LUẬN VĂN: Mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp đồng mua bán quốc tế và hợp đồng bảo

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG………………..

LUẬN VĂN

Mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp đồng

mua bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá

LỜI NÓI ĐẦU

2

Việt Nam nằm ở bán đảo Đông Nam Á, bên bờ Thái Bình Dương, với

vùng lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn, có diện tích trên 1 triệu km2

,

gấp ba lần so với diện tích đất liền. Bờ biển Việt Nam trải dài 3260 km gần

tuyến đường hàng hải quốc tế xuyên Á- Âu và khu vực. Nhờ vị trí có điều kiện

tự nhiên lý tưởng này mà hàng năm Việt Nam xuất khẩu và nhập khẩu khoảng

95 triệu tấn hàng hoá thông qua hệ thống cảng biển. Trong số đó, chiếm tỷ trọng

lớn là hàng lỏng như xăng dầu, dầu thô..., hàng khô như gạo, cafe, than, xi

măng... Điều này cho thấy vai trò quan trọng của vận tải biển đối với sự phát

triển giao lưu thương mại giữa Việt Nam và các nước khác.

Trong vận tải đường biển, những hàng hoá có tính đồng nhất, khối lượng

lớn thường được chuyên chở bằng tàu chuyến. Song đối với các doanh nghiệp

Việt Nam, nhìn chung nghiệp vụ thuê tàu chuyến khá phức tạp, đòi hỏi người

thuê tàu phải có sự am hiểu cả về chuyên môn lẫn thị trường thuê tàu. Thuê tàu

chuyến là hoạt động không thể tách khỏi chuỗi hoạt động thương mại quốc tế, đó

là: hoạt động mua bán, vận tải và bảo hiểm. Khi ký kết hợp đồng thuê tàu

chuyến, người ta phải căn cứ vào hợp đồng mua bán quốc tế và hợp đồng bảo

hiểm hàng hoá. Nếu những quy định trong hợp đồng thuê tàu chuyến không

thống nhất với quy định trong hợp đồng mua bán quốc tế và trong hợp đồng bảo

hiểm hàng hoá, thì sẽ phát sinh tranh chấp mà đôi khi hậu quả của nó là rất lớn.

Vì vậy, việc nghiên cứu mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp

đồng mua bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá, đồng thời đưa ra một số

lưu ý về những tranh chấp phát sinh từ mối quan hệ giữa ba hợp đồng, giúp bạn

đọc hiểu rõ hơn về mối quan hệ trên là rất cần thiết.

Kết cấu của đề tài nghiên cứu: gồm ba chương

Chương 1: Khái quát chung về các hợp đồng.

3

Chương 2: Mối quan hệ giữa hợp đồng thuê tàu chuyến với hợp đồng mua bán

quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu chuyên chở bằng đường

biển.

Chương 3: Một số lưu ý về những tranh chấp thường phát sinh từ mối quan hệ

giữa ba hợp đồng

Hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu, em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn

nhiệt tình, tận tuỵ của thầy giáo PGS, TS Nguyễn Như Tiến cùng các thầy cô

trong bộ môn VẬN TẢI trường ĐHNT-Hà Nội.

Do hạn chế về tài liệu, về trình độ của tác giả, đề tài nghiên cứu khó tránh

khỏi những sai sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của thầy cô, bạn bè và

các độc giả.

Xin chân thành cảm ơn.

Tác giả.

4

Chương I:

KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÁC HỢP ĐỒNG

Trong xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới, giao lưu thương mại và

dịch vụ giữa các quốc gia phát triển không ngừng. Hoạt động thương mại và dịch

vụ không chỉ dừng lại ở các nước trong khu vực mà còn vươn tới các nước trên

toàn thế giới. Ngay tại thị trường Việt nam, người tiêu dùng có thể mua những

sản phẩm được sản xuất tại Châu Âu ,Châu Mỹ, Châu Úc ...với chất lượng cao

và giá thành vừa phải. Rồi những sản phẩm đặc trưng của Việt nam như cà phê,

lúa gạo...cũng có mặt trên thị trường các nước khác nhằm đáp ứng nhu cầu của

người tiêu dùng. Kết quả này có được là nhờ sự đóng góp không nhỏ của ngành

Giao thông –Vận tải, đặc biệt là vận tải biển. Với ưu thế vượt trội của mình như:

năng lực vận chuyển hàng hoá rất lớn (có tàu tới 500.000 tấn), các tuyến đường

chuyên chở hầu hết là tuyến đường giao thông tự nhiên, giá thành vận chuyển

thấp...vận tải biển luôn chiếm khoảng 75-80% khối lượng vận chuyển hàng hoá

trên thế giới. Trong đó, hầu hết hàng hoá có tính chất đồng nhất, khối lượng lớn

đều được chuyên chở bằng tầu chuyến. Song việc đàm phán và ký kết hợp đồng

thuê tàu chuyến lại không phải là vấn đề đơn giản. Bởi vì, mặc dù hợp đồng thuê

tàu chuyến là một hợp đồng độc lập quy định quyền và nghĩa vụ các bên tham

gia ký kết hợp đồng, nhưng nó còn có mối quan hệ mật thiết với hợp đồng mua

bán quốc tế và hợp đồng bảo hiểm hàng hoá. Vậy để có thể hiểu rõ mối quan hệ

giữa ba hợp đồng trên, trước hết chúng ta hãy tìm hiểu về từng hợp đồng một và

nội dung của mỗi hợp đồng gồm những gì ?

I. HỢP ĐỒNG THUÊ TÀU CHUYẾN

1. Khái niệm

5

Thuê tàu chuyến (voyage charter) là chủ tàu (ship-owner) cho người thuê

tàu (charterer) thuê toàn bộ hay một phần chiếc tàu để chuyên chở hàng hoá từ

cảng này đến cảng khác. Mối quan hệ giữa người cho thuê tàu (chủ tầu) với

người thuê tàu (chủ hàng) được điều chỉnh bằng một văn bản gọi là hợp đồng

thuê tàu chuyến (voyage charter party), viết tắt là C/P.

Hợp đồng thuê tàu chuyến là hợp đồng chuyên chở hàng hoá bằng đường

biển, trong đó người chuyên chở cam kết sẽ chuyên chở hàng hoá từ một hay

một số cảng này đến một hay một số cảng khác giao cho người nhận, còn người

thuê tàu cam kết sẽ thanh toán cước phí theo đúng như thoả thuận của hợp đồng .

Từ khái niệm trên chúng ta thấy hợp đồng thuê tàu chuyến là một văn bản

ghi lại sự thoả thuận tự nguyện giữa người thuê tàu và người cho thuê tàu, thể

hiện qua các điểu khoản trong hợp đồng. Chính vì vậy hợp đồng thuê tàu chuyến

có giá trị pháp lý điều chỉnh mối quan hệ giữa người chuyên chở và người thuê

chuyên chở. Trong quá trình thực hiện hợp đồng, nếu có những tranh chấp xẩy ra

giữa các chủ thể trong hợp đồng, người ta sẽ lấy hợp đồng chuyên chở để giải

quyết các tranh chấp đó.

Hiện nay, để đơn giản hoá và rút ngắn thời gian đàm phán ký kết hợp

đồng, các bên thường dựa vào các hợp đồng mẫu (Standard chaterparty). Song

tuỳ thuộc vào từng trường hợp cụ thể để điền thêm những điều khoản vào chỗ

trống đồng thời gạch đi những câu những từ không có thoả thuận và bổ sung

những điều không có trong mẫu. Hợp đồng thuê tàu chuyến mẫu chỉ mang tính

chất bắt buộc khi hai bên đã thống nhất ký kết.

2. Nội dung cơ bản của hợp đồng thuê tàu chuyến

Mỗi loại hàng hoá có tính chất khác nhau đòi hỏi điều kiện chuyên chở

phù hợp với tính chất hàng hoá đó. Vì vậy ,hợp đồng chuyên chở tương ứng

cũng gồm những điều khoản khác nhau quy định rõ trách nhiệm và quyền lợi của

6

các bên. Song nhìn chung nội dung cơ bản của hợp đồng thuê tàu chuyến gồm

các điều khoản chủ yếu sau:

2.1. Chủ thể của hợp đồng

Chủ thể của hợp đồng thuê tàu chuyến gồm: Người cho thuê tàu là chủ

tàu (ship-owner) hoặc là người thuê tàu của người khác để kinh doanh lấy cước

(carrier). Người thuê tàu là người xuất khẩu hoặc là người nhập khẩu tuỳ theo

điều kiện cơ sở giao hàng được áp dụng trong hợp đồng mua bán quốc tế .

Nếu đại lý hoặc người môi giới được uỷ thác để ký hợp đồng thuê tàu thì

phải ghi rõ ở cuối hợp đồng dòng chữ “as agent only” (chỉ là đại lý) nhằm xác

định tư cách của người ký hợp đồng.

2.2. Điều khoản về tàu

Đây là điều khoản quan trọng bởi vì tàu là công cụ để vận chuyển hàng

hoá, do đó điều khoản này quy định rất cụ thể và rõ ràng các đặc trưng cơ bản

của con tàu chuyên chở :

- Tên tàu: ví dụ The MS Love River

Nếu chủ tàu muốn giành được quyền thay thế tàu thì bên cạnh con tàu sẽ ghi

thêm “hoặc một tàu thay thế khác – or/and Substitute sister ship”. Khi phải thay

thế tàu, chủ tàu phải thông báo trước cho người thuê biết và đảm bảo tàu thay thế

phải có những đặc điểm kỹ thuật tương tự như tàu cũ và phải chở hết hàng hoá.

- Quốc tịch tàu: thể hiện qua cờ tàu

- Chất lượng tàu: phản ánh qua tuổi tàu (là tàu trẻ hay tàu trung bình hay

tàu già)

- Động cơ tàu, Trọng tải tàu, Dung tích tàu

- Mớn nước tàu

7

- Vị trí con tàu hiện đang ở đâu?

2.3. Điều khoản về thời gian tàu đến cảng xếp hàng và ngày huỷ hợp đồng.

Thời gian tàu đến cảng xếp hàng là thời gian tàu phải đến cảng xếp hàng

nhận hàng để chuyên chở theo quy định của hợp đồng.

Có nhiều cách quy định thời gian tàu đến cảng xếp hàng như: quy định

ngày cụ thể (ví dụ: ngày 1/12/2002 tàu phải có mặt tại cảng xếp hàng) hay quy

định theo khoảng (ví dụ: từ ngày 1/12/2002 đến ngày 10/12/2002 tàu phải có mặt

tại cảng xếp hàng) hoặc quy định sau.

Nếu tàu đến sớm hơn so với thời gian quy định, người thuê tàu không nhất

thiết phải giao hàng, nhưng nếu giao hàng thời gian sẽ tính vào thời gian làm

hàng; Ngược lại, tàu đến theo đúng quy định mà chưa có hàng để giao thì số

ngày tàu phải chờ hàng sẽ tính vào thời gian làm hàng.

Thông thường, chủ tàu phải thông báo cho người thuê tàu biết dự kiến thời

gian tàu đến cảng xếp hàng( estimated time of arrival ).

Ngày huỷ hợp đồng là ngày cuối cùng của thời gian tàu phải đến cảng xếp

hàng. Khi đã huỷ hợp đồng, toàn bộ chi phí điều tàu đến cảng là chủ tàu phải tự

gánh chịu. Song trên thực tế không phải tàu đến muộn là người thuê tàu huỷ hợp

đồng, mà việc huỷ hợp đồng hay không còn phải căn cứ vào từng trường hợp cụ

thể. Nếu tàu gặp sự cố trên đường đi đến cảng xếp hàng và thông báo kịp thời

cho người thuê tàu, hoặc tàu đến châm so với thời gian quy định nhưng không

ảnh hưởng đến quyền lợi của người thuê, hay tàu đến muộn nhưng chủ tàu cam

kết chịu chi phí lưu kho lưu bãi thì không huỷ hợp đồng.

2.4. Điều khoản về hàng hoá

Trong điều khoản này cần quy định rõ tên hàng, bao bì đóng gói, các đặc

điểm của hàng hoá. Nếu người thuê tàu muốn giành quyền lựa chọn hàng (cargo

8

option) thì cần chú ý ghi chữ “và/ hoặc” để tránh tranh chấp sau này.

VD:10 000MT of Rice or/ and Maize

Căn cứ vào đặc điểm của hàng hoá mà người ta tính số lượng hàng hoá

chuyên chở, có thể tính theo trọng lượng hay thể tích. Song để thuận tiện cho các

chủ thể của hợp đồng, người ta ít khi quy định chính xác số lượng hàng hoá thuê

chuyên chở mà thường kèm theo một tỷ lệ dung sai (tolerance).

VD: 10 000MT of Rice or/ and Maize  5%

Và khi gửi thông báo sẵn sàng xếp hàng, thuyền trưởng sẽ là người tuyên

bố chính thức số lượng hàng hoá chuyên chở. Người thuê tàu có trách nhiệm

cung cấp đầy đủ toàn bộ số lượng hàng hoá được thông báo (full and complete

cargo). Nếu số lượng hàng hoá người thuê tàu giao ít hơn so với số lượng hàng

hoá quy định, thì người chuyên chở có quyền thu tiền cước khống (Dead

Freight). Còn nếu người chuyên chở không nhận hết số lượng hàng hoá quy định

thì phải chịu những chi phí liên quan đến số hàng hoá bị bỏ lại (như chi phí vận

chuyển và lưu kho lưu bãi số hàng hoá đó).

2.5. Điều khoản về cảng xếp-dỡ

Trong hợp đồng có thể quy định tên một hoặc một vài cảng xếp hàng (Port

of shipment), một hoặc một vài cảng dỡ hàng (Port of destination).Tuy nhiên cả

cảng xếp hàng và cảng dỡ hàng phải là cảng an toàn về mặt hàng hải và an toàn

về mặt chính trị xã hội. Có nghĩa là về mặt hàng hải phải đảm bảo cho tàu ra, vào

và đậu một cách thuận tiện “always afloat or safe aground” (tàu luôn luôn đậu

nổi hoặc chạm đất an toàn); Về mặt chính trị xã hội, cảng không có chiến tranh,

binh biến, biểu tình, bãi công.

Nếu quy định một số cảng bốc dỡ hàng hoặc khu vực cảng bốc dỡ (Range

of port), thì phải quy định thêm thứ tự địa lý của cảng xếp dỡ (Port to be in

9

Geographitical rotation) để giảm thời gian và chi phí đi lại của tàu. Số lượng

cảng bốc dỡ có ảnh hưởng trực tiếp đến mức cước thuê tàu. Vì vậy, người thuê

tàu chuyến cần cố gắng xác định rõ cảng xếp dỡ cụ thể, tránh ký kết chung

chung về cảng xếp dỡ.

2.6. Điều khoản về cước phí thuê tàu

Cước phí thuê tàu chuyến (Freight) chính là giá cả của hợp đồng thuê tàu

chuyến, do chủ tàu và người thuê tàu thương lượng và quy định rõ trong hợp

đồng thuê tàu. Nó gồm những nội dung sau:

+ Mức cước (Rate of freight): là tiền cước tính cho mỗi đơn vị hàng hoá

(Freight unit).Tuỳ vào đặc điểm hàng hoá mà đơn vị tính cước có thể là đơn vị

trọng lượng (tấn phổ thông, tấn Anh, tấn Mỹ) đối với hàng nặng, hàng rời

(Weight cargo) hoặc đơn vị thể tích m3

đối với hàng nhẹ, hàng cồng kềnh

(measurement cargo) hay đơn vị tính cước khác như: standard (hàng gỗ), gallon

(dầu mỏ), bushels (lúa mì) v.v...

Mức cước thuê bao (lumpsum freight) không phụ thuộc vào loại hàng và

số lượng hàng hóa chuyên chở mà tính theo đơn vị trọng tải hoặc dung tích tàu.

Bên cạnh mức cước thuê tàu, hai bên còn phải thoả thuận chi phí xếp dỡ thuộc

về ai.

+ Khối lượng hàng hoá tính cước: tiền cước có thể tính theo khối lượng

hàng hoá xếp lên tàu ở cảng gửi hàng (intaken quantity), căn cứ vào khối lượng

hàng hoá ghi trên vận đơn (Bill of lading quantity); Hoặc tính theo khối lượng

hàng hoá thực nhận ở cảng đến (Deliveried quantity), căn cứ vào biên bản dỡ

hàng ROROC. Đối với hàng rời có giá trị thấp như than đá, quặng sắt...việc cân

lại hàng ở cảng đến là rất tốn kém nên người ta thường quy định cước phí tính

theo khối lượng hàng hoá ghi trên vận đơn, sau đó trừ đi 2% thay cho việc cân

lại hàng hoá ở cảng đến.