Lộ trình Việt Namm cam kết khi gia nhập các tổ chức của thế giới và chính sách triển khai ppsx

Lời nói đầu

AFTA dù ít, nhiều mang ý nghĩa quan trọng đối với tương lai kinh tế Việt Nam.

Thách thức của AFTA yêu cầu phải nâng cao tính năng động và hiệu quả của cả nền

kinh tế, con đường tham gia AFTA đòi hỏi tiêu chuẩn hiệu quả phải đưa lên hàng đầu

trong các lĩnh vực quản lý, hoạch định chính sách của Nhà nuớc, trong hoạt động sản

xuất kinh doanh của chính các doanh nghiệp, buộc Việt Nam phải có nỗ lực lớn về cải

cách kinh tế và hành chính, cải cách doanh nghiệp Nhà nước theo hướng hiệu suất

hoá.

Cho dù còn rất nhiều vấn đề cần tiếp tục được làm sáng tỏ, AFTA đã thể hiện một

bước chuyển đổi chiến lược đúng đắn của sự hợp tác kinh tế ASEAN. AFTA là cơ sở

để xây dựng khu vực mở và là một đóng góp quan trọng vào tiến trình tự do hoá

thương mại toàn cầu. Bản thân AFTA là bước mở đầu để đưa Hiệp hội các quốc gia

Đông Nam á đi từ liên minh thương mại đến các liên minh về thuế quan, liên minh

tiền tệ, liên minh kinh tế.

Để đẩy nhanh tiến trình thực hiện AFTA, các doanh nghiệp trong nước cần căn cứ

theo hướng phát triển trong tình hình mới để có những quyết định kịp thời và phù hợp.

Doanh nghiệp cần xem xét, đánh giá cụ thể các yếu tố liên quan đến sản xuất, tiêu thụ

của từng mặt hàng trong tương quan các mặt hàng cùng loại từ ASEAN. Qua đó,

doanh nghiệp có thể tìm ra các sản phẩm mới, hay phát triển các sản phẩm có tiềm

năng xuất khẩu, tìm ra thị trường mới cho sản phẩm của mình, các giải pháp để có thể

làm chủ được thị trường nội địa và sau đó phải tìm kiếm khả năng xuất khẩu, định

hướng về các sản phẩm chủ lực, thị trường trọng điểm để có phương án sản xuất-kinh

doanh đáp ứng các nhu cầu xuất khẩu sang ASEAN hoặc ngoài ASEAN. Hơn nữa,

các doanh nghiệp sản xuất trong nước cần đánh giá các chọn lựa và đưa ra các giải

pháp cụ thể trước mắt và giải pháp lâu dài. Xuất phát từ những quan điểm trên, em đã

chọn nội dung của khoá luận tốt nghiệp và đề cập những giải pháp nhằm đẩy nhanh

việc thực hiện các cam kết của Việt Nam trong khuôn khổ AFTA.

Chương I : Tổng quan về khu vực mậu dịch tự do asean (AFTA)

I. MộT Số VấN Đề CHUNG Về LIÊN KếT KINH Tế KHU VựC

1.Khái niệm:

Khu vực mậu dịch tự do là một liên minh quốc tế giữa hai hoặc nhiều nước nhằm

mục đích tự do hoa hoá việc buôn bán về một hoặc một số nhóm mặt hàng nào đó.

Biện pháp sử dụng là bãi miễn các công cụ thuế quan và phi thuế quan giữa các nước

thành viên song các nước thành viên vẫn thi hành chính sách ngoại thương độc lập với

các nước ngoài liên minh.

2.Cấp độ liên kết:

Khu vực mậu dịch tự do là một liên minh quốc tế ở cấp độ thấp nhất trong các hình

thức liên kết quốc tế

3.tác động của khu vực mậu dịch tự do

Khu vực này thiết lập nên một mối quan hệ mậu dịch giữa các nước thành viên,mở

rộng quan hệ xuất khẩu với nhau và tiến tới mở rộng ra ngoài khối, điều này cho thấy

nó tác động tích cực đến buôn bán quốc tế nói chung.Việc di chuyển sản xuất từ các

nhà sản xuất có hiệu quả cao hơn ,người sản xuất và người tiêu dùng đều có lợi

II. TổNG QUAN Về AFTA:

1. Sự hình thành và phát triển của AFTA:

Tuyên bố thành lập khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) được đưa ra tại Hội nghị

thượng đỉnh ASEAN lần thứ 4 tại Singapore ngày 28 tháng 1 năm 1992 với thời hạn

dự định thực hiện 15 năm, bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 năm 1993 và hoàn thành vào

năm 2008. “Tuyên bố chung Singapore - 1992” mở ra một thời kỳ mới trong hợp tác

ASEAN nhằm tạo cơ hội ổn định và phát triển khu vực. Trên cơ sở đó, hội nghị đã

quyết định thành lập “Khu vực mậu dịch tự do ASEAN” (AFTA). Lúc đầu, chương

trình AFTA dự định thực hiện trong vòng 15 năm kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1993. là

phải bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 năm 1998 Nhưng do yêu cầu đẩy nhanh tốc độ phát

triển, đầu tháng 7 năm 1994, Hội nghị Bộ trưởng kinh tế lần thứ 26 tháng 9 năm 1994

tại Chiềng Mai quyết định rút thời hạn xuống 10 năm, tức là hoàn thành vào năm

2003. Việt Nam là hội viên mới, được thực hiện chậm 5 năm, tức.

Khối ASEAN không phải là một khối có sức mạnh kinh tế lớn so với các khối khác

như NAFTA (700 tỉ USD); EU (600 tỉ USD); Nhật (3.500 tỉ USD); AFTA (400 tỉ

USD) tuy nhiên, được đánh giá là khối phát triển năng động nhất. Tốc độ tăng bình

quân 5 năm qua là 7,5% so với 3% của toàn thế giới. Tỉ trọng thương mại của

ASEAN cao hơn nhiều so với các khu vực khác, xuất khẩu trên 50% tổng sảm phẩm

quốc dân, đặc biệt Singapore là 139% (* số liệu 1994).

AFTA ra đời là phù hợp với quy luật vận động nội tại của các nền kinh tế ASEAN

trong bối cảnh khu vực hoá, toàn cầu hoá. Song với tư cách là một tổ chức hợp tác

kinh tế có thể chế, AFTA dường như là một dạng của "mô hình phát triển rút ngắn"

của kiên kết kinh tế khu vực và trên thực tế, nó không có được những điều kiện chuẩn

bị chín muồi về các bước liên kết khu vực giống như EU, NAFTA. Do đó, AFTA hình

thành trước tiên chỉ như là một hiệp định khung, có phần hơi đơn giản; còn các nội

dung và lịch trình của hiệp định lại chỉ được soạn thảo, sửa đổi và bổ sung đồng thời

với tiến trình tổ chức và thực hiện chúng.

Nền kinh tế của các nước Đông Nam á đang chuyển động theo những thay đổi lớn

trên thị trường tài chính và hàng hoá thế giới, trên khung cảnh hợp tác khu vực, trước

hết là khu vực Châu á - Thái Bình Dương, với sự hoạt động hết sức sôi động của các

công ty đa quốc gia. Sự di chuyển ồ ạt các dòng vốn đầu tư, công nghệ và tri thức

kinh doanh kéo theo sự biến động trong lợi thế so sánh của nhiều nước. Thị trường

khu vực ngày càng phát triển và thể chế hợp tác khu vực ngày càng được định hình đã

làm thay đổi nhanh chóng vị trí và chiến lược phát triển của từng nước.

Mặc dù khủng hoảng kinh tế đã diễn ra trong những năm giữa thập kỷ 80, tốc độ tăng

trưởng kinh tế của ASEAN từ năm 1981 đến 1994 là 5,4% (* thống kê của Ban thư ký

ASEAN) gần gấp hai lần tốc độ tăng trưởng trung bình của thế giới. Với tốc độ phát

triển kinh tế như vậy cùng với mục đích hợp tác toàn diện trên mọi lĩnh vực kinh tế -

chính trị - khoa học - xã hội ngay từ khi mới thành lập, lẽ ra hợp tác kinh tế của

ASEAN đã rất phát triển nhưng trên thực tế thành tựu lớn nhất mà ASEAN đạt được

trong suốt 25 năm tồn tại đầu tiên là hợp tác trong lĩnh vực chính trị quốc tế và an

ninh nội bộ của các nước thành viên. Mặc dù nhấn mạnh vào hợp tác kinh tế, nhưng

do nhiều nguyên nhân khác nhau, cho tới năm 1992, việc hợp tác này vẫn tiến triển rất

chậm chạp.

Từ năm 1976, vấn đề hợp tác kinh tế ASEAN đã được chú trọng trở lại với Kế hoạch

Hợp tác kinh tế mà lĩnh vực đầu tiên là cung ứng và sản xuất các hàng hoá cơ bản, các

xí nghiệp công nghiệp lớn, các thoả thuận thương mại ưu đãi và các quan hệ kinh tế

đối ngoại. Tuy đã có rất nhiều nỗ lực để thúc đẩy hợp tác kinh tế trong ASEAN,

nhưng kết quả của những nỗ lực đó không đạt được những mục tiêu mong đợi. Chỉ

đến năm 1992, khi các nước thành viên của ASEAN ký kết một Hiệp định về Khu vực

Mậu dịch Tự do ASEAN - AFTA thì hợp tác kinh tế các nước ASEAN mới thực sự

được đưa lên một tầm mức mới.

Trước khi AFTA ra đời, hợp tác kinh tế ASEAN đã trải qua nhiều kế hoạch hợp tác

kinh tế khác nhau. Đó là:

- Thoả thuận thương mại ưu đãi (PTA)

- Các dự án công nghiệp ASEAN (AIP)

- Kế hoạch hỗ trợ công nghiệp ASEAN (AIC) và Kế hoạch hỗ trợ sản xuất công

nghiệp cùng nhãn mác (BBC).

- Liên doanh công nghiệp ASEAN (AIJV)

Các kế hoạch hợp tác kinh tế kể trên là những nỗ lực không nhỏ của ASEAN tuy

nhiên tác động của nó đến thương mại nội bộ ASEAN rất nhỏ và không đủ khả năng

ảnh hưởng đến đầu tư trong khối. Có nhiều lý do khác nhau dẫn đến sự không thành

công này. Đó là việc vạch kế hoạch kém, vội vã liên kết mà không có các bước nghiên

cứu khả thi kỹ càng, quản lý thiếu hiệu quả, trong nhiều trường hợp, việc quyết định

đầu tư vào ngành công nghiệp nào lại do các Chính phủ chứ không phải thị trường

quyết định tức là còn dựa nhiều vào những ý tưởng chủ quan mà thiếu đi sự gắn kết

với thực tiễn. Hợp tác kinh tế ASEAN cũng bị ảnh hưởng một phần vì cơ cấu tổ chức

với một Ban thư ký có quá ít quyền hạn độc lập, không đủ khả năng để thực hiện vai

trò cơ bản trong việc đẩy nhanh và tăng cường hợp tác kinh tế khu vực. Nếu như

nguyên tắc nhất trí của ASEAN đã thúc đẩy việc thống nhất và ổn định thì chính nó

cũng làm cho các bước đi hợp tác kinh tế vị chậm lại hoặc bị điều chỉnh chỉ bởi một

nước thành viên thận trọng nào đó.

Tuy nhiên, các hoạt động hợp tác kinh tế của ASEAN đã có khuynh hướng tiến đến

hiệu quả hơn từ AIP đến AIJV. Khu vực tư nhân đã được chú trọng hơn,

quy luật thị trường dần dần được tuân thủ, các thủ tục liên quan được đơn giản hoá và

một số trường hợp các thủ tục rườm rà đã được loại bỏ, mức ưu đãi (MOP) được tăng

cường. Tuy không đạt được kết quả mong đợi nhưng các kế hoạch hợp tác kinh tế này

thực sự là những bài học quý báu cho việc hợp tác kinh tế giữa các nước đang phát

triển. AFTA đã ra đời trên cơ sở đúc rút kinh nghiệm từ những kế hoạch hợp tác kinh

tế trước AFTA. Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN họp tại Singapore năm 1992 đã quyết

định thành lập một Khu mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA) theo sáng kiến của Thái

lan.

AFTA thực sự là một bước ngoặt trong hợp tác kinh tế ASEAN, là kết quả tất yếu của

những chuyển động về hợp tác kinh tế ASEAN được tính kể từ năm 1976 - năm tổ

chức Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ nhất tại Bali (Indonesia) và là bước đánh

dấu sự chú trọng trở lại với các kế hoạch phát triển kinh tế mà các lĩnh vực ưu tiên chủ

yếu là sản xuất và cung ứng các hàng hoá cơ bản, phát triển các xí nghiệp công nghiệp

lớn, thực hiện các thoả thuận thương mại ưu đãi và phát triển các quan hệ kinh tế đối

ngoại.

Nói tóm lại, AFTA ra đời là kết quả phức hợp giữa sự tác động của các nhân tố bên

trong và bên ngoài mà ta có thể xem xét khái quát như sau:

Về nhân tố bên trong, có thể thấy rằng công nghiệp hoá trong 2 thập kỷ qua đã làm

tăng nhanh chóng quy mô buôn bán qua lại giữa các nền kinh tế ASEAN. Người ta

tính rằng vào đầu những năm 90, phần xuất khẩu nội bộ ASEAN trong tổng kim

ngạch xuất khẩu của nhóm nước này đã đạt tới khoảng 20% (* số liệu thống kê trên

http://www.asean.com) và điều đó chứng tỏ khuynh hướng liên kết thương mại khu

vực đã ngày càng trở nên mạnh mẽ. Các nền kinh tế ASEAN đã mang đặc tính hướng

ngoại dựa vào xuất khẩu và hơn bao giờ hết nhu cầu bức thiết trong việc tìm kiếm và

liên kết thị trường, trước hết là các thị trường láng giềng kề cận lại trở nên quan trọng

như vậy. Điều này càng được thúc đẩy nhanh hơn nhờ sự tác động tích cực của tăng

trưởng kinh tế khu vực đối với các chiến lược phi điều chỉnh và các biện pháp tự do

hoá thương mại và theo đó, các nước này dễ dàng đi đến những mặc nhiên thừa nhận

AFTA. Chính phủ của từng nước ASEAN cũng đã thấy rõ trở ngại của chủ nghĩa bảo

hộ mậu dịch trong chiến lược phát triển, đã đi đến nhất trí cởi bỏ nó bằng việc theo

đuổi các chiến lược tự do hoá theo hướng xuất khẩu. Do đó, về thực chất, chính sự

chuyển đổi trong chiến lược phát triển và tình hình kinh tế của các nước ASEAN đã

khiến cho đề xuất về một khu vực mậu dịch tự do ASEAN mang tính khả thi.

Về các nhân tố bên ngoài, vào đầu những năm 90, môi trường chính trị, kinh tế quốc

tế và khu vực đãcó những thay đổi quan trọng do chiến tranh lạnh đã kết thúc. ở kỷ

nguyên hậu chiến tranh lạnh, vị trí của ASEAN trong chiến lược khu vực và quốc tế

của các cường quốc đã bị hạ thấp. Điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nga sẽ

giảm bớt cam kết an ninh và giúp đỡ về kinh tế cho ASEAN. Chính sách mới của các

cường quốc và những biến đổi theo hướng tích cực trên bán đảo Đông Dương đưa lại

cho ASEAN những cơ hội và thách thức mới. ở thời kỳ hậu chiến tranh lạnh, kinh tế

các nước ASEAN đứng trước những thách thức lớn khiến cho các nước ASEAN

không dễ vượt qua nếu không có sự cố gắng chung của toàn Hiệp hội. Đó là sự xuất

hiện những tổ chức hợp tác khu vực như EU, NAFTA có nguy cơ trở thành các khối

thương mại khép kín, sẽ làm cho hàng hoá ASEAN vấp phải những trở ngại hơn nữa

khi thâm nhập vào các thị trường trên.

Mặc dù trong gần một thập niên qua, kinh tế ASEAN đã tăng trưởng với nhịp độ cao

nhưng nền kinh tế các nước này vẫn phụ thuộc nặng nề vào nguồn vốn từ bên ngoài.

Vị thế và triển vọng tăng trưởng của các nền kinh tế này sẽ không được củng cố và

thúc đẩy nếu như toàn hiệp hội không tạo dựng được sự nỗ lực chung. Đây là nhân tố

có ý nghĩa quyết định đối với sự cấp thiết thành lập khu vực mậu dịch tự do ASEAN.

Trong đó, việc liên kết thị trường khu vực như một trung tâm sản xuất và thương mại

quốc tế là điều kiện căn bản để cải thiện thế thương lượng cạnh tranh của ASEAN

trong việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài - một nhân tố được coi là động lực

tăng trưởng và tạo ra sự năng động của châu á trong những năm gần đây.

Việc thành lập AFTA sẽ mở ra một thị trường tự do rộng lớn và dồi dào tiềm năng ở

khu vực Đông Nam á. Tham gia AFTA, các nước ASEAN sẽ liên kết với nhau để phát

triển kinh tế chặt chẽ hơn và rút ngắn khoảng cách về sự phát triển giữa các quốc gia

thành viên, nâng cao vai trò của ASEAN trong khu vực và trên thế giới.

Chúng ta hoàn toàn có cơ sở để khẳng định ASEAN sẽ thành công trong việc tạo lập

AFTA. Thứ nhất, từ giữa những năm 80, các thành viên ASEAN đã lần lượt thực hiện

phi tập trung hoá và tự do hoá nền kinh tế của mình, đã cải thiện đáng kể (mặc dù

chưa đồng bộ) về môi trường đầu tư và thương mại và trên cơ sở này, AFTA sẽ đặt

từng quốc gia thành viên ASEAN trước những nhu cầu bức thiết phải tiến hành cải

cách nền kinh tế quốc gia nhằm thích ứng với các yêu cầu chung của khu vực. AFTA

sẽ góp phần đáng kể vào việc cải thiện hiệu quả sản xuất cho mọi quốc gia thành viên

với chi phí ít hơn, hay nói đúng hơn, AFTA sẽ hỗ trợ cho các nền kinh tế này trở

thành các nền kinh tế có hiệu suất thông qua sự phối hợp chặt chẽ giữa điều chỉnh cơ

cấu kinh tế khu vực với cơ cấu kinh tế nội địa của từng nước. Thứ hai, tạo ra AFTA,

về thực chất, ASEAN sẽ thực hiện một cam kết chính trị đầy đủ, nghĩa là các Chính

phủ ASEAN không chỉ thể hiện những nỗ lực của mình ở trong nước mà thông qua

AFTA, họ còn muốn có sự điều hoà, giải quyết các khó khăn riêng cho từng quốc gia

thành viên. Thứ ba, các nước ASEAN đã có những bài học kinh nghiệm trong việc

thực hiện Hiệp định thương mại ưu đãi ASEAN (PTA) không mấy thành công từ cuối

những năm 70. Do vậy, có thể nói rằng AFTA là thành tựu và là nấc thang mới trong

chiến lược hợp tác kinh tế ASEAN hiện nay. AFTA giúp các nhà sản xuất giảm chi

phí đầu vào khi các thị trường ASEAN mở cửa. Mặt khác, các nhà sản xuất hàng hoá

sẽ được kích thích bởi tiến trình tự do hoá nhập khẩu nhờ AFTA và đồng thời nhờ đó

có thể được lợi do nhận được chi phí về các sản phẩm trung gian cấu thành đầu vào

giảm. Cũng tương tự như vậy, đầu tư trực tiếp nước ngoài sẽ tăng lên do chỗ các nhà

đầu tư nước ngoài muốn được hưởng các ưu đãi đặc biệt của AFTA.

2. Những mục tiêu cơ bản của AFTA:

2.1. Tăng cường trao đổi buôn bán trong nội bộ khối bằng việc loại bỏ các hàng rào

thuế quan và phi thuế quan giữa các nước ASEAN

Đây là mục tiêu quan trọng nhất của AFTA. Bởi lẽ các nước thành viên ASEAN đều

có nền kinh tế hướng ngoại dựa vào xuất khẩu với tỉ trọng mậu dịch với các nước

ngoài khối khoảng 77% trong đó Mỹ chiếm khoảng 20%, Nhật 14% và EU 15% trong

khi đó tỉ trọng mậu dịch nội bộ khối chỉ chiếm khoảng 23% theo số liệu thống kê

trung bình từ năm 1993 là năm bắt đầu thực hiện Hiệp định CEPT đến năm 1998.

Thêm vào đó cơ cấu hàng hoá xuất nhập khẩu của các nước ASEAN tương đối giống

nhau vì các nền kinh tế ASEAN chủ yếu đều là các nền kinh tế đang phát triển có các

điều kiện và nhu cầu xuất nhập khẩu tương đối giống nhau. Vì vậy kim ngạch thương

mại chịu ảnh hưởng trực tiếp của AFTA sẽ không lớn. Về mặt này, AFTA sẽ không

thể so được với các thoả thuận thương mại khu vực khác như EU hay NAFTA trong

đó có sự liên kết giữa các nền kinh tế rất phát triển với những nền kinh tế kém phát

triển hơn như trường hợp của Mỹ và Mexico. Tuy nhiên mục tiêu này nhằm thúc đẩy

sự hợp tác kinh tế trong nội bộ ASEAN. Thông qua AFTA, tạo ra một thị trường

chung ASEAN mà trong đó các nước thành viên được hưởng ưu đãi hơn so với các

nước không thuộc Hiệp hội. Từng bước, tiến tới xoá bỏ về cơ bản thuế nhập khẩu