Một số vấn đề về tục hát sli, lượn của người Nùng ở Cao Bằng

Mot so van de ve tuc hat sii, lUdn

cua ngirdi Nung cf Cao Bang

HA THI THUY*

^lli trong tieng Nflng va trong Nora

^s_7 Nflng cd nghia la hat thd {thi/thd).

Thiic te chd thay, sii cua ngUdi Nflng

chinh la nhflng khue hat thd, mpt loai dan

ca raa khi hat hay dfldc xUdng bing gipng

rat cao de nhieu ngUdi cung nghe. Theo

each hieu cua ngUdi Nflng cflng nhu

nhflng ghi chep treng cac sach Ndra

Nflng, sii, dupc ngUdi Nflng hieu nhU sau:

Chfl sii, tflc chfl thilthd (dpc theo am

Nung la sii) nghia la khue ca bang van

van gdm nhieu cau ngan, cd van, cd am

dieu theo nhflng quy tac nha't dinh; SU la

nhflng khue hat cua ngfldi trfldng thanh,

tre em chfla the hieu ndi, ngfldi gia thi

khdng tham gia nfla. Ngudi Nflng d Cad

Bing chi hat sii d thdi thanh xuan. Tuy

vay, nhflng trung tudi van cd the sii

nhflng tranh cac khue giao duyen, va chi

hat nhflng khue hoan hi, ca ngdi cdng dflc,

pham chat cao quy cua con ngfldi: mflng

hdi ngd, mflng khach, mflng nha radi, ehflc

thp, nhan tinh the thai, each tfnh ngay

gid, ndng ljch,...

Dieu tra d Cao Bing cho thay, trong

cpng ddng ngudi Nflng d day, radi nhdra

Nflng d cac dja phfldng khac nhau, cd

nhflng each gpi khac nhau ddl vdi hat sii.

Nhdm Nflng Giang gpi la tdi sii {tdi thi),

nang cao cau thd; nhdm Nflng Ldi gpi la

ndy sii (mai thd), tflc ngam nga thfldng

thfle thd; ngfldi Nflng La Hdi gpi la top sii,

cd nghia ddl dap thd,...

'* Nguon gdc vd qud trinh phdt trien tuc

hdt sii

NgUdi Nflng d Cao Bing dflng thuat

ngfl sii de chi rapt bp phan trong kho tang

dan ca truyen thd'ng cua hp. Thuat ngfl

nay dflpc dung kha phd bien trong ta't ca

cac nhdra Nung d Cao Bang, va ca d Lang

Sdn, Tuyen Quang, Thai Nguyen,... Trong

cac cupc sii, chinh thfle, theo le ldi cd

truyen deu phai cd hat lUdn, trong cac cudc

hat lUdn ldn cung deu phai cd ca hat sii.

Xfla kia, ngudi Nflng d Cao Bing cflng

nhfl nhieu tpc ngfldi ft ngfldi khac, hp sd'ng

trong nhflng hoan canh rat khd khan. Tuy

vay, hp khdng bao gid, khdng luc nao chiu

de cho tara hdn rainh can cdi. Dd la radi

trfldng tdn tai cHa cac the leai dan ca,

trong dd c6 hat sii. Ca hat de ddng vien cd

vu lin nhau, ca hat cho bdt khd dau, bdt

nhpe nhan va dac biet la de cac thanh vien

trong cpng ddng gin bd vdi nhau them

chat che hdn. Tie'ng SU vang vpng tren cac

canh ddng, tren nfldng,... va vang vpng

' Ths. NSUT, Dai hoc Van hoa Nghe thuat Quan doi