Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Mạng truyền thông: Tài liệu tham khảo / Nguyễn Phương Nam cb
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Tài liệu tham khảo
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
Tham gia: ThS. Đặng Hoàng Huy
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM
MẠNG TRUYỀN THÔNG
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
1
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT ......................................................................................................................... 8
LỜI GIỚI THIỆU................................................................................................................................... 12
Chương 1: TỔNG QUAN VỀ MẠNG VÀ TRUYỀN THÔNG............................................................ 14
1.1. Sơ lược lịch sử phát triển của mạng máy tính ........................................................................ 14
1.1.1. Sự phát triển của chuyển mạch gói (Packet Switching): 1961–1972 ............................. 14
1.1.2. Mạng nội bộ và kết nối Internet: 1972–1980 ................................................................. 16
1.1.3. Sự phổ biến của các mạng: 1980–1990.......................................................................... 17
1.1.4. Sự bùng nổ Internet: Những năm 1990 .......................................................................... 18
1.2. Khái niệm cơ bản về mạng..................................................................................................... 21
1.2.1. Khái niệm về mạng......................................................................................................... 21
1.2.2. Khái niệm mạng máy tính .............................................................................................. 22
1.2.3. Ưu và nhược điểm của mạng máy tính........................................................................... 24
1.3. Một số yếu tố đặc trưng về mạng ........................................................................................... 26
1.3.1. Tính hiệu quả cơ bản...................................................................................................... 26
1.3.2. Đường truyền vật lý........................................................................................................ 27
1.3.3. Kiến trúc mạng máy tính................................................................................................ 30
1.3.4. Cấu trúc mạng máy tính ................................................................................................. 31
1.3.5. Mô hình làm việc máy khách/máy chủ và mô hình mạng ngang hàng .......................... 33
1.4. Ứng dụng mạng máy tính....................................................................................................... 36
1.4.1. Đối với các doanh nghiệp............................................................................................... 36
1.4.2. Đối với gia đình.............................................................................................................. 37
1.4.3. Đối với người dùng di động ........................................................................................... 37
1.4.4. Các vấn đề xã hội ........................................................................................................... 38
Chương 2: CÁC THÀNH PHẦN CỦA MẠNG .................................................................................... 40
2.1. Phần cứng mạng máy tính...................................................................................................... 41
2.1.1. Phân loại theo phạm vi địa lý ......................................................................................... 41
2.1.2. Mạng không dây............................................................................................................. 48
2.1.3. Phân loại theo mô hình ghép nối.................................................................................... 50
2.1.4. Khái niệm và phân loại phần cứng mạng máy tính ........................................................ 57
2.2. Phần mềm mạng máy tính - Giao thức và dịch vụ mạng ....................................................... 67
2.2.1. Giao thức (Protocol)....................................................................................................... 67
2.2.2. Dịch vụ (Services).......................................................................................................... 70
2.2.3. Giao diện (Interfaces)..................................................................................................... 73
2.3. Kiến trúc phân tầng và chuẩn hóa mạng ................................................................................ 73
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
2
2.4. Các mô hình tham chiếu......................................................................................................... 74
2.4.1. Mô hình tham chiếu OSI................................................................................................ 74
2.4.2. Mô hình tham chiếu TCP/IP........................................................................................... 82
2.5. Tiến trình đóng gói chi tiết..................................................................................................... 85
Chương 3: TẦNG VẬT LÝ ................................................................................................................... 88
3.1. Môi trường truyền dẫn cho mạng................................................................................................ 88
3.2. Các loại phương tiện truyền dẫn trong mạng .............................................................................. 92
3.2.1. Các loại cáp .......................................................................................................................... 92
3.2.2. Các loại sóng vô tuyến ....................................................................................................... 103
3.3 Một số chuẩn giao diện ........................................................................................................ 106
3.3.1. Modem ............................................................................................................................... 106
3.3.2. RJ-11 Connector................................................................................................................. 107
3.3.3 RJ-45 Connector.................................................................................................................. 107
Chương 4: TẦNG LIÊN KẾT DỮ LIỆU............................................................................................. 109
4.1. Chức năng của lớp liên kết dữ liệu............................................................................................ 109
4.1.1 Giao thức ALOHA....................................................................................................... 113
4.1.2. Giao thức CSMA................................................................................................................ 115
4.1.3 Chuẩn IEEE 802........................................................................................................... 117
4.2 Vấn đề xử lý lỗi................................................................................................................... 118
4.3 Các thiết bị của lớp liên kết dữ liệu..................................................................................... 121
4.4 Mạng cục bộ........................................................................................................................ 122
4.4.1 Giới thiệu về mạng LAN.............................................................................................. 122
4.4.2 Topo mạng.................................................................................................................... 130
4.4.3 Địa chỉ vật lý của thiết bị mạng.................................................................................... 131
Chương 5. TẦNG MẠNG................................................................................................................... 132
5.1 Giới thiệu tầng mạng............................................................................................................ 132
5.2 Bộ giao thức liên mạng IP.................................................................................................... 133
5.2.1 Định dạng của gói Packet............................................................................................. 134
5.2.2 Định tuyến.................................................................................................................... 140
5.2.3 Giao thức ARP ............................................................................................................. 145
5.2.4 Xây dựng bảng đường đi.............................................................................................. 146
5.2.5 Giao thức ICMP ........................................................................................................... 152
5.2.6 Giao thức DHCP .......................................................................................................... 154
5.3 Kỹ thuật không gian địa chỉ mạng IPv6 ..................................................................................... 156
5.3.1 Lợi ích của IPv6 ........................................................................................................... 157
5.3.2 Biểu diễn của địa chỉ IPv6............................................................................................ 157
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
3
5.3.3 Sự tương thích của địa chỉ IPv4 và IPv6 ...................................................................... 158
5.3.4 Xu hướng triển khai IPv6 ............................................................................................. 158
5.4 Bảo mật trong tầng mạng ........................................................................................................... 158
Chương 6. TẦNG VẬN CHUYỂN..................................................................................................... 160
6.1 Dịch vụ của lớp vận chuyển ................................................................................................. 160
6.2. Giao thức TCP...................................................................................................................... 163
6.2.1. Đặc điểm chính............................................................................................................. 163
6.2.2. Các tính năng của giao thức TCP....................................................................................... 164
6.2.3. Giải pháp thiết lập kết nối, truyền dữ liệu tin cậy ........................................................ 165
6.3.4. Địa chỉ ứng dụng .......................................................................................................... 171
6.2.4 Định dạng của phân đoạn TCP Segment...................................................................... 172
6.3. Giao thức UDP..................................................................................................................... 174
6.3.1. Đặc điểm chính............................................................................................................. 174
6.3.2. Định dạng của phân đoạn UDP Segment ..................................................................... 175
6.3.3. Quá trình truyền nhận................................................................................................... 176
6.4. Sự khác nhau giữa TCP và UDP ............................................................................................... 176
6.5. Bảo mật trong tầng vận chuyển............................................................................................ 177
6.5.1. Mã hóa dữ liệu.............................................................................................................. 177
6.5.2. Từ chối dịch vụ (DOS- Denial Of Services) ................................................................ 179
6.5.3. Tấn công chiếm phiên làm việc (Session Hijacking)................................................... 180
6.5.4. Do thám dịch vụ tầng vận chuyển (Reconnaissance)................................................... 181
Chương 7. TẦNG ỨNG DỤNG ......................................................................................................... 182
7.1 Hệ thống tên miền DNS (Domain Name System)................................................................ 182
7.2 Dịch vụ thư điện tử (E-mail) ................................................................................................ 187
7.2.1. Thư điện tử (Emali)............................................................................................................ 187
7.2.2. Dịch vụ thư điện tử trên nền tảng web ............................................................................... 191
7.3 World Wide Web ................................................................................................................. 192
7.3.1 Website và HTML........................................................................................................ 195
7.3.2. Giao thức HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) ........................................................ 201
7.3.3. Phần mềm Máy chủ Web: IIS và Apache .................................................................... 204
7.3.4. Thiết kế và lập trình web.............................................................................................. 205
7.4. Dịch vụ truyền tệp tin FTP................................................................................................... 207
7.5 Dịch vụ mạng Multimedia.................................................................................................... 211
7.5.1. Các giao thức truyền thông đa phương tiện.................................................................. 211
7.5.2. Kỹ thuật truyền dữ liệu đa phương tiện........................................................................ 212
7.5.3. Voice over IP................................................................................................................ 213
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
4
7.6 Ứng dụng mạng trong hệ thống thông tin ............................................................................ 215
7.7 Bảo mật trong tầng ứng dụng............................................................................................... 217
7.7.1 Một số nguy cơ tấn công ở tầng ứng dụng .......................................................................... 218
7.7.2 Giải pháp an toàn bảo mật tầng ứng dụng........................................................................... 220
7.8 Các xu hướng thiết kế và ứng dụng công nghệ mạng hiện đại............................................. 224
7.8.1 Internet vạn vật (IoT) ......................................................................................................... 225
7.8.2 Công nghệ mạng 5G........................................................................................................... 227
Chương 8. QUẢN TRỊ MẠNG TRONG DOANH NGHIỆP ............................................................ 231
8.1. Các khía cạnh của quản lý mạng trong doanh nghiệp............................................................... 231
8.2. Hệ điều hành mạng.................................................................................................................... 232
8.2.1. Hệ điều hành mạng Microsoft Windows Server ................................................................ 233
8.2.2. Giới thiệu Windows Server 2019....................................................................................... 234
8.3. Cấu hình và quản trị mạng cơ bản............................................................................................. 236
8.3.1. Cài đặt và cấu hình hệ điều hành mạng.................................................................................. 236
8.3.2. Cấu hình địa chỉ IP tĩnh trong mạng LAN ............................................................................. 240
8.4. Cài đặt dịch vụ quản lý mạng doanh nghiệp ............................................................................. 243
8.4.1. Cài đặt triển dịch vụ DHCP................................................................................................ 243
8.4.2. Quản trị dịch vụ máy chủ doanh nghiệp từ xa.................................................................... 245
8.4.3. Các công cụ hỗ trợ quản trị mạng doanh nghiệp................................................................ 248
8.5. Phần mềm giả lập ảo hóa việc thiết lập quản trị mạng doanh nghiệp ....................................... 250
8.5.1. Giới thiệu phần mềm Boson Netsim .................................................................................. 250
8.5.2. Giao diện phần mềm Boson Netsim................................................................................... 250
8.5.3 Các module của phần mềm Boson NetSim......................................................................... 252
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 254
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2. 1: So sánh LAN, MAN và WAN............................................................................................. 47
Bảng 2. 2 - So sánh các chuẩn WLAN................................................................................................... 49
Bảng 2. 3 - So sánh dịch vụ hướng kết nối và dịch vụ không kết nối.................................................... 71
Bảng 2. 4 - So sánh OSI và TCP/IP ....................................................................................................... 85
Bảng 3. 1 - Dải tần số của sóng vô tuyến............................................................................................. 104
Bảng 6. 1 - Sự khác nhau giữa TCP và UDP ....................................................................................... 177
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
5
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1. 1: Mô hình chuyển mạch gói đầu tiên trên thế giới.................................................................. 15
Hình 1. 2: Cơ chế hoạt động của chuyển mạch gói................................................................................ 16
Hình 1. 3: Máy tính Elliott - một trong những máy tính điện tử đầu tiên .............................................. 18
Hình 1. 4: Máy tính cá nhân Apple 1984 ............................................................................................... 19
Hình 1. 5: Minh họa mạng máy tính ...................................................................................................... 23
Hình 1. 6: Cơ chế hoạt động của độ nhiễu điện từ................................................................................. 29
Hình 1. 7: Thiết bị đầu cuối.................................................................................................................... 32
Hình 1. 8: Mô hình khách chủ cơ bản .................................................................................................... 34
Hình 1. 9: Mô hình khách chủ - thông qua internet ............................................................................... 34
Hình 1. 10: Mô hình Peer-to-Peer .......................................................................................................... 36
Hình 2. 1: Cấu trúc các thành phần của mạng máy tính......................................................................... 40
Hình 2. 2: Mạng toàn cầu (GAN)........................................................................................................... 42
Hình 2. 3: Mạng diện rộng (WAN)........................................................................................................ 43
Hình 2. 4: Mạng đô thị (MAN) .............................................................................................................. 44
Hình 2. 5: Mạng cục bộ (LAN).............................................................................................................. 46
Hình 2. 6: Personal Area Network (PAN).............................................................................................. 48
Hình 2. 7: Mạng hình sao....................................................................................................................... 51
Hình 2. 8: Mạng hình tuyến (Bus )......................................................................................................... 53
Hình 2. 9: Mạng dạng vòng (Ring ) ....................................................................................................... 55
Hình 2. 10: Kết nối các cổng HUB ........................................................................................................ 57
Hình 2. 11: Kêt nối thiết bị SWITCH .................................................................................................... 60
Hình 2. 12: Kết nối thiết bị cầu nối........................................................................................................ 61
Hình 2. 13: Kết nối bộ định tuyến.......................................................................................................... 63
Hình 2. 14: Cơ chế hoạt động của dịch vụ hướng kết nối...................................................................... 70
Hình 2. 15: Dịch vụ không kết nối......................................................................................................... 71
Hình 2. 16: Mô hình kiến trúc phân tầng ............................................................................................... 73
Hình 2. 17: 7 lớp của mô hình OSI ........................................................................................................ 75
Hình 2. 18: Giao tiếp trực tiếp trong tầng vật lý qua đường truyền ....................................................... 76
Hình 2. 19: Truyền tải các khung dữ liệu trong tầng liên kết dữ liệu..................................................... 78
Hình 2. 20: Truyền tải các gói tin giữa các nút trong tầng mạng ........................................................... 79
Hình 2. 21: Cắt và ghép các phân đoạn trong tầng vận chuyển ............................................................. 79
Hình 2. 22: Cấu trúc đồng bộ dữ liệu truyền trong tầng phiên............................................................... 80
Hình 2. 23: Tác vụ mã hóa và nén dữ liệu truyền trong tầng trình bày.................................................. 81
Hình 2. 24: Các giao thức trong tầng ứng dụng ..................................................................................... 82
Hình 2. 25: Mô hình tham chiếu TCP/IP với 4 tầng .............................................................................. 83
Hình 2. 26: So sánh giữa hai mô hình OSI và TCP/IP........................................................................... 84
Hình 2. 27: Tiến trình đóng gói và bổ sung phần đầu thông điệp .......................................................... 86
Hình 3. 1: Băng thông đường truyền và hình dạng tín hiệu truyền qua ................................................. 89
Hình 3. 2: Nhiễu trên kênh truyền tác động tín hiệu .............................................................................. 90
Hình 3. 3: Truyền dẫn băng cơ sở và băng thông rộng .......................................................................... 90
Hình 3. 4: Cấu tạo của cáp đồng trục ..................................................................................................... 92
Hình 3. 5: Các đầu nối cáp đồng trục..................................................................................................... 94
Hình 3. 6: Cấu tạo cáp xoắn ................................................................................................................... 95
Hình 3. 7: Cáp xoắn đôi không có vỏ bọc.............................................................................................. 95
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
6
Hình 3. 8: Cáp xoắn đôi có vỏ bọc......................................................................................................... 96
Hình 3. 9: Cấu tạo của cáp quang........................................................................................................... 98
Hình 3. 10: Đầu bấm cáp RJ45 ............................................................................................................ 101
Hình 3. 11: Chuẩn bấm cáp xoắn ......................................................................................................... 102
Hình 3. 12: Chuẩn nối cáp thẳng.......................................................................................................... 102
Hình 3. 13: Chuẩn nối cáp chéo ........................................................................................................... 103
Hình 3. 14: Phân bố phổ sóng điện từ dùng cho truyền dữ liệu ........................................................... 103
Hình 3. 15: Truyền dữ liệu giữa hai với sóng vô tuyến........................................................................ 105
Hình 3. 16: Truyền dữ liệu giữa hai vệ tinh với sóng vi ba.................................................................. 105
Hình 3. 17: Truyền dữ liệu giữa hai máy tính thông qua hồng ngoại .................................................. 106
Hình 3. 18: Truyền dữ liệu giữa hai máy tính thông qua Modem........................................................ 107
Hình 3. 19: Đầu nối RJ-11 ................................................................................................................... 107
Hình 3. 20: Đầu nối RJ-45 ................................................................................................................... 107
Hình 4. 1: Ví dụ minh họa phương pháp đếm ký tự............................................................................. 110
Hình 4. 2: Ví dụ minh họa phương pháp ký tự bắt đầu - kết thúc........................................................ 110
Hình 4. 3: Ví dụ minh họa phương pháp chuỗi bit bắt đầu - kết thúc .................................................. 111
Hình 4. 4: Quá trình truyền tin và xảy ra xung đột của Pure ALOHA................................................. 113
Hình 4. 5: Quá trình truyền tin và xảy ra xung đột của Slotted ALOHA............................................. 115
Hình 4. 6: Lỗi một bit của IEEE 802.................................................................................................... 118
Hình 4. 7: Lỗi nhiều bit của IEEE 802................................................................................................. 119
Hình 4. 8: Lỗi liên tục của IEEE 802 ................................................................................................... 119
Hình 4. 9: Vai trò thiết bị cầu nối Bridge............................................................................................. 121
Hình 4. 10: Ví dụ mã hóa Machester.................................................................................................... 123
Hình 4. 11: Cấu trúc khung thông tin của Ethernet.............................................................................. 125
Hình 4. 12: Mô hình mạng 10Base2 .................................................................................................... 126
Hình 4. 13: Mô hình mạng 10BaseT.................................................................................................... 126
Hình 4. 14: Mô hình luận lý Token Ring ............................................................................................. 127
Hình 4. 15: Mô tả cấu trúc khung dữ liệu của IEEE 802.5 .................................................................. 128
Hình 5. 1: Cấu trúc gói tin IP ............................................................................................................... 134
Hình 5. 2: Cấu trúc địa chỉ IP............................................................................................................... 136
Hình 5. 3: Phân lớp địa chỉ IP .............................................................................................................. 137
Hình 5. 4: Ví dụ phân lớp địa chỉ IP .................................................................................................... 138
Hình 5. 5: Kỹ thuật phân mạng con ..................................................................................................... 139
Hình 5. 6: Quá trình định tuyến............................................................................................................ 140
Hình 5. 7: Ví dụ minh họa quá trình định tuyến................................................................................... 143
Hình 5. 8: Ví dụ minh họa quá trình thực hiện ARP............................................................................ 145
Hình 5. 9: Mạng được biểu diễn như một đồ thị .................................................................................. 147
Hình 5. 10: Tìm đường từ A D dùng Dijkstra ................................................................................. 149
Hình 5. 11: Bảng chỉ đường phân cấp.................................................................................................. 152
Hình 5. 12: Cơ chế hoạt động của ICMP trong lệnh Ping.................................................................... 153
Hình 5. 13: Nguyên tắc hoạt động gán địa chỉ IP trong giao thức DHCP............................................ 154
Hình 5. 14: Cơ chế hoạt động của DHCP ............................................................................................ 155
Hình 6. 1: Liên hệ các tầng mạng, vận chuyển và ứng dụng ............................................................... 160
Hình 6. 2: Chức năng của tầng vận chuyển.......................................................................................... 163
Hình 6. 3: Quy trình bắt tay 3 bước của giao thức TCP...................................................................... 166
Hình 6. 4: Quy trình đóng kết nối của giao thức TCP......................................................................... 167
Hình 6. 5: Quy tắc truyền dữ liệu tin cậy của giao thức TCP ............................................................. 168
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
7
Hình 6. 6: Kỹ thuật truyền lại thích ứng trong TCP............................................................................. 169
Hình 6. 7: Điều khiển luồng................................................................................................................. 170
Hình 6. 8: Điều khiển luồng theo cơ chế cửa sổ trượt.......................................................................... 171
Hình 6. 9: Các chỉ số port thông dụng.................................................................................................. 172
Hình 6. 10: Định dạng của phân đoạn TCP.......................................................................................... 172
Hình 6. 11: Các thành phần trong một phân đoạn của UDP ................................................................ 175
Hình 6. 12: Tấn công TCP SYN Flood ................................................................................................ 179
Hình 6. 13: Tấn công DDoS trong UDP .............................................................................................. 180
Hình 7. 1: Hệ thống tên miền DNS ...................................................................................................... 184
Hình 7. 2: Cấu trúc phân cấp DNS....................................................................................................... 184
Hình 7. 3: Ví dụ hoạt động DNS.......................................................................................................... 186
Hình 7. 4: Cấu trúc thành phần của hệ thống email ............................................................................. 187
Hình 7. 5: Ví dụ vận chuyển email....................................................................................................... 189
Hình 7. 6: Ví dụ một trang web được thể hiện trên trình duyệt ........................................................... 193
Hình 7. 7: Mô hình hoạt động của WWW ........................................................................................... 194
Hình 7. 8: Các thành phần trong một phần tử trong HTML................................................................. 197
Hình 7. 9: Cấu trúc của một trang HTML cơ bản ................................................................................ 198
Hình 7. 10: Ví dụ minh họa trang web viết bằng ngôn ngữ HTML..................................................... 199
Hình 7. 11: Web tĩnh và Web động...................................................................................................... 200
Hình 7. 12: Quá trình trao đổi thông điệp của HTTP........................................................................... 202
Hình 7. 13: Mô hình 3 lớp trong lập trình Web.................................................................................... 207
Hình 7. 14: Mô hình dịch vụ FTP ........................................................................................................ 208
Hình 7. 15: Cơ chế hoạt động FTP....................................................................................................... 209
Hình 7. 16: Phát phương tiện qua web thông qua phương pháp truyền file......................................... 212
Hình 7. 17: Mô hình kiến trúc H.323 cho điện thoại Internet .............................................................. 214
Hình 7. 18: Các thành phần trong văn phòng điện tử........................................................................... 216
Hình 7. 19: Mô hình cài đặt văn phòng điện tử.................................................................................... 216
Hình 7. 20: Tổ chức mô hình mạng hợp lý theo vùng mạng................................................................ 222
Hình 8. 1: Cài đặt Windows Server 2019 bước 1................................................................................. 237
Hình 8. 2: Cài đặt Windows Server 2019 bước 2................................................................................. 237
Hình 8. 3: Cài đặt Windows Server 2019 bước 3................................................................................. 238
Hình 8. 4: Phân vùng ổ đĩa để cài đặt Windows Server 2019 mới....................................................... 239
Hình 8. 5: Nhập mật khẩu cho máy server Windows Server 2019 ...................................................... 240
Hình 8. 6: Giao diện chính của Windows Server 2019 ........................................................................ 240
Hình 8. 7: Hệ thống mạng LAN chuẩn bị triển khai DHCP................................................................. 244
Hình 8. 8: Mở Remote Desktop trên Server Manager.......................................................................... 246
Hình 8. 9: Ứng dụng Network Performance Monitor (NPM).............................................................. 249
Hình 8. 10: Giao diện phần mềm Boson Netsim.................................................................................. 251
Hình 8. 11: Giao diện phần mềm Boson Network Designer................................................................ 253
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
8
DANH MỤC VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI
ACK Acknowledgement Character
ACL Access Control List
AD Active Directory
ADSL Asymmetric Digital Subscriber Line
AES Advanced Encryption Standard
AP Access Point
API Application Programming Interface
ARP Address Resolution Protocol
ARPA Advanced Research Projects Agency
ASCII American Standard Code For Information Interchange
ASP Active Server Page
ATA Advanced Technology Attachment
ATM Asynchronous Transfer Mode
BCC Blind Carbon Copy
BIOS Basic Input – Output System
BNC British Naval Connector
BPS Bits Per Second
CDMA Code Division Multiple Access
CPU Central Processing Unit
CSMA/CD Carrier Sense Multiple Access / Collision Detection
DBMS Database Management System
DC Domain Controller
DHCP Dynamic Host Configuration Protocol
DNS Domain Name System
DoS Denial of Service
DDoS Distributed Denial-of-Service
DSL Digital Subscriber Line
DSN Domain Name System
Email Electronic Mail
FAT File Allocation Table
FCC Federal Communications Commission
FTP File Transfer Protocol
GSM Global System For Mobile Communications
GUI Graphical User Interface
HDD Hard Disk Drive
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
9
HTML Hyper Text Markup Language
HTTP Hyper Text Transfer Protocol
HTTPS Secure Hypertext Transfer Protocol
I/O Input/Output
ICANN Internet Corporation For Assigned Names And Numbers
ICMP Internet Control Message Protocol
IDE Integrated Drive Electronics
IE Internet Explorer
IEEE Institute Of Electrical And Electronics Engineers
IGMP Internet Group Management Protocol
IIS Internet Information Services
IMAP Internet Message Access Protocol
IP Internet Protocol
Ipsec Internet Protocol Security
IPv4 Internet Protocol Version 4
IPv6 Internet Protocol Version 6
IPX Internet Packet Exchange
ISP Internet Service Provider
IT Information Technology
JPEG Joint Photographic Experts Group
KB Kilobyte
Kbps Kilobit Per Second
LAN Local Area Network
MAC Media Access Control
MAN Metropolitan Area Network
MB Megabyte
Mbps Megabits Per Second
MHz Megahertz
Modem Modulator/Demodulator
MTA Mail Transfer Agent
MTU Maximum Transmission Unit
MUA Mail User Agent
NAP Network Access Protection
NAS Network Access Server
NAT Network Address Translation
NetBEUI Netbios Extended User Interface
NetBIOS Network Basic Input/Output System
NFC Near Field Communication
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
10
NIC Network Interface Card
NTFS New Technology File System
OS Operating System
OSI Open System Interconnection
P2P Peer-To-Peer
PAN Personal Area Network
PAT Port Address Translation
PC Personal Computer
PCI Peripheral Component Interconnect
PDA Personal Digital Assistant
PGP Pretty Good Privacy
PHP Php: Hypertext Preprocessor
PoE Power Over Ethernet
POP Post Office Protocol
POP3 Post Office Protocol Version 3
PPP Point-To-Point Protocol
QoS Quality Of Service
R/W Read/Write
RAID Redundant Array Of Independent Disks
RAM Random Access Memory
RARP Reverse ARP
RDP Remote Desktop Protocol
RF Radio Frequency
RFC Request For Comments
RFID Radio Frequency Identification
RIS Remote Installation Service
ROM Read Only Memory
RPC Remote Procedure Call
RTP Real-Time Transport Protocol
SMTP Simple Mail Transfer Protocol
SNMP Simple Network Management Protocol
SSH Secure Shell
SSID Service Set Identifier
SSL Secure Sockets Layer
STP Shielded Twisted Pair
SYN Synchronous Idle Character
TCP Transmission Control Protocol
TCP/IP Transmission Control Protocol/Internet Protocol
TDM Time Division Multiplexing
TDMA Time Division Multiple Access
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
11
TLD Top-Level Domain
TLS Transport Layer Security
UAC User Account Control
UART Universal Asynchronous Receiver/Transmitter
UDP User Datagram Protocol
URI Uniform Resource Identifier
URL Uniform Resource Locator
URL Uniform Resource Locator
USB Universal Serial Bus
UTP Unshielded Twisted Pair
UTP Unshielded Twisted Pair
VLAN Virtual Local Area Network
VM Virtual Machine
VoIP Voice Over Internet Protocol
VPN Virtual Private Network
W3C World Wide Web Consortium
WAN Wide Area Network
WAP Wireless Access Point
WEP Wired Equivalent Privacy
Wi -Fi Wireless Fidelity
WLAN Wireless LAN
WPA Wi-Fi Protected Access
WPA2 Wi-Fi Protected Access 2
WWAN Wireless Wide Area Network
WWW World Wide Web
WWW World Wide Web
XML Extensible Markup Language
XSS Cross Site Scripting
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
12
LỜI GIỚI THIỆU
Ngày nay, với xu thế phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, mạng máy tính và
truyền thông dữ liệu là một lĩnh vực then chốt, là một phần không thể thiếu trong đời
sống, mang lại những lợi ích to lớn về kinh tế, xã hội, an ninh. Mạng Internet đã xóa bỏ
mọi rào cản về khoảng cách địa lý, cho phép chia sẻ tài nguyên, lưu trữ và quản lý dữ
liệu tập trung, và cũng là nền tảng cung cấp các mô hình thương mại, quản lý điện tử,
đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, y tế, giáo dục…
Mạng máy tính cũng đã phát triển một cách nhanh chóng và đa dạng cả về quy mô, công
nghệ và ứng dụng. Do nhu cầu và yêu cầu trình độ cao, những người học và hoạt động
trong chuyên ngành Hệ thống công nghệ thông tin cần phải được đào tạo kiến thức về
mạng máy tính cơ bản và cập nhật để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Để đáp ứng với yêu cầu học tập của sinh viên, Trường Đại học Ngân hàng TPHCM tổ
chức biên soạn Tài liệu tham khảo này với mục tiêu cung cấp cho các bạn sinh viên Đại
Học Ngân hàng TPHCM một tài liệu học tập hữu ích để đạt được một nền tảng kiến thức
căn bản về mạng máy tính truyền thông đầy đủ và chính xác, kèm theo một số kiến thức
công nghệ mạng máy tính hiện đại và các kỹ thuật bảo mật mạng phổ biến.
Nội dung của tài liệu này bao gồm 08 chương:
Chương 1: Tổng quan về mạng và truyền thông. Khái niệm cơ bản về kiến trúc và một
số yếu tố đặc trưng về mạng, các loại mạng máy tính và mục tiêu ứng dụng của nó.
Chương 2: Các thành phần của mạng. Các khái niệm về phần cứng và phần mềm mạng
máy tính bao gồm các giao thức và dịch vụ mạng, cũng như giới thiệu về kiến trúc phân
tầng và các mô hình tham chiếu.
Chương 3: Tầng vật lý. Tìm hiểu về các môi trường truyền dẫn, phương tiện để kích
hoạt, duy trì và hủy bỏ kiểu kết vật lý giữa các hệ thống trong mạng.
Chương 4: Tầng liên kết dữ liệu. Tìm hiểu các liên kết, duy trì và hủy bỏ các liên kết dữ
liệu, các thiết bị trong tầng. Kiểm soát lỗi và kiểm soát lưu lượng.
Chương 5: Tầng mạng. Tìm hiểu về chọn đường và chuyển tiếp và bộ giao thức liên
mạng IP. Kèm theo kiến thức cơ bản bảo mật trong tầng mạng.
Chương 6: Tầng giao vận. Tìm hiểu việc truyền dữ liệu giữa 2 đầu mút, kiểm soát lỗi,
kiểm soát luồng dữ liệu giữa 2 đầu mút, việc ghép kênh cắt/hợp dữ liệu của hai giao thức
chính TCP và UDP. Kèm theo kiến thức cơ bản bảo mật trong tầng giao vận .
Chương 7: Tầng ứng dụng. Cung cấp các dịch vụ để người sử dụng có thể truy cập được
vào môi trường mạng như dịch vụ tên miền DNS, thư điện tử, WWW, FTP, Multimedia.
Chương 8: Quản trị mạng trong doanh nghiệp. Tìm hiểu về các khía cạnh của quản lý
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
13
mạng trong doanh nghiệp, cấu hình và quản trị mạng cơ bản để có thể cài đặt dịch vụ
quản lý mạng doanh nghiệp trên hệ điều hành Windows Server.
Nhóm biên soạn mong rằng nội dung tài liệu tham khảo học tập này sẽ hỗ trợ cho cho
các bạn sinh viên Khoa Hệ thống thông tin quản lý Trường Đại học Ngân hàng TPHCM
những nội dung cần thiết trong học tập và trau dồi kiến thức của một lĩnh vực công nghệ
mang nhiều ý nghĩa ứng dụng quan trọng hiện nay.
Xin chân thành cảm ơn!
TPHCM, tháng 1/2023.
Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM Tài liệu tham khảo: Mạng truyền thông
Chủ biên: ThS. Nguyễn Phương Nam
14
Chương 1: TỔNG QUAN VỀ MẠNG VÀ TRUYỀN THÔNG
Chương này nhằm giới thiệu cho người đọc lịch sử hình thành các loại mạng truyền dữ
liệu đến khi mạng máy tính ra đời, cấu trúc tổng quát của một mạng máy tính, những lợi
ích mà mạng máy tính mang lại.
1.1. Sơ lược lịch sử phát triển của mạng máy tính
Trong thời đại hiện nay, chỉ cần một vài cái nhấp chuột ta đã có thể tìm kiếm những
thông tin mà mình muốn thông qua Internet, truy cập vào những video giải trí với những
nội dung kèm theo hình ảnh và âm thanh vô cùng sinh động và đẹp mắt. Hay gần gũi
hơn với bạn là việc hằng ngày bạn truy cập facebook, zalo,...để giải trí và giao lưu với
bạn bè. Bạn có bao giờ thắc mắc do đâu mà ta lại có được một cuộc sống tiện lợi như
thế, phá bỏ mọi rào cản về thời gian và khoảng cách như thế. Hãy cùng đi vào tìm hiểu
về lịch sử phát triển của mạng máy tính để hiểu rõ hơn về nó.
Các mạng máy tính đầu tiên xuất hiện và những năm 1950 và 1960, chúng được sử dụng
trong một tổ chức như công ty hoặc phòng nghiên cứu để tạo điều kiện trao đổi thông tin
giữa những người và máy tính khác nhau.
1.1.1. Sự phát triển của chuyển mạch gói (Packet Switching): 1961–1972
Chuyển mạch gói là một phương phát truyền thông mạng kĩ thuật số, nó nhóm tất cả dữ
liệu được truyền thành các khối có kích thước phù hợp được gọi là các gói tin. Những
gói tin này được truyền qua một phương tiện có thể được chia sẻ bởi nhiều phiên giao
tiếp đồng thời. Chuyển mạch gói làm tăng khả năng hiệu quả của mạng và cho phép hội
tụ công nghệ của nhiều ứng dụng hoạt động trên cùng một mạng.
Ngày 24 tháng 7 năm 1961, MIT chấp nhận luận án tiến sĩ của Leonard Kleinrock
"Information Flow in Large Communication Nets". Công trình này được coi là bài
báo đầu tiên về lý thuyết chuyển mạch gói.
Tầm quan trọng của lý thuyết Kleinrock ngày càng trở nên rõ ràng hơn. Thật vậy,
Internet ngày nay không thể hoạt động nếu không có chuyển mạch gói. Cách tiếp cận
này được phát triển bởi những nhà khoa học và kỹ sư trong những năm 1960, đã cách
mạng hóa cách thức gửi thông tin kỹ thuật số theo đường truyền thông tin liên lạc. Nhờ
đó việc gửi dữ liệu trở nên rẻ hơn, đáng tin cậy và linh hoạt hơn so với các hệ thống
chuyển mạch kênh được sử dụng để liên lạc qua điện thoại.
Trước những năm 1970, hầu như tất cả dữ liệu được truyền đi khắp thế giới trên mạng
chuyển mạch kênh. Trao đổi thông tin qua điện thoại là ví dụ điển hình trong thời điểm
này. Các nhà nghiên cứu đã gửi các cuộc gọi theo các đường dây được phân bổ trước
thời lượng của cuộc trò chuyện. Loại lập lịch cố định này không hoạt động tốt với truyền
thông kỹ thuật số. Tuy nhiên cách thức thực hiện như trên gây ra sự lãng phí, vì lưu
lượng dữ liệu xảy ra trong thời gian ngắn và sử dụng ít hơn 10% băng thông. Nó cũng