Một số hệ quả từ hoạt động kinh doanh thuốc phiện của Người Hoa ở Đông Nam á nửa sau thế kỷ 19

MOƒT SO£ HEƒ QUA¤ T÷ÿ HOAœT —OƒNG

KINH DOANH THUO£C PHIEƒN CU¤A NG÷‘ÿI HOA

‘¤ —O¬NG NAM AŸ N÷¤A SAU THE£ KY¤ XIX

NGUYEÃN XUA¬N HO¿NG*

BUÿI TRUŸC LINH**

ìKho‚ng co˘ mo‰t loaÔi ha¯ng ho˘a na¯o

ma¯ hoÔ kho‚ng chu˘ y˘, hoÔ y˘ thˆ˘c

ba·t cˆ˘ thˆ˘ gÏ co˘ the mang laÔi lÙÔi nhua‰n

cho hoÔ, hoÔ la¯ ba‰c tha‡y ve‡ tÏm kie·m va¯ khai

tha˘c lÙÔi nhua‰nî(1). Nha‰n ÒÚnh na¯y cu˚a

chÌnh kha˘ch ngˆÙ¯i Anh John Bowring

(1792 - 1872) ve‡ ngˆÙ¯i Hoa Ù˚ —o‚ng Nam

AŸ la¯ kha˘ xa˘c Òa˘ng. Qua˚ tha‰t, trong qua˘

trÏnh nha‰p cˆ, sinh so·ng va¯ lao Òo‰ng la‚u

da¯i Ù˚ —o‚ng Nam AŸ(2), ngˆÙ¯i Hoa Òaı theÂ

hie‰n ÒˆÙÔc ta¯i naÍng noÂi tro‰i cu˚a mÏnh

trong nhie‡u lÛnh vˆÔc, tie‚u bieÂu la¯ Ù˚

phˆÙng die‰n kinh doanh. BaËng co‚ng sˆ˘c

cu˚a mÏnh, hoaÔt Òo‰ng kinh doanh cu˚a

ngˆÙ¯i Hoa kho‚ng chÊ taÔo ne‚n lÙÔi nhua‰n

cho rie‚ng hoÔ ma¯ co¯n go˘p pha‡n mang laÔi

nhˆıng lÙÔi Ìch va¯ Òo˘ng go˘p kho‚ng nho˚ cho

ca˘c nˆÙ˘c Ù˚ —o‚ng Nam AŸ. Tuy nhie‚n, cuıng

gio·ng nhˆ ngˆÙ¯i Hoa Ù˚ ca˘c nÙi kha˘c tre‚n

the· giÙ˘i, be‚n caÔnh nhˆıng Òo˘ng go˘p thÏ

ngˆÙ¯i Hoa Ù˚ —o‚ng Nam AŸ cuıng taÔo ne‚n

nhˆng ta˘c Òo‰ng ba·t lÙÔi Òo·i vÙ˘i ca˘c quo·c

gia trong khu vˆÔc xua·t pha˘t tˆ¯ hoaÔt Òo‰ng

kinh doanh cu˚a mÏnh. Nhˆıng pha‚n tÌch

dˆÙ˘i Òa‚y go˘p pha‡n chÊ ra mo‰t so· maÎt tÌch

cˆÔc va¯ haÔn che· tˆ¯ hoaÔt Òo‰ng kinh doanh

thuo·c phie‰n ma¯ ngˆÙ¯i Hoa tie·n ha¯nh va¯o

nˆ˚a sau the· ky˚ XIX, Òe qua Òo˘, giu˘p chu˘ng

ta nhÏn nha‰n roı hÙn ve‡ he‰ qua˚ co˘ tÌnh hai

maÎt tˆ¯ nhˆıng hoaÔt Òo‰ng kinh te· cu˚a ngˆÙ¯i

Hoa Ù˚ —o‚ng Nam AŸ.

1. Va¯i ne˘t ve‡ sˆÔ du nha‰p thuo·c phie‰n

va¯o —o‚ng Nam AŸ va¯ hoaÔt Òo‰ng kinh

doanh thuo·c phie‰n cu˚a ngˆÙ¯i Hoa Ù˚

khu vˆÔc na¯y nˆ˚a sau the· ky˚ XIX

Thuo·c phie‰n kho‚ng pha˚i la¯ ca‚y tro‡ng

ba˚n ÒÚa cu˚a —o‚ng Nam AŸ ma¯ co˘ nguo‡n go·c

tˆ¯ khu vˆÔc kha˘c tre‚n the· giÙ˘i. SˆÔ truye‡n

nha‰p thuo·c phie‰n va¯o —o‚ng Nam AŸ die„n

ra trong mo‰t qua˘ trÏnh la‚u da¯i.

Tˆ¯ thÙ¯i Sumer (3.000 naÍm TCN), thuo·c

phie‰n Òaı ÒˆÙÔc con ngˆÙ¯i sˆ˚ duÔng Òe chˆıa

be‰nh. Sau Òo˘ thuo·c phie‰n ÒˆÙÔc mang Òe·n

Ai Ca‰p va¯o naÍm 1.500 TCN, Òe·n Iran va¯o

naÍm 900 TCN va¯ Òe·n TieÂu AŸ va¯o naÍm 500

TCN. Tˆ¯ naÍm 800 - 900, thuo·c phie‰n ÒˆÙÔc

ngˆÙ¯i A¤ Ra‰p mang va¯o A£n —o‰(3). —e·n cuo·i

the· ky˚ XVI, thuo·c phie‰n ÒˆÙÔc tro‡ng va¯ sˆ˚

duÔng ra·t pho bie·n Ù˚ A£n —o‰, va¯ tˆ¯ nˆÙ˘c

na¯y, thuo·c phie‰n ÒˆÙÔc xua·t khaÂu sang

* TS. Nguye„n Xua‚n Ho‡ng, ** Bu¯i Tru˘c Linh, HoÔc vie‚n cao hoÔc - Khoa LÚch sˆ˚, TrˆÙ¯ng —aÔi hoÔc KH Hue·