Lý 9 Chương III_3 cột chuẩn

THCS An Hóa GV: Nguyễn Thị Thanh Ngân Chương III: Quang học

CHÖÔNG III

MUÏC TIEÂU CHÖÔNG

1

I. KIEÁN THÖÙC:

1. Moâ taû ñöôïc hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng trong tröôøng hôïp aùnh saùng truyeàn töø

khoâng khí vaø ngöôïc laïi .

2. Chæ ra ñöôïc tia khuùc xaï vaø tia phaûn xaï, goùc khuùc xaï vaø goùc phaûn xaï.

3. Nhaän bieát ñöôïc thaáu kính hoäi tuï (TKHT), thaáu kính phaân kyø (TKPK) qua hình veõ

tieát dieän cuûa chuùng.

4. Moâ taû ñöôïc ñöôøng truyeàn cuûa caùc tia saùng ñi tôùi quang taâm vaø song song vôùi truïc

chính ñoái vôùi TKHT, TKPK; cuûa tia saùng coù phöông ñi qua tieâu ñieåm ñoái vôùi TKHT (caùc tia

saùng naøy goïi chung laø caùc tia saùng ñaëc bieät).

5. Moâ taû ñöôïc ñaëc ñieåm moät vaät saùng ñöôïc taïo bôûi TKHT, TKPK.

6. Neâu ñöôïc caùc boä phaän chính cuûa maùy aûnh.

7. Neâu ñöôïc caùc boä phaän chính cuûa maét veà phöômg dieän quang hoïc vaø söï töông töï veà

caáu taïo cuûa maét vaø cuûa maùy aûnh. Moâ taû ñöôïc quaù trình ñieàu tieát cuûa maét.

8. Neâu ñöôïc kính luùp laø TKHT coù tieâu cöï ngaén vaø ñöôïc duøng ñeå quan saùt vaät nhoû.

9. Neâu ñöôïc soá ghi treân kính luùp laø soá boäi giaùc cuûa kính luùp vaø khi duøng kính luùp coù

soá boäi giaùc caøng lôùn thì quan saùt thaáy aûnh caøng lôùn.

10. Keå teân ñöôïc moät vaøi nguoàn phaùt aùnh saùng traéng thoâng thöôøng, nguoàn phaùt aùnh

saùng maøu vaø neâu ñöôïc taùc duïng cuûa taám loïc maøu.

11. Neâu ñöôïc chuøm saùng traéng coù chöùa nhieàu chuøm aùnh saùng maøu khaùc nhau vaø moâ

taû ñöôïc caùch phaân tích aùnh saùng traéng thaønh caùc aùnh saùng maøu.

12. Nhaän bieát ñöôïc raèng caùc aùnh saùng maøu ñöôïc troän vôùi nhau khi chuùng ñöôïc chieáu

vaøo cuøng moät choã treân maøn aûnh traéng hoaëc ñoàng thôøi ñi vaøo maét. Khi troän caùc aùnh saùng coù

maøu khaùc nhau seõ ñöôïc aùnh saùng coù maøu khaùc haún. Coù theå troän moät soá aùnh saùng maøu vôùi

nhau ñeå thu ñöôïc aùnh saùng traéng.

13. Nhaän bieát ñöïoc raèng vaät coù maøu naøo thì taùn xaï(haét theo moïi phöông) maïnh aùnh

saùng maøu ñoù vaø taùn xaï keùm caùc aùnh saùng maøu khaùc, vaät maøu traéng coù khaû naêng taùn xaï taát caû

caùc aùnh saùng maøu, vaät coù maøu ñen khoâng coù khaû naêng taùn xaï baát kyø maøu naøo.

14. Neâu ñöôïc ví duï thöïc teá veà taùc duïng nhieät, sinh hoïc vaø quang ñieän cuûa aùnh saùng.

Chæ ra ñöôïc söï bieán ñoåi naêng löôïng ñoái vôùi moãi taùc duïng naøy.

THCS An Hóa GV: Nguyễn Thị Thanh Ngân Chương III: Quang học 2

II. KYÕNAÊNG:

1. Xaùc ñònh ñöôïc TKHT, THPK qua vieäc quan saùt tröïc tieáp caùc thaáu kính loaïi naøy vaø qua

quan saùt aûnh cuûa moät vaät (vaät saùng) taïo bôûi caùc thaáu kính naøy.

2. Veõ ñöôïc ñöôøng truyeàn cuûa caùc tia saùng ñaëc bieät qua TKHT, TKPK .

3. Döïng ñöôïc aûnh cuûa moät vaät (vaät saùng) taïo bôûi TKHT, TKPK baèng caùch söû duïng caùc tia

ñaëc bieät.

4. Giaûi thích ñöôïc vì sao ngöôøi caän thò phaûi ñeo kính phaân kyø, ngöôøi maét laõo phaûi ñeo kính

hoäi tuï.

THCS An Hóa GV: Nguyễn Thị Thanh Ngân Chương III: Quang học

Ngaøy soaïn:

Ngaøy daïy :

BAØI 40

HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG

I. MUÏC TIEÂU:

1. + Nhaän bieát ñöôïc hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng.

+ Moâ taû ñöôïc thí nghieäm quan saùt ñöôøng truyeàn cuûa aùnh saùng ñi töø khoâng khí sang nöôùc vaø ngöôïc laïi.

+ Phaân bieät ñöôïc hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng vôùi hieän töôïng phaûn xaï aùnh sang.

+ Vaän duïng ñöôïc kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi thích moät soá hieän töôïng ñôn giaûn do söï ñoåi höôùng cuûa aùnh

saùng khi truyeàn qua maët phaân caùch giöõa hai moâi tröôøng gaây neân.

2. + Bieát nghieân cöùu moät hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng baèng thí nghieäm.

+ Bieát tìm ra quy luaät qua hieän töôïng.

3. Coù taùc phong nghieân cöùu hieän töôïng ñeå thu thaäp thoâng tin.

II. CHUAÅN BÒ:

• Ñoái vôùi moãi nhoùm HS:

• Moät bình thuyû tinh hoaëc bình nhöïa trong.

• Moät bình chöùa nöôùc saïch.

• Moät ca muùc nöôùc.

• Moät mieáng goã hoaëc xoáp phaúng, meàm coù theå ñoùng ñinh ghim.

• Ba chieác ñinh ghim.

• Ñoái vôùi caû lôùp: - GV :SGK.

III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG:

1. OÅn ñònh lôùp :

2. Baøi môùi:

Hoaït ñoäng cuûa HS Trôï giuùp cuûa GV Ghi baûng

HÑ1: Giôùi thieäu chöông trình – Ñaët

vaán ñeà (5 phuùt):

- Laøm thí nghieäm nhö hình 40.1 SGK

⇒ Neâu hieän töôïng.

-

- Phaùt bieåu noäi dung cuûa ñònh luaät

truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng.

- Khi coù aùnh saùng truyeàn vaøo maét ta

→ nhaän bieát coù aùnh saùng.

- Quan saùt traû lôøi caâu hoûi (chuù yù hieän

töôïng HS nhìn thaáy ñuõa nhö bò gaõy

trong nöôùc).

HÑ2:Tìm hieåu söï khuùc xaï cuûa aùnh

saùng töø khoâng khí vaøo nöôùc (15

phuùt):

- Ñoïc vaø nghieân cöùu muïc 1 → ruùt ra

nhaân xeùt veà ñöôøng truyeàn cuûa tia

saùng:

• AÙnh saùng töø S→I: truyeàn thaúng.

Ñaët vaán ñeà: Chieác ñuõa nhö bò gaõy

taïi maët phaân caùch giöõa 2 moâi

tröôøng khoâng khí vaø nöôùc. Ta coù

theå giaûi thích do nguyeân nhaân naøo

khoâng?

? Phaùt bieåu ñònh luaät truyeàn thaúng

cuûa aùnh saùng.

? Laøm theá naøo ñeå nhaän bieát ñöôïc

aùnh saùng?

- Moãi HS ñoïc tình huoáng ñaàu

baøi.

-

- Ñeå giaûi thích hieän töôïng treân ta

ñi vaøo baøi môùi.

? Taïi sao trong moâi tröôøng nöôùc,

khoâng khí (rieâng bieät) aùnh saùng

truyeàn theo ñöôøng thaúng?

? Taïi sao aùnh saùng bò gaõy khuùc taïi

maët phaân caùch?

Baøi 40

HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ

AÙNH SAÙNG

I. HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ

AÙNH SAÙNG:

1. Quan saùt:

3

Tuaàn : 23

Tieát : 44

THCS An Hóa GV: Nguyễn Thị Thanh Ngân Chương III: Quang học

• AÙnh saùng töø I→K:truyeàn thaúng.

• AÙnh saùng ñi töø S→maët phaân

caùch roài ñeán K bò gaõy khuùc taïi I.

- Neâu keát luaän.

- Veõ hình.

- Nhìn hình veõ → Neâu khaùi nieäm.

- Traû lôøi C1: neâu keát luaän.

- Traû lôøi C2: ñeà ra caùc phöông aùn.

- Laáy thöôùc ño goùc ño goùc i, goùc r

→ r < i.

- 3 HS phaùt bieåu keát luaän.

- Ghi keát luaän.

- C3:

HÑ3:Tìm hieåu söï khuùc xaï cuûa tia

saùng truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí

(15 phuùt):

- Neâu döï ñoaùn.

- Phöông aùn TN kieåm tra.

- HS boá trí TN:

- Goïi HS neâu KL.

? Hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng laø

gì?

- Goïi HS ñoïc taøi lieäu →chæ leân

hình veõ →neâu khaùi nieäm

ª Chieáu tia saùng SI, ñaùnh daáu

ñieåm K treân neàn, ñaùnh daáu I, K

→ noái S, I, K cho ta ñöôøng

truyeàn töø I → K.

? Taïi sao bieát tia khuùc xaï IK naèm

trong mp tôùi? Coù phöông aùn kieåm

tra nhaän ñònh treân ?

ª Laøm thí nghieäm baèng mieáng goã

(hoaëc mieáng xoáp) khoâng ñoåi ñöôïc

tia khuùc xaï.

- Ñaùnh daáu ghim taïi S, I, K →

ñoïc goùc i, goùc r.

- Chính xaùc hoaù kieán thöùc.

- Veõ laïi KL baèng hình veõ.

- Yeâu caàu HS neâu döï ñoaùn.

- Ghi laïi döï ñoaùn cuûa HS leân

baûng.

- Yeâu caàu HS neâu laïi TN kieåm

tra.

2. Keát luaän:

Tia saùng ñi töø khoâng khí vaøo

nöôùc (töùc laø truyeàn töø moâi

tröôøng trong suoát naøy sang moâi

tröôøng trong suoát khaùc) thì bò

gaõy khuùc taïi maët phaân caùch giöõa

hai moâi tröôøng. Hieän töôïng ñoù

goïi laø hieän töôïng khuùc xaï aùnh

saùng.

3. Moät vaøi khaùi nieäm:

• SI: tia tôùi.

• IK: tia khuùc xaï.

• NN’: phaùp tuyeán.

•

·SIN i = : goùc tôùi.

•

· ' KIN r = :goùc khuùc xaï.

• Mp veõ hình laø mp tôùi.

4. Thí nghieäm:

5. Keát kuaän:

Khi tia saùng truyeàn töø khoâng khí

sang nöôùc thì:

• Tia khuùc xaï naèm trong mp tôùi

• Goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi

II. SÖÏ KHUÙC XAÏ CUÛA TIA

SAÙNG KHI TRUYEÀN TÖØ

NÖÔÙC SANG KHOÂNG KHÍ:

1. Döï ñoaùn:

2. Thí nghieäm kieåm tra:

4

THCS An Hóa GV: Nguyễn Thị Thanh Ngân Chương III: Quang học

• Nhìn ñinh ghim B, khoâng nhìn

thaáy ñinh ghim A.

• Nhìn ñinh ghim C, khoâng nhìn

thaáy ñinh ghim A , B.

• Nhaác mieáng goã ra: noái A, B, C

→ ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng töø A

→B→C →maét.

- Traû lôøi C6:

• Ño goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï.

• So saùnh goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï.

- 3 HS traû lôøi keát luaän.

• Gioáng nhau: tia khuùc xaï naèm

trong maët phaúng tôùi.

• Khaùc nhau:

 AÙnh saùng ñi töø khoâng khí vaøo

nöôùc thì r < i.

 AÙnh saùng ñi töø nöôùc sang

khoâng khí thì r > i

⇒Ghi keát luaän.

HÑ4: Cuûng coá – Vaän duïng (10 phuùt)

- Traû lôøi C7, C8.

- Höôùng daãn veà nhaø:

• Hieän töôïng khuùc xaï laø gì? Phaân

bieät hieän töôïng phaû xaïvaø hieän töôïng

khuùc xaï aùnh saùng.

• Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa :

aùnh saùng ñi töø nöôùc vaø khoâng khí vaø

ngöôïc laïi.

• Laøm BT40 SBT.

• Ñoïc “Ghi nhôù ”, “Coù theå em chöa

bieát”.

• Chuaån bò tröôùc baøi 41.

- Nghieân cöùu TN vaø trình baøy

caùc böôùc laøm TN.

? Haõy trình baøy C5.

? AÙnh saùng truyeàn töø A →B, maét

nhìn vaøo B khoâng thaáy A →aùnh

saùng töø A coù tôùi maét ñöôïc khoâng?

Vì sao?

? Haõy chæ ra ñieåm tôùi, tia tôùi, tia

khuùc xaï, goùc tôùi, goùc khuùc xaï.

? Haõy ruùt ra KL: AÙnh saùng ñi töø

khoâng khí sang nöôùc vaø ñi töø nöôùc

sang khoâng khí coù ñieåm naøo gioáng

vaø khaùc nhau?

? Caâu hoûi C7, C8.

3. Keát luaän:

Khi tia saùng truyeàn töø nöôùc sang

khoâng khí thì:

• Tia khuùc xaï naèm trong mp tôùi

• Goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi.

• NHAÄN XEÙT – RUÙT KINH NGHIEÄM:

5