Một đời thơ đầy trăn trở của Chê Lan Viên qua tiểu từ tình thái chăng

T.A. Thu/Mpt ddi thpddy trdn trd ciia Che Lan Viin qua tieu tir tinh thdi "chdng"

MOT B6 I TH O BA Y TRA N TR d CUA CH i LAN VIEN

QUA TIEU Ttr TiNH THAI CHANG

Tr^n Anh Thir

Bdo diSn tu VTC News

Ngdy nhdn bai 12/4/2016, ngdy nhan dang 21/5/2016

Tom tat: Bdi vilt di sdu khao sat, phdn tich tilu tit tinh thai "chang" ttong 9 t^p

tho Che Lan Vien, qua dd gdp phan lam rd qud ttinh phat trien lien tuc, bien chiing vd

hoan toan bgp 1^ cua nh&ng gia tri vd gia ttong ca mgt ddi tha cua nha tha tai hoa nay.

Trong phat ngdn, ti6u tir tinh thai "chang" mang sac thdi hoai nghi. Qua each su: dyng

tieu tii ndy vdi tan sudt va sac do ngay cang giam, Che Lan Vi6n da thanh cdng trong

vi?c dua hanh tiinh con tau tha dng di tii sdn ga vd binh cua coi dm rgn nggp hoai nghi

nhanh chdng ve dfch sin ga cugc ddi chan hod ^ h sang.

1. Tinh thdi biSn Id vdn dS quan ttgng

ttong ngdn ngii, tir rdt sdm dd dugc nhieu

nhd ngdn ngft hge quan tdm. Cd md ndi,

tinh thai Id mdt ttong nhiing loai hinh

nghia ca bdn cua ngdn ngu: vdi m each Id

mdt cdng cu giao tifip. Dang sau ngdn tir

Id cdc cung bac linh cdm, thdi dg khdc

nhau eua ngudi ndi ddi vdi ngi dung phdt

ngdn vd ddi mgng giao tiep.

Tha ca Id mgt loai hinh nghe thuat

dgc ddo, cd dac thii rieng. Tho, trade hit

vd cudi Cling la cugc hdnh trinh ttgn ven

cua ngdn tir, la cudc ddi eda ngdn tir. Ndi

dung eua tha mang nghTa ngi hdm, nhieu

tdng, nhilu ldp, nbilu sdc thai rdt khdc

nhau, sinh dgng biSn hda khdn ludng...

Tinh thai ehinh Id phep nhan ^ nghTa, Id

bdu ttdi rdng Idn de cdnh chim y mdng,

tinh cdm ciia cdc tdc gia thoa siic bay

lugn. Vi vay, viee nghiSn ciiu tinh thdi

ttong the loai ndy cd ^ nghTa ddc biet

khdng chi d mat ly luan ngdn ngu ma cdn

ed gid tri khdng nhd ddi vdi viec nghidn

ciiu thi phdp tha, phe binh van hgc, binh

gidng tho van ttong nhd tradng.

Cbe Lan ViSn Id mgt tdc gia ed v| ttf

rit quan trgng ttong nIn van chuong Viet

Nam bi6n dai. Hon nira thi ky sdng tao

ngh^ thuat, Che Lan Vien da dat dugc

nhieu thdnh tuu rue rd. Bdng viee khdo

sdt, pbdn tt'eh tieu tu tinh mdi chdng trong

tha Che Lan Vidn, chung tdi bi vgng

mang den mdt cdi nhin sau hon ve vdn de

tinh thai ttong ngdn ngii ndi chung, trong

tieng Viet ndi rieng, dac biet mong muon

gdp tieng ndi thdi su cho viec nghidn ciiu,

gidng day tho Che Lan Vi6n ttong nhd

tradng.

2. Khai ni^m tinh thai va tieu tir

tinh thai

2 J. Tinh thdi

linh thdi (modality) duge coi la mOt

trong nhiing khdi nigm phiic t^p nhdt cua

ngdn ngir hgc, vdi nhung ttanh luan keo

ddi.

Tuy nhien, d& ed nhieu each quan

ni§m vd dinh ngbTa khdc nhau nhung cdc

tdc gia deu xem tinh thdi la pham trb ngQ

ngbTa - chiic ndng rdng Idn, da dang vd

phiic tap ma dac trung chung nhat ciia

chung la phan dnh mdi quan he khdc nhau

giiia ngudi ndi vdi ngudi nghe cung nhu

nhung quan diem, thdi do ddnh gid vd

djnh tfnh khdc nhau cua ngudi ndi ddi vdi

ndi dung miSu ta ttong cdu, xet ttong m6i

quan h6 vdi hodn cdnh giao tiep.

Ve dinh ngbTa, tmdc het phdi kl den

Ch. BaUy (1932). Qua su phdn biet hai bd

Email: anhthu@vtc,gov.vn

78