Mức độ biểu hiện trầm cảm của bệnh nhân tuổi từ 18 – 45 tại bệnh viện tâm thần thành phố đà nẵng và biện pháp trị liệu cho bệnh nhân trầm cảm.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA TÂM LÝ – GIÁO DỤC

----------------

TRẦN THỊ MỸ LỆ

MỨC ĐỘ BIỂU HIỆN TRẦM CẢM CỦA BỆNH NHÂN

TUỔI TỪ 18 – 45 TẠI BỆNH VIỆN TÂM THẦN

THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG VÀ BIỆN PHÁP TRỊ LIỆU

CHO BỆNH NHÂN TRẦM CẢM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

NGÀNH CỬ NHÂN TÂM LÝ HỌC

MÃ NGÀNH: 605

Giảng viên hướng dẫn: BS. LÂM TỨ TRUNG

ThS. LÊ THỊ PHI

Đà Nẵng, tháng 5/2013

LỜI CẢM ƠN

Em xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô giáo

trong khoa Tâm lý – Giáo dục, trường Đại học Sư phạm

– Đại học Đà Nẵng đã tạo điều kiện, giúp đỡ em hoàn

thành đề tài tốt nghiệp cuối khóa này.

Đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn ThS. Lê Thị

Phi, Bác Sĩ Lâm Tứ Trung đã giảng dạy và trực tiếp

hướng dẫn em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn

thành bài báo cáo tốt nghiệp cuối khóa.

Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến ban giám đốc,

các Bác sĩ, và các anh chị chuyên viên tâm lý tại bệnh

viện tâm thần thành phố Đà Nẵng đã tạo mọi điều kiện

thuận lợi cho em điều tra, nghiên cứu, khảo sát và hoàn

thành báo cáo.

Dù đã có nhiều cố gắng, nhưng chắc chắn bài báo

cáo tốt nghiệp cuối khóa của em sẽ không tránh khỏi

những thiếu sót và hạn chế, em rất mong nhận được sự

góp ý, chỉ dẫn của các thầy, cô giáo và các bạn trong

khoa.

Đà Nẵng, ngày 23 tháng 05 năm 2013

Trần Thị Mỹ Lệ

MỤC LỤC

A. PHẦN MỞ ĐẦU ...............................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài................................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu. ........................................................................................2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................................................3

4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu...................................................3

5. Giả thuyết khoa học...........................................................................................3

6. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................4

B. PHẦN NỘI DUNG............................................................................................5

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU...........................5

1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề..................................................................5

1.1.1. Trên thế giới..................................................................................................5

1.1.2. Ở Việt Nam ...................................................................................................6

1.2. Các lý thuyết khác nhau về bệnh trầm cảm ..................................................7

1.2.1. Thuyết phân tâm học về bệnh trầm cảm.......................................................8

1.2.2. Thuyết nhận thức về bệnh trầm cảm ............................................................8

1.2.3. Thuyết liên cá nhân về bệnh trầm cảm.........................................................9

1.2.4. Thuyết phân thần về bệnh trầm cảm ..........................................................10

1.3. Các khái niệm khác nhau liên quan đến trầm cảm.....................................11

1.3.1. Khái niệm cảm xúc .....................................................................................11

1.3.2. Khái niệm rối loạn cảm xúc........................................................................11

1.3.3. Khái niệm rối loạn khí sắc..........................................................................11

1.3.4. Khái niệm liệu pháp tâm lý .........................................................................11

1.3.5. Khái niệm rối loạn lo âu .............................................................................11

1.3.6. Khái niệm bệnh nhân .................................................................................12

1.3.7. Khái niệm bệnh trầm cảm...........................................................................12

1.3.8. Khái niệm bệnh nhân bệnh trầm cảm ........................................................12

1.4. Triệu chứng của bệnh trầm cảm..................................................................13

1.4.1. Theo quan điểm cổ điển..............................................................................13

1.4.2. Triệu chứng của trầm cảm theo quan điểm của Thạc Sĩ Nguyễn Thơ Sinh:

(trong sách “Bệnh trầm cảm trong cuộc sống hiện đại cách nhận diện và phòng

tránh, NXB phụ nữ”) ...........................................................................................14

1.4.3. Theo quan điểm của ICD – 10F (1992)......................................................15

1.4.4. Triệu chứng rối loạn trầm cảm theo quan điểm DSM – IV (1994): theo tiêu

chuẩn chẩn đoán. .................................................................................................15

1.4.5. Kết hợp cả 2 quan điểm ICD – 10F và DSM bệnh trầm cảm có các triệu

chứng....................................................................................................................16

1.5. Nguyên nhân gây bệnh trầm cảm ................................................................17

1.5.1. Nguyên nhân di truyền ...............................................................................17

1.5.2. Nguyên nhân tâm lý xã hội.........................................................................17

1.6. Các thể bệnh lâm sàng của rối loạn trầm cảm: (phân chia bệnh trầm cảm)....18

1.6.1. Quan điểm thứ nhất (dựa theo triệu chứng) ..............................................18

1.6.1.1. Trầm cảm ẩn............................................................................................18

1.6.1.2. Trầm cảm paranoid..................................................................................19

1.6.1.3. Trầm cảm không biệt định.......................................................................19

1.6.1.4. Trầm cảm ở người cao tuổi......................................................................20

1.6.1.5. Rối loạn trầm cảm thứ phát (Secondar) và rối loạn trầm cảm tiên phát

(Primary) ..............................................................................................................20

1.6.2. Quan điểm thứ hai (dựa theo thời gian kéo dài của bệnh).........................20

1.6.3. Quan điểm thứ ba (dựa theo dạng phân chia)............................................21

1.7. Ảnh hưởng và hậu quả của bệnh trầm cảm ................................................22

1.7.1. Ảnh hưởng..................................................................................................22

1.7.1.1. Đối với người bệnh ..................................................................................22

1.7.1.2. Đối với xã hội...........................................................................................24

1.7.2. Hậu quả ......................................................................................................25

1.7.2.1. Đối với người bệnh ..................................................................................25

1.7.2.2. Đối với xã hội...........................................................................................26

1.8. Các biện pháp điều trị trầm cảm được dùng trong giai đoạn hiện nay .....27

1.8.1. Liệu pháp kích hoạt hành vi.......................................................................27

1.8.2. Liệu pháp thư giãn......................................................................................28

1.8.3. Liệu pháp tiếp xúc.......................................................................................29

1.8.4. Liệu pháp nhận thức của Beck...................................................................29

1.8.5. Liệu pháp cảm xúc hợp lý của Ellis............................................................30

1.8.6. Liệu pháp lao động .....................................................................................30

1.8.7. Liệu pháp hóa dược ....................................................................................30

1.8.8. Liệu pháp tâm lý nhóm, liệu pháp gia đình ................................................30

1.9. Mối quan hệ của bệnh trầm cảm đối với các bệnh khác.............................31

1.9.1. Mối quan hệ giữa trầm cảm với lo âu.........................................................31

1.9.2. Mối quan hệ giữa trầm cảm với stress........................................................32

1.9.3. Mối quan hệ giữa trầm cảm với rối loạn nhân cách ..................................32

1.9.4. Mối quan hệ giữa trầm cảm với các rối loạn dạng cơ thể khác..................33

Tiểu kết chương 1 ................................................................................................33

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ MỨC ĐỘ BIỂU HIỆN TRẦM CẢM.........35

2.1. Khái quát về quá trình tổ chức nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu..35

2.1.1. Vài nét mô tả về nơi diễn ra nghiên cứu và quá trình lựa chọn khách thể

nghiên cứu............................................................................................................35

2.1.1.1. Về Đà Nẵng..............................................................................................35

2.1.1.2. Về bệnh viện tâm thần Đà Nẵng..............................................................36

2.1.2. Tổ chức nghiên cứu....................................................................................38

2.1.2.1. Thời gian nghiên cứu ..............................................................................38

2.1.2.2. Địa điểm nghiên cứu................................................................................38

2.1.2.3. Khách thể được chọn làm nghiên cứu.....................................................38

2.1.3. Các phương pháp nghiên cứu ...................................................................38

2.1.3.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận..................................................38

2.1.3.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn...............................................39

2.1.3.3. Phương pháp thống kê toán học.............................................................43

2.2. Phân tích kết quả nghiên cứu.......................................................................44

2.2.1. Đánh giá mức độ biểu hiện trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ

18 – 45 tại bệnh viện tâm thần thành phố Đà Nẵng..........................................44

2.2.2. Mức độ biểu hiện trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 - 45 tại

bệnh viện tâm thần thành phố Đà Nẵng có sự khác nhau về giới tính..............45

2.2.3. Mức độ biểu hiện trầm cảm bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 - 45 tại

bệnh viện tâm thần thành phố Đà Nẵng có sự khác nhau về độ tuổi. ...............47

2.2.4. Mức độ biểu hiện trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 - 45 tại bệnh

viện tâm thần thành phố Đà Nẵng có sự khác nhau về tính chất công việc. ...........49

Tiểu kết chương 2 ................................................................................................52

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TRỊ LIỆU CHO BỆNH NHÂN TRẦM

CẢM.....................................................................................................................53

3.1. Một số biện pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 –

45 tại bệnh viện tâm thần thành phố Đà Nẵng...................................................53

3.2. Các liệu pháp trị liệu cho bệnh nhân trầm cảm ..........................................54

3.2.1. Liệu pháp thư giãn.....................................................................................54

3.2.2. Liệu pháp kích hoạt hành vi......................................................................56

3.2.3. Liệu pháp hành vi cảm xúc hợp lý ............................................................59

3.3. Thực nghiệm .................................................................................................61

3.3.1. Mục tiêu thực nghiệm................................................................................61

3.3.2. Đối tượng thực nghiệm..............................................................................61

3.3.3. Thời gian và nội dung thực nghiệm ..........................................................62

3.3.4. Cách tiến hành thực nghiệm .....................................................................67

3.3.5. Kết quả thực nghiệm .................................................................................68

Tiểu kết chương 3 ................................................................................................69

C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................70

KẾT LUẬN..........................................................................................................70

KIẾN NGHỊ.........................................................................................................71

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................73

PHỤ LỤC.............................................................................................................75

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. bảng thể hiện thực trạng mức độ trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi

từ 18 – 45 tại bệnh viện tâm thần thành phố Đà Nẵng. ..........................44

Bảng 2.2. Bảng thể hiện mức độ trầm cảm ở nam giới...........................................45

Bảng 2.3. Bảng thể hiện mức độ trầm cảm ở nữ giới .............................................46

Bảng 2.4. Thể hiện trầm cảm của bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 – 45 có sự khác

nhau qua từng giai đoạn tuổi. .................................................................47

Bảng 2.5. bảng thể hiện mức độ trầm cảm có sự khác nhau trong từng giai đoạn

tuổi.........................................................................................................48

Bảng 2.6. Bảng thể biểu hiện trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 – 45 có

sự khác nhau về tính chất công việc. ......................................................49

Bảng 2.7. Bảng thể hiện mức độ trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 – 45

có sự khác nhau trong từng tính chất công việc. .....................................51

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1. biểu đồ thể hiện thực trạng mức độ trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ

tuổi từ 18 – 45 tại bệnh viện tâm thần thành phố Đà Nẵng.................44

Biểu đồ 2.2. Biểu đồ thể hiện mức độ trầm cảm ở nam giới...................................45

Biểu đồ 2.3. Biểu đồ thể hiện mức độ trầm cảm ở nữ giới .....................................46

Biểu đồ 2.4. Biểu đồ thể hiện trầm cảm của bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 – 45

có sự khác nhau qua từng giai đoạn tuổi. ...........................................47

Biểu đồ 2.5. biểu đồ thể hiện mức độ trầm cảm có sự khác nhau trong từng giai

đoạn tuổi............................................................................................48

Biểu đồ 2.6. Biểu đồ thể hiện trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18 – 45 có

sự khác nhau về tính chất công việc...................................................49

Biểu đồ 2.7. Biểu đồ thể hiện mức độ trầm cảm ở bệnh nhân trầm cảm độ tuổi từ 18

– 45 có sự khác nhau trong từng tính chất công việc..........................51

BẢNG DANH MỤC VIẾT TẮT

STT Chữ cái viết tắt Nội dung

1 DSM - IV Hiệp hội tâm thần Mỹ

2 ICD - 10 Tổ chức Y tế thế giới

3 Trị liệu BA Phương pháp trị liệu tâm lý gồm: giáo dục

tâm lý, hướng dẫn thư giãn, hướng dẫn hoạt

động.