Một số vấn đề cơ bản của hiến pháp các nước trên thế giới

•%

BAN BIÊN TẬP Dự THẲO SỬA ĐỔI HIẾN PHÁP NĂM 1992

'Í

MỘT SỐ VẤN ĐỂ C(T BẢN CỦA ■

HIẾN PHÁP CÁC NƯỚC

TRÊN THẾ GIỚI

(Sách chuyên khảo)

Biên mục trên xuất bản phẩm

của Thư viện Quốc gia Việt Nam

Một sô' vấn đề cơ bản của hiến pháp các nước trên thế

giới : Sách chuyên khảo. - 2013. - H, : Chính trị quôc gia,.

- 452tr. ; 24cm

1. Hiến pháp 2. Thế giới 3. Sách chuyên khảo

342.02 - dcl4

CTK0024P-CIP

3-1(N)0l

Mã s ố : ---------------

CIQG-2013

BAN BIÊN TẬP Dự THẢO SỬA ĐỔI HIẾN PHÁP NẢM 1992

MỘT SỐ VẨN ĐỂ C(r BẢN CỦA m

HIẾN PHÁP CÁC NƯỚC

TRÊN THẾ GIỚI

(Sách chuyên khảo)

NHÀ XƯẤT BẲN CHÍNH TRỊ QUốC GIA - sự THẬT

HÀ NỘI - 2013

CHÚ BIÊN:

- GS.TS. Phan Trung Lý, úy viôn ủy ban thường V\1 Quốc hôi, Chú nhicm ủy ban

pháp luât của Quôc hôi, úy viên úy ban dự tháo sửa đổi Hiêh pháp nãm 1992, Trướng ban

bi ôn tập dư tháo sửa đối Hiến pháp năm 1992;

- ThS. Nguyễn Văn Phúc, Phó Chủ nhiệm ủy ban kinh tế của Quốc hội, Phó TrưíVng

ban biên tâp dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992;

- TS. Nguyễn Sĩ Dững, Phó Chú nhiệm Văn phòng Quốc hội, thành VIGĨÌ Ban biên tâp

dự tháo sửa đối Hiến pháp năm 1992.

BIÊN TẬP:

’ Nguyễn Văn Phúc,

- Hoàng Minh Hiếu,

- Nguyễn Đức Lam,

- Dương Thùy Dimg.

THAM GIA BIÊN SOẠN:

- GS.TS. Nguyễn Đảng Dimg, Khoa Luât, Đại học quôcgia Hà Nôi (Mục V, Chuơng V);

- ThS. Dương Thùy Dung, Vụ kừih tể, Văn phòng Quốc hội {Chiiưng p/; Mục ĨX,

Chương V);

- ThS. Đặng Minh Đạo, Viện Nghiên cứu lập pháp {Mục ĩl Chĩwmg ỉì; Mục ỉỉi Vỉl

Chương V);

- TS. Vũ Công Giao, Khoa Luật Đại học quốc gia Hà Nội {Chitưng ///);

- ThS. Hoàng Minh Hiếu, Trung tâm thông tin, thư viên và nghiên cứu khoa hcx:, Văn

phòng Quốc hội (Mục /, Chiwmg ĩỉ);

- TS. Tô Văn Hòa, Đại học Luật Hà NỘI {Mục V7, Chương V);

- ThS. Nguyễn E>ức Lam, Tmng tâm bổi dưỡng đai biểu dân cử, Văn phòng Quốc hôi

(Mục //, Miíc V, Chiiưn;^ V; Chương Vỉỉ);

- PGS.TS. Trương Đắc LinK Đại hoc Luật Thành phố Hổ Chí Minh (Chương Vỉ):

- TS. Vũ Văn Nhiêm, Đai hoc Luât Thành phố Hồ Chí Minh (Mục ỉĩỉ, ChươTĩị^ ĩĩ,

Mục /X, Chương V);

- CN» Trần Thị Nmh, Tmng tâm thông tin, thư viên và nghiên cứu khoa hoc, Văn

phòng Qiiôc hội {Mục ÌV, Chitxmg V);

- TS. Đặng Minh Tuấn, Khoa Luât Đại học quốc gia Hà Nôi {Mỉic Vỉỉl Chương V);

- NCS. Bùi Ngọc Sơn, Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội {Chương ỉ);

- PGS.TS. Thái Vĩnh Thắng, Đại học Luật Hà Nội (Mục l Chương V);

- PGS.TS. Nguyễn Cửu Việt Đại học Luật Thành phô' Hổ Chí Minh (Chương Vỉ).

MỤC LỤC

Trang

Chú dân của Nhà xuất bản 11

Lòi nói đẩu 13

CHƯƠNG I

TỔNG QUAN VỀ HlẾN PHÁP

CÁC NƯỚC TRÊN THỂ GIỚI 17

ĩ. QUAN NIỆM VỂ HIẾN PHÁP 17

1. Định nghĩa hiến pháp 17

2. Chức năng cùa hiến pháp 19

3. Các giai đoạn phát triển của hiêh pháp 20

4. Phân loại hiến pháp 22

5. Mô hình hiến pháp 25

II. CHỦ NGHĨA HỢP HIẾN 27

1. Khái niệm 27

2. Sự hình thành và phát triển của chủ nghĩa hợp hiến 29

3. Các yêu tô' câu thành cùa chủ nghĩa hợp hiên hiện đại 30

III, CÁC NỘI DUNG CHÍNH CỦA MỘT BẢN HIẾN PHÁP 31

1. Tô’ chức quyền lực nhà nước 31

2. Quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân 35

3. Những giá trị căn bản của một cộng đổng 37

4. Các chính sách kinh tê'- văn hóa - xã hội 38

5. Về đảng chính trị và các tổ chức xã hội 40

6, Chê'độ bảo vệ hiến pháp 41

7. Sửa đổi hiêh pháp 45

IV. KỸ THUẬT LẬP HIẾN 47

V. MỨC ĐỘ ỔN ĐỊNH CỦA HIẾN PHÁP 54

CHƯƠ NG II

CHỦ Q UYỀN NHÂN DÂN VÀ CÁC HÌNH THỨC

NHÂN DÂN TRựC TlẾP THựC HIỆN QUYỂN Lự c

NHÀ NƯỚC 57

I. CHỦ QUYỂN NH ÂN DÂN VÀ VIỆC TUYÊN B ố CHÙ

QUYỂN N H ÂN DÂN TRONG HIẾN PHÁP 57

1. Khái niệm chù quyền nhân dân 57

2. Quy định về chù quyền nhân dân trong hiến pháp 61

II. TRƯNG CẦU Ý DÂN 67

1. Khái niệm 67

2. Các loại trưng cầu ý dân 71

3. Những vấn đê' đưa ra trưng cầu ý dân 72

4. Các câp trưng cầu ý dân 73

III. HỆ THỐNG BẦU CỬ THEO HIẾN PHÁP MỘT số NƯỚC 77

1. Khái quát về bầu cử 77

2. Quy định về bầu cử trong hiến pháp một sô' nước 82

CHƯƠNG III

QUYỂN CON NGƯỜI, QUYỀN VÀ NGHĨA v ụ c ơ BẢN

CỦA CÔNG DÂN 86

I. KHÁI LƯỢC VỀ VẤN ĐỂ QUYỀN CON NGƯỜI, QUYỀN VÀ

NGHĨA VỤ C ơ BẢN CỦA CÔNG DÂN 86

1, Các khái niệm cơ bản 86

2. Nghĩa vụ và những yêu cầu trong viêc bảo đảm quyền con

người của Nhà nước 92

II. MỐI QUAN HỆ GIỮA HIẾN PH ÁP VÀ QUYỂN CON

NGƯỜI 98

1. Quyền con người là cằu phần cơ bản, không thể thiếu trong

hiến pháp 98

2. Hiến pháp là công cụ pháp lý cơ bản để bảo vệ quyền con

ngưòi ở các quôc gia 101

III. QUY ĐỊNH VỀ QUYỀN CON NGƯỜI, QUYỀN CÔNG

DÂN TRONG HIẾN PHÁP TRÊN THÊ'GIỚI 102

1. Cách thức hiến định quyền con người, quyền công dân 102

2. Vị trí của chế định quyền con người, quyền công dân trong

hiến pháp 103

3. Câu trúc chế định quyền con người, quyền công dân 103

4. Khuôn khổ các quyền được hiêh định 104

5. Một sô' quy định khác trong chế định quyền con người>

quyền công dân của hiến pháp các nước trên thế giới 106

3.6 Cách thức xác lập quyền 113

CHƯƠNG IV

CÁC VẤN ĐỂ KINH TẾ, XÃ HỘI, VĂN HÓA,

GIÁO DỤC, KHOA HỌC, CÔNG NGHỆ, MÔI TRƯỜNG,

QUỐC PHÒNG, AN NINH, Đ ố l NGOẠI 115

ỉ. CÁC VẤN ĐÊ' VỂ KINH TÊ' XẢ HỘI, VẰN HÓA, GIÁO

DỤC, KHOA HỌC, CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG 115

1. Kinh tế (bao gồm cả các vấn đề về tài chính, ngân sách) 115

2. Xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, cống nghệ và môi trường 126

n CÁC VẤN ĐỂ VỀ QUỐC PHÒNG, AN NINH VÀ ĐỐI NGOẠI 131

1 Quốc phòng, an ninh 132

2 Đôì ngoại 142

CHƯƠNG V

TỔ CHỨC BỘ MÁY NHÀ NƯỚC TRUNG ƯƠNG 145

I- MÔ HÌNH TỔ CHỨC QUYỂN Lực NHÀ NƯỚC 145

1. Các mô hình chính thể 145

2. Mô hình cấu trúc nhà nước 154

II. CÁC NGUYÊN TẮC Tổ CHỨC QUYỂN L ự c NHÀ NƯỚC

THEO CÁC MÔ HÌNH T ồ CHỨC NHÀ N ư ớ c 156

1. Phân chia quyền lực trong sự thông nhâ't 157

2. Tập trung quyền lực 166

III. NGUYÊN THỦ QUỐC GIA 168

1. Nguyên thủ quốc gia trong chính thể quân chủ 169

2. Nguyên thủ quôc gia trong chính thể cộng hòa 170

IV. MÔ HÌNH C ơ QUAN T H ự C HIỆN Q UYỂN LẬ P PH Á P 174

1. Các chức năng, thẩm quyền cùa cơ quan lập pháp 174

2. Các mô hình tổ chức nghị viện 190

3. Hệ thôhg ủy ban trong nghị viện một sô'nước 197

4. Môl quan hệ giữa nghị sĩ với cừ tri 204

5. Quy định về đặc quyền của nghị sĩ 205

V. MÔ HÌNH Cơ QUAN THựC HIỆN QUYỀN HÀNH PHÁP 206

1. Khái niệm hành pháp, chính phủ 206

2. Chức năng, thẩm quyền, nhiệm vụ 209

3. Cách thức hình thành chính phủ 210

4. Thành phần, cơ cấu chính phủ 212

5. Mô hình tổ chức, hoạt động 214

6. Kiểm soát quyền lực cùa hành pháp 217

VI. MÔ HÌNH Cơ QUAN THựC HIỆN QUYỀN TƯ PHÁP 228

1. Khái niệm về quyền tư pháp 228

2. Hệ thôhg các cơ quan thực Kiện quyền tư pháp theo nghĩa rộng 229

3. Cơ quan thực hiện quyền tư pháp theo nghĩa hẹp và quy

định tương ứng trong hiến pháp các nước 230

4. Mô hình cơ quan tư pháp trong hiến pháp một sô' quô'c gia

ASEAN 235

8

5. M ô hình cơ quan tư pháp trong hiến pháp các nước xã hội

chủ nghĩa 249

VII. MÔ HÌNH Cơ QUAN CÔNG Tố 251

1. Cơ quan công tô' ở một sô' nước theo hệ thông pháp luật

châu Âu lục địa 251

2. Cơ quan công tô' ờ một số nước theo hệ thống pháp luật

Anh - Mỹ 253

3. Cơ quan công tố của một số nước châu Á 254

4. Cơ quan công tô' (kiểm sát) ờ một số nước có nền kinh tế

chuyển đổi 256

5. Một sô' nhận xét 257

VIII. MÔ HÌNH Cơ QUAN BẢO VỆ HIẾN PHÁP 258

1. Khái niệm bảo vệ hiến pháp 258

2. Các mô hình cơ quan bảo vệ hiến pháp 259

IX. MÔ HÌNH TỔ CHỨC CÁC c ơ QUAN HIẾN ĐỊNH

ĐỘC LẬ P 272

1. Kiểm toán nhà nước 274

2. Ngân hàng trung ương 284

3. Cơ quan bầu cừ quôc gia 292

CH Ư Ơ N G VI

C H ÍN H QUYỂN ĐỊA PH Ư Ơ N G 303

I. KHÁI QUÁT CH UN G 303

1. Cách thức quy định về chính quyển địa phương trong

hiêh pháp 303

2. Tên chương của hiêh pháp về chính quyền địa phương 308

II. CÁ C N G U YÊN TẮC PH ÂN CHIA ĐƠN VỊ H ÀN H

CHÍNH - LÃNH THỔ 310

1. Các nguyên tắc phân chia đơn vị hành chính - lãnh thổ 310

2. Quy định về đơn vị hành chính - lãnh thổ và thẫrn quyền, thủ

tục thay đổi đơn vị hành chính - lãnh thổ 314

III. CÁC NGUYÊN TẮC T ổ CHỨC CH ÍN H Q U YỂN ĐỊA

PHƯƠNG VÀ CÁC MÔ HÌNH T ổ CH Ứ C CH ÍN H Q U YỀN

ĐỊA PHƯƠNG 319

1. Các nguyên tắc tổ chức chính quyền địa phương 319

2. Các mô hình tổ chức chính quyền địa phương 329

IV. KIỂM TRA, GIÁM SÁT ĐỐI VỚI CH ÍN H Q U YỂN ĐỊA

PHƯƠNG 358

1. Kiểm tra, giám sát cùa cử tri 358

2. Kiểm tra, giám sát của chính quyền trung ương 360

3. Kiểm tra, giám sát của tòa án 363

4. Kiểm sát chung 363

V. TÀI SẢN, NGÂN SÁCH CỦA CHÍNH QUYỂN ĐỊA PHƯƠNG 364

CHƯƠ NG VII

QUY TRÌN H LẬP H IẾN 367

I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC NGUYÊN TẮC CH U N G 367

1. Khái niệm 367

2. Các nguyên tắc chung 368

II. CÁC CHÙ TH Ế THAM GIA 372

III. PHƯƠNG PHÁP SỬA ĐỔI, BỔ SUNG HIẾN PH Á P 376

IV. CÁC BƯỚC TRONG QUY TRÌNH SỬA ĐỒI, B ổ SUNG

HIẾN PHÁP 379

PHỤ LỤC

I. CÁC PHỤ LỤC CỦA CHƯƠNG I 383

II. CÁC PHỤ LỤC CÙA CHƯƠNG II 391

III. CÁC PHỤ LỤC CỦA CHƯƠNG III 411

IV. CÁC PHỤ LỤC CỦA CHƯƠNG IV 428

V. CÁC PHỤ LỤC CỬA CHƯƠNG V 436

10

CHÚ DẪN CỦA NHÀ Xư Ấ T b ả n

Đại hội đại biểu toàn quô'c lần thứ XI của Đảng đã nêu rõ; "Tiêp

tục đẩy m ạnh việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã

hội chù nghĩa, bảo đảm Nhà nước ta thực sự là của nhân dân, do

nhân dân và vì nhân dân, do Đảng lãnh đạo; thực hiện tốt chức năng

quản lý kinh tế, quản lý xã hội; giải quyê't đúng môi quan hệ giữa

Nhà nư ớc với các tổ chức khác trong hệ thông chính trị, với nhân dân,

với thị trường. N âng cao năng lực quản iý và điều hành của Nhà nước

theo pháp luật, tăng cư ờn g pháp ch ế xã hội chủ nghĩa và kỷ luật, kỷ

cương. Nhà nưóc chăm lo, phục vụ nhân dân, bảo đảm quyển, lọi ích

chính đáng của mọi người dân. Nghiên cứu xây dựng, bổ sung các thể

chê'và cơ chê'vận hành cụ thê’ để bảo đàm nguyên tắc tâ't cả quyền lực

nhà nưóc thuộc về nhân dân và nguyên tắc quyền lực nhà nước là

thông nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan

trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. N âng

cao vai trò và hiệu lực quàn lý kinh tế cùa Nhà nước phù họp với yêu

cầu phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chù nghĩa. Tiêp

tục hoàn thiện hệ thông pháp luật, cơ chê' chính sách đê’ vận hành có

hiệu quá nền kinh tê' và thực hiện tô't các catn kết quô'c tê', bảo vệ lợi

ích quô'c gia, dân tộc.

Khấn trư an g nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992 (đã

đ ư ợc sửa đổi, bổ sung năm 2001) phù hợp với tình hình m ới. Tiếp tục

xây dựng, từng bước hoàn thiện cơ chê' kiểm tra, giám sát tính hợp

11

hiêh, hợp pháp trong các hoạt động và quyết định của các cơ quan

công quyền'’^

Quán triệt chủ trương, đường lôì do Đại hội Đảng đã đề ra, hiện

nay, Đảng và Nhà nưóc ta đang khẩn trương triến khai thực hiện các

bước đ ể bảo đảm cho việc sửa đổi, bổ sung Hiêh pháp năm 1992 đạt

' được kêìt quả cao.

Việc sửa đổi Hiêh pháp là m ột sinh hoạt m ang ý nghĩa chính trị

đặc biệt quan trọng bởi Hiêh pháp là luật tổ chức cơ bản của quôc gia,

thiết lập các thiêìt chê'và bộ máy chính quyền, xác định phạm vi quyền

lực của chính quyền và bảo đảm các quyền và tự do của công dân.

Chính vì vậy, việc tìm hiểu nội dung các cách thức quy định những vân

đề cơ bản trong hiêh pháp các nưóc để so sánh, tham khảo trong quá

trình nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Hiến pháp nưóc ta là m ột việc làm

cần thiê't.

Nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của bạn đọc về nội dung, phạm vi,

thể thức, kỹ th u ật quy trình ban hành một bản hiến pháp, Nhà xuâ't bản

Chính trị quôc gia - Sự thật phôi hợp với Ban biên tập dự thảo sửa đổi

Hiêh pháp năm 1992 (Văn phòng Quốc hội) tái bản cuôn sách Một số

vấn đ ể cơ bản của hiến p h áp cắc n ước trên thê'giới (Sách chuyên khảo),

Xin trân trọng giới thiệu cuôh sách với bạn đọc.

Tháng 4 năm 2013

NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - sự THẬT

1. Đảng Cộng sản Việt Nam; Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quôc lần thứ Xỉ,

Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.246-247.

12

LỜI NÓI ĐẦU

Trong quá trình xây dựng các bản hiến pháp của nước ta,

việc nghiên cih i, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm lập hiến của

các nước trên thế giới luôn được chú trọng. Từ bản H iến pháp

đầu tiên năm 1946 cho đến bản H iến pháp năm 1992 được sửa

đổi, bổ sung năm 2001 đều ghi nhận những giá trị chung, tiến

bộ của nhân loại.

Tờ trình sô ll/T T r-U B T V Q H 13 ngày 02 tháng 8 năm 2011

của ủ y ban thường vụ Quốc hội trình Quốc hội về việc triển

khai thực hiện chủ trương nghiên cứu sửa đổi, bô’ sung H iến

pháp năm 1992 đã nêu lên sự cần thiết tham khảo kinh nghiệm

lập hiến của các nước trên thế giới về quy trình, cách thể hiện,

kỹ thuật trình bày hiến pháp. Thực hiện sự chỉ đạo của

Thường trực ủ y ban dự thảo sửa đổi H iêh pháp năm 1992,

Ban biên tập dự thảo sửa đổi H iến pháp năm 1992 tổ chức

nghiên cứu, biên soạn cuốn sách chuyên khảo về hiến pháp

các nước trên thế giới.

M ục đích chủ yếu của cuốn sách là giới thiệu nội dung và

cách thức quy định những vâh đề cơ bản trong hiến pháp các

nước để có thể so sánh, tham khảo trong quá trình nghiên cứu,

sửa đổi, bổ sung H iến pháp của nước ta.

N ội dung của cuốn sách này không đề cập toàn bộ các vâh

đề của hiến pháp và môn hiến pháp học, không đi theo bố cục

thông thường của các bản hiến pháp mà đề cập những vâh đề

13

đang được ủ y ban dự thảo sửa đổi H iến pháp năm 1992 cũng

như các cơ quan, tổ chức và các chuyên gia nghiên cứu, sửa đổi

hiến pháp quan tâm. Đó là những vâh đề về chủ quyền nhân

dân và các hình thức nhân dân trực tiếp thực hiện quyền lực

nhà nước; về quyền con người; về mức độ và cách thức quy

định các nội dung kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học,

công nghệ, môi trường, quốc phòng, an ninh, đối ngoại trong

hiến pháp; về mô hình và cách thức tổ chức bộ máy nhà nước ở

trung ương và chính quyền địa phương; về kỹ thuật lập hiến và

cách thức sửa đổi hiến pháp. Trong từng nội dung này, các tác

giả đã bám sát các quy định của hiến pháp các nước, trên cơ sở

đó, tiến hành phân tích, so sánh để rút ra những xu hướng

chung và những điểm đặc thù trong râì: nhiều bản hiến pháp

được nghiên cứu. Để làm rõ thêm những quy định vổh khái

quát, cô đọng và có tính nguyên tắc của hiến pháp, ở một số nội

dung, các tác giả cũng đã viện dẫn các luật và sử dụng các tài

liệu nghiên cih i có liên quan. Với cách tiếp cận như vậy, đây là

tài liệu chuyên khảo có giá trị lý luận và thực tiễn, đáp ứng yêu

cầu nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung hiến pháp. H y vọng rằng,

cùng với râ't nhiều tài liệu nghiên cứu mang tính lý luận đã

được các viện, trung tâm nghiên cứu, trường đại học xuâ't bản

trong thời gian gần đây, cuốn sách này sẽ phục vụ một cách

hữu hiệu ủ y ban dự thảo sửa đổi H iến pháp năm 1992, các vị

đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức hữu quan trong việc

tham khảo kinh nghiệm xây dựng hiến pháp của các nước trên

thế giới.

Ban biên tập xin trân trọng cảm ơn các v ị đại biểu Quốc

hội, các đổng chí lãnh đạo, các nhà quản lý, các giáo sư, các

chuyên gia đã dành thời gian đọc và góp ý cho cuốn sách

này, cảm ơn sự hỗ trợ của Dự án tăng cường năng lực cho các

14

cơ quan đại diện ở V iệt Nam do Chương trình phát triển Liên

hợp quốc (U N D P) tài trợ trong việc tổ chức cuộc hội thảo lây

ý kiến về bản thảo của cuốn sách. Những ý kiến đóng góp

của quý v ị đã làm cho cuốn sách được hoàn thiện và đầy đủ

hơn. Ban biên tập cũng xin chân thành cảm ơn các cán bộ,

chuyên viên V ụ pháp luật, V ụ kin h tế, Trung tâm thông tin,

thư viện và nghiên cứu khoa học thuộc Văn phòng Quốc hội

đã dành nhiều thời gian để hỗ trợ về các công tác hành chính

và biên tập.

Mặc dù Ban biên tập dự thảo sửa đổi H iến pháp năm 1992

đã c ổ gắng râ't nhiều trong việc tổ chức nghiên cứu và biên

soạn nhưng do hạn chế về mặt thời gian và do số lượng các

bản hiến pháp cần phải nghiên cứu khá lớn nên công tác biên

soạn không tránh khỏi sai sót, kính mong bạn đọc thông cảm

và đóng góp ý kiến để cuốn sách được tiếp tục hoàn thiện

trong lần xuâ't bản sau.

G S.TS. PH A N TR U N G LÝ

ủ y viên ủ y ban thường vụ Quôc hội,

Chủ nhiệm ủ y ban pháp luật của Quốc hội,

ủ y viên ủ y ban dự thảo sửa đổi H iến pháp năm 1992,

Trưởng ban biên tập dự thảo sửa đổi H iêh pháp năm 1992

15