Mô tả tình trạng dinh dưỡng và một số yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi Lào Cai, năm 2005

Së y tÕ lµo cai - ViÖn dinh d−ìng

____________________________________________________________

M« t¶ t×nh tr¹ng dinh d−ìng vµ mét sè yÕu tè

liªn quan ®Õn suy dinh d−ìng cña trÎ em

d−íi 5 tuæi tØnh lµo cai n¨m 2005

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: NguyÔn ThÞ h¶i Anh

6240

15/12/2006

Lµo Cai - 2006

1

Lêi c¶m ¬n

T«i xin bµy tá lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn PGS.TS Lª ThÞ Hîp ng−êi thÇy ®· tËn t×nh h−íng dÉn gióp ®ì t«i trong qua tr×nh thùc hiÖn vµ

hoµn thµnh luËn v¨n.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu, Phßng ®µo t¹o, phßng ®iÒu phèi thùc ®Þa cïng toµn thÓ c¸c thÇy c« gi¸o Tr−êng §¹i häc y tÕ c«ng céng

®· truyÒn ®¹t cho t«i nh÷ng kiÕn thøc quÝ b¸u trong qu¸ tr×nh häc tËp t¹i tr−êng.

T«i xin tr©n träng c¶m ¬n Ban gi¸m ®èc ViÖn dinh d−ìng Quèc gia, Ban gi¸m ®èc Trung t©m y tÕ dù phßng tØnh Lµo Cai ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn

lîi cho t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp, thùc hiÖn luËn v¨n, còng nh− ®· cho t«i nhiÒu ý kiÕn quÝ b¸u ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Khoa vÖ sinh Trung t©m y tÕ dù phßng Lµo Cai vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®· lu«n t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong qu¸

tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu. T«i xin göi lêi c¶m ¬n tíi Ban gi¸m ®èc Trung t©m Y tÕ c¸c HuyÖn, Thµnh phè c¸c Tr¹m y tÕ x·, c¸c céng t¸c viªn ®· t¹o ®iÒu

kiÖn vµ nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thu thËp sè liÖu.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c bµ mÑ vµ c¸c ch¸u ®· céng t¸c tÝch cùc víi chóng t«i trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thu thËp th«ng tin t¹i céng ®ång. cuèi

cïng, t«i v« cïng biÕt ¬n ®Õn gia ®×nh, b¹n bÌ ®· dµnh cho t«i nh÷ng t ×nh c¶m yªu th−¬ng, sù quan t©m ch¨m sãc, khuyÕn khÝch, ®éng viªn t«i trong qu¸ tr×nh

häc tËp vµ nghiªn cøu.

Hµ Néi, ngµy 26 th¸ng 8 n¨m 2005

NguyÔn ThÞ H¶i Anh

Quy ®Þnh nh÷ng tõ viÕt t¾t

SDD Suy dinh d−ìng

TTDD T×nh tr¹ng dinh d−ìng

GDDD Gi¸o dôc dinh d−ìng

ABS ¡n bæ sung

TP ABS Thùc phÈm ¨n bæ sung

TG ABS Thêi gian ¨n bæ sung

CN/A C©n nÆng theo tuæi

CC/A ChiÒu cao theo tuæi

CN/CC C©n nÆng so víi chiÒu cao

TCYTTG Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi

KV Khu vùc

NKHHCT NhiÔm khuÈn h« hÊp cÊp tÝnh

CTV Céng t¸c viªn

HG§ Hé gia ®×nh

WHO Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi

(Word Heath Organization)

UNICEF Quü nhi ®ång Liªn hiÖp quèc

(United Nations Children’

s Fund)

SD §é lÖch chuÈn

(Standard Deviation)

BMI ChØ sè khèi c¬ thÓ

(Body Mass Index)

2

Danh môc c¸c b¶ng

Trang

B¶ng 1. §Æc ®iÓm trÎ ®−îc ®iÒu tra ph©n bè theo giíi vµ khu vùc ...................................... 16

B¶ng 2. Mét sè th«ng tin chung vÒ bµ mÑ ph©n bè theo khu vùc........................................ 17

B¶ng 3. Mét sè ®Æc ®iÓm hé gia ®×nh trong nghiªn cøu ph©n bè theo KV(%).................... 18

B¶ng 4. Tû lÖ kh¸m thai vµ tiªm phßng uèn v¸n khi mang thai cña c¸c bµ mÑ cã con d−íi 24

th¸ng tuæi ph©n bè theo khu vùc.......................................................................... 19

B¶ng 5. Tû lÖ trÎ cã sÑo tiªm chñng BCG ph©n bè theo khu vùc ....................................... 19

B¶ng 6. Tû lÖ trÎ trªn 24 th¸ng ®−îc tÈy giun trong 6 th¸ng qua ........................................ 19

B¶ng 7. Tû lÖ trÎ cã NKHHCT vµ tiªu ch¶y trong 2 tuÇn tr−íc ®iÒu tra...................27

B¶ng 8. KiÕn thøc thùc hµnh ch¨m sãc nu«i d−ìng trÎ cña mÑ ph©n bè theo KV .............. 20

B¶ng 9. Nguån cung cÊp th«ng tin ch¨m sãc nu«i d−ìng phßng bÖnh cho trÎ mµ c¸c bµ mÑ −a

thÝch........... 20

B¶ng 10. Tû lÖ SDD (CN/T, CC/T, CN/CC) ph©n phèi theo møc ®é vµ khu vùc.... 21

B¶ng 11. Tû lÖ SDD (CN/T, CC/T, CN/CC) ph©n phèi theo nhãm th¸ngtuæi..........22

B¶ng 12. TÇn suÊt tiªu thô l−¬ng thùc - thùc phÈm trong tuÇn cña trÎ .............................. 24

B¶ng 13. Mèi liªn quan gi÷a d©n téc, tuæi, tr×nh ®é häc vÊn, chØ sè BMI...cña mÑ vµ tû lÖ SDD

cña trÎ ........................................................................................36

B¶ng 14. Mèi liªn quan gi÷a mét sè yÕu tè HG§ (cì gia ®×nh, an ninh thùc phÈm, nguån n−íc)

vµ tû lÖ SDD cña trÎ. ............................................................................................ 26

B¶ng 15. Mèi liªn quan gi÷a mét sè yÕu tè (tiªm chñng, ABS, cai s÷a, bÖnh tËt...) vµ tû lÖ SDD

cña trÎ................................................................................................................... 26

B¶ng 16. Liªn quan gi÷a d©n téc cña mÑ vµ SDD cña trÎ .................................................. 27

B¶ng 17. Liªn quan gi÷a tuæi cña mÑ khi mang thai vµ SDD cña trÎ ................................. 27

B¶ng 18. Liªn quan gi÷a häc vÊn cña mÑ vµ SDD cña trÎ ......................................41

B¶ng 19. Liªn quan gi÷a kiÕn thøc cña mÑ vµ SDD cña trÎ ............................................... 28

B¶ng 20. Liªn quan gi÷a sè con trong gia ®×nh vµ SDD cña trÎ . ........................................ 28

B¶ng 22. Liªn quan gi÷a mÑ kh«ng uèng viªn s¾t khi mang thai vµ SDD cña trÎ < 24

th¸ng tuæi .................................................................................................43

B¶ng 23. Liªn quan gi÷a nguån n−íc sinh ho¹t cña gia ®×nh vµ SDD cña trÎ ............................... 29

B¶ng 24. Liªn quan gi÷a an ninh l−¬ng thùc hé gia ®×nh vµ SDD cña trÎ ............................... 29

B¶ng 25. Liªn quan gi÷a ¨n bæ sung vµ SDD cña trÎ ........................................................ 29

B¶ng 26. Liªn quan gi÷a bÖnh tiªu ch¶y vµ SDD cña trÎ ................................................. 30

B¶ng 27. Liªn quan gi÷a NKHHCT vµ SDD cña trÎ . ........................................................ 30

B¶ng 28. Liªn quan gi÷a tÈy giun trong 6 th¸ng qua vµ SDD cña trÎ h¬n 24 th¸ng tuæi ... 30

B¶ng 29. M« h×nh håi qui dù ®o¸n yÕu tè liªn quan SDD trÎ em ≤ 24 th¸ng tuæi thÓ nhÑ c©n

............................................................................................................................. 31

B¶ng 30: M« h×nh håi qui dù ®o¸n yÕu tè liªn quan SDD trÎ em ≤ 24 th¸ng tuæi thÓ cÊp tÝnh

............................................................................................................................. 32

B¶ng 31: M« h×nh håi qui dù ®o¸n yÕu tè liªn quan SDD trÎ em ≤ 24 th¸ng tuæi thÓ thÊp cßi

............................................................................................................................. 32

B¶ng 32. M« h×nh håi qui dù ®o¸n yÕu tè liªn quan SDD trÎ em > 24 th¸ng tuæi thÓ nhÑ c©n

............................................................................................................................. 33

B¶ng 33. M« h×nh håi qui dù ®o¸n yÕu tè liªn quan SDD trÎ em > 24 th¸ng tuæi thÓ cÊp tÝnh

............................................................................................................................. 34

B¶ng 34. M« h×nh håi qui dù ®o¸n yÕu tè liªn quan SDD trÎ em > 24 th¸ng tuæi thÓ thÊp cßi

............................................................................................................................. 34

3

danh môc c¸c biÓu ®å

Trang

BiÓu ®å 1. Ph©n phèi ®èi t−îng trÎ trong nghiªn cøu theo giíi vµ KV................................ 17

BiÓu ®å 2. Ph©n bè tû lÖ SDD (CN/T, CC/T, CN/CC) trong nghiªn cøu............................. 21

BiÓu ®å 3. Ph©n bè tû lÖ SDD (CN/T, CC/T, CN/CC) ë c¸c khu vùc................................. 22

BiÓu ®å 4. Ph©n bè tû lÖ SDD ë c¸c thÓ theo giíi............................................................... 22

BiÓu ®å 5. Tû lÖ SDD thÓ nhÑ c©n ph©n bè theo nhãm th¸ng tuæi....................................... 23

BiÓu ®å 6. Tû lÖ SDD thÓ thÊp cßi (CC/T) ph©n bè theo nhãm th¸ng tuæi. ......................... 23

BiÓu ®å 7. Tû lÖ SDD thÓ gÇy cßm (CN/CC) ph©n bè theo nhãm th¸ng tuæi. .................... 24

4

môc lôc

Trang

lêi c¶m ¬n

danh môc ch÷ viÕt t¾t

danh môc c¸c b¶ng

danh môc c¸c biÓu ®å

§Æt vÊn ®Ò ...................................................................................................................... 6

Môc tiªu nghiªn cøu................................................................................................ 7

Ch−¬ng 1: Tæng quan............................................................................................... 7

1.1. T×nh h×nh suy dinh d−ìng ë trÎ em hiÖn nay: ................................................................. 7

1.2. Nguyªn nh©n suy dinh d−ìng ë trÎ em:.......................................................................... 9

1.3. HËu qu¶ cña suy dinh d−ìng trÎ em.............................................................................. 10

1.4. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng dinh d−ìng trÎ em......................................................................... 11

1.4.1. C¸c sè ®o nh©n tr¾c: ................................................................................................. 11

1.4.2.C¸ch nhËn ®Þnh kÕt qu¶.............................................................................................. 12

1.5. Phßng chèng suy dinh d−ìng cho trÎ em...................................................................... 12

1.5.1.Nhu cÇu dinh d−ìng trÎ em. ....................................................................................... 12

1.5.2. Nu«i con b»ng s÷a mÑ.............................................................................................. 12

1.5.3. Thøc ¨n bæ sung cho trÎ. ........................................................................................... 13

1.5.4. Theo dâi biÓu ®å t¨ng tr−ëng. ................................................................................... 13

1.6. Mét vµi nÐt vÒ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu............................................................................ 13

Ch−¬ng 2: ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu .............................. 14

2.1. §èi t−îng, thêi gian ®Þa ®iÓm nghiªn cøu: ................................................................... 14

2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu:............................................................................................. 14

2.3. Ph−¬ng ph¸p chän mÉu:................................................................................................ 14

2.4. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu:....................................................................................... 15

2.5. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu ........................................................................ 15

2.6. Sai sè vµ c¸ch kh¾c phôc:.............................................................................................. 15

2.7. VÊn ®Ò ®¹o ®øc trong nghiªn cøu ................................................................................. 16

2.8. Mét sè kh¸i niÖm dïng trong nghiªn cøu ..................................................................... 16

Ch−¬ng 3 : kÕt qu¶ nghiªn cøu ...................................................................... 16

3.1. §Æc ®iÓm ®èi t−îng ®iÒu tra.......................................................................................... 16

3.1.1. Th«ng tin chung vÒ trÎ d−íi 5 tuæi............................................................................. 16

3.1.2. Th«ng tin chung vÒ c¸c bµ mÑ trong nghiªn cøu: ...................................................... 17

3.2. Mét sè ®Æc ®iÓm hé gia ®×nh vµ t×nh h×nh ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ vµ trÎ em........18

3.2.1. §Æc ®iÓm hé gia ®×nh ................................................................................................ 18

3.2.2. T×nh h×nh ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ vµ trÎ em ph©n bè theo khu vùc....................... 19

3.2.3. KiÕn thøc - Thùc hµnh ch¨m sãc thai s¶n vµ nu«i d−ìng trÎ cña c¸c bµ mÑ ............ 20

3.3. T×nh tr¹ng dinh d−ìng vµ khÈu phÇn ¨n thùc tÕ cña trÎ. ............................................... 21

3.3.1. T×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ................................................................................... 21

3.3.2. KhÈu phÇn ¨n thùc tÕ cña trÎ .................................................................................... 24

3.4. Mét sè mèi liªn quan víi t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ trong nghiªn cøu.................. 25

3.4.1. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch hai biÕn................................................................................ 27

3.4.2. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch håi qui ®a biÕn..................................................................... 31

3.5. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®Þnh tÝnh:....................................................................................... 35

3.5.1. VÒ ¨n uèng, nghØ ng¬i cña c¸c bµ mÑ khi mang thai vµ cho con bó: ........................ 35

3.5.2. VÒ thùc hµnh nu«i d−ìng vµ ch¨m sãc khi trÎ èm..................................................... 35

Ch−¬ng 4 : bµn luËn............................................................................................... 36

4.1. Mét sè ®Æc ®iÓm ®èi t−îng ®iÒu tra. ............................................................................. 36

4.2. T×nh tr¹ng dinh d−ìng vµ khÈu phÇn ¨n thùc tÕ cña trÎ. ............................................... 37

4.2.1. T×nh tr¹ng dinh d−ìng trÎ em .................................................................................... 37