Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh cho trẻ mẫu giáo nhỡ ở trường mầm non thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA SỬ

----------

CAO THỊ HỒNG NƯƠNG

Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh cho

trẻ Mẫu giáo nhỡ ở trường mầm non thông qua

trò chơi đóng vai theo chủ đề

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU.................................................Error! Bookmark not defined.

1. Lí do chọn đề tài...............................................Error! Bookmark not defined.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.....................Error! Bookmark not defined.

2.1. Mục đích nghiên cứu......................................Error! Bookmark not defined.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.....................................Error! Bookmark not defined.

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu....................Error! Bookmark not defined.

3.1. Đối tượng nghiên cứu.....................................Error! Bookmark not defined.

3.2. Khách thể nghiên cứu.....................................Error! Bookmark not defined.

4. Phạm vi nghiên cứu ..........................................Error! Bookmark not defined.

5. Giả thuyết khoa học ..........................................Error! Bookmark not defined.

6. Phương pháp nghiên cứu...................................Error! Bookmark not defined.

6.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết...................Error! Bookmark not defined.

6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ..................Error! Bookmark not defined.

7. Những đóng góp của đề tài................................Error! Bookmark not defined.

8. Cấu trúc của đề tài ...........................................Error! Bookmark not defined.

PHẦN NỘI DUNG .............................................Error! Bookmark not defined.

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÍLUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI.......... Error!

Bookmark not defined.

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề..............................Error! Bookmark not defined.

1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới........Error! Bookmark not defined.

1.1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam.........Error! Bookmark not defined.

1.1.3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề thông qua trò chơi ĐVTCĐ... Error! Bookmark

not defined.

1.2. Khái quát về vấn đề giáo dục thói quen vệ sinh cho trẻ MGN ............ Error!

Bookmark not defined.

1.2.1.Một số khái niệm cơ bản ..............................Error! Bookmark not defined.

1.2.1.1.Kỹ năng ....................................................Error! Bookmark not defined.

1.2.1.2. Kỹ xảo vệ sinh .........................................Error! Bookmark not defined.

1.2.1.3. Thói quen vệ sinh .....................................Error! Bookmark not defined.

1.2.1.4. GD TQVS cho trẻ MGN...........................Error! Bookmark not defined.

1.2.2. Quá trình hình thành TQVS cho trẻ..............Error! Bookmark not defined.

1.2.3. Nội dung giáo dục thói quen vệ sinh cho trẻ MGN.....Error! Bookmark not

defined.

1.2.3.1. Thói quen vệ sinh thân thể ........................Error! Bookmark not defined.

1.2.3.2.Thói quen ăn uống có văn hóa vệ sinh ........Error! Bookmark not defined.

1.2.3.3.Thói quen có hoạt động văn hóa có vệ sinh.Error! Bookmark not defined.

1.2.3.4. Thói quen giao tiếp có văn hóa..................Error! Bookmark not defined.

1.2.4. Ý nghĩa của việc GD TQVS đối với sự phát triển của trẻ Error! Bookmark

not defined.

1.2.5. Đặc điểm tâm sinh lí của trẻ MGN có liên quan đến vấn đề giáo dục thói

quen vệ sinh .........................................................Error! Bookmark not defined.

1.2.5.2. Đặc điểm sinh lí .......................................Error! Bookmark not defined.

1.2.5.2. Đặc điểm tâm lí .......................................Error! Bookmark not defined.

1.3. Khái quát về trò chơi ĐVTCĐ........................Error! Bookmark not defined.

1.3.1. Khái niệm trò chơi ĐVTCĐ.........................Error! Bookmark not defined.

1.3.2. Bản chất của trò chơi ĐVTCĐ.....................Error! Bookmark not defined.

1.3.3. Cấu trúc của trò chơi ĐVTCĐ .....................Error! Bookmark not defined.

1.3.4. Ý nghĩa của trò chơi ĐVTCĐ đối với việc GD TQVS cho trẻ. ........ Error!

Bookmark not defined.

1.4. Biện pháp GD TQVS cho trẻ MGN thông qua trò chơi ĐVTCĐ ....... Error!

Bookmark not defined.

1.5. Thực tiễn của quá trình GD TQVS cho trẻ MGN ở trường mầm non thông

qua trò chơi ĐVTCĐ ............................................Error! Bookmark not defined.

1.5.1. Khái quát về trường Mầm non 20.10 và Hoa Phượng Đỏ Error! Bookmark

not defined.

1.5.1.1. Trường mầm non 20.10 ............................Error! Bookmark not defined.

1.5.1.2. Trường mầm non Hoa Phượng Đỏ ............Error! Bookmark not defined.

1.5.3. Cách thức tổ chức nghiên cứu thực tiễn........Error! Bookmark not defined.

1.5.4. Kết quả nghiên cứu thực tiễn .......................Error! Bookmark not defined.

1.5.4.1. Nhận thức của giáo viên về việc GD TQVS cho trẻ MGN thông qua trò

chơi ĐVTCĐ........................................................Error! Bookmark not defined.

1.5.4.2. Thực trạng việc sử dụng các biện pháp GD TQVS cho trẻ MGN thông

qua trò chơi ĐVTCĐ ............................................Error! Bookmark not defined.

1.5.4.3.Thực trạng biểu hiện TQVS của MGN thông qua trò chơi ĐVTCĐError!

Bookmark not defined.

1.5.5. Nguyên nhân của thực trạng ........................Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1....................................Error! Bookmark not defined.

CHƯƠNG 2 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GD TQVS CHO TRẺ MGN Ở

TRƯỜNG MẦM NON THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐVTCĐError! Bookmark

not defined.

2.1. Những cơ sở khoa học định hướng cho việc xây dựng các biện pháp.. Error!

Bookmark not defined.

2.1.1. Dựa vào chiến lược phát triển con người Việt Nam trong thế kỉ 21.. Error!

Bookmark not defined.

2.1.2. Dựa vào mục tiêu GDMN và mục tiêu GD TQVS cho trẻ mầm non Error!

Bookmark not defined.

2.1.3. Dựa vào cơ chế hình thành thói quen............Error! Bookmark not defined.

2.1.4. Dựa trên quan điểm tích hợp trong GDMN...Error! Bookmark not defined.

2.1.5. Dựa trên hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ MG mà trung

tâm là trò chơi ĐVTCĐ ........................................Error! Bookmark not defined.

2.1.6. Dựa vào thực tiễn GD TQVS cho trẻ ở trường mầm non. Error! Bookmark

not defined.

2.2. Đề xuất một số biện pháp GD TQVS cho trẻ thông qua trò chơi ĐVTCĐ

............................................................................Error! Bookmark not defined.

2.1.1. Những yêu cầu khi xây dựng các biện pháp..Error! Bookmark not defined.

2.1.2. Một số biện pháp GD TQVS cho trẻ MGN thông qua trò chơi ĐVTCĐ

............................................................................Error! Bookmark not defined.

2.1.2.1. Sưu tầm và lựa chọn chủ đề chơi phù hợp với nội dung GD TQVSError!

Bookmark not defined.

2.1.2.2. Tạo các tình huống chơi có vấn đề ............Error! Bookmark not defined.

2.2.2.3. Liên kết các nhóm chơi theo từng chủ đề riêng lẻ lại với nhau ...... Error!

Bookmark not defined.

2.2.2.4. Xây dựng môi trường chơi đa dạng, hấp dẫn và mang tính phát triển với

trẻ........................................................................Error! Bookmark not defined.

2.2.2.5. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá quá trình chơi và kết quả chơi của trẻ

............................................................................Error! Bookmark not defined.

2.2.2.6. Lồng ghép các yếu tố nghệ thuật nhằm duy trì và tạo hứng thú của trẻ

đối với nội dung GD TQVS trong trò chơi ĐVTCĐ ............Error! Bookmark not

defined.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2....................................Error! Bookmark not defined.

CHƯƠNG 3 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.........Error! Bookmark not defined.

3.1. Mục đích thực nghiệm....................................Error! Bookmark not defined.

3.2. Đối tượng và phạm vi thực nghiệm.................Error! Bookmark not defined.

3.3. Nội dung thực nghiệm....................................Error! Bookmark not defined.

3.4. Phương pháp tiến hành thực nghiệm ...............Error! Bookmark not defined.

3.5. Điều kiện tiến hành thực nghiệm ....................Error! Bookmark not defined.

3.6. Tiêu chí và thang đánh giá. .............................Error! Bookmark not defined.

3.7. Tiến hành thực nghiệm...................................Error! Bookmark not defined.

3.8. Kết quả thực nghiệm ......................................Error! Bookmark not defined.

3.8.1.Kết quả đo đầu vào trước thực nghiệm ..........Error! Bookmark not defined.

3.8.2. Kết quả sau thực nghiệm .............................Error! Bookmark not defined.

3.8.2.1. Hiệu quả GD TQVS của trẻ thông qua trò chơi ĐVTCĐ của nhóm đối

chứng và thực nghiệm sau thực nghiệm .................Error! Bookmark not defined.

3.8.2.2. So sánh kết quả đo trước và sau thực nghiệm của nhóm thực nghiệm

............................................................................Error! Bookmark not defined.

3.8.2.3. So sánh kết quả đo trước và sau thực nghiệm của nhóm đối chứngError!

Bookmark not defined.

3.8.2.4. Phân tích kết quả thực nhiệm bằng phương pháp thống kê toán học

............................................................................Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................Error! Bookmark not defined.

PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ SƯ PHẠM............Error! Bookmark not

defined.

1. KẾT LUẬN.....................................................Error! Bookmark not defined.

2. KIẾN NGHỊ SƯ PHẠM .................................Error! Bookmark not defined.

2.1. Đối với Bộ Giáo dục - Đào tạo .......................Error! Bookmark not defined.

2.2. Đối với trường sư phạm .................................Error! Bookmark not defined.

2.3. Đối với cán bộ quản lý trường mầm non ........Error! Bookmark not defined.

2.4. Đối với cô giáo mầm non ...............................Error! Bookmark not defined.

LỜI CẢM ƠN!

Em xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo: Mai Thị Cẩm

Nhung - cán bộ giảng dạy tại khoa GD Tiểu học - Mầm non, trường ĐH Sư

phạm Đà Nẵng đã tận tình hướng dẫn, động viên và chỉ bảo em trong suốt quá

trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài.

Em xin được gởi lời cảm ơn chân thành đến các thầy, cô khoa GD Tiểu

học- Mầm non đã cho em những ý kiến quí báu để hoàn thành đề tài. Xin chân

thành cảm ơn tập thể giáo viên và các cháu trường Mầm non 20-10, trường Mầm

non Hoa Phượng Đỏ đã tạo điều kiện giúp đỡ.

Do bước đầu tìm hiểu nghiên cứu khoa học, nên trong quá trình nghiên cứu

không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp

quý báu của thầy cô và các bạn để đề tài được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2012

Sinh viên

Cao Thị Hồng Nương

KÍ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1. GDMN : Giáo dục mầm non

2. MGN : Mẫu giáo nhỡ

3. ĐVTCĐ : Đóng vai theo chủ đề

4. TQVS : Thói quen vệ sinh

5. GD : Giáo dục

6. GV : Giáo viên

7. HĐVC : Hoạt động vui chơi

8. TTN : Trước thực nghiệm

9. STN : Sau thực nghiệm

10. BPGD : Biện pháp giáo dục

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Giáo dục Mầm non là mắc xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân,

thực hiện nhiệm vụ nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em từ ba tháng tuổi đến

sáu tuổi. Mục tiêu của GDMN là giúp trẻ em phát triển về thể chất, trí tuệ, ngôn

ngữ, tình cảm, thẩm mỹ và hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách,

chuẩn bị cho trẻ vào lớp một.

Giai đoạn lứa tuổi Mầm non chính là “thời kỳ vàng của cuộc đời ” đặt nền

móng quan trọng trong việc hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng

tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng; là cơ sở để xây dựng cho

trẻ những kỹ năng cơ bản, những kỹ năng sống hòa nhập với môi trường xung

quanh. Đây cũng là giai đoạn giúp trẻ phát triển năng lực cá nhân, nuôi dưỡng

những giá trị sống nền tảng; khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm

ẩn. Góp phần quan trọng đặt nền tảng cho việc học tập ở các cấp học tiếp theo,

cho việc học tập suốt đời và giúp trẻ tự tin vững bước vào tương lai. Chính vì

vậy, chủ tịch Hồ Chí Minh đã có lời dặn dò với ngành mầm non “Dạy trẻ như

trồng cây non, trồng cây non tốt thì sau này cây lên tốt. Dạy trẻ nhỏ tốt thì sau

này các cháu thành người tốt”. Hay theo Maria Moutesson “Trong mỗi đứa trẻ

đều có những tiềm năng, tiềm ẩn. Sự chuẩn bị kĩ càng từ lúc chào đời sẽ là chìa

khóa thành công cho tương lai của chúng”.

Trong nhiều năm qua, công tác chăm sóc, giáo dục và đào tạo thế hệ măng

non đã trở thành một trong những chủ trương lớn của ngành giáo dục ở nước ta.

Trong đó, GD TQVS là một trong những nhiệm vụ góp phần giáo dục toàn diện

nhân cách cho trẻ. Nó mang lại ý nghĩa thiết thực và quan trọng trong sự nghiệp

chăm lo, bồi dưỡng thế hệ măng non của đất nước. GD TQVS không chỉ giúp

cho cơ thể trẻ phát triển tốt, phòng tránh bệnh tật, tăng cường sức khỏe, giúp trẻ

có nề nếp, thói quen tốt mà còn góp phần xây dựng ở trẻ những nét đẹp tâm hồn,

2

nuôi dưỡng những giá trị sống nền tảng và hình thành ở trẻ những kỹ năng sống

tích cực, giúp trẻ dễ dàng hòa nhập trong cuộc sống.

Chính vì thế mà trong những năm gần đây, một trong những yêu cầu quan

trọng mà Vụ giáo dục Mầm non đã đề ra là “ Tăng cường công tác giáo dục vệ

sinh cá nhân cho trẻ mầm non” [5, 10] nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng

về các nhiệm vụ chăm sóc giáo dục vệ sinh cho trẻ mầm non, hình thành những

thói quen tốt trong vệ sinh cá nhân qua đó hình thành cho trẻ những kỹ năng

sống tích cực.

Việc giáo dục thói quen văn hóa vệ sinh cho trẻ được tiến hành thông qua

nhiều hoạt động giáo dục và dạy học ở trường mầm non như: lồng ghép trong

hoạt động học tập, tổ chức chế độ sinh hoạt hằng ngày, phối hợp với gia đình,

hoạt động vui chơi. Trong đó, GD TQVS cho trẻ thông qua hoạt động vui chơi

mà trung tâm là trò chơi ĐVTCĐ là một hình thức giáo dục phù hợp với đặc

điểm phát triển tâm sinh lý và đem lại nhiều hiệu quả trong công tác GD TQVS

cho trẻ.

Trong lịch sử phát triển tâm lí học và giáo dục Mầm non, không một nhà

nghiên cứu nào bỏ qua vấn đề vui chơi của trẻ. Họ đều đi đến khẳng định rằng

“Vui chơi mà trung tâm là trò chơi ĐVTCĐ, thông qua hoạt động chơi trẻ tiếp

thu kinh nghiệm xã hội loài người, mở ra một chặng đường phát triển mới về

chất. Đó là giai đoạn đầu tiên của quá trình hình thành nhân cách cho trẻ”.

Các nhà Giáo dục học như: B.P Exipiov, I.A.Lecner. Skinner và theo các

công trình nghiên cứu của L.V .Vưgôtxki, A.L.Leonchiep, A.P.Uxoova đều cho

rằng : Thông qua việc tham gia vào các trò chơi ĐVTCĐ, trẻ học được cách ứng

xử giao tiếp, từng bước học làm người. Góp phần chuẩn bị cho trẻ đến với hoạt

động lao động sau này mà bước đầu là giúp trẻ nắm được một số kĩ năng lao

động đơn giản, hình thành và phát triển các phẩm chất, nhân cách quan trọng

của con người và vì “ Hàng loạt những phẩm chất có giá trị có thể giáo dục

bằng trò chơi”( N.K.Crupxcaia).

3

Theo nhà giáo dục học nổi tiếng A.X.Macarencô “Trò chơi ĐVTCĐ có ý

nghĩa rất lớn trong cuộc sống của trẻ. Đứa trẻ trong trò chơi thế nào, nhiều cái

nó sẽ như thế trong công việc sau này khi lớn lên. Cho nên giáo dục một con

người tương lai trước hết phải đi từ trò chơi”. Trong giai đoạn hiện nay, các nhà

giáo dục Mầm non đều đi đến thống nhất rằng: “Trong trò chơi đóng vai là sự

thực hành các kĩ năng xã hội của chính trẻ, là cuộc sống thực của đứa trẻ trong

xã hội đồng lứa.”

Chính vì vậy, việc GD TQVS cho trẻ thông qua trò chơi ĐVTCĐ sẽ tạo cơ

hội cho trẻ học mà chơi, chơi mà học, giúp trẻ hứng thú, thỏa mái và dễ dàng

trong việc tiếp thu và thực hiện những kỹ năng vệ sinh trong những hoàn cảnh

phù hợp với những vật kí hiệu tượng trưng chứ không cần phải có hoàn cảnh

thật, đồ dùng thật. Nhiệm vụ GD TQVS được gắn liền với nhiệm vụ chơi, vai

chơi và các mối quan hệ chơi. Do đó, việc giáo viên lồng ghép các nội dung GD

TQVS trong trò chơi ĐVTCĐ một cách khoa học và phù hợp thì sẽ tạo cơ hội và

điều kiện cho trẻ được trải nghiệm sự hiểu biết, thực hành các kỹ năng vệ sinh

nhiều hơn thông qua các vai chơi và hoàn cảnh chơi khác nhau. Do đó mà hiệu

quả GD TQVS cho trẻ sẽ được nâng cao.

Điều đó cũng cho thấy rằng, việc nghiên cứu các biện pháp sử dụng trò chơi

ĐVTCĐ với mục đích GD TQVS cho trẻ là vấn đề quan trọng, cần thiết trong sự

nghiệp giáo dục Mầm non hiện nay. Chính vì thế, công tác GD TQVS cho trẻ

càng trở nên cấp thiết. Tuy nhiên, hiệu quả GD TQVS cho trẻ MGN ở trường

mầm non hiện nay chưa cao do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một trong những

nguyên nhân đó là giáo viên chưa sử dụng các biện pháp một cách hợp lý. Do

đó, việc tìm ra các biện pháp GD TQVS cho trẻ MGN ở trường mầm non thông

qua trò chơi ĐVTCĐ là một việc rất quan trọng và cần thiết.

Nhận thấy tầm quan trọng, tính cấp thiết của vấn đề nên chúng tôi chọn đề

tài “Một số biện pháp giáo dục thói quen vệ sinh cho trẻ Mẫu giáo nhỡ ở trường

mầm non thông qua trò chơi ĐVTCĐ”.

4

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu một số biện pháp GD TQVS cho trẻ MGN ở trường mầm non

thông qua trò chơi ĐVTCĐ.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

2.2.1. Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài

2.2.2. Đề xuất một số biện pháp GD TQVS cho trẻ MGN ở trường mầm

non thông qua trò chơi ĐVTCĐ

2.2.3. Thực nghiệm sư phạm để xác định hiệu quả của các biện pháp đã đề

xuất góp phần nâng cao hiệu quả của công tác GD TQVS cho trẻ MGN ở trường

mầm non

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Một số biện pháp GD TQVS cho trẻ MGN ở trường mầm non thông qua trò

chơi ĐVTCĐ

3.2. Khách thể nghiên cứu

Quá trình GD TQVS cho trẻ MGN ở trường Mầm non 20/10 và trường Mầm

non Hoa Phượng Đỏ, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng

4. Phạm vi nghiên cứu

Nghiên cứu GD TQVS cho trẻ MGN thông qua trò chơi ĐVTCĐ tại trường

Mầm non 20/10, Hoa Phượng Đỏ, Quận Hải Châu, Thành phố Đà Nẵng.

5. Giả thuyết khoa học

Hiện nay, hiệu quả GD TQVS cho trẻ MGN ở trường mầm non chưa cao.

Nếu trong quá trình GD TQVS cho trẻ thông qua trò chơi ĐVTCĐ giáo viên sử

dụng các biện pháp giáo dục linh hoạt và phù hợp như: tạo các tình huống có

vấn đề, liên kết các trò chơi riêng lẻ lại với nhau, sử dụng các tác phẩm nghệ

thuật …thì hiệu quả GD TQVS sẽ được nâng cao.