Mối quan hệ giữa chính sách ruộng đất và phong trào nông dân thế kỷ XV XVI

I. LỜI NÓI ĐẦU

Trong xã hội phong kiến Việt Nam, các nhà nước phong kiến muốn duy trì sự

tồn tại và phát triển, họ luôn có những chính sách nhằm củng cố địa vị và quyền lợi đến

tối cao. Trong những chính sách đó, chính sách ruộng đất – tư liệu sản xuất của nông

dân, được xem là trụ cột, xuyên suốt và quan trọng của nhà nước phong kiến.

Với một đất nước có nền kinh tế chủ đạo là nông nghiệp trồng lúa nước thì

nông dân là thành phần chiếm đại đa số trong cơ cấu xã hội. Người nông dân chính là

lực lượng chính tạo ra của cải vật chất, lực lượng sản xuất chủ yếu để duy trì sự tồn tại

của chính quyền phong kiến, song họ lại không có địa vị trong xã hội, đời sống cực

khổ, bị áp bức bóc lột nặng nề: tô thuế, lao dịch…Theo C. Mác: “Người nông dân

không có điều kiện làm ăn sinh sống mà tô thuế ngày đêm thúc giục, hành hạ họ, trong

hoàn cảnh bị chà đạp trong ngu muội, lạc hậu, họ không thể nào nhìn thấy được

nguyên nhân của tình trạng đau khổ của mình. Tất nhiên ách tô thuế trở thành nguyên

nhân trực tiếp đập vào mắt họ. Vì vậy, yêu cầu bức thiết là thoát khỏi ngay tình trạng

đói nghèo để tiếp tục được sống, đấu tranh.” Không chịu nổi cảnh áp bức, bóc lột nặng

nề đó người nông dân đã đứng lên đấu tranh.

Các cuộc khởi nghĩa của nông dân là một hiện tượng đặc biệt trong lịch sử, khởi

nguồn của nó chủ yếu xuất phát từ chính sách ruộng đất do giai cấp cầm quyền thực hiện.

Như đã biết ruộng đất là tư liệu sản xuất chủ yếu của người nông dân thời trung

đại, sự nổi dậy của phong trào nông dân phần lớn do vấn đề ruộng đất. Và sự phát triển

của phong trào nông dân trong một giai đoạn lịch sử như thế nào, tùy thuộc vào chính

sách ruộng đất của nhà nước và tình hình ruộng đất của xã hội đương thời.

Vì vậy, giữa chính sách ruộng đất và phong trào nông dân nổi lên một mối

quan hệ đặc biệt có tác động qua lại với nhau, tạo nên những đặc trưng, hệ quả xuất

phát từ mối quan hệ điển hình này.

Để thấy được mối quan hệ xuyên suốt này, ta tìm hiểu “chính sách ruộng đất

và phonh trào nông dân thời kỳ nhà Lê từ thế kỷ XV-XVI”, qua đó giúp ta hiểu được

mối quan hệ giữa chính sách ruộng đất và phong trào nông dân trong lịch sử phong

kiến Việt Nam nói chung, thời kỳ nhà Hậu Lê nói riêng.

1