Một số biện pháp rèn luyện năng lực giải các bài toán hợp cho học sinh lớp 4 thông qua dạy học toán ở tiểu học.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC



KHÓA LUẬN

TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Đề tài:

MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN NĂNG LỰC

GIẢI CÁC BÀI TOÁN HỢP CHO HỌC SINH LỚP 4

THÔNG QUA DẠY HỌC TOÁN Ở TIỂU HỌC

GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: TS. HOÀNG NAM HẢI

ThS. PHAN MINH TRUNG

SINH VIÊN THỰC HIỆN : NGUYỄN THỊ HUẾ

LỚP : 13STH1

KHÓA : 2013 - 2017

ĐÀ NẴNG, 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả

nêu trong đề tài này là hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kì

công trình nào.

Ngƣời thực hiện

Nguyễn Thị Huế

LỜI CẢM ƠN

Em xin chân thành cảm ơn sự hƣớng dẫn, giúp đỡ của các thầy cô trong Khoa Giáo

dục tiểu học, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình làm khóa luận. Đặc

biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo ThS Phan Minh Trung và thầy

giáo TS. Hoàng Nam Hải, ngƣời đã tận tâm hƣớng dẫn, chỉ bảo, quan tâm chúng em

trong suốt quá trình hoàn thành khóa luận. Đồng thời, chúng em xin gửi lời cảm ơn

chân thành đến các thầy cô giáo đã và đang giảng dạy lớp 4, và các em học sinh lớp

4/1, 4/2 trƣờng tiểu học Hải Vân đã giúp đỡ rất nhiệt tình trong quá trình khảo sát và

thực nghiệm tai trƣờng. Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên của em, kiến thức của

em còn nhiều hạn chế và bỡ ngỡ. Nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót, em

rất mong nhận đƣợc những đóng góp quý báu của quý thầy cô để bài khóa luận của em

đƣợc hoàn thiện hơn.

Sau cùng, em xin chúc quý thầy cô dồi dào sức khỏe, lạc quan yêu đời để tiếp

tục thực hiện sứ mệnh cao đẹp của mình là truyền đạt kiến thức cho mai sau.

Em xin chân thành cảm ơn!

Đà nẵng, tháng 5 năm 2016

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Huế

DANH MỤC CÁC BẢNG – BIỂU ĐỒ

STT BẢNG TÊN BẢNG TRANG

1 Bảng 1 Hứng thú của học sinh đới với việc giải các bài toán

hợp

23

2 Bảng 2 Năng lực tóm tắt các bài toán hợp của học sinh 24

3 Bảng 3 : Các cách tóm tắt và mức độ sử dụng 25

4 Bảng 4 Năng lực viết lời giải của học sinh 26

5 Bảng 5 Mức độ kiểm tra lại phép tính sau khi thực hiện giải

các bài toán hợp

28

6 Bảng 6 Dạng toán gây khó khăn cho học sinh 29

7 Bảng 7 Nhận thức của giáo viên về việc rèn luyện năng lực

giải các bài toán hợp cho học sinh

30

8 Bảng 8 Các cách tóm tắt và mức độ sử dụng 32

9 Bảng 9 Phƣơng pháp dạy học giải các bài toán hợp 33

10 Bảng

10

Dạng toán gây khó khăn cho giáo viên khi giảng dạy 35

STT BIỂU

ĐỒ

TÊN BIỂU ĐỒ TRANG

11 Biểu đồ

1

Mức độ hứng thú của học sinh đối với việc giải các

bài toán hợp

23

12 Biểu đồ

2

Năng lực tóm tắt các bài toán hợp của học sinh 24

13 Biểu đồ

3

Cách tóm tắt và mức độ sử dụng 26

14 Biểu đồ

4

Năng lực viết lời giải của học sinh 27

15 Biểu đồ

5

Mức độ kiểm tra lại phép tính sau khi thực hiện giải

các bài toán

28

16 Biểu đồ

6

Dạng toán gây khó khăn cho học sinh 29

17 Biểu đồ

7

Nhận thức của giáo viên về việc rèn luyện năng lực

giải các bài toán hợp cho học sinh

31

18 Biểu đồ

8

Các cách tóm tắt và mức độ sử dụng 32

19 Biểu đồ

9

Phƣơng pháp dạy học giải các bài toán hợp 34

20 Biểu đồ

10

Dạng toán gây khó khăn cho giáo viên khi giảng dạy 35

DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

1. GV Giáo viên

2. HS Học sinh

3. SGK Sách giáo khoa

4. NL Năng lực

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................2

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI................................................................................................2

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ......................................................................................3

3. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC.......................................................................................3

4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU........................................................................................3

5. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.........................................................................3

5.1. Đối tƣợng nghiên cứu...............................................................................................3

5.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................3

6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................................................................................3

6.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết:..........................................................................3

6.2. Phƣơng pháp thống kê:.............................................................................................4

6.3.Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, quy nạp:................................................4

6.4. Phƣơng pháp quan sát: .............................................................................................4

6.5.Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm:.........................................................................4

7. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI .........................................................................................................4

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU...............................................5

1.1. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học .............................................................5

1.1.1. Về quá trình nhận thức ..........................................................................................5

1.1.2. Về nhân cách học sinh tiểu học .............................................................................6

1.2. Nội dung môn Toán lớp 4.........................................................................................7

1.2.1. Mục tiêu môn Toán lớp 4 ......................................................................................7

1.2.2. Nội dung chƣơng trình môn Toán lớp 4................................................................8

1.3. Các bài toán hợp .....................................................................................................11

1.3.1. Nội dung giải các bài toán hợp ở lớp 4 ...............................................................11

1.3.4. Một số phƣơng pháp dạy học giải các bài toán hợp............................................12

1.4. Năng lực giải bài toán hợp......................................................................................15

1.4.1. Một số khái niệm cơ bản .....................................................................................15

1.4.2. Tầm quan trọng của năng lực giải các bài toán hợp............................................22

CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG RÈN LUYỆN NĂNG LỰC GIẢI CÁC BÀI TOÁN

HỢP Ở LỚP 4 ..............................................................................................................24

2.1. Thực trạng dạy học giải các bài toán hợp của học sinh lớp 4 ................................24

2.1.1. Hứng thú của học sinh đối với viêc giải các bài toán hợp...................................24

6.1.1.Năng lực tóm tắt các bài toán hợp của học sinh trong quá trình giải toán ...........25

6.1.2. Mức độ và cách tóm tắt mà các em thƣờng dùng................................................26

6.1.3. Năng lực viết lời giải các bài toán hợp của học sinh...........................................27

6.1.4. Mức độ kiểm tra lại phép tính sau khi thực hiện giải các bài toán hợp...............29

6.1.5. Dạng toán gây khó khăn cho học sinh.................................................................30

2.2. Thực trạng dạy học giải các bài toán hợp của giáo viên khối 4 .............................31

2.2.1. Nhận thức của giáo viên về việc rèn luyện năng lực giải các bài toán hợp cho

học sinh lớp 4 thông qua dạy học Toán ở trƣờng tiểu học ............................................31

2.2.2. Cách tóm tắt các bài toán hợp mà giáo viên thƣờng sử dụng trong khi hƣớng

dẫn học sinh giải các bài toán hợp.................................................................................32

2.2.3. Phƣơng pháp giáo viên thƣờng sử dụng khi dạy học giải các bài toán hợp........34

2.2.4. Bài toán gây khó khăn cho thầy cô khi hƣớng dẫn học sinh giải toán:...............36

2.2.5.Các đề xuất của giáo viên trong việc hình thành và phát triển năng lực các giải

toán hợp cho học sinh lớp..............................................................................................37

2.3. Đánh giá thực trạng rèn luyện năng lực giải các bài toán hợp ở lớp 4 thông qua

dạy học toán...................................................................................................................37

2.4. Tiểu kết chƣơng 2:..................................................................................................38

CHƢƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP SƢ PHẠM RÈN LUYỆN NĂNG LỰC

GIẢI CÁC BÀI TOÁN HỢP CHO HỌC SINH LỚP 4 THÔNG QUA DẠY HỌC

TOÁN Ở TIỂU HỌC...................................................................................................39

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................................39

3.1.1. Kết hợp dạy học toán với giáo dục......................................................................39

3.1.2.Đảm bảo tính hệ thống và tính vững chắc............................................................39

3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn và tính vừa sức...............................................................39

4.1. Biện pháp 1: Tập luyện cho học sinh đọc kĩ đề bài, nắm vững cái đã cho, cái đã

biết và các mối quan hệ, từ đó phát hiện và giải quyết vấn đề.....................................39

4.1.1. Mục đích của biện pháp.......................................................................................39

4.1.2. Cơ sở khoa học của biện pháp.............................................................................40

4.1.3. Tổ chức thực hiện ................................................................................................40

4.2. Biện pháp 2: Tập luyện cho học sinh tóm tắt nội dung bài toán theo nhiều cách

khác nhau nhằm phát triển năng lực tƣ duy logic. ........................................................43

4.2.1.Mục đích của biện pháp........................................................................................43

4.2.2. Cơ sở khoa học của biện pháp.............................................................................43

4.2.3. Tổ chức thực hiện ................................................................................................44

4.3. Biện pháp 3: Tập luyện cho học sinh sử dụng phƣơng pháp sơ đồ đoạn thẳng để

giải các bài toán hợp......................................................................................................47

4.3.1. Mục đích của biện pháp.......................................................................................47

4.3.2. Cơ sở khoa học của biện pháp.............................................................................47

4.3.3. Tổ chức thực hiện ................................................................................................47

4.4. Biện pháp 4: Tập luyện cho học sinh năng lực trình bày bài giải cho các bài toán

hợp .................................................................................................................................51