Nâng cao đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân

Ch−¬ng tr×nh KX 03

X©y dùng ®¶ng trong ®iÒu kiÖn míi

B¸o c¸o tæng kÕt

®Ò tµi KX 03.01

N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng,

chèng chñ nghÜa c¸ nh©n

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS.TS. NguyÔn Kh¸nh BËt

5912

20/6/2006

Hµ Néi - 2005

1

Biªn so¹n

1. PGS, TS NguyÔn Kh¸nh BËt

2. TS Hoµng Trang

3. TS TrÇn Minh Tr−ëng

C¸c céng t¸c viªn chÝnh

1. TS Ph¹m Ngäc Anh Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

2. ThS Ng« V−¬ng Anh Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

3. TS Ph¹m V¨n BÝnh Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

4. TS §µo Träng C¶ng §¶ng uû khèi T− t−ëng

5. TS Vò V¨n Ch©u Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

6. TS Hå Ch©u Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

7. TS Ph¹m Hång Ch−¬ng Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

8. PGS, TS Lª V¨n C−¬ng Bé C«ng an

9. TS NguyÔn ThÞ Kim Dung Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

10. PGS, TS Thµnh Duy ViÖn KHXH- NV quèc gia

11. PGS, TS Tr−¬ng Minh Dôc Häc viÖn chÝnh trÞ khu vùc III

12. TS NguyÔn Minh §øc Bé Quèc phßng

13. ThS NguyÔn ThÞ Giang Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

14. ThS NguyÔn BÝch H¹nh Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

15. TS TrÇn V¨n H¶i Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

16. PGS, TS Ph¹m H¶o Häc viÖn chÝnh trÞ khu vùc III

17. TS Hµ Mü H−¬ng Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

18. Ths Phïng Thu HiÒn Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

19. CN Phan Minh HiÒn Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

20. ThS Lý BÝch Hång Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

21. GS §Æng Xu©n Kú Héi ®ång Lý luËn Trung −¬ng

22. PGS, TS NguyÔn B¸ Linh Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

2

23. PGS, TS TrÇn Ngäc Linh Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

24. PGS, TS NguyÔn §øc L÷ Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

25. PGS, TS Bïi §×nh Phong Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

26. ThS Lý ViÖt Quang Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

27. TS §Æng V¨n Th¸i Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

28. TS NguyÔn ThÕ Th¾ng Häc viÖn chÝnh trÞ khu vùc I

29. PGS, TS Phïng §øc Th¾ng Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

30. PGS, TS Vò V¨n ThuÊn Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh

31. TS Phan H÷u TÝch Bé Néi vô

32. TS KH TrÇn NguyÔn Tuyªn Ban Kinh tÕ Trung −¬ng §¶ng

33. TS NguyÔn Thanh TuyÒn Ban D©n vËn Trung −¬ng §¶ng

3

Môc lôc

Më ®Çu.........................................................................................................6

PhÇn thø nhÊt

N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n Trong c¸n

bé, ®¶ng viªn - mét sè vÊn ®Ò lý luËn ...........................................................13

1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ......................................13

1.1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng...........13

1.2. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ....................................23

1.3. Quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng trong

c¸n bé, ®¶ng viªn thêi kú ®æi míi..................................................................31

2. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ chñ nghÜa c¸ nh©n..................................... ...35

2.1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ chñ nghÜa c¸ nh©n ............35

2.2. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ chñ nghÜa c¸ nh©n......................................39

2.3.Quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ chñ nghÜa c¸ nh©n trong

c¸n bé, ®¶ng viªn thêi kú ®æi míi..................................................................43

3. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ §¶ng

Céng s¶n ViÖt Nam vÒ n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸

nh©n ...............................................................................................................48

3.1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch

m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n .................................................................48

3.2. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ

nghÜa c¸ nh©n.................................................................................................52

4

3.3. Quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch

m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn thêi kú ®æi

míi...................................................................................................................58

TiÓu kÕt phÇn thø nhÊt...............................................................................63

PhÇn thø hai

Thùc tr¹ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ chñ nghÜa c¸ nh©n trong

c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay.....................................................................66

1 . Nh÷ng nh©n tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ chñ

nghÜa c¸ nh©n cña c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay.............................. .............66

1.1.Nh÷ng nh©n tè quèc tÕ..........................................................................66

1.2. Nh÷ng nh©n tè trong n−íc...................................................................73

2. Thùc tr¹ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¬ b¶n

cña c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay.....................................................................84

2.1. §¹o ®øc c¸ch m¹ng trong c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay......................84

2.2. Nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¬ b¶n cña c¸n bé, ®¶ng viªn trong giai ®o¹n

hiÖn nay............................................................................................................89

3. Chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay.........................92

3.1.Sù suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ.........................................................92

3.2. Sù suy tho¸i vÒ ®¹o ®øc, lèi sèng.........................................................93

3.3. Nh÷ng biÓu hiÖn chÝnh cña chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng

viªn hiÖn nay.................................................................................................101

4. Nguyªn nh©n c¨n b¶n dÉn ®Õn suy tho¸i ®¹o ®øc, ph¸t sinh chñ nghÜa

c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay.................................................102

4.1 Nguyªn nh©n kh¸ch quan..................................................................103

4.2 Nguyªn nh©n chñ quan......................................................................104

TiÓu kÕt phÇn thø hai...............................................................................113

5

PhÇn thø ba

N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong

c¸n bé, ®¶ng viªn thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i

hãa...............................................................................................................117

1. VÞ trÝ, vai trß, yªu cÇu vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng cña c¸n bé,

®¶ng viªn, thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.........................117

1.1. Mét sè ®Æc tr−ng cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn n−íc ta..................117

1.2. VÞ trÝ vµ vai trß cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn, thêi kú ®Èy m¹nh c«ng

nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa..............................................................................119

1.3. Yªu cÇu vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, lèi sèng cña c¸n bé, ®¶ng viªn

thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc........................124

2. §¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn

nh÷ng n¨m s¾p tíi.......................................................................................128

2.1. §¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn -

nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra......................................................................................128

2.2. Dù b¸o diÔn biÕn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n

bé, ®¶ng viªn nh÷ng n¨m s¾p tíi.................................................................137

3. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ

nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp

ho¸, hiÖn ®¹i ho¸..........................................................................................142

3.1. VÒ lùa chän gi¶i ph¸p.........................................................................142

3.2. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu...................................................................148

TiÓu kÕt phÇn ba vµ kÕt luËn...................................................................170

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o..........................................................176

6

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò nghiªn cøu

1.1. N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n cña toµn

x· héi nãi chung, trong c¸n bé, ®¶ng viªn nãi riªng lµ mét nhiÖm vô th−êng

xuyªn, quan träng ®èi víi mét ®¶ng c¸ch m¹ng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi mét ®¶ng

duy nhÊt cÇm quyÒn.

Uy tÝn, kh¶ n¨ng tËp hîp, l·nh ®¹o quÇn chóng nh©n d©n cña mét ®¶ng,

mét phÇn quan träng tïy thuéc vµo chñ tr−¬ng, biÖn ph¸p vµ hiÖu qu¶ n©ng

cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng

viªn cña ®¶ng ®ã.

1.2. KÓ tõ ngµy thµnh lËp ®Õn nay, h¬n 75 n¨m qua, Chñ tÞch Hå ChÝ

Minh vµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lu«n kh¼ng ®Þnh ®¹o ®øc c¸ch m¹ng lµ

gèc cña c¸ch m¹ng nªn rÊt coi träng viÖc x¸c lËp c¸c phÈm chÊt ®¹o ®øc

c¸ch m¹ng c¬ b¶n, chØ râ nh÷ng biÓu hiÖn chÝnh cña chñ nghÜa c¸ nh©n, ®ång

thêi ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, ®i ®«i víi chèng

chñ nghÜa c¸ nh©n.

1.3. Nh÷ng th¾ng lîi cã ý nghÜa lÞch sö cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam,

trong ®ã cã thµnh tùu cña 20 n¨m ®æi míi, kh«ng chØ bëi ®−êng lèi ®óng

®¾n, s¸ng t¹o mµ cßn v× sè ®«ng c¸n bé, ®¶ng viªn cña §¶ng vÉn gi÷ v÷ng vµ

ph¸t huy ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, suèt ®êi phÊn ®Êu hy sinh v× ®éc lËp d©n téc vµ

chñ nghÜa x· héi.

Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m ®æi míi ®· xuÊt hiÖn mét thùc tÕ lµ cïng

víi sù t¨ng tr−ëng rÊt ®¸ng tù hµo vÒ kinh tÕ lµ sù suy tho¸i vÒ ®¹o ®øc vµ

chñ nghÜa c¸ nh©n n¶y sinh, ph¸t triÓn trong mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé,

®¶ng viªn. V¨n kiÖn §¹i héi IX chØ râ trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng, ®ang

næi lªn mét sè mÆt yÕu kÐm vµ khuyÕt ®iÓm, nhÊt lµ khuyÕt ®iÓm vÒ gi¸o

dôc, rÌn luyÖn ®éi ngò ®¶ng viªn, ch−a ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi ®−îc sù suy

tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc lèi sèng. Tõ thùc tÕ ®ã, §¹i héi cho r»ng

nh÷ng n¨m tíi, trong c«ng t¸c x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng “tr−íc hÕt ph¶i

t¨ng c−êng gi¸o dôc t− t−ëng chÝnh trÞ, rÌn luyÖn ®¹o ®øc lèi sèng, chèng

7

chñ nghÜa c¸ nh©n”. V¨n kiÖn §¹i héi IX ®ßi hái ph¶i: “§Èy m¹nh cuéc ®Êu

tranh chèng chñ nghÜa c¸ nh©n, t− t−ëng c¬ héi thùc dông, tÖ quan liªu, tham

nhòng lµm trong s¹ch ®éi ngò ®¶ng viªn”1

.

1.4. Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng lÇn thø chÝn (Khãa IX), th¸ng

1-2004 ®· th¼ng th¾n chØ râ: “®iÒu mµ nh©n d©n ®Æc biÖt bÊt b×nh vµ lo l¾ng

lµ t×nh tr¹ng quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ, nhòng nhiÔu d©n. Suy tho¸i vÒ

t− t−ëng chÝnh trÞ vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc, lèi sèng cña mét sè c¸n bé, ®¶ng

viªn vÉn cßn rÊt nghiªm träng, cuéc vËn ®éng x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng

ch−a t¹o b−íc chuyÓn biÕn c¬ b¶n”

Do ®ã, viÖc triÓn khai nghiªn cøu ®Ò tµi “N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch

m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n” lµ gãp phÇn gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò lý luËn

vµ thùc tiÔn quan träng, phôc vô cho nhiÖm vô chÝnh trÞ x©y dùng, chØnh ®èn

®¶ng, c¶i c¸ch hµnh chÝnh hiÖn nay.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi

2.1. C¸c nhµ kinh ®iÓn M¸c-Lªnin tõ rÊt sím ®· bµn vÒ ®¹o ®øc c¸ch

m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n vµ n©ng cao ®¹o ®øc, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n.

Lªnin ®· trùc tiÕp ®Ò cËp vÊn ®Ò n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ

nghÜa c¸ nh©n, víi rÊt nhiÒu biÓu hiÖn cña nã trong c¸n bé, ®¶ng viªn. Quan

®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ ®¹o ®øc vµ chñ nghÜa c¸ nh©n nãi chung,

n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng

viªn nãi riªng ®−îc c¸c nhµ nghiªn cøu theo nh÷ng khuynh h−íng kh¸c nhau

®· vµ ®ang tiÕp tôc luËn gi¶i. Tuy nhiªn, nghiªn cøu quan ®iÓm cña c¸c «ng

trong ®iÒu kiÖn míi (mét §¶ng duy nhÊt l·nh ®¹o c¸ch m¹ng, x©y dùng nÒn

kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, n−íc ta më réng quan hÖ

giao l−u, héi nhËp quèc tÕ trong xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸, c¸c thÕ lùc

thï ®Þch t×m mäi c¸ch chèng ph¸ sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt

Nam, trong khi hÖ thèng x· héi chñ nghÜa sôp ®æ ®· h¬n 10 n¨m, c¸ch m¹ng

thÕ giíi vÉn ë thÕ tho¸i trµo) cßn lµ mét vÊn ®Ò rÊt míi mÎ.

1

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb. CTQG, H. 2001, tr. 53.

8

2.2. Hå ChÝ Minh lµ ng−êi ViÖt Nam ®Çu tiªn, mét l·nh tô céng s¶n

®Ò cËp vµ luËn gi¶i s©u s¾c, toµn diÖn vÊn ®Ò ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa

c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹o ®øc c¸ch

m¹ng vµ chñ nghÜa c¸ nh©n ®· ®−îc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng nh−ng

vËn dông t− t−ëng ®ã vµo ®iÒu kiÖn míi, cã thÓ nãi míi ®−îc ®Æt ra, cÇn ph¶i

tiÕp tôc ®i s©u h¬n n÷a.

2.3. C«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc trong ®iÒu kiÖn míi ®ang hµng ngµy

hµng giê t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt ®êi sèng x· héi. Bªn c¹nh sù t¨ng tr−ëng

kinh tÕ, nhiÒu nh©n tè míi, tÝch cùc xuÊt hiÖn lµ sù xuèng cÊp vÒ ®¹o ®øc, sù

ph¸t triÓn chñ nghÜa c¸ nh©n, tÖ quan liªu, n¹n tham nhòng. Nh÷ng mÆt tiªu

cùc ®ã ®ang thùc sù lµ mét nguy c¬ ®èi víi §¶ng, Nhµ n−íc vµ chÕ ®é ta.

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng nghÞ quyÕt tËp trung bµn vÒ x©y

dùng, chØnh ®èn ®¶ng, trong ®ã cã vÊn ®Ò n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng,

chèng sù xuèng cÊp, suy tho¸i vÒ t− t−ëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc lèi sèng, quèc

n¹n xuÊt hiÖn trong c¸n bé, ®¶ng viªn. Tiªu biÓu trong sè ®ã lµ c¸c nghÞ

quyÕt Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng lÇn thø ba (kho¸ VII), lÇn thø ba,

thø s¸u (lÇn 2), thø b¶y (kho¸ VIII).

2.4. Tõ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh,

chñ tr−¬ng ®−êng lèi cña §¶ng, tõ thùc tr¹ng ®¹o ®øc vµ chñ nghÜa c¸ nh©n

trong x· héi nãi chung, c¸n bé, ®¶ng viªn nãi riªng nªn vÊn ®Ò nµy ë n−íc ta

®· cã mét sè ®Ò tµi, c«ng tr×nh ®−îc triÓn khai nghiªn cøu vµ c«ng bè:

- §¶ng ta bµn vÒ ®¹o ®øc, UBKHXH, H. 1973.

- Vò Khiªu: §¹o ®øc míi, Nxb. KHXH, H. 1974.

- Ban®eledzel: §¹o ®øc häc, tËp I, II, Nxb. Gi¸o dôc, H. 1993.

- TrÇn V¨n Giµu: §¹o ®øc Nho gi¸o vµ ®¹o ®øc truyÒn thèng ViÖt

Nam, Nxb. KHXH, H. 1994.

- TrÇn HËu Hiªn (chñ biªn): Hái vµ ®¸p vÒ ®¹o ®øc, Nxb. CTQG, H. 1995.

- Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ®¹o ®øc míi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, Nxb.

KHXH, H. 1996.

9

- NguyÔn ThÕ KiÖt (chñ biªn): ¶nh h−ëng cña ®¹o ®øc phong kiÕn

trong ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý cña ViÖt Nam hiÖn nay, Nxb. CTQG,

H. 2001.

- GS, TSKH Huúnh Khai Vinh (Chñ biªn): Mét sè vÊn ®Ò vÒ lèi sèng,

®¹o ®øc, chuÈn gi¸ trÞ x· héi, Nxb. CTQG, H. 2001.

- GS, TS Bïi ThÕ VÜnh (Chñ biªn): X©y dùng ®¹o ®øc c¸n bé, c«ng

chøc ViÖt Nam trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ héi

nhËp quèc tÕ, Nxb. Thèng kª, H. 2003.

- Ph¹m Quèc Thµnh: T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ rÌn luyÖn ®¹o ®øc cho

c¸n bé, ®¶ng viªn, Nxb. CTQG , H. 2004.

2.4. Tuy vËy, c¸c c«ng tr×nh vµ ®Ò tµi nªu trªn ch−a tËp trung lµm râ:

- Thùc tr¹ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng

viªn hiÖn nay.

- Nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¬ b¶n cña c¸n bé, ®¶ng viªn trong ®iÒu

kiÖn míi.

- Chñ nghÜa c¸ nh©n, nh÷ng biÓu hiÖn chÝnh cña nã trong c¸n bé, ®¶ng

viªn hiÖn nay.

- Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ

nghÜa c¸ nh©n theo nh÷ng phÈm chÊt vµ tiªu chÝ ®· ®−îc x¸c ®Þnh phï hîp

víi ®iÒu kiÖn míi.

3. Môc tiªu cña ®Ò tµi

3.1. Tr×nh bµy mét c¸ch kh¸i qu¸t quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c -

Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ ®¹o ®øc c¸ch

m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n.

3.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa

c¸ nh©n, trong c¸n bé, ®¶ng viªn theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin,

t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam

3.3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n trong

c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay vµ nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng ®ã.

10

3.4. X¸c lËp nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng chñ yÕu vµ nh÷ng

biÓu hiÖn chÝnh cña chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn phï hîp víi

®iÒu kiÖn míi.

3.5. Dù b¸o diÔn biÕn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n trong

c¸n bé, ®¶ng viªn nh÷ng n¨m s¾p tíi.

3.6. §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng

chñ nghÜa c¸ nh©n, trong c¸n bé, ®¶ng viªn thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp

ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc.

4. §èi t−îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi

4.1. §Ò tµi KX03-01 lµ mét trong 10 ®Ò tµi n»m trong ch−¬ng tr×nh

“X©y dùng §¶ng trong ®iÒu kiÖn míi”. V× vËy, ®èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò

tµi kh«ng ph¶i lµ n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n cña

toµn x· héi mµ tËp trung vµo c¸n bé, ®¶ng viªn.

C¸n bé, ®¶ng viªn lµ hai thùc thÓ, hai kh¸i niÖm kh¸c nhau. Tuy nhiªn,

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ §¶ng duy nhÊt cÇm quyÒn nªn c¸n bé, ®¶ng

viªn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. HiÖn cã nhiÒu tiªu chÝ ph©n lo¹i c¸n

bé. Mçi lo¹i c¸n bé ®Òu cã vÞ trÝ, vai trß quan träng ®èi víi sù tån t¹i, ph¸t

triÓn cña §¶ng, Nhµ n−íc vµ x· héi. NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh

Trung −¬ng lÇn thø ba (kho¸ VIII) th¸ng 6-1996 “VÒ chiÕn l−îc c¸n bé thêi

kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc”, chia c¸n bé lµm 3

lo¹i:

- C¸n bé l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ n−íc, ®oµn thÓ, lùc l−îng vò trang, gäi

t¾t lµ c¸n bé l·nh ®¹o.

- C¸n bé khoa häc, chuyªn gia.

- C¸n bé qu¶n lý, kinh doanh.

Trong ba lo¹i c¸n bé trªn, hiÖn nay, lo¹i c¸n bé ®−îc nãi ®Õn nhiÒu

nhÊt, cã vai trß lín nhÊt, thu hót sù quan t©m nhiÒu nhÊt cña x· héi lµ c¸n bé

l·nh ®¹o. §iÒu 7 cña Ph¸p lÖnh C¸n bé, c«ng chøc ®−îc Uû ban Th−êng vô

Quèc héi th«ng qua ngµy 26-2-1998 gäi ®ã lµ c¸n bé, c«ng chøc gi÷ chøc vô

l·nh ®¹o. Trong ®iÒu kiÖn n−íc ta, ®a sè tuyÖt ®èi c¸n bé, c«ng chøc gi÷

11

chøc vô l·nh ®¹o tõ cÊp phßng trë lªn ®Òu lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n ViÖt

Nam. Do ®ã, néi hµm c¸n bé, ®¶ng viªn ®−îc ®Ò cËp trong ®Ò tµi KX03-01,

tr−íc hÕt lµ c¸n bé, ®¶ng viªn gi÷ c−¬ng vÞ l·nh ®¹o, còng cã thÓ gäi ®ã lµ

c¸n bé chñ chèt c¸c cÊp. Trong thùc tÕ, hä lµ nh÷ng ng−êi cã chøc, cã quyÒn,

®¶m nhiÖm nh÷ng träng tr¸ch trong bé m¸y §¶ng vµ Nhµ n−íc, ®oµn thÓ

nh©n d©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi, v¨n ho¸, khoa häc, c«ng nghÖ tõ

Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng vµ c¬ së. Do ®ã, n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng,

chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn tr−íc hÕt ph¶i tËp trung vµo

®èi t−îng nµy

4.2. §Þa bµn nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ ph¹m vi c¶ n−íc, träng ®iÓm lµ

Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh.

4.3. VÒ thêi gian, ®Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng,

chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn tõ n¨m 1996 ®Õn 2005.

4.4. PhÇn ph−¬ng h−íng, gi¶i ph¸p n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng,

chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn, thêi kú ®Èy m¹nh c«ng

nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc ®−îc x¸c ®Þnh tõ 2001 ®Õn 2020, ®Æc biÖt

lµ thËp niªn ®Çu tiªn cña thÕ kû XXI.

4.5. Tõ ®èi t−îng, ph¹m vi nãi trªn, ®Ò tµi tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò

chñ yÕu sau: ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chñ nghÜa c¸ nh©n vµ n©ng cao ®¹o ®øc

c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn gi÷ chøc vô

l·nh ®¹o, c¸c c¬ quan §¶ng, Nhµ n−íc, ®oµn thÓ nh©n d©n, lùc l−îng vò

trang.

5. C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

5.1. C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi lµ nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c -

Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, ®−êng lèi quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt

Nam vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ chñ nghÜa c¸ nh©n.

5.2. C¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi lµ thùc tr¹ng ®¹o ®øc vµ chñ nghÜa c¸

nh©n trong c¸n bé l·nh ®¹o hiÖn nay, yªu cÇu nhiÖm vô cña c«ng t¸c x©y

dùng rÌn luyÖn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n ®èi víi c¸n bé

l·nh ®¹o thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.

12

5.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi

§Ò tµi sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p chung trong nghiªn cøu khoa häc x·

héi nh©n v¨n, theo quan ®iÓm m¸c-xÝt, kÕt hîp chÆt chÏ lÞch sö vµ l«gÝc, lý

luËn vµ thùc tiÔn, ph©n tÝch vµ tæng hîp...

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ®Ò tµi rÊt coi träng ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t,

®iÒu tra x· héi häc, tæ chøc täa ®µm, héi th¶o t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng, ngµnh...

mang tÝnh tæng kÕt thùc tiÔn, rót ra bµi häc kinh nghiÖm.

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, b¸o c¸o

tæng hîp cña ®Ò tµi gåm 3 phÇn:

PhÇn thø nhÊt: N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸

nh©n trong c¸n bé, ®¶ng viªn - mét sè vÊn ®Ò lý luËn.

PhÇn thø hai: Thùc tr¹ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ chñ nghÜa c¸ nh©n

trong c¸n bé, ®¶ng viªn hiÖn nay.

PhÇn thø ba: N©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n

trong c¸n bé, ®¶ng viªn thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.

13

PhÇn thø nhÊt

n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng,

chèng chñ nghÜa c¸ nh©n trong c¸n bé,

®¶ng viªn - mét sè vÊn ®Ò lý luËn

1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng hå chÝ

minh vµ ®¶ng céng s¶n viÖt nam vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng

1.1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng

1.1.1. M¸c, ¡ngghen, Lªnin - nh÷ng nhµ s¸ng lËp nÒn ®¹o ®øc c¸ch

m¹ng

Gi÷a thÕ kû XIX, M¸c vµ ¡ngghen c«ng bè lý luËn vÒ chñ nghÜa céng

s¶n khoa häc. §ã lµ mét mèc son lµm ®¶o lén nhËn thøc cña loµi ng−êi vÒ

lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh. PhÐp biÖn chøng m¸cxÝt ra ®êi thùc sù lµ mét

cuéc c¸ch m¹ng trong nhËn thøc cña nh©n lo¹i, ®em l¹i cho con ng−êi c¸ch

thøc xem xÐt khoa häc hiÖn thùc thÕ giíi kh¸ch quan. Trong sù thay ®æi to

lín vµ c¨n b¶n vÒ nhËn thøc nµy, c¸c nhµ kinh ®iÓn m¸cxÝt còng ®· thùc sù

lµm mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ vÊn ®Ò ®¹o ®øc.

Tr−íc khi chñ nghÜa M¸c-Lªnin ra ®êi, loµi ng−êi ®· tr¶i qua hµng

chôc thÕ kû suy nghÜ vµ bµn luËn vÒ vÊn ®Ò ®¹o ®øc. C¸c nhµ kinh ®iÓn chñ

nghÜa M¸c - Lªnin ®· xem xÐt tÝnh liªn tôc cña ®¹o ®øc trong lÞch sö nh©n

lo¹i. B»ng phÐp biÖn chøng m¸cxÝt, c¸c «ng ®¸nh gi¸ l¹i toµn bé nh÷ng t−

t−ëng ®¹o ®øc tõ x−a ®Õn nay, ®Æt nÒn t¶ng cho mét hÖ t− t−ëng ®¹o ®øc míi,

c¸ch m¹ng vµ khoa häc.

C¸c nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa M¸c-Lªnin ®· kiªn quyÕt b¸c bá nh÷ng

häc thuyÕt ®¹o ®øc duy t©m vµ siªu h×nh, nh÷ng häc thuyÕt ®−îc rót ra tõ

Th−îng ®Õ, tõ ý niÖm tuyÖt ®èi, tõ tù ý thøc, tõ mét tÝnh ng−êi trõu t−îng...

C¸c «ng phª ph¸n s©u s¾c c¸c häc thuyÕt ®¹o ®øc cã tÝnh chÊt mª hoÆc vµ n«

dÞch cña t«n gi¸o, còng nh− häc thuyÕt ®¹o ®øc cña nh÷ng nhµ triÕt häc duy

14

t©m nh− C¨ng, Hªghen... Hä lµ nh÷ng nhµ ®¹o ®øc häc muèn ®i t×m nguån

gèc cña ®¹o ®øc bªn ngoµi lÞch sö x· héi, bªn ngoµi cuéc ®Êu tranh cña c¸c

giai cÊp. M¸c vµ ¡ngghen ®¸nh gi¸ cao c¸ch tr×nh bµy biÖn chøng nh÷ng

ph¹m trï ®¹o ®øc, nhÊt lµ vÒ c¸i thiÖn, c¸i ¸c cña Hªghen, nh−ng c¸c «ng

còng chØ ra nh÷ng thiÕu sãt c¬ b¶n trong t− t−ëng ®¹o ®øc cña Hªghen: quan

niÖm ®¹o ®øc nh− lµ mét ý niÖm ®éc lËp ®èi víi thÕ giíi kh¸ch quan, ®èi víi

nh÷ng quan hÖ thùc tÕ. M¸c vµ ¡ngghen ®¸nh gi¸ cao sù ®ãng gãp cña c¸c

nhµ triÕt häc duy vËt Ph¸p vÒ t− t−ëng ®¹o ®øc, nh−ng hai «ng còng phª ph¸n

mÆt h¹n chÕ cña nh÷ng nhµ triÕt häc nµy, khi hä rót ra nh÷ng nguyªn t¾c ®¹o

®øc tõ c¸i gäi lµ b¶n chÊt vÜnh cöu cña con ng−êi. ChÝnh v× vËy, M¸c vµ

¡ngghen cµng phª ph¸n nghiªm kh¾c, khi Ph¬b¸ch ®i s©u h¬n n÷a vµo c¸i

gäi lµ b¶n chÊt vÜnh h»ng cña con ng−êi.

Phª ph¸n nh÷ng t− t−ëng ®¹o ®øc trong lÞch sö, c¸c nhµ kinh ®iÓn chñ

nghÜa M¸c - Lªnin ®· ®−a ra nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n mang tÝnh c¸ch m¹ng

vµ khoa häc lµm c¬ së ®Ó x©y dùng mét hÖ t− t−ëng ®¹o ®øc míi - ®¹o ®øc

c¸ch m¹ng, ®¹o ®øc m¸cxÝt - lªninnÝt.

Bµn vÒ con ng−êi, M¸c vµ ¡ngghen cho r»ng:"Trong tÝnh hiÖn thùc

cña nã, b¶n chÊt con ng−êi lµ tæng hoµ nh÷ng quan hÖ x· héi" 1

. Theo c¸c

«ng, con ng−êi kh«ng ph¶i lµ c¸i trõu t−îng tån t¹i bªn ngoµi thÕ giíi, mµ lµ

chñ thÓ cña x· héi, ®ång thêi con ng−êi chÞu sù t¸c ®éng cña vËn ®éng x·

héi. Trong cÊu tróc vµ vËn ®éng cña mét x· héi nhÊt ®Þnh, con ng−êi c¸ thÓ

võa lµ chñ thÓ, võa lµ kh¸ch thÓ, th«ng qua vËn ®éng con ng−êi thÓ hiÖn tÝnh

c¸ch vµ b¶n chÊt cña m×nh.

Tõ quan ®iÓm nÒn t¶ng nµy, c¸c nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa M¸c - Lªnin

®· chØ ra: Trong vËn ®éng kh¸ch quan cña x· héi th× quan hÖ s¶n xuÊt vËt

chÊt gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh c¸c qu¸ tr×nh sinh ho¹t x· héi, chÝnh trÞ vµ tinh

thÇn cña con ng−êi. Kh«ng ph¶i ý thøc cña con ng−êi quyÕt ®Þnh tån t¹i cña

hä; tr¸i l¹i, tån t¹i cña hä quyÕt ®Þnh ý thøc cña hä. Do vËy, ®¹o ®øc lµ mét

1

. C.M¸c - Ph.¡ngghen: Toµn tËp, Nxb. CTQG, H, 1995, tËp 3, tr.11.