan chu

nghia de qud'c vdi nhiing dac trUng

trong td chiic kinh te vi nhiing cupc

binh trUdng de tim kie'm thi trUdng

vd kien tao he thd'ng thupc dia. Trong

bdi canh dd. My li mdt nUdc phit

trien sau, song ciing da kip dinh hinh

cho minh mdt vi the qud'c te mdi.

Trong dd, bing svfe manh quin sU va

khi nang kinh te dang len. My tilng

budc tang cUdng siic manh va sU hien

dien ciia hp d ra't nhieu khu vUe dia ly

gin My treng thdi ky cudi the ky XIX.

Budc sang nhiing nam diu the ky XX,

vdi siic manh tdng hdp qud'c gia ngiy

cang Idn, nUdc My cang day manh

viec binh trUdng khdng chi treng khu

vUc anh hudng truyen thd'ng, ma cdn

md rpng ra nhieu khu vile xa xdi khac,

trd thanh mpt trong nhiing quyen lUc

mdi ciia the gidi. Vay dieu gi lam nen

nen ting cho su banh trudng ciia nUde

My trong thdi gian ke tren? Bii viet

niy ed muc dich lam ro nhiing van de

dd chu yeu tren hai khia canh kinh te

vi chinh tri - tU tudng.

1. Ccf sof kinh te

1.1. Cupc Npi chie'n (1861-1865)

dUa de'n sU chie'n thing hdin tdin vi

xic lap nen thd'ng tri cua giai cap tu

sin mien Bde ddi vdi the lUc chu nd

mien Nam, md dudng cho chu nghia

tu ban My phit trien. Trong 30 nam

cudi the ky XIX, My - til mdt nUde cd

nen kinh te' phu thupc chiu Au nhanh

ehdng trd thinh mdt qud'c gia cdng

nghiep diing hing diu the gidi. Nhieu

linh vUe kinh te phit trien nhanh

ehdng. Trong linh vUC cdng nghiep,

neu nhu nam 1860, My ddng thd tU

ve sin lUdng cdng nghiep thi de'n nam

1894 da vUdt qua cic nUdc khac, san

xua't bang mdt niia san lUdng cdng

nghiep ciia cic nUdc chau Au cdng lai

vi gap hai lin nUde Anh. Viee xay

dung dudng sit tang len 6,5 lin, vUdt

qui tdng chieu ddi cua tat ca mang