LV CNTT BPEL.pdf

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 1

Lời cảm ơn

Chúng em xin chân thành cảm ơn Khoa Công Nghệ Thông Tin, Trường Đại

học Khoa học Tự nhiên, Tp HCM đã tạo điều kiện cho chúng em thực hiện đề tài

tốt nghiệp này.

Chúng em xin chân thành cảm ơn thầy Lâm Quang Vũ đã tận tình hướng dẫn,

chỉ bảo chúng em trong suốt quá trình thực hiện đề tài này. Qua sự hướng dẫn của

thầy, chúng em không chỉ học được nhiều kiến thức bổ ích mà còn học ở thầy

phương pháp nghiên cứu khoa học, thái độ và tinh thần làm việc nghiêm túc.

Chúng em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong khoa công nghệ

thông tin đã trang bị cho chúng em những kiến thức bổ ích trong suốt quá trình

học tập tại trường. Những kiến thức ấy đã giúp chúng em rất nhiều trong quá trình

làm đề tài và cũng là hành trang cho chúng em tự tin, vững bước vào đời.

Chúng con xin ghi nhớ công ơn của Ba, Mẹ. Ba mẹ luôn là niềm động viên

giúp chúng con vuợt qua khó khăn trong cuộc sống.

Chúng em xin cảm ơn các anh chị khóa trước đã truyền đạt các kinh nghiệm

cho chúng em trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp.

Mặc dù đã cố gắng hoàn thành luận văn với tất cả nỗ lực của bản thân, nhưng

luận văn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, chúng em rất mong quí thầy cô

tận tình chỉ bảo. Một lần nữa chúng em xin gửi đến tất cả mọi người lời cảm ơn

chân thành nhất.

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 2

Giới thiệu tổng quan đề tài

Ngày nay, cùng với sự gia tăng quy mô tổ chức, công việc ngày càng phức tạp. Nhu

cầu sử dụng tin học trong tổ chức cũng gia tăng tương ứng. Tuy nhiên, hiện nay, tin học

chỉ được áp dụng để thực hiện các công việc thường ngày, việc quản lý quy trình thực

hiện các chuỗi công việc chưa được hỗ trợ. Từ đó xuất hiện nhu cầu sử dụng tin học để

quản lý có hiệu quả các quy trình nghiệp vụ.

Năm 1998, tổ chức WfMC được thành lập với mục đích nghiên cứu và ứng dụng tin

học vào việc quản lý các quy trình nghiệp vụ. WfMC mong muốn xây dựng được hệ

thống quản lý quy trình nghiệp vụ, gọi tắt là BPMS (Business Process Management

System), một BPMS gồm hai phần chính sau:

Ø Phần hỗ trợ mô hình hóa quy trình nghiệp cụ (để định nghĩa các quy trình

nghiệp vụ trong thực tế): thông thường gồm một ngôn ngữ dùng để đặc tả quy

trình nghiệp vụ và các công cụ trực quan hỗ trợ người dùng thiết kế các quy

trình này.

Ø Phần hỗ trợ vận hành quy trình nghiệp vụ: thường gồm một động cơ vận hành

quy trình giúp quản lý việc vận hành quy trình cùng với các công cụ giúp

người dùng tham gia vào quá trình thực hiện quy trình nghiệp vụ.

Tuy nhiên hướng phát triển BPMS chưa có độ trưởng thành cao, đa số các BPMS vẫn

còn dừng lại ở mức nghiên cứu. Về ngôn ngữ đặc tả đã có những bước phát triển, xuất

hiện một số ngôn ngữ đặc tả chuẩn như XPDL, BPML. Về công cụ thiết kế và hỗ trợ vận

hành vẫn còn nhiều hạn chế.

Trong luận văn cử nhân tin học về đề tài “Tìm hiểu XPDL và xây dựng ứng dụng

minh hoạ” của hai sinh viên Trần Đăng Khoa và Phạm Minh Tuấn (Sinh viên khoa công

nghệ thông tin, trường Đại học Khoa học Tự nhiên) đã xây dựng thành công công cụ mô

hình hóa eXPDL. Trong khuôn khổ luận văn này, chúng em dự định nghiên cứu và xây

dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành quy trình nghiệp vụ dựa trên đặc tả do công cụ mô hình

hóa eXPDL phát sinh.

Với đề tài “Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp

vụ (BPML) trên môi trường WEB ”, chúng em hy vọng góp một phần nhỏ vào việc ứng

dụng tin học quản lý các quy trình nghiệp vụ.

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 3

Mục lục

Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt........................................................................ 6

Danh mục các hình vẽ..................................................................................................... 6

Danh mục các bảng ......................................................................................................... 7

Chương 1. Tổng quan.................................................................................................. 9

1.1. Tổng quan về quy trình nghiệp vụ:.................................................................... 9

1.1.1. Định nghĩa:...................................................................................................... 9

1.1.2. Các hướng nghiên cứu về tiến trình nghiệp vụ:............................................ 9

1.1.3. Cơ chế vận hành quy trình nghiệp vụ:.........................................................13

1.1.4. Ưu và khuyết điểm của vận hành quy trình nghiệp vụ bằng WEB: ..................14

1.2. Tổng quan về đề tài: ...........................................................................................14

1.2.1. Các yêu cầu của đề tài:.................................................................................14

1.2.2. Kết quả đạt được:..........................................................................................14

1.2.3. Bố cục luận văn: ...........................................................................................15

Chương 2. Giới thiệu một số ngôn ngữ mô hình hóa:..........................................16

2.1. Ngôn ngữ mô hình hóa XPDL: .........................................................................16

2.1.1. Lịch sử:..........................................................................................................17

2.1.2. Các đặc điểm chính của XPDL 2.0: ............................................................20

2.2. Ngôn ngữ mô hình hóa BPML:.........................................................................22

2.2.1. Khái niệm:.....................................................................................................22

2.2.2. Các thành phần chính:...........................................................................................23

2.2.2.1. Công việc (Acitivity) :..................................................................................23

2.2.2.2. Các loại công việc (Activity types): ............................................................23

2.2.2.3. Ngữ cảnh công việc (The activity context):................................................23

2.2.2.4. Công việc đơn giản và công việc phức hợp (simple and complex activity):

........................................................................................................................24

2.2.2.5. Thể hiện công việc (Activity instance): ......................................................25

2.2.3. Quy trình (Process):......................................................................................26

2.2.4. Ngữ cảnh (Context):.....................................................................................31

2.2.5. Thuộc tính (Property):..................................................................................32

2.2.6. Tín hiệu (Signal):..........................................................................................34

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 4

2.2.7. Kế hoạch (Schedule): ...................................................................................35

2.2.8. Ngoại lệ (Exception): ...................................................................................35

2.2.9. Giao tác (Transaction):.................................................................................38

2.2.10. Hàm (Function):............................................................................................40

2.3. Ngôn ngữ mô hình hóa eXPDL:........................................................................40

2.3.1. Giới thiệu: .....................................................................................................40

2.3.2. Những cải tiến của eXPDL so với XPDL và BPML:.................................41

2.3.2.8. Hỗ trợ mô tả các quy trình có những hoạt động theo mẫu cột mốc: .........43

Chương 3. Giới thiệu tổng quan hệ thống ..............................................................44

3.1. Ngữ cảnh phát triển hệ thống:..........................................................................45

3.2. Yêu cầu hệ thống cần xây dựng:.......................................................................45

3.3. Ý nghĩa hệ thống:................................................................................................45

3.4. Công cụ thiết kế: .................................................................................................46

3.4.1. Giới thiệu về công cụ mô hình hóa quy trình nghiệp vụ :..........................46

3.4.2. Một số chỉnh sửa công cụ MyXPDL cho phù hợp với việc quản lý quy

trình nghiệp vụ...............................................................................................................47

3.5. Nguyên lý tổ chức hệ thống:..............................................................................47

3.6. Nguyên lý vận hành hệ thống:...........................................................................47

3.7. Quy trình tổng quan:..........................................................................................48

Chương 4. Phân tích yêu cầu hệ thống ...................................................................49

4.1. Các thành phần hỗ trợ trong luận văn:...........................................................49

4.2. Các chức năng chính:.........................................................................................50

4.2.1. Quản lý quy trình mẫu:.................................................................................50

4.2.2. Khởi tạo dự án: .............................................................................................50

4.2.3. Quản lý dự án:...............................................................................................51

4.2.4. Thực hiện dự án:...........................................................................................52

4.2.5. Các chức năng quản trị:................................................................................52

4.3. Mô hình Use Case:..............................................................................................52

4.4. Đặc tả Actor:........................................................................................................53

4.5. Đặc tả Use Case:..................................................................................................53

Chương 5. Phân tích và thiết kế hệ thống ..............................................................72

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 5

5.1. Thiết kế dữ liệu: ..................................................................................................72

5.2. Một số lược đồ cơ sở dữ liệu: ............................................................................73

5.3. Thiết kế xử lý:......................................................................................................74

5.3.1. Sơ đồ lớp:......................................................................................................75

5.3.2. Một số mô hình chính:..................................................................................76

5.3.3. Một số luồng tuần tự chính trong ứng dụng:...............................................79

5.4. Thiết kế giao diện:...............................................................................................91

Chương 6. Thử nghiệm và đánh giá........................................................................93

6.1. Một số quy trình mẫu:........................................................................................93

6.1.1. Quy trình đăng ký học phần:................................................................................93

6.1.2. Quy trình chuẩn bị thi thực hành: ........................................................................94

6.1.3. Quy trình xét tốt nghiệp cuối khóa ......................................................................94

6.2. Cài đặt và triển khai hệ thống:.........................................................................95

6.3. Đánh giá: ..............................................................................................................95

Chương 7. Tổng kết và hướng phát triển...............................................................96

7.1. Những kết quả đạt được:...................................................................................97

7.1.1. Về mặt lý thuyết:...........................................................................................97

7.1.2. Về mặt ứng dụng: .........................................................................................97

7.2. Ưu và khuyết điểm của hệ thống:.....................................................................97

7.3. Hướng phát triển: ...............................................................................................98

7.4. Lời kết:..................................................................................................................99

Tài liệu tham khảo.........................................................................................................99

Phụ lục...........................................................................................................................100

Phụ lục 1: Mô tả các bảng cơ sở dữ liệu ..................................................................100

Phụ lục 2: Các màn hình giao diện chính................................................................117

Phụ lục 3: Quy trình đăng ký học phần...................................................................128

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 6

Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt

WfMS Workflow Management System

WfMC Workflow Management Coalition

XPDL XML for Process Definition Language

BPML Business Process Modeling Language

BPEL Business Process Execution Language

BPMI Business Process Management Initiative

UML Unified Modelling Language

Danh mục các hình vẽ

Hình 1 Mô hình hóa tiến trình nghiệp vụ............................................................................... 9

Hình 2 Mô hình vận hình quy trình nghiệp vụ.....................................................................13

Hình 3Sơ đồ chuyển đổi trạng thái thể hiện công việc trong BPML .................................26

Hình 4 Nguyên lý tổ chức hệ thống......................................................................................47

Hình 5 Nguyên lý vận hành hệ thống...................................................................................48

Hình 6 Quy trình tổng quan ..................................................................................................49

Hình 7 Mô hình Use Case .....................................................................................................53

Hình 8 Mô hình cơ sở dữ liệu tổng quan..............................................................................73

Hình 9 Lược đồ cơ sở dữ liệu phân công thực hiện công việc ...........................................73

Hình 10 Lược đồ cơ sở dữ liệu tạo mới công việc ..............................................................73

Hình 11 Lược đồ cơ sở dữ liệu tạo mới sản phẩm...............................................................74

Hình 12 Sơ đồ lớp các đối tượng trong dự án......................................................................75

Hình 13 Sơ đồ lớp các đối tượng liên quan đến công việc .................................................76

Hình 14 Sơ đồ trạng thái công việc ......................................................................................76

Hình 15 Quy trình hiển thị cây dự án...................................................................................78

Hình 16 Quy trình tìm kích hoạt công việc tiếp theo ..........................................................79

Hình 17 Lược đồ tuần tự tạo mới dự án theo mẫu...............................................................80

Hình 18 Lược đồ tuần tự kích hoạt dự án ............................................................................81

Hình 19 Lược đồ tuần tự tạo mới thể hiện công việc..........................................................82

Hình 20 Lược đồ tuần tự tìm công việc tiếp theo trong dự án............................................83

Hình 21 Lược đồ tuần tự xử lý endevent .............................................................................84

Hình 22 Lược đồ tuần tự xử lý Gateway..............................................................................85

Hình 23 Lược đồ tuần tự thay đổi thông tin công việc........................................................86

Hình 24 Lược đồ tuần tự hiển thị cây tiến trình...................................................................87

Hình 25 Lược đồ tuần tự upload sản phẩm..........................................................................88

Hình 26 Lược đồ tuần tự doawnload sản phẩm...................................................................88

Hình 27 Lược đồ tuần tự thêm mới đối tượng.....................................................................89

Hình 28 Lược đồ tuần tự luân chuyển sản phẩm.................................................................90

Hình 29 Lược đồ tuần tự truy xuất cơ sở dữ liệu.................................................................90

Hình 30 Menu chức năng hệ thống.......................................................................................91

Hình 31 Cây tiến trình dự án.................................................................................................91

Hình 32 Màn hình vận hành dự án .......................................................................................92

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 7

Hình 33 Màn hình báo cáo....................................................................................................93

Hình 34 Quy trình thi thực hành...........................................................................................94

Hình 35 Quy trình xét tốt nghiệp cuối khóa.........................................................................95

Hình 36 Màn hình thực hiện công việc ..............................................................................117

Hình 37 Màn hình tạo mới dự án........................................................................................118

Hình 38 Màn hình quy định thời gian thực hiện công việc...............................................119

Hình 39 Màn hình phân công user thực hiện công việc....................................................120

Hình 40 Màn hình chính thêm công việc vào dự án..........................................................121

Hình 41 Màn hình thêm sản phẩm......................................................................................122

Hình 42 Màn hình thêm cổng điều khiển...........................................................................123

Hình 43 Màn hình thêm kiểu dữ liệu tự định nghĩa ..........................................................124

Hình 44 Màn hình thêm luồng điều khiển vào quy trình ..................................................125

Hình 45 Màn hình quản lý sản phẩm..................................................................................126

Hình 46 Màn hình xem thông tin công việc.......................................................................127

Hình 47 Màn hình báo cáo dự án........................................................................................128

Hình 48 Quy trình đăng ký học phần .................................................................................129

Hình 49 Quy trình chuẩn bị công tác giảng dạy ................................................................129

Hình 50 Quy trình chuẩn bị đăng ký học phần lý thuyết ..................................................130

Hình 51 Quy trình đăng ký học phần lý thuyết..................................................................131

Hình 52 Quy trình chuẩn bị đăng ký thực hành.................................................................132

Hình 53 Quy trình đăng ký thực hành................................................................................133

Hình 54 Quy trình hiệu chỉnh học phần .............................................................................133

Hình 55 Quy trình đăng ký trả nợ.......................................................................................134

Hình 56 Quy trình tính toán và đóng học phí ....................................................................134

Hình 57 Các vai trò trong quy trình đăng ký học phần .....................................................135

Hình 58 Các sản phẩm trong quy trình đăng ký học phần ................................................135

Danh mục các bảng

Bảng 1 Bản so sánh các loại khởi tạo quy trình...................................................................28

Bảng 2 Bảng mô tả các trạng thái công việc........................................................................77

Bảng 3 CSDL mô tả người dùng ........................................................................................100

Bảng 4 CSDL mô tả quyền trong hệ thống........................................................................101

Bảng 5 CSDL mô tả sự phân quyền trong hệ thống..........................................................101

Bảng 6 CSDL lưu trữ các mẫu mô hình hóa......................................................................101

Bảng 7 CSDL lưu trữ các tập tin ........................................................................................102

Bảng 8 CSDL lưu trữ dự án ................................................................................................102

Bảng 9 CSDL lưu trữ mô hình............................................................................................103

Bảng 10 CSDL lưu trữ vai trò.............................................................................................103

Bảng 11 CSDL lưu trữ tiến trình ........................................................................................104

Bảng 12 CSDL lưu trữ công việc .......................................................................................104

Bảng 13 CSDL lưu trữ trạng thái mở rộng của công việc ................................................105

Bảng 14 CSDL lưu trữ sản phẩm........................................................................................105

Bảng 15 CSDL lưu trữ trạng thái mỡ rộng của sản phẩm.................................................106

Bảng 16 CSDL lưu trữ thuộc tính sản phẩm......................................................................106

Bảng 17 CSDL lưu trữ các sản phẩm vào/ra của công việc..............................................106

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 8

Bảng 18 CSDL lưu trữ phân vai trò thực hiện công việc..................................................107

Bảng 19 CSDL lưu trữ kiểu dữ liệu tự định nghĩa ............................................................107

Bảng 20 CSDL lưu trữ giá trị các kiểu dữ liệu tự định nghĩa...........................................107

Bảng 21 CSDL lưu trữ luồng tuần tự .................................................................................108

Bảng 22 CSDL lưu trữ điều kiện........................................................................................108

Bảng 23 CSDL lưu trữ biểu thức điều kiện nguyên tố......................................................109

Bảng 24 CSDL lưu trữ cổng điều khiển.............................................................................109

Bảng 25 CSDL lưu trữ biến cố bắt đầu ..............................................................................110

Bảng 26 CSDL lưu trữ biến cố trung gian .........................................................................111

Bảng 27 CSDL lưu trữ biến cố kết thúc.............................................................................112

Bảng 28 CSDL lưu trữ bộ định giờ ....................................................................................112

Bảng 29 CSDL lưu trữ thể hiện công việc .........................................................................113

Bảng 30 CSDL lưu vết quá trình thực hiện công việc.......................................................113

Bảng 31 CSDL lưu trữ thể hiện sản phẩm.........................................................................114

Bảng 32 CSDL lưu trữ thể hiện sản phẩm đầu vào của công việc ...................................114

Bảng 33 CSDL lưu trữ thể hiện sản phẩm đầu ra của công việc......................................114

Bảng 34 CSDL lưu trữ thời gian thực hiện công việc.......................................................115

Bảng 35 CSDL lưu trữ phân công vai trò cho người dùng trong dự án...........................115

Bảng 36 CSDL lưu trữ câu hỏi ...........................................................................................116

Bảng 37 CSDL lưu trữ câu trả lời.......................................................................................116

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 9

Chương 1. Tổng quan

Trình bày tổng quan các vấn đề sẽ được nghiên cứu trong luận văn. Đồng thời

cung cấp một số định nghĩa, khái niệm ban đầu về các vấn đề liên quan đến luận

văn.

1.1.Tổng quan về quy trình nghiệp vụ:

1.1.1. Định nghĩa:

Là một tập hợp của một hoặc nhiều thủ tục hoặc công việc mà cùng chung mục

đích nghiệp vụ, thông thường trong ngữ cảnh của tổ chức định nghĩa các vai trò

chức năng và các mối quan hệ.

1

1.1.2. Các hướng nghiên cứu về tiến trình nghiệp vụ:

1.1.2.1. Về mô hình hóa tiến trình nghiệp vụ:

1.1.2.1.1. Mô hình hóa nghiệp vụ là gì?

Mô hình hóa tiến trình nghiệp vụ là việc định nghĩa các tiến trình nghiệp vụ

bằng cách sử dụng ngôn ngữ mô hình hóa tiến trình thích hợp. Hiện tại có rất

nhiều ngôn ngữ mô hình hóa tiến trình đang được nghiên cứu và phát triển nhưng

trong đó phổ biến nhất là 2 ngôn ngữ BPML và XPDL.

Hình 1 Mô hình hóa tiến trình nghiệp vụ

2

Ngôn ngữ mô hình hóa tiến trình cần diễn đạt được các thành tố chính trong

tiến trình, thêm vào đó cũng cần diễn đạt được các thông tin phụ như tài nguyên,

việc phân tích, theo dõi, đo lường...Nhưng tại sao lại phải mô hình hóa tiến trình ?

1 Trang 3, Business Project Modeling Languages: Sorting through the alphabet soup, WfMC, 1999

2 Nghiên cứu và áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ vận hành một số tiến trình phần mềm hửu dụng, luận văn thạc

sĩ ngành tin học, TP HCM 2003

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 10

1.1.2.1.2. Mục đích của việc mô hình hóa:

Việc mô hình hóa quy trình nghiệp vụ nhằm các mục đích sau đây:

Ø Mô tả quy trình

Cung cấp một hệ thống đặc tả mang tính hình thức để thống nhất cơ chế giao

tiếp trao đổi tài liệu giữa các tổ chức.

Ø Phân tích quy trình

Dựa vào mô hình để xem xét cải tiến quy trình, phân tích nhằm tìm ra các thiếu

sót và hạn chế của quy trình.

Ø Thực thi quy trình

Mô phỏng hay cung cấp một mức độ hỗ trợ xử lý tự động nhất định cho các

quy trình nghiệp vụ.

Cung cấp hướng dẫn chi tiết cho các đối tượng tham gia vào tiến trình: nhờ đó

quá trình phối hợp thực hiện dễ dàng hơn.

1.1.2.1.3. Một số đặc điểm của các ngôn ngữ mô hình hóa:

XPDL,BPML, BPEL:

BPML, BPEL và XPDL là những ngôn ngữ định nghĩa tiến trình dựa trên

XML. Chúng cung cấp một mô hình hình thức để biểu thị những tiến trình có thể

thực hiện, những tiến trình này thể hiện tất cả diện mạo của tiến trình nghiệp vụ

của 1 công ty. Chúng dựa vào những mô hình đặc tả khác nhau.

Mỗi mô hình đều xem hoạt động (activities) như những phần tử cơ bản của sự

định nghĩa tiến trình. Mỗi hoạt động (activity) lại là 1 bộ phận của tiến trình đặc

biệt nào đó. Mỗi cái đều có thể hiện dữ liệu liên quan riêng có thể được đề cập đến

cổng lôgic và những biểu thức (expresstion).

Trong khi BPML và BPEL được xem như những ngôn ngữ lập trình có cấu

trúc khối, cho phép đệ quy các khối thì XPDL được xem như một ngôn ngữ có cấu

trúc đồ thị với những khái niệm bổ sung để điều khiển những khối.

BPML tập trung trong việc định nghĩa những dịch vụ mạng. BPEL cũng tập

trung trong vấn đề này và hướng giải quyết cũng tương tự với BPML. Trong khi

đó XPDL tập trung trên những vấn liên quan đến phân phối các công việc.

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 11

1.1.2.1.4. Các hướng nghiên cứu hiện nay:

Lĩnh vực mô hình hóa nghiệp vụ đang trong bước xây dựng và phát triển nên

có khá nhiều hướng nghiên cứu. Một số hướng tập trung vào việc đặc tả các

nghiệp vụ theo tính hướng sự kiện, một số khác lại xem xét mô hình nghiệp vụ

theo một lĩnh vực công nghiệp hay thương mại chuẩn. Trong đề tài này chúng em

xin được tập trung chủ yếu vào phương pháp mô hình hóa nghiệp vụ theo mô hình

luồng công việc (Workflow). Đây là mô hình xem xét quy trình nghiệp vụ tổng

quát dưới dạng các luồng thực thi có thứ tự, tập trung vào cơ chế mô tả nghiệp vụ

sao cho có thể đễ dàng lưu trữ và vận hành được trên máy tính. Mô hình

Workflow ra đời cách đây hơn 15 năm và hiện đang được xây dựng dần dần để

hoàn chỉnh về cấu trúc và ngữ nghĩa.

Một số hướng nghiên cứu chính về mô hình Workflow

ü Xây dựng các giao diện của mô hình Workflow

Để mô hình Workflow có khả năng hiểu được trong các hệ thống quản trị

luồng công việc, thì nó phải được cung cấp các giao diện ra “thế giới lập trình”

bên ngoài. Các giao diện này có thể được xem như các API chuẩn cung cấp khả

năng cho những thành phần bên ngoài có thể quản lý thông tin, giao tiếp, gọi các

hành vi ứng xử tương ứng trong mô hình.

ü Xây dựng hệ thống quản lý nghiệp vụ từ các mô hình Workflow :

Các hệ thống quản lý luồng công việc cung cấp khả năng đọc dữ liệu từ mô

hình đã được mô hình hóa, và cho phép vận hành, kiểm soát các mô hình này để tự

động hóa các nghiệp vụ thực tế. Hiện nay hướng nghiên cứu này đạt khá nhiều

thành tựu như : việc cung cấp các cơ chế động để hỗ trợ việc thực thi mô hình

workflow, giám sát ghi nhận các thông tin quản lý từ mô hình, cho phép phân

quyền và xử lý trên các thành phần thuộc mô hình khi thực thi.

ü Xây dựng cấu trúc mô hình luồng công việc ở mức meta :

Mô hình luồng công việc ở mức meta được định nghĩa ở mức trừu tượng hóa

cao nhất, nhằm cung cấp khả năng mở rộng mô hình luồng công việc ở mức tối đa.

Nó có ứng dụng rất mạnh trong việc chuyển đổi giữa các ngôn ngữ mô hình hóa

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 12

luồng công việc. Đồng thời từ mô hình này các ngôn ngữ mô hình hóa luồng công

việc có thể cung cấp những khả năng mở rộng khi cần thiết.

Đây là một trong những hướng nghiên cứu chính của các tổ chức mô hình hóa

lớn hiện nay. Điển hình là UML, WfMC, và BPMI. Tổ chức đang có những

nghiên cứu khá sâu về vấn đề này là WfMC. WfMC xây dựng một mô hình Meta

tương đối tốt và có cấu trúc tương tự với khá nhiều ngôn ngữ mô hình hóa khác.

Thông qua mô hình meta này có thể dễ dàng chuyển đổi giữa khá nhiều ngôn ngữ

mô hình hóa khác nhau thông qua việc ánh xạ về mô hình meta.

ü Xây dựng các ngôn ngữ mô hình hóa cho mô hình Workflow

Những nghiên cứu về ngôn ngữ mô hình hóa đi sâu vào việc phân tích khả

năng diễn đạt, xây dựng cú pháp, đặc tả các cấu trúc hỗ trợ cho các hệ quản trị

Workflow có thể phân tích và dễ dàng triển khai những mô hình xây dựng theo

các ngôn ngữ này.

Hiện tại có khá nhiều ngôn ngữ được xây dựng cho mô hình Workflow như :

XPDL, BPML, UML,… Tuy nhiên các ngôn ngữ này vẫn còn khá nhiều hạn chế

về khả năng diễn đạt cho các nghiệp vụ thực tế.

Bên cạnh đó còn có một số hướng tiếp cận khác đi sâu về lý thuyết các cơ chế

nghiệp vụ của mô hình luồng công việc : xây dựng phương pháp luận, tính toán

độ phức tạp, tính hiệu quả của các mô hình,...

1.1.2.2. Về vận hành tiến trình nghiệp vụ

1.1.2.2.1. Vận hành tiến trình nghiệp vụ là gì?

Vận hành tiến trình nghiệp vụ chính là quá trình xây dựng và phát triển nghiệp

vụ thực sự. Nếu một tiến trình được mô hình hóa hoặc định nghĩa trước đó bằng

các ngôn ngữ mô hình hóa tiến trình, việc vận hành tiến trình chính là việc trình

diễn lại những mô hình đã được mô hình hóa. Việc vận hành tiến trình được

những nhân viên tham gia phát triển tiến trình thực hiện thông qua các thao tác,

hành động

Nghiên cứu và xây dựng ứng dụng hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ (BPML) trên môi trường WEB

Trang 13

Hình 2 Mô hình vận hình quy trình nghiệp vụ

3

1.1.2.2.2. Mục đích của vận hành tiến trình nghiệp vụ:

Tiến trình có thể được vận hành dưới sự kiểm soát và quản lý, hướng dẫn của

các động cơ tiến trình, đảm bảo các bước thực hiện đúng theo những mô hình tiến

trình đã được thiết kế, một số công việc đơn giản cũng có thể được thực hiện tự

động.

1.1.2.2.3. Hiện trạng:

Hiện nay cũng có nhiều cơ chế hỗ trợ vận hành một tiến trình phần mềm như:

hỗ trợ vận hành và quản lý tiến trình nghiệp vụ trên môi trường WEB, hỗ trợ vận

hành tiến trình bằng các hệ thống Agent hoặc các bằng các CaseTool, hỗ trợ vận

hành tập trung hoặc phân tán về mặt không gian, thời gian...Trên cơ sở khảo sát

một số cơ chế vận hành trong các môi trường PSEE hiện có Adele,Arcadia, ALF,

AP5, EPOS, Marvel, OIKOS, ProcessWeaver, SPADE,… chúng tôi thử nghiệm

xây dựng một Tool hỗ trợ việc vận hành tiến trình phần mềm được đặc tả bằng

ngôn ngữ eXPDL, hỗ trợ vận hành tiến trình nghiệp vụ trong một môi trường

WEB.

1.1.3. Cơ chế vận hành quy trình nghiệp vụ:

Quy trình nghiệp vụ được vận hành dựa vào một hệ thống quản lý luồng công

việc (Workflow Management System, gọi tắt là WfMS). WfMS xác định luồng

3 Nghiên cứu và áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ vận hành một số tiến trình phần mềm hửu dụng, luận văn thạc

sĩ ngành tin học, TP HCM 2003