MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI (2).doc

LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa tµi chÝnh ng©n hµng

Ch¬ng 1

Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ cho vay tiªu dïng cña ng©n

hµng th¬ng m¹i

1.1. Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n

hµng th¬ng m¹i:

1.1.1. Ng©n hµng th ¬ng m¹i:

1.1.1.1. Kh¸i niÖm Ng©n hµng th¬ng m¹i:

Ng©n hµng lµ tæ chøc tµi chÝnh cung cÊp mét danh môc c¸c dÞch vô tµi chÝnh ®a

d¹ng nhÊt - ®Æc biÖt lµ tÝn dông, tiÕt kiÖm, dÞch vô thanh to¸n vµ thùc hiÖn nhiÒu chøc

n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt k× mét tæ chøc kinh doanh nµo trong nÒn kinh tÕ.

NHTM lµ tæ chøc tÝn dông thÓ hiÖn nhiÖm vô c¬ b¶n nhÊt cña ng©n hµng ®ã lµ

cho vay vèn vµ huy ®éng vèn. NHTM cßn lµ cÇu nèi gi÷a c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc,

huy ®éng vèn tõ n¬i nhµn rçi vµ sö dông vèn vµo n¬i khan hiÕm.

Cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ NHTM:

ë Mü: NHTM lµ mét c«ng ty kinh doanh chuyªn cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh

vµ ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô tµi chÝnh.

ë Ph¸p: NHTM lµ nh÷ng xÝ nghiÖp hay c¬ së nµo thêng xuyªn nhËn cña c«ng

chøng díi h×nh thøc ký th¸c hay h×nh thøc kh¸c sè tiÒn mµ hä dïng cho chÝnh hä vµo

nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hay dÞch vô tµi chÝnh.

Cßn ë ViÖt Nam:

Theo s¾c lÖnh sè 018 CT/LDGCQL/SL ngµy 20-10-1969 cña chÝnh quyÒn Sµi

Gßn cò cho r»ng: “Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mäi xÝ nghiÖp c«ng hay t lËp, kÓ c¶ chi

nh¸nh hay ph©n côc ng©n hµng ngo¹i quèc mµ ho¹t ®éng thêng xuyªn lµ thi

hµnh cho chÝnh m×nh nghiÖp vô tÝn dông, chiÕt khÊu, tµi chÝnh víi tiÒn kÝ th¸c

cña t nh©n hay cña xÝ nghiÖp hay c¬ quan c«ng quyÒn. ”

Theo Ph¸p lÖnh ng©n hµng ngµy 23-05-1990 cña Héi ®ång Nhµ níc x¸c ®Þnh

“Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th￾êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi tõ kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè

tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n.”

1.1.1.2. C¸c chøc n¨ng cña ng©n hµng th¬ng m¹i:

Mai Xu©n Long – TC11.19 MSV: 06A13404N 1

LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa tµi chÝnh ng©n hµng

* Chøc n¨ng trung gian tÝn dông:

Khi thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian tÝn dông, NHTM ®ãng vai trß lµ cÇu nèi gi÷a

ngêi thõa vèn vµ ngêi cã nhu cÇu vÒ vèn. Víi chøc n¨ng nµy, NHTM võa ®ãng vai

trß lµ ngêi ®i vay, võa ®ãng vai trß lµ ngêi cho vay vµ hëng lîi nhuËn lµ kho¶n chªnh

lÖch gi÷a l·i suÊt nhËn göi vµ l·i suÊt cho vay vµ gãp phÇn t¹o lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c

bªn tham gia - ngêi göi tiÒn vµ ngêi ®i vay.

§èi víi ngêi göi tiÒn, hä thu ®îc lîi tõ kho¶n vèn t¹m thêi nhµn rçi díi h×nh thøc

l·i tiÒn göi mµ ng©n hµng tr¶ cho hä. H¬n n÷a ng©n hµng cßn ®¶m b¶o cho hä sù an

toµn vÒ kho¶n tiÒn göi vµ cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n tiÖn lîi.

§èi víi ngêi ®i vay, hä sÏ tháa m·n ®îc nhu cÇu vèn kinh doanh tiÖn lîi, ch¾c

ch¾n vµ hîp ph¸p; chi tiªu, thanh to¸n mµ kh«ng chi phÝ nhiÒu vÒ søc lùc thêi gian

cho viÖc t×m kiÕm nh÷ng n¬i cung øng vèn riªng lÎ.

§Æc biÖt lµ ®èi víi nÒn kinh tÕ, chøc n¨ng nµy cã vai trß quan träng trong viÖc

thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ v× nã ®¸p øng nhu cÇu vèn ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n

xuÊt ®îc thùc hiÖn liªn tôc vµ më réng quy m« s¶n xuÊt.

Chøc n¨ng trung gian tÝn dông ®îc xem lµ chøc n¨ng quan träng nhÊt cña ng©n

hµng th¬ng m¹i.

* Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n:

ë ®©y NHTM ®ãng vai trß lµ thñ quü cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n, thùc hiÖn

c¸c thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng nh trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña hä

®Ó thanh to¸n tiÒn hµng hãa, dÞch vô hoÆc nhËp vµo tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch

hµng tiÒn thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n thu kh¸c theo lÖnh cña hä.

ViÖc NHTM thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian thanh to¸n cã ý nghÜa rÊt to lín ®èi

víi toµn bé nÒn kinh tÕ. Víi chøc n¨ng nµy, c¸c NHTM cung cÊp cho kh¸ch hµng

nhiÒu ph¬ng tiÖn thanh to¸n tiÖn lîi nh sÐc, ñy nhiÖm chi, ñy nhiÖm thu, thÎ rót tiÒn,

thÎ thanh to¸n, thÎ tÝn dông,…Tïy theo nhu cÇu, kh¸ch hµng cã thÓ chän cho m×nh

ph¬ng thøc thanh to¸n phï hîp. Nhê ®ã mµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh«ng ph¶i gi÷ tiÒn

trong tói, mang theo tiÒn ®Ó gÆp chñ nî, gÆp ngêi ph¶i thanh to¸n dï ë gÇn hay xa mµ

hä cã thÓ sö dông mét ph¬ng thøc nµo ®ã ®Ó thùc hiÖn c¸c kho¶n thanh to¸n. Do vËy

c¸c chñ thÓ kinh tÕ sÏ tiÕt kiÖm ®îc rÊt nhiÒu chi phÝ, thêi gian, l¹i ®¶m b¶o thanh

to¸n an toµn.

Chøc n¨ng nµy v« h×nh trung ®· thóc ®Èy lu th«ng hµng hãa, ®Èy nhanh tèc ®é

thanh to¸n, tèc ®é lu chuyÓn vèn, tõ ®ã gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ. §ång thêi viÖc

thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua ng©n hµng ®· gi¶m ®îc lîng tiÒn mÆt trong lu

Mai Xu©n Long – TC11.19 MSV: 06A13404N 2

LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa tµi chÝnh ng©n hµng

th«ng, dÉn ®Õn tiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng tiÒn mÆt nh chi phÝ in Ên, ®Õm nhËn, b¶o

qu¶n…

NHTM thu phÝ thanh to¸n. Thªm n÷a, nã l¹i lµm t¨ng nguån vèn cho vay cña

ng©n hµng thÓ hiÖn trªn sè d cã trong tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng.

* Chøc n¨ng t¹o tiÒn:

Chøc n¨ng t¹o tiÒn kh«ng giíi h¹n trong hµnh ®éng in thªm tiÒn vµ ph¸t hµnh tiÒn

míi cña Ng©n hµng Nhµ níc. B¶n th©n c¸c NHTM trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chøc

n¨ng cña m×nh vÉn cã kh¶ n¨ng t¹o ra tiÒn tÝn dông (hay tiÒn ghi sæ) thÓ hiÖn trªn tµi

kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña kh¸ch hµng t¹i NHTM. §©y chÝnh lµ mét bé phËn cña

lîng tiÒn ®îc sö dông trong c¸c giao dÞch.

Tõ kho¶n tÝch tr÷ ban ®Çu, th«ng qua hµnh vi cho vay b»ng chuyÓn kho¶n, hÖ

thèng NHTM cã kh¶ n¨ng t¹o nªn sè tiÒn göi (tøc tiÒn tÝn dông) gÊp nhiÒu lÇn sè dù

tr÷ t¨ng thªm ban ®Çu. Møc më réng tiÒn göi phô thuéc vµo hÖ sè më réng tiÒn göi.

HÖ sè nµy ®Õn lît nã chÞu t¸c ®éng bëi c¸c yÕu tè: tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, tû lÖ dù tr÷

vît møc vµ tû lÖ gi÷ tiÒn mÆt so víi tiÒn göi thanh to¸n cña c«ng chóng.

Chøc n¨ng t¹o tiÒn ®îc thùc thi trªn c¬ së hai chøc n¨ng kh¸c cña NHTM lµ chøc

n¨ng tÝn dông vµ chøc n¨ng thanh to¸n. Th«ng qua chøc n¨ng trung gian tÝn dông,

ng©n hµng sö dông sè vèn huy ®éng ®îc ®Ó cho vay, sè tiÒn cho vay ra l¹i ®îc kh¸ch

hµng sö dông ®Ó mua hµng hãa, thanh to¸n dÞch vô trong khi sè d trªn tµi kho¶n tiÒn

göi thanh to¸n cña kh¸ch hµng vÉn ®îc coi lµ mét bé phËn cña tiÒn giao dÞch, ®îc hä

sö dông ®Ó mua hµng hãa, thanh to¸n dÞch vô… Víi chøc n¨ng nµy, hÖ thèng NHTM

®· lµm t¨ng tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu thanh

to¸n, chi tr¶ cña x· héi. Râ rµng kh¸i niÖm vÒ tiÒn hay tiÒn giao dÞch kh«ng chØ lµ

tiÒn giÊy do NHTW ph¸t hµnh mµ cßn bao gåm mét bé phËn quan träng lµ lîng tiÒn

ghi sæ do c¸c NHTM t¹o ra.

Chøc n¨ng nµy còng chØ ra mèi quan hÖ gi÷a tÝn dông ng©n hµng vµ lu th«ng tiÒn

tÖ. Mét khèi lîng tÝn dông mµ NHTM cho vay ra lµm t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña

NHTM, tõ ®ã lµm t¨ng lîng tiÒn cung øng.

* Chøc n¨ng cung øng c¸c dÞch vô ng©n hµng:

Ngoµi 3 chøc n¨ng chñ yÕu tr×nh bµy bªn trªn, ng©n hµng th¬ng m¹i cßn cã c¸c

chøc n¨ng cung øng c¸c dÞch vô ng©n hµng nh lµ:

• Huy ®éng tiÕt kiÖm.

• Tµi trî ngo¹i th¬ng.

• DÞch vô ñy th¸c.

• B¶o ®¶m an toµn vËt cã gi¸.

• DÞch vô kinh kü.

• ….

Mai Xu©n Long – TC11.19 MSV: 06A13404N 3

LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa tµi chÝnh ng©n hµng

1.1.2. Ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng th ¬ng m¹i:

Ho¹t ®éng tÝn dông lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô c¬ b¶n cña ng©n hµng, nã ho¹t

®éng sinh lîi chñ yÕu vµ lu«n chiÕm tû träng lín trong tæng tµi s¶n cã cña c¸c

NHTM, do ®ã nã cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng.

TÝn dông cña NHTM lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a mét bªn lµ ng©n hµng cßn bªn kia

lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp kh¸c trong nÒn kinh tÕ.

TÝn dông ng©n hµng lµ mèi quan hÖ vay mîn gi÷a ng©n hµng víi tÊt c¶ c¸c c¸

nh©n, tæ chøc vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong x· héi. Nã kh«ng ph¶i lµ quan hÖ dÞch

chuyÓn vèn trùc tiÕp tõ n¬i t¹m thêi thõa sang n¬i t¹m thêi thiÕu mµ lµ quan hÖ dÞch

chuyÓn vèn gi¸n tiÕp th«ng qua mét tæ chøc trung gian, ®ã lµ ng©n hµng. TÝn dông

ng©n hµng còng mang b¶n chÊt chung cña quan hÖ tÝn dông, ®ã lµ quan hÖ vay mîn

cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh, lµ quan hÖ chuyÓn nhîng t¹m

thêi quÒn sö dông vèn, lµ quan hÖ b×nh ®¼ng c¶ 2 bªn cïng cã lîi.

1.2. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng

th¬ng m¹i:

1.2.1. VÞ trÝ cho vay tiªu dïng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th -

¬ng m¹i:

1.2.1.1. Kh¸i niÖm cho vay tiªu dïng:

"Cho vay tiªu dïng lµ mét h×nh thøc qua ®ã ng©n hµng chuyÓn cho kh¸ch hµng

(c¸ nh©n, hé gia ®×nh hay doanh nghiÖp võa vµ nhá) quyÒn sö dông mét lîng gi¸

trÞ (tiÒn) trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, víi nh÷ng tho¶ thuËn mµ hai bªn

®· ký kÕt (vÒ sè tiÒn cÊp, thêi gian cÊp, l·i suÊt ph¶i tr¶) nh»m gióp cho kh¸ch

hµng cã thÓ sö dông nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô tríc khi hä cã kh¶ n¨ng chi tr¶,

t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã thÓ hëng mét cuéc sèng cao h¬n."

§Þnh nghÜa vÒ cho vay tiªu dïng cã thÓ kh¸c nhau nhng néi dung c¬ b¶n lµ gièng

nhau, cïng ®Ò cËp ®Õn môc ®Ých cña lo¹i h×nh cho vay nµy: cho vay tiªu dïng lµ ®Ó

phôc vô cho môc ®Ých tiªu dïng, sinh ho¹t cña c¸ nh©n, hé gia ®×nh, nh÷ng ngêi cã

nhu cÇu n©ng cao møc sèng nhng cha cã kh¶ n¨ng chi tr¶ trong hiÖn t¹i. Ng©n hµng

ph¸t triÓn s¶n phÈm cho vay tiªu dïng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ thu ®îc

gèc hoµn tr¶ còng nh lîi nhuËn tõ kho¶n vay.

1.2.1.2. §Æc ®iÓm cña cho vay tiªu dïng:

- Kh¸ch hµng vay lµ nh÷ng c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh.

Mai Xu©n Long – TC11.19 MSV: 06A13404N 4