Một số khuyến nghị nhằm đẩy nhanh tốc độ cổ phần hoá.doc

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Lêi nãi ®Çu.

Sau ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI (Th¸ng 12/1986), c¬ cÊu nÒn kinh tÕ

níc ta tõng bíc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ

nghÜa. Trong khi ®ã, khu vùc kinh tÕ quèc doanh gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn

kinh tÕ nhng l¹i ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt

níc.

Trong c¬ chÕ qu¶n lý míi, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trë thµnh yÕu tè

sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc th× c¸c doanh nghiÖp l¹i l©m vµo t×nh

tr¹ng khñng ho¶ng. BiÓu hiÖn râ nhÊt lµ thiÕu vèn vµ ph¬ng thøc qu¶n lý vèn kÐm

hiÖu qu¶. §Ó tho¸t khái sù khñng ho¶ng vµ tån t¹i trong m«i trêng c¹nh tranh víi

c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c doanh nghiÖp nhµ níc buéc ph¶i thay ®æi ph¬ng thøc

qu¶n lý vèn vµ t¹o vèn trªn c¬ së ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ nguån vèn huy ®éng ®-

îc

ViÖc gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò trªn thùc chÊt lµ ®Ó t×m ra mét m« h×nh tæ chøc

doanh nghiÖp kh¸c cã kh¶ n¨ng thu hót vèn vµ qu¶n lý vèn thÝch hîp víi c¬ chÕ

thÞ trêng.

C«ng ty cæ phÇn lµ m« h×nh doanh nghiÖp ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ t¹o vèn vµ

qu¶n lý vèn hiÖu qu¶ trong c¬ chÕ thÞ trêng. §¶ng vµ nhµ níc ta hÕt søc chó träng

m« h×nh nµy, coi ®ã lµ biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c doanh NghiÖp

nhµ níc hiÖn nay.

§Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc, ChÝnh phñ vµ c¸c

bé, ngµnh h÷u quan ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó híng dÉn vµ chØ ®¹o

viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc, qua ®ã tõng bíc x©y dùng hoµn chØnh mét

khung ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò nµy.

Tuy ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ nhng ®Õn nay tèc ®é triÓn khai

cæ phÇn ho¸ vÉn rÊt chËm lµ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Trong bµi kho¸

luËn nµy, em xin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc

vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é cæ phÇn ho¸.

1

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

KÕt cÊu cña kho¸ luËn gåm ba ch¬ng:

Ch¬ng I: Mét sè nhËn thøc chung vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc

ë níc ta.

Ch¬ng II: Thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay

Ch¬ng III: Mét sè khuyÕn nghÞ nh»m ®Èy nhanh tèc ®é cæ phÇn ho¸.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« ®· hÕt lßng híng dÉn gióp ®ì t«i hoµn

thµnh bµi kho¸ luËn nµy. Do kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ v× vËy, bµi kho¸ luËn nµy cßn

nhiÒu thiÕu sãt, rÊt mong c¸c thÇy, c« chØ b¶o thªm.

2

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Ch¬ng I

Mét sè nhËn thøc chung vÒ cæ phÇn ho¸ doanh

nghiÖp nhµ níc ë níc ta.

I. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn

kinh tÕ thÞ trêng

1.C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn nay

Doanh nghiÖp nhµ níc lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc ®Çu t vèn, thµnh lËp vµ

tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng c«ng Ých ®Ó thùc hiÖn c¸c

nhiÖm vô kinh tÕ do nhµ níc giao.

Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung tríc ®©y doanh nghiÖp nhµ níc ®îc bao

cÊp tõ ®Çu ®Õn cuèi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, h¹ch to¸n kinh tÕ chØ lµ

h×nh thøc, nªn môc tiªu lîi nhuËn thêng ®îc xem nhÑ.

ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nhµ níc kh«ng bao cÊp cho doanh nghiÖp

trong toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp tù ph¶i trang tr¶i mäi

chi phÝ vµ ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i tõ sè vèn ®Çu t ban ®Çu. §©y còng lµ ®iÒu

kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp nhµ níc tù kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh

trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Song còng cÇn nhËn thÊy r»ng lîi nhuËn kh«ng ph¶i lµ

môc tiªu cao nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp nhµ

níc cßn v× môc tiªu x· héi. Doanh nghiÖp nhµ níc cßn lµ c«ng cô ®Ó nhµ níc thùc

hiÖn chøc n¨ng vÜ m« ®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ. Doanh nghiÖp nhµ níc còng vÉn ph¶i

thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô nhµ níc giao v× lîi Ých cña toµn x· héi. Do ®ã, doanh

nghiÖp nhµ níc kh«ng chØ bao gåm c¸c tæ chøc kinh tÕ lµm nhiÖm vô kinh doanh

thu lîi nhuËn mµ cßn bao gåm c¸c tæ chøc lµm nhiÖm vô c«ng Ých.

Nh÷ng ®Ò xuÊt trªn, ta cã thÓ thÊy r»ng vÊn ®Ò ®Çu t vèn cña nhµ níc vµo c¸c

donh nghiÖp nhµ níc còng cÇn ph¶i xem xÐt. VÊn ®Ò nµy lµm xuÊt hiÖn nh÷ng ý

kiÕn cho r»ng:

Thø nhÊt: cã cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t 100% vèn vµo c¸c doanh nghiÖp nhµ níc

hay kh«ng? v× trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay nhµ níc rÊt khã kh¨n vÒ

vèn, ®Æc biÖt cho lÜnh vùc ®Çu t ph¸t triÓn nªn kh«ng thÓ tr¶i ®Òu vèn ng©n s¸ch

cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc.

3

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Thø hai: doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng chØ cã doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t

cña nhµ níc mµ cßn c¶ nh÷ng doanh nghiÖp cã cæ phÇn chi phèi cña nhµ níc. ý

kiÕn nµy ®ù¬c ®a vµo luËt doanh nghiÖp nhµ níc bëi khi t×m hiÓu vÒ tû träng vèn

nhµ níc trong c¸c doanh nghiªp nhµ níc trªn thÕ giíi th× còng cã ý kiÕn nh vËy.

ë níc ta, ng©n s¸ch nhµ níc rÊt eo hÑp nªn viÖc ®Çu t toµn bé vèn s¶n xuÊt

kinh doanh cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc lµ kh«ng thÓ. Do ®ã, doanh

nghiÖp nhµ níc cÇn ph¶i huy ®éng thªm vèn vµo c¸c thµnh phÇn nÒn kinh tÕ kh¸c,

nhµ níc chØ cÇn n¾m cæ phÇn chi phèi, cæ phÇn ®Æc biÖt hay thËm chÝ kh«ng cÇn

®Çu t vèn. Víi m« h×nh c«ng ty cæ phÇn nhµ níc vÉn cã quyÒn quyÕt ®Þnh ho¹t

®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã cæ phÇn chi phèi hay cæ phÇn ®Æc biÖt trong khi ®ã

vÉn thu hót vèn ®Çu t tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.

Nh vËy chóng ta cã thÓ h×nh dung doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng chØ cã mét

lo¹i, ho¹t ®éng ë nh÷ng lÜnh vùc víi nh÷ng ph¹m vi vµ môc tiªu kh¸c nhau. §Ó

n©ng cao ho¹t ®éng cña c¸c donh nghiÖp nhµ níc còng nh ®Ó thiÕt lËp c¬ chÕ qu¶n

lý phï hîp, chóng ta cÇn t×m hiÓu thÕ nµo lµ c«ng ty cæ phÇn

2.Kh¸i niÖm vÒ c«ng ty cæ phÇn

C«ng ty cæ phÇn, vÒ b¶n chÊt nã thÓ hiÖn lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh

cã t c¸ch ph¸p nh©n, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî cña c«ng ty b»ng tµi s¶n

cña c«ng ty, h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng trªn c¬ së nguån vèn ®ãng gãp cña c¸c c¸

nh©n vµ ph¸p nh©n ®ång ý cïng tham gia kinh doanh. Hä ®îc gäi lµ cæ ®«ng.

C«ng ty cæ phÇn lµ c«ng ty cã Ýt nhÊt 3 thµnh viªn trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t

®éng. Vèn ®iÒu lÖ ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn, ngêi së

h÷u cæ phÇn gäi lµ cæ ®«ng, c¸c cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm c¸c kho¶n nî cña

c«ng ty cho ®Õn hÕt gi¸ trÞ cæ phÇn mµ hä së h÷u.

Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c«ng ty cæ phÇn ®îc ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng

kho¸n ra thÞ trêng ®Ó c«ng khai huy ®éng vèn trong c«ng chóng. Do ®ã sù ra ®êi

cña c«ng ty cæ phÇn g¾n liÒn víi sù ra ®êi cña thÞ trêng chøng kho¸n.

Do sè lîng thµnh viªn rÊt ®«ng, cã c«ng ty cã tíi hµng v¹n cæ ®«ng ë hÇu

kh¾p thÕ giíi. V× vËy, nã cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn réng r·i nhÊt trong c«ng

chóng ®Ó ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ trong c«ng nghiÖp

Th«ng thêng c«ng ty cæ phÇn cã hai lo¹i cæ phiÕu lµ cæ phiÕu u ®·i vµ cæ

phiÕu phæ th«ng.

4

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

Cæ phiÕu u ®·i: §Æc trng cña lo¹i cæ phiÕu nµy lµ cæ ®«ng ®îc hëng møc cæ

tøc cè ®Þnh hµng n¨m kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng

ty. Tuy nhiªn, c¸c cæ ®«ng n¾m gi÷ cæ phiÕu u ®·i sÏ kh«ng cã quyÒn tham gia

kh«ng cã quyÒn tham gia bÇu cö hoÆc biÓu quyÕt. C¸c cæ phiÕu u ®·i nµy kh«ng ®-

îc phÐp chuyÓn nhîng.

Cæ phiÕu phæ th«ng: Cßn gäi lµ cæ phiÕu thêng. Cæ ®«ng n¾m gi÷ cæ phiÕu

phæ th«ng sÏ ®îc hëng cæ tøc theo t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty, cæ phiÕu thêng

dîc tù do chuyÓn nhîng trªn thÞ trêng cæ phiÕu. Tuy vËy, nÕu c«ng ty cæ phÈn l©m

vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n th× c¸c cæ phiÕu thêng sÏ ®îc chia tµi s¶n cuèi cïng sau khi

c«ng ty thanh to¸n tÊt c¶ c¸c kho¶n nî nªn c¸c cæ ®«ng n¾m gi÷ cæ phiÕu thêng

hÇu nh tr¾ng tay.

Ngoµi ra, c«ng ty cæ phÇn cßn cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu nh»m huy ®éng

vèn cho nh÷ng ch¬ng tr×nh ®ßi hái lîng vèn lín mµ kh«ng thÓ t¨ng thªm vèn ®iÒu

lÖ. Nh÷ng ngêi mua tr¸i phiÕu lµ chñ nî cña c«ng ty vµ hä ®îc hëng mét møc l·i

suÊt cè ®Þnh hµng n¨m kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng

ty cæ phÇn.

3.Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

NÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n cao tÊt yÕu sÏ trë thµnh kinh tÕ

thÞ trêng-nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã, c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n ®îc quyÕt ®Þnh chñ

yÕu b»ng quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng. §éng lùc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ

trêng lµ lîi Ých c¸ nh©n, th«ng qua lîi nhuËn cña ngêi s¶n xuÊt vµ lîi Ých cña ngêi

tiªu dïng.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¬ chÕ thÞ trêng vËn ®éng mét c¸ch tù ph¸t vµ

c¸c quan hÖ thÞ trêng ®iÒu tiÕt mäi hµnh vi kinh tÕ, hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ còng

nh xu híng ph¸t triÓn cña nã. NÒn kinh tÕ thÞ trêng víi ®Æc trng lµ sù c¹nh tranh

kh¾c nghiÖt ®· buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i lu«n t×m c¸ch tÝch tô vèn nh»m t¸i s¶n

xuÊt c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u nÕu muèn tr¸nh nguy c¬ ph¸ s¶n vµ ®Ó ®¶m

b¶o thÞ phÇn cña m×nh trªn thÞ trêng.

MÆt kh¸c lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn lµm cho tr×nh ®é kÜ thuËt s¶n xuÊt t¨ng

lªn, quy m« s¶n xuÊt cò kh«ng cßn phï hîp trong ®iÒu kiÖn míi. Cïng víi sù t¸c

®éng cña qu¶n lý c¹nh tranh tù do ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng

®ßi hái ph¶i cã mét lîng t b¶n tèi thiÓu. Trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ph¸t triÓn c¹nh

tranh ngµy cµng gay g¾t th× mét nhµ t b¶n b×nh thêng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng

5

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368

®ñ vÒ vèn cho kinh doanh. §Ó cã thÓ kh¾c phôc ®îc ®iÒu nµy c¸c nhµ t b¶n võa vµ

nhá ph¶i tho¶ hiÖp liªn kÕt víi nhau h×nh thµnh mét søc m¹nh vÒ vèn nh»m ®ñ søc

c¹nh tranh trªn thÞ trêng. H¬n n÷a ®Ó cã thÓ n¾m b¾t nhanh chãng c¸c c¬ héi kinh

doanh, tèi ®a ho¸ lîi nhuËn c¸c nhµ t b¶n h×nh thµnh nªn c«ng ty cæ phÇn nh»m

thu hót ®îc nguån vèn kinh doanh tõ mäi thµnh phÇn trong x· héi.

Thuéc tÝnh vèn cã cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ rñi ro, m¹o hiÓm. Trong nÒn

kinh tÕ thÞ trêng s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é kÜ thuËt c«ng nghÖ ngµy

cµng cao, quy m« s¶n xuÊt ngµy cµng réng dÉn ®Õn sù c¹nh tranh kh¾c nghiÖt th×

møc ®é rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh ngµy cµng lín. C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh

thøc thÝch hîp nhÊt ®Ó ph©n t¸n rñi ro ®Õn møc ®é cao nhÊt, tõ ®ã c¸c nhµ t b¶n cã

thÓ ®Çu t vèn vµo c¸c nghµnh nghÒ kh¸c nhau vµ ®ang mang l¹i lîi Ých cho toµn x·

héi.

Sù xuÊt hiÖn cña c«ng ty cæ phÇn lµ mét bíc ngoÆt cho lùc lîng s¶n xuÊt phï

hîp víi tÝnh chÊt x· héi ho¸ cµng cao cña quan hÖ s¶n xuÊt. C«ng ty cæ phÇn gi¶i

quyÕt thµnh c«ng nh÷ng m©u thuÉn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng trong khi nh÷ng

lo¹i h×nh c«ng ty kh¸c kh«ng thÓ. C«ng ty cæ phÇn cã nh÷ng vai trß chñ yÕu sau

®©y:

*C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc tËp trung vèn nhanh vµ lín.

Vèn lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Cµng

ngµy, vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cµng trë thµnh vÊn ®Ò nãng báng nhÊt lµ v× kÜ

thuËt s¶n xuÊt lu«n ®îc c¶i tiÕn, c«ng nghÖ tiªn tiÕn ra ®êi ngµy cµng nhiÒu th× vÊn

®Ò tËp trung vèn cµng trë nªn cÇn thiÕt ®Ó më réng s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ.. .

c«ng ty cæ phÇn b»ng viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu mét c¸ch réng r·i cã thÓ tËp trung

vèn nhanh chãng ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc ®Çu t vµo

cæ phiÕu kh«ng chØ ®em l¹i cho cæ ®«ng lîi tøc cæ phÇn mµ cæ ®«ng cã thÓ thu hót

l·i lín nhê gi¸ trÞ tiÒn vèn gia t¨ng khi ®Çu t vµo mét c«ng ty lµm ¨n ph¸t ®¹t. §iÒu

nµy kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng cña ngêi cã vèn lÉn ngêi thu hót vèn ®Ó s¶n xuÊt

kinh doanh.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c«ng ty cæ phÇn tù quyÕt ®Þnh lÊy ph¬ng ¸n s¶n

xuÊt kinh doanh cña m×nh. Tríc søc Ðp c¹nh tranh trªn thÞ trêng còng nh viÖc ®¶m

b¶o lîi nhuËn cho cæ ®«ng,c¸c c«ng ty cæ phÇn ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông

vèn ë møc ®é tèt nhÊt. XÐt trªn ph¹m vi x· héi, viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu còng nh

viÖc t do chuyÓn nhîng cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn ®¶ gãp phÇn lµm cho tiÒn

6