Một vài suy nghĩ về nghệ thuật đồ mã trong các nghi lễ của tứ phủ

64 Nghien edu Dong Nam A 7/2009

Mot vai suy nghi ve nghe thuat do ma

trong cac nghi le cua Tur phu

GLANG NGUYET .4NH*

Dd ma la "can ndi" gifla the gidi

thiic tai va the gidi tam linh, gifla

the gidi cua con ngitdi dang sd'ng vdi the

gidi cua nhflng "dang tdi cao", nhflng

ngfldi da khuat. Chfnh vi vay, dd ma ddng

vai trd quan trgng trong cac nghi le, dac

biet la trong he thd'ng tin ngu'dng Tfl' phu.

Ta da tha'y sii xuat hien cua dd ma d

hau bet cac dan le nhfl Phat tau, Md phu,

hay tiec cac Thanh. Dd ma lam dang Tfl'

phu chu yeu la dd dat. khi cd "ddn dat

hang" tfl ddng thdy. Ngu'di lam ma di mua

ed't va chuan hi san ciic loai giay mau. hoa

van trang tri cflng cac phu kien khac dem

den cac den, phu va tnic tiep lam tai dd,

dudi sfl giam sat cua ddng t;hay. Dd ma Tfl

phu dep hay khdng dep, to hay nhd phu

thudc rat nhieu vao ddng thay va tinh

hinh kinh te cua cac thanh ddng hay

ngUdi cd can can dang le. Khi quan sat cac

dan ll chflng tdi nha n tha'y dfldi gdc do

tam linh, dd ma la mdt loai le vat de con

ngiidi tiep can va hfldng tdi the gidi sieu

linh. Nhiing ban than dd ma cflng chfla

dflng cac yeu td cua nghe thuat tao hinh.

yeu to sang tao cua ngitdi lam ma va ban

than nd cflng la mcit san pham nghe thua t

l)huc vu tam linh.

1. Cac h ta o hin h kho i

Neu xet dfldi gdc do nghe thua t tao

hinh thi each thflc tao hinh cho dd ma dac

biet la dd ma Tfl phu chiu anh hfldng cua

nghe thua t dan gian. Dac trflng cua ldi tao

hinh nay la sfl chfl trgng tfnh thuan mat,

thuan tay. Nghe thua t dan gian ludn gifl

dflde sfl ddn gian mdc mac trong each thflc

tao hinh va mang tinh khai quat cao,

khdng thfla, khdng thieu. Day la ldi lao

hinh ddn gi<in nhflng lai chfla dflng nhieu

chi tiet quy dinh ve dfldng net, khdi tfch ro

rang, khde khoan ma mem mai, uyen

chuyen. Ddi khi chung ta cam tha'y dd ma

hdi ngd nghe nhUng van thuan mdt nhin.

Nd the hien cai sieu thiic nhUng ma gan

gfli, dem den cho chflng ta cai dep ve tham

my va tinh than.

Cach thflc tao hinh khdi ciia ta t ca cac

dd ma Tfl phu van theo nhflng quy chuan

tfl thdi xfla, nhflng trong mdt vai tritdng

bd)) lai gian Iflc;ic hdn so vdi ldi cd, nhfl toa

thoi rflng, thoi nfli la mdt vi du. Theo ldi

Giang Nguyet Anh. NCS Vien Nghien cifu Van hoa