LY THUYET NHIEP ANH

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 1

Lôøi môû ñaàu

Tinh hoa cuûa nhieáp aûnh khoâng nhaát thieát phaûi laø nhöõng lôøi quaûng caùo

ñaày ma löïc cuûa nhöõng nhaø saûn xuaát maùy aûnh. Khi caùc thieát bò ngaøy

caøng trôû neân tinh vi hôn thì döôøng nhö ta ñuïng chuyeän gì cuõng caàn

phaûi coù moät moùn ñoà ngheà thích öùng, vaø ñeå saùng taïo hình aûnh thì ta

chæ caàn moät chieác maùy aûnh, oáng kính hoaëc phuï tuøng “phuø hôïp” laø

xong.

Söï thaät taát nhieân khoâng phaûi theá maëc duø moät soá phaùt minh môùi raát

höõu ích ñaõ xuaát hieän trong ngaønh nhieáp aûnh, chaúng haïn nhö cô cheá

ño saùng vaø canh neùt töï ñoäng. Söï taân kyø cuûa caùc phaùt minh caøng laøm

ta khoù nhìn nhaän caùc thieát bò ñuùng theo giaù trò thöïc cuûa chuùng. Chieác

maùy aûnh thu toùm hình aûnh nhöng noù laïi khoâng heà coù khaû naêng quyeát

ñònh, baát keå nhöõng tieán trieån trong caùi goïi laø “trí thoâng minh nhaân

taïo” (artificial intelligence) cuûa coâng ngheä tin hoïc ñem öùng duïng vaøo

nhieáp aûnh. Möùc ñoä “thoâng minh” cao nhaát maø hieän thôøi caùc maùy aûnh

ñaït ñöôïc laø nhôø caùc nhaø saûn xuaát ñaõ naïp vaøo boä nhôù cuûa maùy aûnh

nhöõng thoâng soá veà caùch boá cuïc vaø thôøi chuïp cuûa caùc nhaø nhieáp aûnh

chuyeân nghieäp, vaø tuøy theo tình huoáng naøo ñoù maø maùy aûnh seõ töï ñoäng

choïn moät thoâng soá töông öùng. Moïi thieát bò phaûi ñöôïc söû duïng vôùi yù

ñoà cuï theå. Moät soá thieát bò ta baét buoäc phaûi coù, moät soá khaùc thöïc söï coù

theå hoã trôï ta raát ñaéc löïc, vaø moät soá khaùc hoaøn toaøn chæ laø nhöõng xaûo

thuaät voâ duïng khoâng hôn khoâng keùm. Chính kyõ naêng vaø taøi ngheä cuûa

ngöôøi caàm maùy môùi laø yeáu toá quyeát ñònh cho nhöõng böùc aûnh thaønh

coâng.

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 2

THÖÏC THEÅ VAØ HÌNH AÛNH

Trong moïi hình thöùc taïo hình do con ngöôøi phaùt minh ra treân con ñöôøng töø

hang ñoäng ñeán thöôïng taàng khoâng gian thì nhieáp aûnh laø moät trong nhöõng

hình thöùc treû trung vaø coù söùc loâi cuoán nhaát. Söï phoå caäp roäng lôùn cuûa nhieáp

aûnh ñaõ ñaët ra nhöõng caâu hoûi quan troïng: Taïi sao ngöôøi ta chuïp aûnh? Vaø taïi

sao nhöõng böùc aûnh laïi thu huùt oùc töôûng töôïng cuûa ta ñeán vaäy?

Ñeå traû lôøi cho nhöõng caâu hoûi ñoù, ta phaûi truy tìm töø trong tính chaát con ngöôøi

chöù khoâng phaûi trong nhöõng böùc aûnh bôûi vì ngoân töø vaø hình aûnh voán ñaõ laø

neàn taûng cho söï toàn taïi cuûa loaøi ngöôøi keå töø buoåi ñaàu lòch söû. Taát nhieân,

ngoân töø vaø hình aûnh laø nhöõng kyù hieäu (symbol) nhaân taïo nhaèm giuùp ta hieåu

ñöôïc chính mình, hieåu ñöôïc haønh vi cuûa ta vaø tính chaát phöùc taïp cuûa theá giôùi

chuùng ta ñang soáng. Ñöôïc theâu deät vaøo ngoân ngöõ, nhöõng kyù hieäu baèng hình

aûnh vaø ngoân töø aáy ñaõ trôû thaønh moät thöù hoa gaám cuûa nhieàu neàn vaên hoùa

khaùc nhau. Suoát moät thôøi gian daøi, nhöõng kyù hieäu ñoù ñaõ laø coâng cuï cô baûn

maø con ngöôøi söû duïng ñeå truyeàn thoâng vaø hoïc hoûi.

Nhöõng hình aûnh ñaàu tieân ñöôïc taïo ra khi naøo? Khoâng ai bieát caû; chuùng baét

nguoàn töø thôøi tieàn söû, nhöng nhöõng chöùng tích coøn laïi ñaõ cho thaáy raèng: töø

nhieàu theá kyû tröôùc, hình aûnh ñaõ tieán hoùa thaønh moät loaïi ngoân ngöõ deã hieåu,

baéc caàu cho söï caûm thoâng giöõa caùc neàn vaên hoùa khaùc bieät. Caùc ngoân ngöõ

haàu heát ñeàu ñöôïc noùi leân hay vieát ra, vaø sau naøy ñöôïc löu tröõ trong caùc cuoán

saùch. Vôùi söï ra ñôøi cuûa ngheà in ôû theá kyû 15, soá löôïng saùch taêng trieån raát

nhanh vaø nhu caàu duøng hình aûnh ñeå minh hoïa cho saùch cuõng phaùt trieån

nhanh choùng. Nhieáp aûnh, ñöôïc phaùt minh vaøo ñaàu theá kyû 19, ñaõ bieán cuoäc

tieán hoùa trong laõnh vöïc taïo hình trôû thaønh moät moät cuoäc caùch maïng. Nhieáp

aûnh ñaõ thay ñoåi caùch nhìn cuûa chuùng ta ñoái vôùi söï vaät, vaø vónh vieãn laøm thay

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 3

ñoåi ngheä thuaät taïo hình.

Vaäy nhieáp aûnh laø gì? Trong phaïm truø haïn heïp nhaát thì nhieáp aûnh laø moät

phöông tieän taïo hình baèng taùc duïng cuûa aùnh saùng treân moät chaát lieäu nhaïy vôùi

aùnh saùng ñoù. Nhöng moät ñònh nghóa ñôn giaûn nhö theá khoâng theå moâ taû ñöôïc

caùi kinh nghieäm saùng taïo hình aûnh hoaëc taùc ñoäng maïnh meõ maø nhöõng böùc

aûnh ñaõ taïo ra haàu nhö trong moïi khía caïnh cuûa ñôøi soáng hieän ñaïi. Thöù nhaát,

ngay töø tuoåi aáu thô, chuùng ta ñaõ laøm quen vôùi nhöõng böùc aûnh chuïp hay hình

aûnh treân TV; suoát caû cuoäc ñôøi chuùng ta, ai ai cuõng ñeàu nhìn ngaém hình aûnh.

Thöù hai, nhöõng gì chuùng ta bieát ñöôïc veà vuõ truï, vaø caùch thöùc chuùng ta tieáp

caän ñeå hieåu vaán ñeà, phaàn lôùn ñeàu nhôø con maét cuûa maùy aûnh. Haõy thöû nghó

xem. Chuùng ta ñaõ chöùng kieán lòch söû hình thaønh ngay tröôùc maét mình qua

caùc böùc aûnh phoùng söï. Nhöõng haønh tinh xa xoâi ñaõ ñöôïc ñöa vaøo kinh nghieäm

cuûa ta moät caùch soáng thöïc qua nhieáp aûnh. Vaø nhöõng böùc aûnh chuïp traùi ñaát

cuûa chuùng ta, nhìn töø ngoaøi khoâng gian, khoâng nhöõng ñaõ khaúng ñònh moät laàn

nöõa nhöõng huyeàn thoaïi cuûa caùc nhaø thaùm hieåm xa xöa (nhöõng ngöôøi daùm

nghó raèng traùi ñaát khoâng baèng phaúng) maø coøn khai môû cho ta thaáy caùi ñeïp ñeû

vaø quyù giaù cuûa chính theá giôùi naøy. ÔÛ moät chieàu höôùng khaùc khoâng keùm phaàn

ngoaïn muïc, nhieàu böùc aûnh ñaõ cho ta thaáy söï khôûi ñaàu bí aån cuûa ñôøi soáng con

ngöôøi ngay trong loøng meï.

Nhieáp aûnh taát nhieân khoâng chæ laø moät duïng cuï khoa hoïc: noù coøn laø moät

thaønh phaàn khoâng theå taùch rôøi khoûi nhöõng nghi leã vaø söï kieän quan troïng

trong cuoäc soáng. Coù ñaùm cöôùi naøo maø khoâng coù maët moät nhaø nhieáp aûnh? Coù

ai chöa töøng nhìn thaáy caûnh töôïng nhöõng ngöôøi lôùn laøm ñuû troø heà ñeå duï moät

nuï cöôøi cuûa ñöùa beù sô sinh tröôùc moät chieác maùy aûnh chöïc chôø? Nhöõng böùc

aûnh ñem laïi cho chuùng ta nhöõng hoài öùc hieån hieän veà nhöõng con ngöôøi, nôi

choán, vaø söï vieäc ñaõ xaûy ra trong cuoäc ñôøi. Nhöõng böùc aûnh aáy laø nhöõng taám

göông roïi chieáu quaù khöù, cho ta moät laàn nöõa kinh qua nhöõng bieán coá ñaõ ñöôïc

ghi nhaän trong ñôøi, bieán lòch söû trôû thaønh moät ñoà vaät maø chuùng ta coù theå sôû

höõu, nghieân cöùu, hay vöùt boû ñi. Nhöõng böùc aûnh ñem laïi gaàn nhau nhöõng

mieàn ñaát vaø daân toäc xa xoâi, vaø khi caét boû kinh nghieäm ra khoûi boái caûnh

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 4

nguyeân thuûy cuûa kinh nghieäm thì nhöõng böùc aûnh coù theå bieán nhöõng söï vaät

quen thuoäc trôû thaønh nhöõng ñieàu laï luøng, vaø nhöõng ñieàu taàm thöôøng ñöôïc

mang moät yù nghóa phi thöôøng. Con ngöôøi trong hình aûnh boãng trôû neân quan

troïng hôn con ngöôøi trong ñôøi thöïc.

Do ñoù khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân khi nhieáp aûnh ñaõ thu huùt moïi ngöôøi töø

hôn moät theá kyû qua. Nhöõng böùc aûnh ñaõ giuùp naâng cao yù thöùc cuûa ta vaø taêng

cöôøng khaû naêng quan saùt. Caùi gì ñaõ ñem laïi cho nhieáp aûnh söùc maïnh ñoù?

Moät söùc maïnh chi phoái ñôøi soáng ta ñeán nhö theá ñaùng ñöôïc xem xeùt kyõ hôn.

Thò giaùc con ngöôøi vaø hình aûnh cuûa maùy aûnh

Haàu nhö baát kyø ai cuõng coù theå caàm moät chieác maùy aûnh leân, baám moät caùi, vaø

taïo ra moät hình aûnh coù theå nhaän daïng ñöôïc. Thöïc teá thì vieäc taïo ra moät böùc

aûnh coù veû deã daøng ñeán möùc khieán ta nghó nhöõng böùc aûnh chính laø theá giôùi

thöïc ñöôïc thu nhoû laïi ngay luùc böùc aûnh ñöôïc chuïp, vaø ñöông nhieân söï gioáng

nhau ñoù chính laø ñieàu laøm cho nhieáp aûnh trôû thaønh phoå bieán vaø höõu duïng.

Tuy nhieân, neáu xem xeùt kyõ caùc böùc aûnh thì ta thaáy raèng chuùng roõ raøng laø

khoâng phaûn aùnh theá giôùi thöïc. Vaø nhöõng böùc aûnh cuõng khoâng trình baøy söï

vaät chính xaùc nhö chuùng ta nhìn thaáy.

Chuùng ta haõy xem xeùt caùch chuùng ta nhìn söï vaät vaø caùch hình thaønh hình aûnh

cuûa maùy aûnh. Duø maét ngöôøi vaø maùy aûnh ñöôïc xaây döïng treân cuøng nguyeân

taéc, chuùng laïi hoaït ñoäng khaùc nhau. Ñoâi maét ta khoâng taïo ra moät hình aûnh

naøo trong ñaàu maø chæ taïo ra nhöõng daïng thöùc taùc ñoäng thaàn kinh trong boä oùc.

Thò giaùc cuûa chuùng ta laø moät caëp oáng nhoøm cho pheùp ta caûm nhaän söï vaät

theo ba chieàu chöù khoâng phaûi hai; coøn caùc maùy aûnh haàu heát chæ coù moät oáng

kính ghi hình duy nhaát vaø do ñoù chæ taïo ra ñöôïc nhöõng hình aûnh phaúng hai

chieàu.

Giöõa hoaït ñoäng cuûa con maét vaø maùy aûnh coøn coù nhöõng dò bieät khaùc ít roõ reät

hôn. Chuùng ta nhìn söï vaät theo caùi chuùng ta cho laø maøu saéc töï nhieân; coøn

maùy aûnh ghi nhaän hình aûnh theo nhöõng sô ñoà ba maøu coá ñònh hay chæ laø ñôn

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 5

saéc (traéng ñen). Nhöõng böùc aûnh chæ coù theå töông caän vôùi caûm giaùc maøu saéc

cuûa con ngöôøi chöù khoâng bao giôø laø baûn sao y heät.

Ñoâi maét ta lieân tuïc chuyeån ñoäng ñeå cho ta ghi nhaän moät taàm nhìn (field of

view) raát roäng. Nhöng vaøo moãi thôøi ñieåm nhaát ñònh, chuùng ta chæ thaáy moät

phaàn cuûa taàm nhìn, vaø moãi phaàn chæ ñöôïc thaáy trong tích taéc. Chuùng ta söû

duïng toaøn boä thò giaùc ñeå xaùc ñònh caùch baøi trí chung cuûa caûnh vaät nhöng laïi

duøng vuøng thò giaùc chính giöõa – voán roõ raøng hôn – ñeå taäp trung vaøo nhöõng

khu vöïc nhoû naøo ñoù maø ta caûm thaáy quan troïng hôn. Muoán thaáy roõ toaøn boä

ñoâi maét phaûi di ñoäng thaät nhanh ñeå ñöa töøng thaønh phaàn quan troïng trong

taàm nhìn vaøo vuøng thò giaùc chính giöõa.

Ngöôïc laïi, hình aûnh cuûa maùy aûnh thöôøng ñöôïc taïo ra töùc thì. Noùi caùch khaùc,

moïi thaønh phaàn cuûa hình aûnh ñeàu ñöôïc taïo ra ñoàng loaït trong moät khoaûng

thôøi gian ngaén nguûi. Thöïc teá thì tieán trình aáy ñaõ ñöôïc hình töôïng hoùa baèng

thaønh ngöõ nhieáp aûnh “khoaûnh khaéc baám maùy”. Khaùc vôùi maét ngöôøi, maùy

aûnh khi caàn thieát coù theå tích tuï aùnh saùng yeáu treân phim cho ñeán khi ñuû taïo ra

moät hình aûnh coù theå traùng roïi ñöôïc. Thöïc teá laø maùy aûnh coù theå ghi nhaän hình

aûnh trong nhöõng tình huoáng gaàn nhö hoaøn toaøn laø boùng toái; nhöõng tình huoáng

maø maét ngöôøi khoâng thaáy roõ hoaëc khoâng theå nhìn thaáy gì caû.

Con maét ta chæ nhìn thaáy moät thaønh phaàn ñang bieán ñoåi trong thôøi gian thöïc

nhöng maùy aûnh coù theå löu giöõ maõi maõi moät hình aûnh duy nhaát. Maùy aûnh coøn

coù theå keát hôïp nhieàu hình aûnh lieân tieáp naèm choàng leân nhau ñeå taïo ra moät aán

töôïng duy nhaát. Baèng caùch thay ñoåi thôøi gian vaø nhòp ñoä phôi saùng treân

phim, maùy aûnh khoâng nhöõng coù theå chaën ñöùng thôøi gian maø coøn coù theå neùn

chaët hay baønh tröôùng thôøi gian nöõa. Nhôø ñoù maø ta coù theå khaùm phaù ra moät

theá giôùi hình aûnh maét ngöôøi chöa töøng thaáy qua caùch söû duïng maùy aûnh – neáu

bieát ñieàu khieån.

Caùi maùy aûnh cuõng khoâng bieát phaân bieät. Khoâng coù söï daãn daét cuûa con ngöôøi

thì maùy aûnh khoâng bieát caùi gì laø quan troïng trong taàm nhìn cuûa noù. Vôùi

nhöõng ngöôøi chuïp aûnh bình thöôøng thì ñieàu naøy khoâng coù vaán ñeà gì nhöng

vôùi vieäc taïo hình nghieâm tuùc hôn thì ta phaûi nhìn nhaän raèng: neáu khoâng coù söï

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 6

ñieàu khieån coá tình thì chieác maùy aûnh seõ theå hieän caû nhöõng ñieàu troïng ñaïi laãn

nhöõng ñieàu vuïn vaët vôùi söï chính xaùc vaø söùc maïnh nhö nhau. Vì theá söï choïn

löïa chính laø traùch nhieäm cuûa ngöôøi caàm maùy aûnh. Vieäc choïn löïa aáy ñoøi hoûi

thò giaùc, caùi giuùp ta nhìn, vaø söï thoâng tueä, caùi giuùp ta thaáy.

Nhìn vaø thaáy laø hai vieäc khaùc nhau. Nhìn laø moät baûn naêng söû duïng thò giaùc;

chuùng ta ai cuõng bieát nhìn. Nhöng thaáy bao haøm vieäc nhìn vôùi moät noã löïc ñeå

hieåu bieát caùi ta ñang nhìn. Muoán thaáy, ta caàn coù moät möùc ñoä caûm thoâng naøo

ñoù, moät möùc ñoä doø daãm tìm kieám trong baát cöù ñieàu gì ta kinh qua ñeå chuùng

ta coù theå nhaän ra vaø thaáu hieåu söï vieäc moät caùch höõu hieäu hôn. Nhö vaäy vieäc

thaáy ñoøi hoûi moät nhaän thöùc veà nhöõng gì traûi ra tröôùc maét ta, vaø nhaän thöùc ñoù

laïi buoäc ta phaûi gaït boû nhöõng yù nieäm coù saün veà söï vieäc tröôùc maét ñeå nhìn söï

vieäc vôùi moät ñaàu oùc voâ tö vaø moät con maét trong saùng.

Tieán trình naøy, ta goïi laø caûm nhaän, phaàn lôùn laø moät chuoãi haønh ñoäng khoâng

ñoøi hoûi ôû ta nhieàu noã löïc yù thöùc, nhöng noù laïi bò ñieàu kieän hoùa bôûi toaøn boä

heä thoáng giaù trò con ngöôøi – nhöõng nieàm tin, thaønh kieán, quan ñieåm, vaø kinh

nghieäm cuûa chuùng ta. Vì chuùng ta laø con ngöôøi, moïi yeáu toá ñoù luoân taùc ñoäng

ñeán caùch chuùng ta caûm nhaän söï vieäc maø chuùng ta ñang nhìn, vaø vì moãi ngöôøi

ñeàu coù nhöõng giaù trò khaùc nhau cho neân khoâng heà coù hai caù nhaân naøo laïi

cuøng caûm nhaän söï vieäc y heät nhö nhau.

Ñieàu naøy cho thaáy raèng: tuy maùy aûnh coù khaû naêng ghi hình moïi söï vieäc xaûy

ra trong taàm nhìn cuûa noù vôùi söï nhaán maïnh vaø roõ reät nhö nhau, thò giaùc con

ngöôøi laïi coù tính choïn loïc hôn. Chuùng ta noùi chung nhìn thaáy nhöõng gì chuùng

ta muoán thaáy, nhöõng gì taâm tö chuùng ta cho pheùp ta thaáy; vaø caùi “thaáy ñöôïc”

ñoù laïi thay ñoåi khoâng ngöøng theo nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm maø ta hoïc ñöôïc

töø ñôøi soáng. Do ñoù, maùy aûnh chính laø moät coâng cuï tuyeät vôøi ñeå maøi saéc caûm

nhaän cuûa ta, ñeå taêng cöôøng nhaän thöùc cuûa ta, vaø ñeå khai môû “con maét thöù

ba”: con maét cuûa taâm töôûng.

Nhieáp aûnh laø gì?

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 7

Hình aûnh cuûa maùy aûnh khaùc vôùi hình aûnh cuûa thò giaùc con ngöôøi nhö theá naøo

thì nhieáp aûnh cuõng khaùc vôùi moïi hình thöùc taïo hình vaø caùc böùc aûnh cuõng

khaùc vôùi theá giôùi thöïc ñaõ taïo ra chuùng nhö vaäy. Nhieáp aûnh phuï thuoäc vaøo

aùnh saùng. Ngay caùi töø “photography” – do nhaø khoa hoïc Anh Quoác Sir John

Herschel söû duïng laàn ñaàu tieân naêm 1839, theo goác La-tinh cuõng coù nghóa laø

“veõ baèng aùnh saùng”. Trong nhieáp aûnh, aùnh saùng “veõ” baèng caùch laøm bieán

ñoåi moät soá yeáu toá naøo ñoù cuûa caùc vaät lieäu nhaïy caûm vôùi aùnh saùng. AÙnh saùng

do ñoù chính laø taùc ñoäng vaät lyù ñeå saùng taïo hoaëc taùi taïo hình aûnh, vaø bôûi vì

caàn phaûi coù caùc chaát lieäu nhaïy quang, caû hai yeáu toá naøy seõ cuøng taùc ñoäng

ñeán nhöõng ñaëc tính quan troïng cuûa nhieáp aûnh.

Coù leõ ñieàu quan troïng nhaát trong nhöõng ñaëc tính aáy laø söï lieân tuïc cuûa saéc ñoä

(continuous tone). Söï lieân tuïc cuûa saéc ñoä trong nhieáp aûnh laø khaû naêng ghi

nhaän nhöõng thay ñoåi töø nhaït ñeán ñaäm – töø traéng qua ñen – maø khoâng ñeå loä

ra nhöõng böôùc chuyeån tieáp. Noùi caùch khaùc, nhieáp aûnh coù theå taïo ra moät soá

löôïng haàu nhö voâ haïn caùc giaù trò hay saéc ñoä xaùm (shade of gray) nhôø caùch

phaûn öùng vôùi aùnh saùng cuûa moïi chaát lieäu nhieáp aûnh. Gioâng nhö baûn thaân

hình aûnh, daûi saéc ñoä lieân tuïc naøy ñöôïc hình thaønh töùc thì; tröø video ra thì

khoâng coù phöông tieän taïo hình naøo coù theå saùnh ñöôïc nhieáp aûnh ôû phöông

dieän naøy.

Hình aûnh cuûa maùy aûnh thöôøng ñöôïc taïo baèng moät oáng kính; oáng kính naøy

duøng ñeå thu gom vaø hoäi tuï caùc tia saùng. Caùc oáng kính coù theå taïo ra hình aûnh

heát söùc chi tieát, vaø caùi ñaëc tính naøy cuûa nhieáp aûnh ñaõ ñoùng goùp cho ngoân töø

cuûa chuùng ta moät thaønh ngöõ. Khi ta noùi moät böùc tranh hay böùc veõ naøo ñoù

“gioáng nhö aûnh” laø chuùng ta ñaõ ñeà caäp tôùi caùi aán töôïng veà chi tieát voâ haïn.

Ñaëc tính naøy ñöông nhieân bieán nhieáp aûnh trôû thaønh phöông tieän höõu hieäu vaø

quyù giaù ñeå chuyeån taûi nhöõng thoâng tin hình aûnh.

Moät ñaëc tính quan troïng khaùc cuûa nhieáp aûnh phaùt xuaát töø tính chaát cuûa tieán

trình taïo hình laø khaû naêng sao cheùp voâ haïn. Caùc daïng thöùc cuûa hình aûnh

nhieáp aûnh haàu heát ñöôïc taïo ra ñaàu tieân treân moät aâm baûn (negative) coù saéc ñoä

traùi ngöôïc vôùi traät töï thoâng thöôøng, vaø töø aâm baûn ñoù coù theå taïo ra trôû laïi voâ

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 8

soá caùc döông baûn (positive) coù caùc saéc ñoä ñaäm nhaït ñuùng theo traät töï. Chuùng

ta coù theå laøm moät döông baûn hoaëc nhieàu baûn sao chính xaùc maø khoâng laøm

suy giaûm hay phaù hoûng hình aûnh goác. Chuùng ta cuõng coù theå thay ñoåi kích

thöôùc: caùc baûn sao coù theå lôùn hôn hay nhoû hôn baûn goác. Vaø ngay caû trong

moät vaøi tieán trình nhieáp aûnh khoâng duøng aâm baûn – neân ñöôïc goïi laø xöû lyù

döông baûn tröïc tieáp (direct-positive process) – thì hình aûnh cuõng coù theå chuïp

laïi ñöôïc vaø vieäc sao cheùp laïi tieáp dieãn. Caùc maùy copy vaên phoøng, ñi ñaâu

cuõng thaáy, ñöôïc thieát keá treân nguyeân taéc naøy. Caû coâng nghieäp in hieän nay

cuõng vaäy. Caùc baûn keõm duøng ñeå in cuoán saùch naøy cuõng ñöôïc taïo ra baèng caùc

phöông tieän nhieáp aûnh.

Khaû naêng sao cheùp cuûa nhieáp aûnh laø moät ñaëc tính quan troïng ñeán möùc noù

khoâng nhöõng ñaõ caùch maïng hoùa vieäc truyeàn thoâng vaø giaùo duïc maø coøn laøm

bieán ñoåi toaøn boä neàn vaên hoùa cuûa chuùng ta. Nhaø vaên Phaùp Andreù Malraux

ñaõ khaúng ñònh raèng vieäc nghieân cöùu lòch söû myõ thuaät trong thöïc teá chính laø

vieäc nghieân cöùu caùc taùc phaåm myõ thuaät coù theå chuïp aûnh ñöôïc. Andreù

Malraux neâu roõ: chuùng ta chaúng maáy ai coù khaû naêng tieáp xuùc vôùi vôùi nhöõng

taùc phaåm myõ thuaät nguyeân baûn; chuùng ta thöôøng bieát veà chuùng – gioáng nhö

nhieàu thöù khaùc – laø nhôø caùc phieân baûn sao cheùp baèng phöông tieän nhieáp

aûnh. Tuy nhieân, maõi ñeán khi nhöõng caûi tieán gaàn ñaây trong laõnh vöïc nhieáp

aûnh maøu trôû neân phoå bieán thì ngöôøi ta môùi coù theå taùi hieän ñöôïc ñuùng ñaén

nhöõng saéc ñoä tinh teá cuûa nhöõng cöûa soå kính maøu vaø nhöõng hoa vaên oáp laùt

(mosaic) Byzantine. Nhö vaäy nhöõng ai ñaõ nghieân cöùu veà loaïi hình myõ thuaät

naøy qua vaên baûn hay caùc phieân baûn khoâng chính xaùc thì roõ raøng laø hoï khoâng

bieát gì veà noù caû.

Söû gia hieän ñaïi Daniel Boorstin ñaõ vieát raát cuï theå veà vieäc duøng hình aûnh

(image) ñeå thay theá cho thöïc theå (object) – ñieàu maø oâng xem laø “Cuoäc Caùch

Maïng Ñoà Hoïa.” OÂng cho raèng nhieáp aûnh ñaõ ñoùng moät vai troø quan troïng ñeå

khích leä vieäc truyeàn baù nhanh choùng nhöõng “söï kieän giaû taïo” (pseudo-event)

– chaúng haïn nhö nhöõng “söï kieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng” – ñeå thay theá söï

vieäc thaät, vaø baûn sao cuûa thöïc theå vaø kinh nghieäm thay theá cho caùi nguyeân

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 9

thuûy, chính goác. Vaø ôû möùc ñoä cao hôn nöõa, baûn sao nhieàu khi coøn ñöôïc ñaùnh

giaù cao hôn baûn chính! Ñieàu naøy thaáy roõ nhaát trong laõnh vöïc kinh doanh vaø

dòch vuï: khaép nôi baét chöôùc nhau baùn cuøng moät moùn haøng y heät, khoâng coù gì

khaùc bieät (ngoaïi tröø giaù caû). Sao cheùp loaïn xaï nhö vaäy khoâng chæ giôùi haïn

trong laõnh vöïc aán phaåm, noù ñaõ trôû thaønh moät ñaëc tính cuûa neàn vaên hoùa hieän

ñaïi.

Nhieáp aûnh baét nguoàn töø hieän thöïc

Chæ caàn xem qua caùc böùc aûnh laø chuùng ta coù theå tin raèng nhieáp aûnh baét

nguoàn töø hieän thöïc. Caùc nhaø nhieáp aûnh ngaøy xöa ñaõ nhaän ra ñieàu ñoù vaø tính

hieän thöïc ñaõ trôû thaønh moät tieâu chuaån thaåm myõ ñaéc duïng cuûa hoï.Trong suoát

moät nöûa theá kyû, möùc ñoä gioáng nhau giöõa thöïc theå vaø hình aûnh ñaõ laø moät tieâu

chí chuû ñaïo ñeå caùc ngheä só nhieáp aûnh ño löôøng möùc ñoä thaønh coâng cuûa mình.

Möùc ñoä gioáng thöïc aáy ñöông nhieân cho pheùp ta duøng hình aûnh ñeå thay theá

cho baûn thaân thöïc theå, vaø ñoù laø nguyeân do chính maø ngaøy nay chuùng ta chuïp

aûnh.

Khi böùc aûnh troâng gioáng caùi thöïc theå maø noù moâ taû thì böùc aûnh ñoù mang tính

taùi hieän (representational). AÛnh chaân dung, aûnh minh hoïa ca-ta-loâ, aûnh duøng

ñeå quaûng caùo vaø baùn saûn phaåm trong thöông maïi vaø coâng nghieäp – ngay caû

nhöõng böùc aûnh chuïp nhanh baèng maùy töï ñoäng – ñeàu laø nhöõng ví duï tieâu bieåu

cuûa nhöõng hình aûnh coù tính taùi hieän. Nhöõng böùc aûnh loaïi naøy ñöôïc thöïc hieän

ñeå phuïc vuï cho nhu caàu tham khaûo vaø löu giöõ döôùi moïi hình thöùc. Xaõ hoäi

ngaøy nay ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån moät nhu caàu thieát yeáu cho nhöõng böùc

aûnh nhö vaäy vaø khoù maø töôûng töôïng raèng moät xaõ hoäi hieän ñaïi maø laïi thieáu

vaéng chuùng.

Vì nhöõng böùc aûnh chuïp baét hieän thöïc raát toát, chuùng giuùp chuùng ta nhôù laïi

nhöõng söï vieäc ñaõ ñoåi thay. Kyù öùc cuûa ta taát nhieân khoâng phaûi laø tónh taïi.

Caùch chuùng ta quan saùt söï kieän cuõng thay ñoåi lieân tuïc nhö chính caùc söï kieän

aáy. Nhôø coù theå coâ laäp ñöôïc töøng khoaûnh khaéc thôøi gian vaø töøng taàm nhìn,

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 10

nhöõng böùc aûnh coù theå nhaán maïnh lòch söû vaø cuûng coá hoài öùc cuûa ta. Nghó cuõng

khoâi haøi, nhöõng böùc aûnh coù söùc maïnh nhö vaäy ñoâi luùc töï thaân chuùng laïi coù

theå coù moät yù nghóa hieän thöïc taùc ñoäng maïnh ñeán chuùng ta hôn caû nhöõng söï

kieän ñaõ taïo ra caùc böùc aûnh ñoù.

Ngaøy nay chuùng ta söû duïng hình aûnh theo nhieàu phöông caùch ñeán ñoä chuùng

ta nghieãm nhieân chaáp nhaän chuùng nhö laø söï thaät. Nhieàu khi chính chuùng ta

cuõng hoaøi nghi caû hieän thöïc khi hieän thöïc khoâng gioáng nhö nhöõng gì nhieáp

aûnh ñaõ taùi hieän. Cuï theå nhaát laø khi chuùng ta ñi mua haøng hoùa ôû caùc sieâu thò,

ôû ñoù chuùng ta ñaùnh giaù caùc moùn haøng xem chuùng gioáng böùc aûnh maøu quaûng

caùo veà chuùng ñeán ñaâu. Trong tröôøng hôïp naøy thì hieän thöïc chæ trôû thaønh söï

thaät ôû möùc ñoä maø noù gioáng vôùi aûnh chuïp!

Saùng taïo aûo töôûng

Khaû naêng cuûa con ngöôøi coù theå hoaùn ñoåi giöõa thöïc theå vaø hình aûnh chính laø

ñieàu giuùp ta hieåu ñöôïc vieäc chuïp aûnh coù lieân quan ñeán nhöõng yeáu toá gì.

Chuïp moät böùc aûnh laø moät caùch saùng taïo ra moät aûo töôûng (illusion), vaø vì khaû

naêng hoaùn ñoåi noùi treân, vieäc moät nhaø nhieáp aûnh muoán phuû laáp nhöõng böùc

aûnh cuûa hoï trong moät söï-thaät-giaû-taïo cuõng khoâng phaûi laø ñieàu khoù thöïc hieän.

Moät maët, chieác maùy aûnh coù theå thu goïn moät khoaûng thôøi gian daøi trôû thaønh

moät khoaûnh khaéc, ñuùc keát thaønh moät böùc aûnh duy nhaát maø trong thöïc teá phaûi

maát nhieàu phuùt hay nhieàu giôø ñeå xaûy ra. Do ñoù maùy aûnh coù theå ghi nhaän

nhieàu hôn khaû naêng caûm nhaän cuûa nhaø nhieáp aûnh. Maët khaùc, maùy aûnh coù theå

baønh tröôùng moät khoaûnh khaéc trôû thaønh moät hieän thöïc môùi chæ nhìn thaáy

ñöôïc trong hình aûnh; neáu coïng vôùi tính lieân tuïc veà saéc ñoä vaø tính chi tieát toái

ña thì böùc aûnh chuïp khoâng nhöõng khaùc bieät hoaøn toaøn vôùi moïi loaïi hình aûnh

khaùc maø coøn trôû thaønh moät loaïi hình aûnh coù söùc maïnh thuyeát phuïc nhaát.

Ñieàu naøy ñaët ra moät traùch nhieäm lôùn cho nhöõng ai muoán taïo ra nhöõng hình

aûnh chæ toaøn söï vieäc thaät; bôûi vì ngöôøi ta deã daøng chaáp nhaän nhöõng böùc aûnh

nhö vaät laø söï thaät. Neáu söû duïng coù traùch nhieäm, nhieáp aûnh nhôø ñoù seõ laø moät

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 11

chöùng nhaân cuûa coâng baèng vaø chaân lyù. Söû duïng voâ traùch nhieäm, nhieáp aûnh

chæ laø moät coâng cuï tuyeân truyeàn.

Phaân tích vaø toång hôïp

Vaäy thì nhieáp aûnh khaùc vôùi caùc hình thöùc taïo hình khaùc nhö theá naøo? Moät

hoïa só muoán taïo ra moät aûo töôûng cuûa hieän thöïc phaûi phaùc thaûo hình aûnh treân

moät khoâng gian choïn loïc roài theâm vaøo maøu saéc vaø chi tieát ñeå cho phong phuù

hôn. Ngöôøi hoïa só phaûi möôøng töôïng hình aûnh cuûa mình nhö laø moät chuoãi

maûnh vuïn rôøi raïc, sau ñoù toång hôïp hay xaây döïng leân, töøng thaønh phaàn moät,

theâm bôùt, chænh söûa, laøm chuû ñeà phöùc taïp daàn leân ñi tôùi traïng thaùi hoaøn

chænh cuoái cuøng. Trong khi ñoù nhaø nhieáp aûnh laïi gaëp vaán ñeà khaùc: Hình aûnh

cuûa hoï thöïc teá laïi ñöôïc veõ baèng vò trí cuûa maùy aûnh vaø oáng kính; vieäc choïn

löïa vò trí ñaët maùy vaø oáng kính seõ xaùc ñònh hình aûnh. Moät khi ñaõ choïn löïa

xong thì coâng vieäc cuûa nhaø nhieáp aûnh baây giôø khoâng phaûi laø laáy cho ñuû chi

tieát maø laø loaïi boû nhöõng chi tieát naøo khoâng caàn thieát.

Caùc nhaø nhieáp aûnh thöôøng baét ñaàu vôùi toaøn boä hình aûnh. Gioáng nhö caùc hoïa

só, hoï giôùi haïn taàm nhìn cuûa mình baèng caùch aùp ñaët moät caùi khung (frame)

treân theá giôùi thöïc, nhöng roài hoï laïi choïn loïc beân trong caùi khung aáy baèng

caùch söû duïng aùnh saùng vaø boùng toái ñeå taïo ra caûm giaùc veà hình khoái vaø chaát

lieäu cho thöïc theå; roài loaïi boû nhöõng yeáu toá khoâng quan troïng cho ñeán khi chæ

coøn laïi yù töôûng hình aûnh mong muoán.

Caùch laøm vieäc cuûa nhaø nhieáp aûnh do ñoù, veà cô baûn, mang tính phaân tích hôn

laø toång hôïp. Nhieáp aûnh chaét loïc söï quan troïng töø söï hoãn ñoän vaø taïo ra traät töï,

caáu truùc cho hình aûnh. Caùch taïo hình nhö vaäy hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi caùch

taïo hình cuûa hoäi hoïa cho duø nhaø nhieáp aûnh vaø ngöôøi hoïa só coù cuøng muïc ñích

trong ñaàu. Nhöõng böùc tranh ñöôïc taïo ra coøn nhöõng böùc aûnh ñöôïc chuïp baét.

Nhieáp aûnh nhö moät kinh nghieäm

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 12

Nhöng nhöõng böùc aûnh cuõng theå ñöôïc taïo ra töø hieän thöïc noäi taïi cuûa taâm tö

vaø caûm xuùc cuõng nhö töø thöïc theå vaø söï vieäc cuûa theá giôùi beân ngoaøi. Ñieàu

naøy raát quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø nhieáp aûnh vì noù coù theå giaûi thoaùt hoï khoûi

nhu caàu chuïp moät böùc aûnh veà moät caùi gì ñoù cuï theå; gioáng nhö caùc hoïa só, caùc

nhaø nhieáp aûnh coù quyeàn taïo ra nhöõng hình aûnh chæ ñôn thuaàn laø hình aûnh.

Khi nhaän ra raèng nhieáp aûnh döïa treân hieän thöïc nhöng khoâng nhaát thieát phaûi

taùi laäp hieän thöïc, nhaø nhieáp aûnh coù theå môû toang caùnh cöûa daãn tôùi voâ vaøn

khaû naêng taïo hình vaø taän höôûng söï töï do saùng taïo maø caùc ngheä só cuûa caùc

phöông tieän truyeàn thoáng xöa nay vaãn ñöôïc höôûng. Nhö vaäy nhieáp aûnh

khoâng phaûi luùc naøo cuõng minh hoïa cho moät yù töôûng khaùc maø töï thaân nhieáp

aûnh coù theå ñöôïc trình baøy nhö moät kinh nghieäm.

Nhöõng böùc aûnh khoâng heà gioáng gì maáy vôùi nhöõng söï vaät toàn taïi tröôùc oáng

kính thöôøng ñöôïc goïi laø nhöõng böùc aûnh khoâng mang tính taùi hieän

(nonpresentational) hay tröøu töôïng (abstract). Nhöõng böùc aûnh nhö vaäy duø coù

moâ taû roõ moät khung caûnh trong theá giôùi thöïc vaãn haøm chöùa moät möùc ñoä tröøu

töôïng; chuùng ñaùnh ñoá vôùi taâm tö vaø caûm xuùc cuûa ta, buoäc moãi chuùng ta phaûi

xem xeùt chuùng trong aùnh saùng cuûa oùc töôûng töôïng rieâng tö. Nhöõng gì maø

moãi ngöôøi chuùng ta thaáy ñöôïc trong nhöõng böùc aûnh nhö vaäy coù theå phaûn aùnh

yù kieán cuûa rieâng ta cuõng maïnh meõ nhö laø chuùng boäc loä yù kieán cuûa nhöõng

ngöôøi khaùc. Nhöõng taám aûnh nhö theá ñoùng vai troø cuûa moät chieác göông soi

hôn laø moät khung cöûa soå; chuùng coù theå buoäc ta phaûi doø daãm laïi taâm tö, tình

caûm cuûa mình, vaø thöôøng laø chuùng kích ñoäng ñuû loaïi phaûn öùng töø ñuû loaïi

ngöôøi xem khaùc nhau.

Nhìn baèng con maét nhieáp aûnh

Duø ta muoán nhöõng hình aûnh cuûa mình mang chöùc naêng, vai troø gì ñi nöõa thì

ta cuõng phaûi nghó tôùi hình aûnh trong phaïm truø nhöõng gì maø coâng cuï vaø chaát

lieäu cuûa ta coù theå thöïc hieän ñöôïc. Noùi moät caùch thöïc tieãn, chuùng ta phaûi hieåu

caùc chaát lieäu nhieáp aûnh vaø caùch xöû lyù lieân quan hoaït ñoäng ra sao ñeå möôøng

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 13

töôïng ra hình aûnh cuûa ta. Noùi theo nhaø nhieáp aûnh baäc thaày Edward Weston

thì ñoù laø “nhìn baèng con maét nhieáp aûnh,” moät tieán trình trong ñoù chuùng ta taäp

trung vaøo moät thöïc theå hay quan saùt moät söï kieän, xaùc ñònh xem ta muoán taïo

ra loaïi hình aûnh naøo töø thöïc taïi ñoù, vaø roài thaáy ñöôïc hình aûnh cuoái cuøng trong

taâm trí tröôùc khi baám maùy. Tuy nhöõng böùc aûnh löøng danh ñoâi khi laø keát quaû

cuûa moät söï ngaãu nhieân hay duyeân may, haàu heát chuùng ñeàu ñöôïc saùng taïo ra

bôûi nhöõng nhaø nhieáp aûnh coù khaû naêng thaáy ñöôïc vaø hình dung tröôùc hình aûnh

seõ ra sao.

Töø maùy aûnh ñi ñeán hình aûnh, töø kyõ thuaät ñi ñeán ngheä thuaät, laø moái töông

quan troïng yeáu cuûa kinh nghieäm nhieáp aûnh. Thöïc theå coù thaêng hoa thaønh

hình aûnh ñöôïc hay khoâng, coù taïo ñöôïc yù nghóa ñoái vôùi keû khaùc hay khoâng thì

ñieàu ñoù hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo baøn tay vaø con maét cuûa nhaø nhieáp aûnh.

Phaàn I

COÂNG CUÏ NHIEÁP AÛNH

Boán nguyeân taéc cuûa maùy aûnh

Veà nguyeân taéc thì moïi maùy aûnh chæ ñôn thuaàn laø moät chieác hoäp kín, khoâng

loït saùng, moät ñaàu coù khe hôû cho aùnh saùng ñi vaøo vaø ôû ñaàu kia coù moät boä

phaän ñeå chöùa phim. Noù taïo ra hình aûnh baèng caùch tích tuï nhöõng tia saùng

ñöôïc phaûn xaï töø caûnh vaät vaø roïi thaønh hình aûnh treân maët phim nhaïy saùng.

Muoán vaäy, moät maùy aûnh phaûi coù nhöõng boä phaän cô baûn sau:

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 14

1.Moät oáng kính (lens) ñeå thu gom aùnh saùng vaø taïo thaønh hình aûnh – cuõng

gioáng nhö maét con ngöôøi.

2.Moät heä thoáng kính ngaém (viewfinder) ñeå cho ta thaáy hình aûnh seõ ñöôïc thu

vaøo.

3.Moät cô phaän canh neùt (focusing mechanism) ñeå ñieàu khieån vò trí cuûa oáng

kính vaø laøm cho hình aûnh roõ neùt.

4.Moät maøn traäp (shutter) ñeå xaùc ñònh thôøi ñieåm vaø thôøi gian seõ môû ra cho aùnh

saùng aên vaøo phim.

5.Moät khaåu ñoä (aperture), naèm beân trong oáng kính, ñieàu khieån löôïng aùnh saùng

seõ taùc duïng vaøo phim.

6.Muoán duøng maùy aûnh thì moät loaïi phim (film) nhaïy saùng phaûi ñöôïc ñaët trong

maùy aûnh ñeå ghi nhaän hình aûnh.

7.Haàu heát caùc maùy aûnh ñeàu coù moät cô phaän leân phim (film-advancing

mechanism) ñeå thay theá ñoaïn phim ñaõ cho loä saùng baèng ñoaïn phim môùi sau

khi chuïp xong moät hình aûnh.

8.Moät hoäp toái (lightproof chamber) ñeå baûo veä phim khoûi bò taùc duïng cuûa aùnh

saùng beân ngoaøi, ngoaïi tröø aùnh saùng ñi qua oáng kính trong luùc cho loä saùng –

trong luùc chuïp.

Tuy döïa treân cuøng nguyeân taéc, giöõa caùc maùy aûnh laïi coù söï khaùc bieät quan

troïng do thieát keá kyõ thuaät cuûa chuùng. Ta coù theå taïm chia ra boán loaïi maùy aûnh

chính, caên cöù theo cô phaän kính ngaém:

1.Maùy aûnh kính ngaém thaúng (viewfinder)

2.Maùy aûnh ngaém qua göông phaûn chieáu moät thaáu kính (single-lens reflex hay

SLR)

3.Maùy aûnh ngaém qua göông phaûn chieáu hai thaáu kính (twin-lens reflex hay

TLR)

4.Maùy aûnh ngaém tröïc tieáp qua kính môø (view camera hay large-format

camera)

Lý thuyết nhiếp ảnh

NGUYỄN VĂN THẢO (Sưu tầm)

Trang 15

Muoán phaân bieät ñöôïc caùc loaïi maùy naøy, ta phaûi hieåu ñöôïc caùch hoaït ñoäng

cuûa chuùng.

Maùy aûnh kính ngaém thaúng

Chieác maùy aûnh Leica ñaàu tieân saûn xuaát naêm 1925 theo thieát keá cuûa Oscar

Barnack chính laø chieác maùy aûnh ñaàu tieân duøng loaïi phim 35mm phoå thoâng

vaø cuõng laø chieác maùy aûnh ñaàu tieân duøng thieát keá kính ngaém thaúng.

Vôùi maùy aûnh loaïi kính ngaém thaúng, moät cöûa soå nhoû nhöng raát saùng seõ ñoùng

khung chuû ñeà khi ta ñöa maùy aûnh leân maét. Nhìn xuyeân qua cöûa soå naøy, ta coù

theå söû duïng maùy aûnh nhö moät con maét noái daøi, giuùp ta lieân tuïc quan saùt chuû

ñeà vaø thaäm chí ñoâi khi coøn coù theå töông taùc vôùi chuû ñeà nöõa. Caùch ngaém nhö

vaäy raát ñôn giaûn vaø tröïc tieáp neân thieát keá kính ngaém kieåu naøy thöôøng duøng

trong caùc maùy aûnh töï ñoäng nhoû (maùy aûnh compact) duøng trong gia ñình hay

duøng cho caùc tình huoáng chuïp aûnh thoâng thöôøng. Nhöng thieát keá naøy khoâng

giôùi haïn ôû ñoù; nhieàu maùy aûnh chuyeân nghieäp tinh vi cuõng ñöôïc thieát keá theo

kieåu naøy vaø nhieàu phoùng vieân aûnh laønh ngheà vaãn thích duøng chuùng.

Kính ngaém taát nhieân chæ laø moät boä phaän ñeå xaùc ñònh khuoân hình; hình aûnh

qua kính ngaém luùc naøo cuõng roõ neùt. Ñeå trôï giuùp cho vieäc canh neùt, caùc maùy

aûnh kính ngaém ñôøi tröôùc thöôøng coù theâm moät cô phaän doø cöï ly (rangefinder)

thieát keá chung vôùi kính ngaém. Boä phaän doø cöï ly naøy laø moät caëp göông hay

laêng kính nhoû ñaët caùch nhau khoaûng 5 hay 6cm beân trong thaân maùy. Moät

göông môø ñaët coá ñònh; ta coù theå nhìn xuyeân qua göông naøy. Göông hay laêng

kính kia seõ xoay khi oáng kính cuûa maùy aûnh ñöôïc ñieàu chænh, keát quaû laø hai

hình aûnh seõ choàng laøm moät khi oáng kính ñaõ ñöôïc hoäi tuï vaøo cuøng moät

khoaûng caùch. Khoâng coù cô phaän doø cöï ly naøy thì ngöôøi caàm maùy phaûi töï tính

toaùn khoaûng caùch roài canh oáng kính theo khoaûng caùch mình ñaõ öôùc löôïng.

Nhöng vôùi cô phaän doø cöï ly naøy thì vieäc canh neùt seõ raát nhanh choùng vaø

chính xaùc.