Một vài nét về tổ chức hành chính trên vùng Nam Bộ từ đầu thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ XIX

16 Nghiin cdu Ddng Nam A 8/2010

^ ^ ^

MOT SO NET VE TO CHUC HANH CHINH

TREN VUNG DAT NAM BQ TU DAU THE KY

XVII DEN GIUTA THE KY XIX

NGUYEN DLfC NHUE

I.Thdi cac chiia Nguyen

Tinh tfl khi khi chua Nguyen Phuc

Nguyen lap sd thu thue d Prei Nokor (Sai

Gdn) va Kas Krobei (Ben Nghe) va c i

quan quan den ddng ddn an gifl vao nam

1623 den nam 1757, toan bp mien dat

Nam Bp chiu sU quan Iy toan dien cua

chinh quyen cac chfla Nguyen d Dang

Trong.

Nham khin g dinh va tien hanh thUc

thi ch i quyen tren vung dat mdi, cac chua

Nguyen da thiet lap va cung co' he tho'ng

chinh quyen dia phUdng, td chflc quan dpi

va trien khai cac hoat dpng kinh te theo

mo hinh chung ci a xfl Dang Trong. Lanh

thd Dang Trong tfl sau khi Nguyin Phflc

Khoat XUng vUdng (1744) dupc chia lam

12 dinh. Vflng dat Nam Bp cd 3 dinh la

Tra'n Bien (Bien Hda), Phien Tran (Gia

Dinh) va Long Hd (Vinh Long). Rieng Ha

Tien dat lam 1 tran, cd chflc Do do'c dflng

diu va giao cho ddng hp Mac (con chau

Mac Ciu) quan Iy.

Dinh Tran Bien, tri sd ddng tai huyen

Phflc Long, quan thupc gdm Ky Iuc, Cai

an, Tri ba moi chflc 1 ngudi. Sd thupc cd

ty Xa sai, Cau ke 1 ngudi, Cai hdp 1

ngudi, ty Tudng thi n lai Cau ke 1 ngUdi,

Cai hpp 2 ngudi, Thu hdp 2 ngudi, Lai

vien 10 ngUdi.

Dinh Phien Tran, Ii sd ddng tai huyen

Tan Binh, quan thupc gdm Ky Iuc, Cai an,

Tri ba moi chflc 1 ngudi. Sd thupc cd ty

Tudng than lai Cau ke 2 ngudi, Cai hdp 3

ngudi, Thu hdp 7 ngUdi, Lai vien 10 ngudi.

Dinh Long Hd li sd ddng tai chau Dinh

Vien, quan thupc gdm Ky Iuc, Cai an, Tri

ba moi chflc 1 ngudi. Sd thupc thi cd Ty

Tudng thi n Iai, ty Xa sai, so' vien chflc

nhu dinh Tran Bien.

He tho'ng quan thupc d cac phi , huyen,

tong dupc quy dinh nhu sau: Moi phi,

huyen deu cd chflc Tri phi , Tri huyen

din g di u va bp phan giip viec nhu De lai.

Thong lai, Huan dao. Ngoai ra, d moi phu

deu cd cac chflc Chanh hp kham ly, De

do'c, De linh, ph i ky luc, ph i thu ky moi

chi c mpt ngudi. Moi huyen cd cac chic

Cai tri, Huyen thu ky mdi chflc 1 ngudi,

Duyen lai 2 ngudi.

Dudi huyen la cac tdng, xa vung ddng

bang va cac thupc (tUdng dUdng tdng),

thon, phudng, nau man ... d mien nfli hay

mien bien. Moi tdng thi Cai tdng 2 ngudi;

cac thupc thi moi thupc De linh, Cai thupc

mdi chflc 1 ngUdi, ky thupc 2 ngUdi, Cai

tdng 2 ngUdi, Duyen lai 2 ngudi.

TS. Nguyin Diic Nhue, Vien Sii hoc