Một số lễ hội của người Raglai ở Khánh Vinh

Da phan ngudi Raglai d

Khanh VTnh cd ngudn gdc

tu Khanh SPn va Bac Ai

(Ninh Thuan), mdt sd do nhu cau

cudc sdng di tim vung dat mdi,

nhung cudc di cU Idn la vao nhUng

nam dau the ky XX dudi ke hoach

khai thac thudc dja cua Phap. Bj

bdc ldt va cudp mat rudng dat,

ngudi Raglai cung nhu mdt sd dan

tdc khac phai tim ke sinh nhai di cu

de'n cac vung dat mdi va hinh thanh

nen vung dan cu nhu hien nay.

Theo truyen thuyet thi ngUdi

Raglai deu la con cua dng Tcoxn,

bj trdi (Go Ram) trUng phat vi tdi

lay d p bau mau cua trdi. Ludi bua

trdi (tam set) cua trdi da danh trung

bep Ida nPi bdn ngudi con cua dng

Tcoxn dang ngdi lam chung vang

di mdi dUa mdt noi. Ngudi vao gdc

cau thi mang ho Cau (cdn gpi la Pi

Nang), vao dam Bobo thi mang ho

Bobo (Ca To); vao ddng tro bep thi

mang hp tro (Pupu ro); vao dam day

mau thi mang hp mau (ChPmPlea).

TU dd ngudi Raglai cd ho neng,

dupc cudi hdi, sui gia vdi nhau. Da

phan ngudi Raglai d Khanh VTnh

deu mang hp Cao (tUc Cau hay Pi

Nang). Tdc danh Raglai do hai chd

Urac (ngudi) va. Giai (rUng) do quy

luat bie'n am ret ngan ma thanh.

Ngudi Raglai phan ldn cu tru d

vung thung lung hoac sudn nui vdi

dd cao khoang 500 - 1000m, d le

te vai bep hinh thanh nen don vj cu

tru gpi la Palay (lang) vdi dja hinh

bing phang d gan cac ngudn nudc.

DUng dau Palay gpi la chu lang

(Manix Prdc Popa lay). Trong Palay

thudng cd "dau nhang" - thay cung.

Thay cung cd vi tri rat quan trpng

dd'i vdi tinh than, tam linh cua ngudi

Raglai. Trudc day cd ngudi vUa la

chu lang lai vUa la "dau nhang".

Dan tdc Raglai cu tru nhieu d cac

xa nhU: Khanh Binh, Khanh Hiep,

Khanh Trung, Khanh Phu, Lien

Sang, thi tran Khanh VTnh, Khanh

Nam.

Cac ll hoi ciia ngufdl Raglai:

theo thong ke ma chung toi tim

hieu di/dc ngu'di Raglai co 10 li

hoi chi'nh sau:

1. Ll khai sinh dat ten

2. Li cai sinh

3. Ll cau thuong de

4. Li cudi

5. Li mUng thp

6. Ll tach nha

7. Ll tang

I HONG CHUONG

8. Li ta dn cha me

9. Li cung lua bap mdi

10. Li xay nha mdi

Sau day chung tdi xin gidi thieu

vdi ban dpc mdt vai l i hdi dac trung

cua n_gudi Raglai:

LE BO MA (tieu l i trong l i tang):

Dupc td chUc vao thang 3 -

thang 4 duOng Ijch hang nam - luc

nay mua mang da thu hoach, mpi

ngudi cd cua an cua de. Ne'u trong

nam dd bj mat mua, khdng cd dieu

kien d l td chUc thi lam l i hen sang

nam. Neu l i cua gia dinh thi can cU

vao vai trd cua ngudi chet ma chia

cua - day la nhOng thU dd cd gia trj

nhu ngudi sdng dang sd dung - cdn

neu la l l lang thi chi hanh l l tupng

trung.

- Ll vat: dd an, thUc udng, dung

cu sinh hoat, dung cu san xuat,

trang phuc, heo, ga, 3 cue da, CIJI,

dien tfch dat nUPng rSy dang chdn

ngudi chet, nha md.

- Chu li : thay cung, gia lang.

- Trang phuc ngudi cung:

Chu l i mac trang phuc mau

trIng (bd bilama), dau quan khan

- dieu hanh toan bd budi li , ngUdi

tham gia mac trang phuc truyen

thdng, dung cay neu d tai nha.

KHCN & MT KHANI I II6 A . SO 4/2010 25