Mẫu số chung của các vị thần khổng lồ trong kho tàng thần thoại một số tộc người ở Việt Nam

Chu Thị Vân Anh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 94(06): 23 - 27

23

MẪU SỐ CHUNG CỦA CÁC VỊ THẦN KHỔNG LỒ

TRONG KHO TÀNG THẦN THOẠI MỘT SỐ TỘC NGƯỜI Ở VIỆT NAM

Chu Thị Vân Anh*

Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Thần thoại là sáng tác của người nguyên thủy, phản ánh trạng thái sinh hoạt vật chất và tinh thần

của con người trong buổi sơ khai của lịch sử. Thần thoại về những vị thần khổng lồ được coi là lớp

thần thoại đầu tiên, xuất hiện sớm nhất trong lịch sử văn học các tộc người. Hình ảnh các vị thần

khổng lồ - những người có tầm vóc và sức khỏe phi thường là một mô - típ quen thuộc trong hệ

thống thần thoại của các tộc người. Thông qua bài viết này, tác giả muốn khái quát một số những

đặc điểm chung, hay còn gọi là những “mẫu số chung” của các vị thần khổng lồ trong kho tàng

văn học dân gian Việt Nam. Với phương pháp tiếp cận liên ngành, trên cơ sở khảo cứu thần thoại

của nhiều tộc người, bằng những kiến giải của mình, tác giả bước đầu giải mã hệ thống biểu tượng

này trong kho tàng thần thoại của các tộc người ở Việt Nam.

Từ khóa: Thần thoại, người Tày, người Thái biểu tượng, các vị thần khổng lồ.

Thần thoại về những vị thần buổi khai thiên

lập địa được coi là lớp thần thoại đầu tiên,

xuất hiện sớm trong lịch sử văn học các tộc

người. Vì vậy, trong nghiên cứu văn học

dân gian đã có nhiều công trình nghiên cứu

về đề tài này.*

Ở khía cạnh lý thuyết, Nguyễn Đổng Chi là

tác giả có công trình nghiên cứu khá sớm [2].

Qua đó đưa ra những quan điểm chung nhất

về lý thuyết “thần thoại”. Đây được coi là tác

phẩm có tính chất gợi mở cho những nghiên

cứu tiếp theo.

Bên cạnh nghiên cứu của Nguyễn Đổng Chi

còn có những công trình của các tác giả: Cao

Huy Đỉnh [3], Cầm Trọng [9], Hoàng

Lương[7]… Trong đó các tác giả đã bước đầu

tiếp cận và giải mã biểu tượng Thánh Gióng

của người Việt và biểu tượng các vị thần

khổng lồ của cư dân Thái ở Tây Bắc Việt

Nam. Đặc biệt, tác giả Hoàng Lương [7] đã

đề cập đến mối giao lưu văn hóa Tày - Thái

cổ với văn hóa Việt thông qua những địa danh

liên quan đến người anh hùng làng Gióng ở

vùng trung châu Bắc Bộ.

Trong công tác sưu tầm và nghiên cứu văn

học dân gian, đã có những công trình chuyên

khảo tập hợp các câu chuyện thần thoại của

các tộc người ở Việt Nam [4],[5][6],[10]. Đây

là nguồn tư liệu quý giá giúp chúng tôi hoàn

thành bài viết này.

*

Tel: 0983834376; Email: [email protected]

Tuy thần thoại về các vị thần khổng lồ đã

được quan tâm nghiên cứu từ sớm, nhưng

dường như nó chỉ được quan tâm ở khía cạnh

văn học dân gian. Về cơ bản, những nội dung

của thần thoại đã được tiếp cận ở nhiều khía

cạnh. Tuy nhiên, với tư cách là đối tượng

nghiên cứu của Dân tộc học - Nhân học nhằm

giải mã về những biểu tượng chưa được các

nhà nghiên cứu quan tâm thích đáng. Vì vậy,

với mục đích tìm hiểu về những nét chung

nhất - những “mẫu số chung” của các vị thần

khổng lồ sẽ góp thêm một cái nhìn khái quát

hơn về vấn đề này.

Biểu tượng “Người khổng lồ” trong thần

thoại một số tộc người ở Việt Nam

Thần thoại ra đời khi mà trình độ nhận thức

của con người đã có bước phát triển nhất

định. Nội dung thần thoại chủ yếu phản ánh

khát vọng hiểu biết và chinh phục tự nhiên

phục vụ cho cuộc sống cộng đồng của người

nguyên thuỷ. Do vậy, yếu tố hoang đường, ấu

trĩ trong buổi sơ khai của lịch sử thể hiện rõ

nét. Trong đó điển hình là hình ảnh về những

vị thần khổng lồ - những người có sức vóc

cao lớn dị thường và có sức khỏe phi thường,

những người có công tạo ra cảnh quan tự

nhiên mà người nguyên thuỷ đang sống.

Thần thoại của người Thái phổ biến có hình

tượng về lớp người khổng lồ Sô Công và Ải

Lậc Cậc. Tương truyền rằng bảy cặp ông bà

khổng lồ Sô Công được Then cử xuống để tạo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn