một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh tại công ty tạp phẩm và bảo hộ lao động

Lêi nãi ®Çu

Dï lµ mét doamh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµo th× huy ®éng

vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t lµ môc tiªu phÊn ®Êu hµng ®Çu

vµ l©u dµi cña doanh nghiÖp. Vèn kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông

vèn ®ãng vai trß quan träng ®Ó më réng kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶

kinh doanh, t¨ng doanh lîi cña doanh nghiÖp.

ChuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ

thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc lµ mét qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n

lý kinh tÕ tríc hÕt. Nhµ níc c¾t gi¶m nguån vèn ng©n s¸ch cÊp cho c¸c

doanh nghiÖp, më réng quyÒn tù chñ kinh doanh vµ tµi chÝnh cho c¸c doanh

nghiÖp. Víi c¬ chÕ qu¶n lý míi nµy ®· ®em l¹i cho mét sè doanh nghiÖp

nh÷ng lîi thÕ trong viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn, ®ång thêi còng ®em l¹i

mét sè khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc huy ®éng vèn, ph¸t triÓn

nguån vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Vµ trong chiÕn lîc æn ®Þnh vµ

ph¸t triÓn kinh tÕ, §¶ng ta ®· chØ râ " ChÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia híng

vµo viÖc t¹o vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ trong toµn x· h«Þ, t¨ng nhanh

s¶n phÈm x· héi, thu nhËp quèc d©n…". V× vËy, nghiªn cøu ®ång bé c¸c biÖn

ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nguån vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh

mang tÝnh cÊp thiÕt cña mäi doanh nghiÖp, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh

doanh, ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t

triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung.

XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam vµ

qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng díi sù híng dÉn

tËn t×nh cña TiÕn sÜ Phan Tè Uyªn vµ c¸c c¸n bé C«ng ty, t«i ®· lùa chän ®Ò

tµi: "Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh t¹i

C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng" lµm néi dung nghiªn cøu cña m×nh.

Víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu kÕt hîp lý luËn thùc tiÔn, trªn c¬ së ph©n

tÝch c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh cña C«ng ty, ®Ò tµi nh»m nªu râ b¶n chÊt vµ vai

trß cña vèn kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nguyªn t¾c vµ néi dung

c«ng t¸c sö dông vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi ®a ra c¸c

gi¶i ph¸p c¬ b¶n n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh t¹i C«ng ty T¹p

phÈm vµ b¶o hé lao ®éng.

Víi híng nghiªn cøu nh vËy, ®Ò tµi ®îc x©y dùng thµnh 3 ch¬ng:

Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong

kinh doanh

Ch¬ng II: Thùc tr¹ng sö dông vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh

doanh t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng

Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh

doanh t¹i C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng

Do tr×nh ®é lý luËn còng nh kh¶ n¨ng thùc tÕ cßn h¹n chÕ nªn vÊn ®Ò

nghiªn cøu cña t«i ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕu sãt. T«i mong nhËn

®îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« cïng víi b¹n ®äc ®Ó ®Ò tµi

nghiªn cøu cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ts. Phan Tè Uyªn, cïng c¸n bé c¸c phßng

ban liªn quan cña C«ng ty T¹p phÈm vµ b¶o hé lao ®éng ®· híng dÉn tËn

t×nh, t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nghiªn cøu nµy.

Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö

dông vèn trong kinh doanh.

I. Kh¸i niÖm vÒ vèn vµ ph©n lo¹i vèn trong kinh doanh:

1. Kh¸i niÖm vÒ vèn kinh doanh.

Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së

giao dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt

nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh víi môc tiªu chung vµ quan träng

nhÊt ®èi víi doanh nghiÖp ®ã lµ lîi nhuËn. Qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh

nghiÖp ph¶i lu«n g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn. Chñ thÓ kinh

doanh kh«ng chØ cã vèn mµ cßn ph¶i biÕt vËn ®éng kh«ng ngõng ph¸t triÓn

®ång vèn ®ã. NÕu g¹t bá nguån gèc bãc lét cña CNTB trong c«ng thøc T-H￾SX...H’

-T’ cña K.Marx th× cã thÓ xem ®©y lµ mét c«ng thøc kinh doanh: Chñ

thÓ kinh doanh dïng vèn cña m×nh díi h×nh thøc tiÒn tÖ mua nh÷ng t liÖu s¶n

xuÊt ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, hµng ho¸ theo nhu cÇu cña

thÞ trêng råi ®em nh÷ng thµnh phÈm hµng ho¸ nµy b¸n ra cho kh¸ch hµng

trªn thÞ trêng ®Ó thu ®îc mét lîng tiÒn tÒ lín h¬n sè ban ®Çu bá ra.

Nh vËy, theo quan ®iÓm cña K.Marx, vèn (t b¶n) lµ gi¸ trÞ ®em l¹i gi¸ trÞ

thÆng d, lµ mét ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Þnh nghÜa nµy mang mét

tÇm kh¸i qu¸t lín, nhng do bÞ h¹n chÕ bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan lóc

bÊy giê nªn Marx ®· quan niÖm chØ cã khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt míi t¹o ra

gi¸ trÞ thÆng d cho nÒn kinh tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, c¸c

nhµ khoa häc ®¹i diÖn cho c¸c trêng ph¸i kh¸c nhau ®· bæ sung c¸c yÕu tè

míi còng ®îc coi lµ vèn. Næi bËt nhÊt lµ Paul.A.Samuelson_ Nhµ kinh tÕ häc

theo trêng ph¸i “t©n cæ ®iÓn” ®· kÕ thõa c¸c quan niÖm cña trêng ph¸i “cæ

®iÓn” vÒ yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó ph©n chia c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt thµnh 3 bé phËn lµ ®Êt ®ai, lao ®éng vµ vèn . Theo «ng, vèn lµ hµng ho¸

®îc s¶n xuÊt ra ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt míi.

Sau ®ã, David Begg ®· bæ sung thªm cho ®Þnh nghÜa vèn cña

Samuelson, theo «ng vèn bao gåm cã vèn hiÖn vËt (c¸c hµng ho¸ dù tr÷, ®Ó

s¶n xuÊt ra hµng ho¸ kh¸c) vµ vèn tµi chÝnh (tiÒn, c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ cña

doanh nghiÖp). Nh×n chung, c¶ Samuelson vµ Begg ®Òu cã mét quan ®iÓm

chung thèng nhÊt c¬ b¶n lµ c¸c vèn lµ mét ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt

kinh doanh. Tuy nhiªn, quan ®iÓm nµy cho thÊy vèn vÉn bÞ ®ång nhÊt víi tµi

s¶n cña doanh nghiÖp.

Thùc chÊt, vèn kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n cña

doanh nghiÖp huy ®éng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m môc ®Ých

sinh lêi.

Nh vËy, muèn tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp

nµo còng cÇn ph¶i cã mét lîng vèn nhÊt ®Þnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng,

vèn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi mäi kh©u trong qu¸

tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.Vèn kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó duy tr× s¶n xuÊt,

®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, më réng quy m« s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt lîng

s¶n phÈm, t¨ng viÖc lµm vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng. Tõ ®ã, t¹o ®iÒu kiÖn

cho doanh nghiÖp t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng, më réng

xuÊt khÈu, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Vai trß cña vèn ®èi víi

ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau:

Vèn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt

kinh doanh, ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi

chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng, thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau:

- Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã vai trß quyÕt

®Þnh trong viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, ph¸t triÓn cña tõng lo¹i h×nh doanh

nghiÖp theo luËt ®Þnh.

- Vèn ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh më réng ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh

doanh, ®æi míi quy tr×nh c«ng nghÖ, øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo

s¶n xuÊt kinh doanh, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ gi¶m gi¸ thµnh chi

phÝ cña doanh nghiÖp.

- Vèn lµ mét nguån lùc quan träng ®Ó ph¸t huy tµi n¨ng cña ban l·nh

®¹o doanh nghiÖp, nã lµ mét ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc, s¸ch lîc kinh

doanh, nã còng lµ “dÇu nhít” b«i trªn cho cç m¸y kinh tÕ vËn ®éng.

- Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ yÕu tè vÒ gi¸ trÞ. Nh vËy, doanh

nghiÖp ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu vÇu vÒ vèn kinh doanh sÏ gióp cho doanh nghiÖp

chñ ®éng vÒ tµi chÝnh, më réng s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o søc c¹nh tranh. Cßn

ngîc l¹i, nÕu vèn kh«ng ®îc b¶o tån vµ t¨ng lªn trong mçi chu kú kinh

doanh th× vèn ®· bÞ thiÖt h¹i, ®ã lµ hiÖn tîng mÊt vèn. Sù thiÖt h¹i lín dÉn

TiÕp tôc s¶n

xuÊt

-Thay m¸y cò

-Mua m¸y míi

-Gi¶i quyÕt

khñng ho¶ng

Vèn kinh doanh cña

doanh nghiÖp

Dïng cho ®Çu t trung vµ

dµi h¹n

Dïng cho c¸c ho¹t ®éng vµ

khai th¸c

S¶n xuÊt nhiÒu

h¬n

C¸c n¨ng lùc

vÒ s¶n xuÊt

S¶n xuÊt tèi

h¬n

C¸c ®Çu t vÒ t

liÖu s¶n xuÊt

B¶o ®¶m

c¸c ho¹t

®éng hµng

ngµy cña

doanh

nghiÖp

Tr¶ tiÒn

cho ng êi

cung øng

Thanh

to¸n tiÒn l

¬ng. Nép

thuÕ, phÝ,

lÖ phÝ.

§ãng gãp

cho x· héi

®Õn doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, sÏ lµm cho doanh nghiÖp bÞ ph¸

s¶n, tøc lµ vèn kinh doanh ®· bÞ sö dông mét c¸ch l·ng phÝ, kh«ng cã hiÖu

qu¶.

Tãm l¹i, vai trß cña vèn kinh doanh ®· ®îc K.Marx kh¼ng ®Þnh: “ T

§ång thêi, K.Marx cßn nhÊn m¹nh:” kh«ng mét hÖ thèng nµo cã thÓ tån t¹i

nÕu kh«ng vît qua sù suy gi¶m vÒ hiÖu qña t b¶n”. b¶n ®øng vÞ trÝ hµng ®Çu

v× t b¶n lµ t¬ng lai”.

C¨n cø vµo kh¸i niÖm vµ vai trß cña vèn ë trªn, ta cã thÓ thÊy vèn cã

nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n sau:

+ Vèn lµ ®¹i diÖn cho mét lîng gi¸ trÞ tµi s¶n: §iÒu nµy cã nghÜa vèn

lµ sù biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n h÷u h×nh vµ v« h×nh nh: Nhµ x￾ëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ, ®Êt ®ai, b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ... Víi t c¸ch nµy

c¸c tµi s¶n tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhng nã kh«ng bÞ mÊt

®i mµ thu håi ®îc gi¸ trÞ.

+ Vèn lu«n vËn ®éng ®Ó sinh lêi: Vèn ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn, nhng

tiÒn chØ lµ d¹ng tiÒm n¨ng cña vèn, ®Ó trë thµnh vèn th× ®ång tiÒn ph¶i ®îc ®-

a vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®Ó sinh lêi. Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, vèn cã thÓ

thay ®æi h×nh th¸i biÓu hiÖn nhng ®iÓm xuÊt ph¸t vµ ®iÓm cuèi cïng cña

vßng tuÇn hoµn ph¶i lµ gi¸ trÞ- lµ tiÒn. §ång vèn ®Õn ®iÓm xuÊt ph¸t míi víi

gi¸ trÞ lín h¬n. §ã còng lµ nguyªn t¾c ®Çu t, sö dông, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn

vèn. Nãi mét c¸ch kh¸c, vèn kinh doanh trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn lu«n cã ë

giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ thêng xuyªn chuyÓn tõ d¹ng nµy sang

d¹ng kh¸c. C¸c giai ®o¹n nµy ®îc lÆp ®i lÆp l¹i theo mét chu kú, mµ sau mçi

chu kú vèn kinh doanh ®îc ®Çu t nhiÒu h¬n. ChÝnh yÕu tè nµy ®· t¹o ra sù

ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp theo quy luËt t¸i s¶n xuÊt më réng.

+ Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vèn kh«ng t¸ch rêi chñ së h÷u: Mçi

®ång vèn ®Òu cã chñ së h÷u nhÊt ®inh, nghÜa lµ kh«ng cã nh÷ng ®ång vèn v«

chñ, ë ®©u cã ®ång vèn v« chñ th× ë ®ã sÏ cã sù chi tiªu, l·ng phÝ, kÐm hiªu

qu¶. ë ®©y vÇn cã sù ph©n biÖt quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông vèn, ®ã lµ hai

quyÒn n¨ng kh¸c nhau. Tuú theo h×nh thøc ®Çu t mµ ngêi së h÷u vµ ngêi sö

dông vèn cã thÓ ®ång nhÊt hay t¸ch rêi. Song, dï trêng hîp nµo ®i ch¨ng

n÷a, ngêi së h÷u vèn vÉn ®îc u tiªn ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ ph¶i ®îc t«n träng

quyÒn së h÷u vèn cña m×nh. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét nguyªn t¾c cùc kú quan

träng trong viÖc huy ®éng, qu¶n lý vµ sö dông vèn. Nã cho phÐp huy ®éng ®-

îc vèn nhµn rçi trong d©n c vµo s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi qu¶n lý vµ sö

dông vèn cã hiÖu qu¶. NhËn thøc ®îc ®Æc trng nµy sÏ gióp doanh nghiÖp t×m

mäi biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.

+ Vèn ph¶i ®îc tËp trung tÝch tô ®Õn mét lîng nhÊt ®Þnh míi cã thÓ

ph¸t huy t¸c dông: Muèn ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh, vèn ph¶i ®îc tËp

trung thµnh mét lîng ®ñ lín ®Ó mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu

cho s¶n xuÊt vµ chñ ®éng trong c¸c ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn

lµm ®îc ®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng vÒ vèn

cña m×nh, mµ ph¶i t×m c¸ch thu hót vèn tõ nhiÒu nguån kh¸c nh ph¸t cæ

phiÕu, gãp vèn liªn doanh liªn kÕt...

+ Vèn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian: Mét ®ång h«m nay cã gi¸ trÞ h¬n

gi¸ trÞ ®ång tiÒn ngµy h«m sau, do gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn chÞu ¶nh hëng cña

nhiÒu yÕu tè nh: ®Çu t, rñi ro, l¹m ph¸t, chÝnh trÞ... Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch

ho¸ tËp trung, vÊn ®Ò nµy kh«ng ®îc xem xÐt kü lìng v× nhµ níc ®· t¹o ra sù

æn ®Þnh cña ®ång tiÒn mét c¸ch gi¶ t¹o trong nÒn kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn

kinh tÕ thÞ trêng cÇn ph¶i xem xÐt vÒ yÕu tè thêi gian cña ®ång vèn, bëi do

¶nh hëng sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng, l¹m ph¸t... nªn søc mua cña

®ång tiÒn ë c¸c thêi ®iÓm lµ kh¸c nhau.

+ Vèn lµ loai hµng ho¸ ®Æc biÖt: Nh÷ng ngêi s½n cã vèn cã thÓ ®a

vèn vµo thÞ trêng, cßn nh÷ng ngêi cÇn vèn th× vay. NghÜa lµ nh÷ng ngêi ®i

vay ®îc quyÒn sö dông vèn cña ngê cho vay. Ngêi ®i vay ph¶i mÊt mét

kho¶n tiÒn tr¶ cho ngêi vay. §©y lµ mét kho¶n chi phÝ sö dông vèn mµ ngêi

®i vay ph¶i tr¶ cho ngêi cho vay, hay nãi c¸ch kh¸c chÝnh lµ gi¸ cña quyÒn

sö dông vèn. Kh¸c víi c¸c lo¹i hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c, “ hµng ho¸ vèn “

khi b¸n ®i sÏ kh«ng mÊt quyÒn sö h÷u mµ chØ mÊt quyÒn sö dông trong mét

thêi gian nhÊt ®inh. ViÖc mua b¸n nµy diÔn ra trªn thÞ trêng tµi chÝnh, gi¸

mua b¸n tu©n theo quan hÖ cung- cÇu vÒ vèn trªn thÞ trêng.

+ Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vèn kh«ng chØ ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn

cña nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh mµ nã cßn biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n v«

h×nh nh: VÞ trÝ ®Þa lý kinh doanh, nh·n hiÖu th¬ng m¹i, b¶n quyÒn, ph¸t minh

s¸ng chÕ, bÝ quyÕt c«ng nghÖ... Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng

th× khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §iÒu nµy lµm

cho tµi s¶n v« h×nh ngµy cµng ®a d¹ng phong phó, ®ãng gãp mét phÇn kh«ng

nhá trong viÖc t¹o ra kh¶ n»ng sinh lêi cña doanh nghiÖp.

Tõ nh÷ng ®Æc trng trªn cho phÐp ta ph©n biÖt gi÷a tiÒn vµ vèn : gi÷a mét

sè quü tiÒn tÖ kh¸c trong doanh nghiÖp vµ vèn. Vèn kinh doanh ®îc sö dông

cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tøc lµ cho môc ®Ých tÝch luü chø kh«ng

ph¶i môc ®Ých tiªu dïng nh mét sè quü kh¸c trong doanh nghiÖp. Vèn kinh

doanh ®îc øng ra cho mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph¶i ®îc th vÒ khi

chu kú kinh doanh kÕt thóc. Vµ l¹i ®îc øng cho chu kú tiÕp theo. V× vËy,

kinh doanh kh«ng thÓ “ tiªu dïng” nh mét sè quü kh¸c trong doanh nghiÖp.

MÊt vèn kinh doanh ®ång nghÜa víi nguy c¬ ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Ngoµi

ra, muèn cã vèn th× ph¶i cã tiÒn song cã tiÒn cha h¼n lµ ®· cã vèn.

TiÒn ®îc coi lµ vèn ph¶i tho¶ m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn sau:

 TiÒn ph¶i ®¹i diÖn cho mét lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, tøc lµ ph¶i ®-

îc ®¶m b¶o b»ng mét lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh cã thùc.

 TiÒn ph¶i ®îc tËp trông, tÝch tô thµnh mét kho¶n nhÊt ®Þnh ®ñ søc

®Çu t cho mét dù ¸n kinh doanh nµo ®ã. NÕu tiÒn r¶i r¸c, kh«ng gom thµnh

kho¶n th× kh«ng lµm ®îc g×.

 Khi ®· ®ñ vÒ lîng, tiÒn ph¶i vËn ®éng nh»m môc ®Ých sinh lêi.

C¸ch thøc, h×nh th¸i vËn ®éng cña tiÒn phô thuéc vµo ph¬ng thøc kinh

doanh.

Ngoµi nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n trªn, tiÒn cßn cã mét sè ®Æc trng n÷a

mang tÝnh riªng biÖt nh:

+ Lµ nguån duy nhÊt s¸ng t¹o ra gi¸ trÞ míi.

+ Võa lµ chñ thÓ qu¶n lý võa lµ ®èi tîng qu¶n lý.

+ TiÒn Èn trong mäi ngêi, phô thuéc vµo t tëng, t×nh c¶m, m«i trêng...

chØ biÓu hiÖn khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.

2. Ph©n lo¹i vèn kinh doanh.

§Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp dÞch vô ...

hay ho¹t ®éng bÊt cø ngµnh nghÒ g×, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét lîng

vèn nhÊt ®Þnh. Sè vèn kinh doanh ®ã ®îc biÓu hiÖn díi d¹ng tµi s¶n. Trong

ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp qu¶n lý vèn kinh doanh vµ sö dông

vèn kinh doanh cã hiªu qu¶ lµ néi dung quan träng nhÊt, cã tÝnh chÊt quyÕt

®Þnh ®Õn møc ®é t¨ng trëng hay suy tho¸i cña doanh nghiÖp. Do vËy, ®Ó

n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh ta vÇn ph¶i n¾m ®îc vèn cã

nh÷ng lo¹i nµo, ®Æc biÖt vËn ®éng cña nã ra sao... Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i

vèn kinh doanh, tuú theo môc tiªu nghiªn cøu mµ cã thÓ cã nhiÒu tiªu thøc

ph©n lo¹i vèn kinh doanh kh¸c nhau.

2.1. Ph©n lo¹i vèn trªn gãc ®é ph¸p luËt, vèn bao gåm :

- Vèn ph¸p ®Þnh: lµ møc vèn tèi thiÓu ph¶i c㠮Πthµnh lËp doanh

nghiÖp do ph¸p luËt quy ®Þnh, ®¶m b¶o n¨ng lùc kinh doanh ®èi víi tõng

ngµnh nghÒ vµ tõng lo¹i h×nh së h÷u cña doanh nghiÖp. Díi møc vèn ph¸p

®Þnh th× kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp.

- Vèn ®iÒu lÖ: lµ vèn do c¸c thµnh viªn ®ãng gãp vµ ®îc ghi vµo ®iÒu lÖ

cña C«ng ty (doanh nghiÖp). Tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, theo

tõng ngµnh nghÒ , vèn ®iÒu lÖ kh«ng ®îc thÊp h¬n vèn ph¸p ®Þnh.

2.2. Ph©n lo¹i vèn theo nguån h×nh thµnh:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, vèn ®îc chia thµnh c¸c lo¹i sau:

- Vèn ®Çu t ban ®Çu: lµ sè vèn ph¶i cã khi h×nh thµnh doanh nghiÖp,

tøc lµ sè vèn cÇn thiÕt ®Ó ®¨ng ký kinh doanh, hoÆc vèn gãp cña c«ng ty

tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t nh©n hoÆc vèn cña

nhµ níc giao.

- Vèn liªn doanh: lµ vèn ®ãng gãp do c¸c bªn cïng cam kÕt kiªn doanh

víi nhau ®Ó ho¹t ®éng th¬ng m¹i hoÆc dÞch vô...

- Vèn bæ sung: lµ sè vèn t¨ng thªm do bæ sung tõ lîi nhuËn, do nhµ níc

bæ sung b»ng ph©n phèi hoÆc ph©n phèi l¹i nguån vèn do sù ®ãng gãp cña

c¸c thµnh viªn hoÆc, do b¸n tr¸i phiÕu...

- Vèn ®i vay: lµ c¸c kho¶n nî ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh mµ

doanh nghiÖp cã nhiÖm vô ph¶i thanh to¸n cho c¸c t¸c nh©n kinh tÕ kh¸c nh

ng©n hµng, c¸c tæ chøc kinh tÕ, ph¶i tr¶ nhµ níc, ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n...

Ngoµi ra, cßn cã kho¶n vèn chiÕm dông lÉn nhau cña c¸c ®¬n vÞ nguån hµng,

kh¸ch hµng vµ b¹n hµng.

2.3. Ph©n lo¹i vèn theo thêi gian huy ®éng vèn.

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, vèn ®îc chia thµnh hai lo¹i lµ vèn thêng xuyªn

vµ vèn t¹m thêi.

- Vèn thêng xuyªn: bao gåm vèn chñ së h÷u vµ c¸c kho¶n nî dµi h¹n

cña doanh nghiÖp. §©y lµ nguån vèn ®îc dïng ®Ó tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng

®Çu t mang tÝnh dµi h¹n cña doanh nghiÖp.

- Vèn t¹m thêi: Lµ nguån vèn cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n (díi mét n¨m) mµ

doanh nghiÖp cã thÓ sö dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cã tÝnh chÊt t¹m thêi, bÊt

thêng ph¸t sinh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.

2.4. Ph©n lo¹i vèn theo ph¬ng thøc chu chuyÓn:

Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt, vèn vËn ®éng mét c¸ch liªn

tôc. Nã biÓu hiÖn b»ng nh÷ng h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau, tõ tiÒn mÆt ®Õn t

liÖu lao ®éng, hµng ho¸ dù tr÷... Sù kh¸c nhau vÒ mÆt vËt chÊt nµy t¹o ra ®Æc

®iÓm chu chuyÓn vèn, theo ®ã ngêi ta ph©n chia vèn thµnh hai lo¹i lµ vèn cè

®Þnh vµ vèn lu ®éng.

- Vèn cè ®Þnh: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh, hay nãi c¸ch

kh¸c: Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt biÓu

hiÖn díi gi¸ trÞ ban ®Çu ®Ó ®Çu t vµo c¸c tµi s¶n cè ®Þnh nh»m phôc vô cho

ho¹t ®éng ®îc kinh doanh, mµ ®Æc ®iÓm cña nã lµ lu©n chuyÓn dÇn dÇn tõng

phÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm qua nhiÒu chu kú s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét

vßng tuÇn hoµn khi tµi s¶n cè ®Þnh hÕt thêi gian sö dông. Bé phËn vèn cè

®Þnh trë vÒ tay ngêi së h÷u (chñ doanh nghiÖp) díi h×nh th¸i tiÒn tÖ sau khi

tiªu thô s¶n phÈm hay dÞch vô hµng ho¸ cña m×nh.

- Vèn lu ®éng: lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt ®îc biÓu hiÖn b»ng sè

tiÒn øng tríc vÒ tµi s¶n lu ®éng nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña

doanh nghiÖp ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc, nã ®îc chuyÓn

toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm cµ ®îc thu håi sau khi thu ®îc tiÒn b¸n

s¶n phÈm.

ViÖc nghiªn cøu c¸c ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i vèn cho thay moâi ph¬ng

ph¸p cã u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm kh¸c nhau, tõ ®ã doanh nghiÖp cã c¸c gi¶i

ph¸p huy ®éng vµ sö dông vèn phï hîp, cã hiÖu qu¶.

3. C¸c bé phËn cÊu thµnh, ®Æc ®iÓm vèn vµ nguån vèn kinh doanh

cña doanh nghiÖp.

Vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®îc cÊu thµnh bëi hai bé phËn lµ vèn

cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng. Tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ngµnh nghÒ

kinh doanh, c«ng nghÖ s¶n xuÊt ¸p tr×nh ®é ¸p dông khoa häc kü thuËt mµ

c¸c doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc tû lÖ vèn hîp lý. ViÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn lµ

yÕu tè quan träng, nã thÓ hiÖn tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông vèn ë mçi doanh

nghiÖp.

3.1. Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp.

3.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vèn cè ®Þnh.

Vèn cè ®Þnh: lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh. Hay nãi c¸ch

kh¸c: sè vèn ®Çu t øng tríc ®Ó mua s¾m, x©y dùng hay l¾p ®Æt c¸c tµi s¶n cè

®Þnh v« h×nh vµ h÷u h×nh nh»m phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh ®îc gäi lµ vèn

cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. §©y lµ sè vèn ®Çu t øng tríc, sè vèn nµy nÕu ®îc

sö dông cã hiÖu quÈ sÏ kh«ng mÊt ®i mµ doanh nghiÖp sÏ thu håi l¹i sau khi

tiªu thô c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ hay dÞch vô cña m×nh. Do ®ã, ®Ó biÓu hiÖn

râ h¬n vÒ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp, chóng ta xem xÐt h×nh th¸i biÓu

hiÖn cña nã, tøc lµ dùa trªn c¬ së nghiªn cøu vÒ tµi s¶n cè ®Þnh.

§Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã t liÖu s¶n

xuÊt. C¨n cø vµo tÝnh chÊt, t¸c dông, t liÖu s¶n xuÊt ®îc chia thµnh hai bé

phËn lµ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. T liÖu lao ®éng ®îc sö dông ®Ó

t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng, t¹o ra s¶n phÈm cho doanh nghiÖp. §Æc

®iÓm c¬ b¶n cña t liÖu lao ®éng lµ chóng cã thÓ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n

tiÕp vµo mét hay nhiÒu chu kú s¶n xuÊt. Trong qua tr×nh ®ã, gi¸ trÞ cña chóng

bÞ gi¶m ®i mÆc dï gi¸ trÞ sö dông vÉn nh ban ®Çu. PhÇn gi¸ trÞ gi¶m ®i ®îc

chuyÓn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm. Do ®ã qua c¸c chu kú, gi¸ trÞ cña t liÖu lao

®éng ®îc chuyÓn dÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm.

Tµi s¶n cè ®Þnh lµ bé phËn t liÖu lao ®éng chñ yÕu quan träng nhÊt cña

doanh nghiÖp. §ã lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng nh m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ xëng,

ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn... Khi tham gia vµo s¶n xuÊt, chóng kh«ng bÞ thay ®æi

vÒ h×nh th¸i ban ®Çu, gi¸ trÞ cña chóng ®îc chuyÓn dÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n

phÈm. Sau mét hay nhiÒu chu kú s¶n xuÊt gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh sÏ ®îc

chuyÓn hÕt vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, khi ®ã tµi s¶n cè ®Þnh ®· hÕt thêi h¹n sö

dông. QuyÕt ®Þnh sè 1062/TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/1996 cña Bé tµi chÝnh

quy ®Þnh, mäi t liÖu lao ®éng ®îc coi lµ tµi s¶n cè ®inh tho¶ m·n ®ñ hai ®iÒu

kiÖn sau:

- Thêi gian sö dông tèi thiÓu lµ mét n¨m

- Gi¸ trÞ ph¶i ®¹t ®Õn mét ®é lín nhÊt ®Þnh. HiÖn nay ¸p dông møc tèi

thiÓu lµ 5 triÖu ®ång.

Nh ph©n tÝch ë trªn, khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, sù

vËn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: