Một số kỹ năng thiết kế bài toán học theo lí thuyết nhận thức linh hoạt

51(3):113 - 118 Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 3 - 2009

113

MỘT SỐ KỸ NĂNG THIẾT KẾ BÀI HỌC

THEO LÍ THUYẾT NHẬN THỨC LINH HOẠT

Lê Thị Quỳnh Trang (Trường ĐH Kĩ thuật công nghiệp - ĐH Thái Nguyên)

1. Đặt vấn đề

Một trong những đặc điểm lớn nhất của

hoạt động dạy - học ở đại học là mang tính

nghiên cứu khoa học, là sự kết hợp với hoạt

động nghiên cứu khoa học. Chính vì vậy, cốt

lõi của chất lượng dạy học ở đại học là tư duy

sáng tạo để giải quyết vấn đề có hiệu quả.

Trong quá trình dạy học, giảng viên

hướng dẫn sinh viên cách học, giúp sinh

viên tự tạo ra khả năng xác định vấn đề cần

giải quyết, thu nhận, xử lí thông tin và ứng

dụng chương trình để giải quyết vấn đề một

cách sáng tạo.

Theo lí thuyết nhận thức linh hoạt, nhận

thức của người học có tính linh hoạt. Tính linh

hoạt nhận thức là khả năng người học cấu trúc

lại một cách tự nhiên và tự do những tri thức

của mình bằng nhiều cách khác nhau nhằm

đáp ứng nhanh chóng những yêu cầu của tình

huống đang thay đổi một cách căn bản. Tính

linh hoạt của nhận thức không chỉ thể hiện

trong cách trình bày hay mô tả tri thức mà còn

thể hiện cả trong những hành động xử lí diễn

ra trên nền những biểu tượng và giá trị tinh

thần mà người học đã có. Để phát huy tính

linh hoạt nhận thức của người học, cần coi

trọng vai trò của tri thức kiến tạo (người học

kiến tạo tri thức dựa vào hoàn cảnh). Đây là

loại tri thức sống động, bắt nguồn từ chính

những yếu tố cấu thành hoàn cảnh cụ thể của

học tập và sự phát triển cá nhân của người

học. Hoàn cảnh cụ thể của học tập có thể là

các sự kiện tình huống, các sự kiện phát sinh từ

thực nghiệm, từ sự quan sát trực tiếp, từ những

liên hệ của bài học với thực tiễn cuộc sống.

Trong quá trình dạy học, người giáo viên phải

tạo được cơ hội để người học phát triển các kĩ

năng trình bày, áp dụng thông tin của mình

nhằm học tập đúng đắn.

2. Thiết kế mục tiêu học tập

Mục tiêu nói chung là kết quả dự kiến cần

đạt được sau khi thực hiện thành công một

hoạt động. Mục tiêu học tập là kết quả học tập

mà giáo viên mong muốn người học đạt được

sau bài học. Tất nhiên trong mục tiêu học tập

mà giáo viên thiết kế không chứa hết những

mục tiêu học tập chủ quan do chính người học

tự đặt ra cho mình. Việc thiết kế mục tiêu của

giáo viên căn bản tuân theo chương trình giáo

dục của môn học, hoặc tuân theo chuẩn học

vấn đã quy định trong chương trình và sách

giáo khoa chính thức.

Tuy vậy, mục tiêu học tập của cá nhân mỗi

người học đặt ra thường không hoàn toàn

trùng khớp với mục tiêu do giáo viên thiết kế.

Chỉ những yếu tố nào đó trong mục tiêu thiết

kế chuyển thành đối tượng hoạt động của

người học mới thực sự là mục tiêu bên trong

của người học. Ngược lại, không ít yếu tố mục

tiêu bên trong của người học sẽ nằm ngoài

thiết kế của giáo viên. Đó là thực tế khách

quan không thể xóa bỏ, hơn nữa còn phải

được tôn trọng, bởi vì chính những độ chênh

này mới thực sự là điều kiện cho sự phát triển

cá nhân và những khác biệt cá nhân trong

phương thức và thành tựu phát triển cá nhân

của con người.

Mục tiêu học tập của bài học được thiết kế

theo một số quy tắc sau:

2.1. Bảo đảm tính chất toàn vẹn của bài

học hoặc chủ đề học tập, theo đúng khái niệm

mà bài học hoặc chủ đề đó phản ánh.

2.2. Bao quát đủ ba lĩnh vực chung của học

tập, cả quá trình lẫn kết quả hay thành tựu học

tập. Đó là: