Lịch sử Việt Nam 1954 - 2000

CHƯƠNG IV:

VIỆT NAM TỪ 1954 ĐẾN 1975

BÀI 21

XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở MIỀN BẮC.

ĐẤU TRANH CHỐNG ĐẾ QUỐC MỸ VÀ CHÍNH QUYỀN

SÀI GÒN Ở MIỀN NAM (19 54 - 1965)

I. Mục tiêu bài học

1. Kiến thức: Học sinh nắm được các nội dung cơ bản:

+ Tình hình nước ta sau hiệp định Giơnevơ

+ Nhiệm vụ cách mạng hai miền trong giai đoạn 1954 - 1965

- Miền Bắc: tiến hành cách mạng XHCN

- Miền Nam: Tiếp tục cách mạng dân chủ nhân dân - chống đế quốc Mỹ và chính quyền Sài

Gòn

- Phong trào đấu tranh của nhân dân miền Nam bảo vệ hoà bình và giữ gìn lực lượng cách

mạng những năm 1954-1959 tiến tới Đồng khởi 1959 - 1960.

- Công cuộc xây dựng CNXH ở Miền Bắc 1961 - 1965.

- Âm mưu, thủ đoạn của Mỹ trong thực hiện “Chiến tranh đặc biệt”. Quân dân miền Nam

chiến đấu chống “ Chiến tranh đặc biệt “ 1961-1965 những thắng lợi của quân dân miền Nam trên

các mặt trận : quân sự, chính trị, chống bình định…

2. Tư tưởng : Bồi dưỡng tình cảm ruột thịt Bắc - Nam. Niềm tin tưởng vào sự lãnh đạo của

Đảng và tiền đồ của cách mạng

3. Kỹ năng : Phân tích, đánh giá, nắm được các khái niệm “Cách mạng dân chủ nhân dân”, cách

mạng xã hội chủ nghĩa”.

II. Thiết bị và tài liệu dạy - học

- Lịch sử Việt Nam 1954 - 1975

- Bản đồ “Phong trào đồng khởi”

- Văn thơ thời kì 1954 - 1965 (Miền Bắc xây dựng CNXH).

III. Tiến trình tổ chức dạy và học.

1. Ổn định lớp :

2. Kiểm tra bài cũ : Không kiểm tra tiết trước kiểm tra học kỳ I.

3. Nội dung bài mới :

Do âm mưu của Mỹ và Ngô Đình Diệm, nước ta bị chia cắt. Miền Bắc tiếp tục thực hiện nhiệm vụ

còn lại của cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, vừa tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội. Miền

Nam tiến hành cuộc đấu tranh chống Mỹ xâm lược và chính quyền tay sai.

Hoạt động dạy học Kiến thức cơ bản

Hoạt động 1 : Phát vấn

- Âm mưu của Mỹ ở miền Nam là gì ?

+ Chia cắt lâu dài nước ta

+ Biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới và căn cứ

quân sự của Mỹ

Vì sao sau hiệp định Jernever nước ta bị chia cắt thành

hai miền ?

HS dựa vào sgk trả lời.

I. Tình hình nước ta sau hội nghị Giơ-ne-vơ

về Đông Dương.

- Ta thực hiện nghiêm túc việc thi hành hiệp

định Giơ-ne-vơ

1/ Ở miền Bắc : 10/ 10/ 1954 quân ta tiếp quản

thủ đô Hà Nội. Quân ta và Pháp hoàn thành việc

tập kết, chuyển quân và chuyển giao khu vực

sau 300 ngày.

- - 1

Vì sao nhiệm vụ cách mạng ở mỗi miền khác nhau nhưng

lại có mối quan hệ hữu cơ với nhau?

GV giải thích: 2 miền đều thực hiện nhiệm vụ chung là

đánh Mỹ và tay sai giải phóng MN thống nhất nước nhà:

MB xây dựng CNXH (vai trò hậu phương lớn) MN trực

tiếp đương đầu với Mỹ và tay sai (tiền tuyến lớn) vì vậy

c/m 2 miền phải tiến hành đồng thời và quan hệ hữu cơ

với nhau.

Hoạt động 2 : Cả lớp-cá nhân

- Cải cách ruộng đất được tiến hành từ khi nào ? Vì sao

Đảng ta chủ trương cải cách ruộng đất. Kết quả và ý

nghĩa của cải cách ruộng đất

+ Thực hiện yêu cầu “người cày có ruộng”, giải phóng

lực lượng sản xuất to lớn là nông dân. Củng cố khối liên

minh công – nông, xoá bỏ tàn dư của chế độ phong kiến

- Vì sao khôi phục kinh tế là nhiệm vụ tất yếu của thời kì

sau chiến tranh ?

- Công cuộc khôi phục kinh tế được diễn ra trong các

ngành nào, ý nghĩa của những thành tựu khôi phục kinh

- Cải tạo quan hệ sản xuất là gì ?

- Cải tạo quan hệ sản xuất theo CNXH là thực hiện

nhiệm vụ của cách mạng XHCN về quan hệ sản xuất tức

là sửa chữa và sắp xếp lại nền kinh tế nước ta tiến lên

kinh tế XHCN.

- Kết quả, ý nghĩa và hạn chế của việc cải tạo quan hệ

sản xuất ?

HS học sgk

- Phân tích tính chất quyết liệt của cuộc đấu tranh của

nhân dân miền Nam thời kỳ sau hiệp định Jernever 1954

- Phong trào đấu tranh của nhân dân miền Nam thời kỳ

1954 – 1959 diễn ra

thế nào ?

- Phong trào miền Nam từ 1958 – 1959 có sự thay đổi

gì ? vì sao có sự thay đổi ấy ?

- Thay đổi về mục tiêu và hính thức đấu tranh do sự tàn

bạo của kẻ thù nên không thể duy trì hình thức cũ.

Hoạt động 1 : Phát vấn

- Hoàn cảnh nổ ra phong trào “Đồng Khởi” ?

- Học sinh dựa vào sgk để trả lời

- Giáo viên phân tích sâu 2 ý :

+ Hoàn cảnh của phong trào đồng khởi

+ Chủ trương của Đảng

16/ 5/ 1955: Toán lính Pháp cuối cùng rút khỏi

đảo Cát bà, miền Bắc hoàn toàn được giải

phóng.

2/ Ở miền Nam : Mỹ từng bước thay thế vị trí

của Pháp ở miền Nam dựng nên chính quyền

tay sai Ngô Đình Diệm, từ chối hiệp thương

tổng tuyển cử hai miền Bắc – Nam.

Tóm lại : Sau hiệp định Jernever 1954 nước ta

bị chia cắt thành hai miền với hai chế độ chính

trị – xã hội khác nhau. Do âm mưu và hành

động vi phạm hiệp định của Pháp – Mỹ và

chính quyền Sài Gòn (Ngô Đình Diệm) .

3/ Nhiệm vụ cách mạng của hai miền là :

+ Miền Bắc : tiến lên xây dựng XHCN.

+ Miền Nam : Tiếp tục cách mạng DCND.

ÚThực hiện hoà bình, thống nhất nước nhà.

Cách mạng hai miền phải tiến hành đồng thời

và quan hệ hữu cơ với nhau.

II. Miền Bắc hoàn thành cải cách ruộng đất,

khôi phục kinh tế, cải tạo quan hệ sản xuất

(1954 – 1960).

1/ Hoàn thành cải cách ruộng đất, khôi phục

kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh

(1954 – 1957)

a/ Hoàn thành cải cách ruộng đất

+ Trong hơn 2 năm (1954 – 1956), miền Bắc

tiến hành cải cách ruộng đất, thực hiện khẩu

hiệu “Người cày có ruộng” tuy có phạm một số

sai lầm nhưng Đảng và chính phủ đã kịp thời

sửa chữa, ý nghĩa của cải cách ruộng đất rất to

lớn

- Làm thay đổi bộ mặt nông thôn miền Bắc

- Củng cố khối liên minh công nông

b/ Khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương

chiến tranh (1955 – 1957)

- Là nhiệm vụ tất yếu của thời kì đầu sau chiến

tranhÚKỳ họp thứ tư của quốc hội khoá I.

Công cuộc khôi phục kinh tế được triển khai

trong tất cả các ngành.

+ Nông nghiệp+ Công nghiệp+ Thủ công

nghiệp, thương nghiệp

+ Giao thông vận tải+ Văn hoá, giáo dục, y tế

Ý nghĩa : + Nền kinh tế miền Bắc cơ bản được

phục hồi, tạo điều kiện để phát triển kinh tế

- - 2

-GV giải thích: “đồng khởi”là đồng loạt khởi nghĩa từ

k/n từng phần ở nông thôn kết hợp với k/n của quần

chúng với chiến tranh cách mạng.

- Giáo viên sử dụng bản đồ phong trào để giải thích và

trình này, học sinh nêu nhận xét và trả lời câu hỏi.

- Bà Nguyễn Thị Định (Ba Định) là người lãnh đạo trận

cướp đồn giặc ở Mỏ cày mở đầu cho cao trào Đồng khởi

ở Bến tre.

- Diễn biến phong trào đồng khởi 1959 – 1960. Vì sao

nói đồng khởi là biến cố cách mạng quan trọng đầu tiên

của cách mạng miền Nam ?

- Đồng khởi đánh dấu sự thất bại của “chiến tranh đơn

phương” của tổng thống Mỹ Aixenhao.

+ Đời sống nhân dân được cải thiện từng bước

+ Góp phần củng cố miền Bắc và cổ vũ cho

cách mạng miền Nam tiếp tục.

2/ Cải tạo quan hệ sản xuất, bước đầu phát

triển kinh tế – xã hội (1958 – 1960)

- Trong 3 năm miền Bắc đã tiến hành cải tạo

trong tất cả các ngành kinh tế trong đó khâu

chính là hợp tác hoá nông nghiệp (đưa nhân dân

vào làm ăn tập thể). Thợ thủ công, thương nhân,

tư sản được đưa vào các hợp tác xã và quốc

doanh.

Kết quả – ý nghĩa : Cải tạo quan hệ sản xuất

cơ bản xoá bỏ chế độ người bóc lột người, thúc

đẩy sản xuất phát triển trong điều kiện chiến

tranh

- Đảm bảo đời sống vật chất – tinh thần cho

một bộ phận chiến đấu và phục vụ chiến đấu

- Đồng thời với cải tạo quan hệ sản xuất, là xây

dựng và phát triển kinh tế – xã hội, trọng tâm là

phát triển thành phần kinh tế quốc

doanhÚNhững tiến bộ về kinh tế tạo điều kiện

cho các mặt giáo dục, văn hoá, y tế phát triển.

III. Miền Nam chống chế độ Mỹ – Diệm.

Giữ gìn và phát triển lực lượng cách mạng,

tiến tới “Đồng khởi” (1954 – 1960).

1/ Đấu tranh chống chế độ Mỹ – Diệm, giữ

gìn vầ phát triển lực lượng cách mạng (1954

– 1959).

- Từ giữa 1954 cách mạng miền Nam chuyển từ

đấu tranh vũ

trang chống Pháp sang đấu tranh chính trị

chống Mỹ – Diệm.

- Đấu tranh đòi thi hành hiệp định Jernever, đòi

hiệp thương tổng tuyển cử, chống khủng bố,

chống chính sách tố cộng – diệt cộng của Mỹ –

Diệm.

- Phong trào hoà bình bị Mỹ – Diệm đàn áp –

khủng bố nhưng vẫn tiếp tục và dâng cao.

- Từ 1958 – 1959 có thay đổi về mục tiêu và

hình thức đấu tranh (từ đấu tranh hoà bình –

chính trị sang kết hợp chính trị và vũ trang).

2/ Phong trào “Đồng khởi” 1959 – 1960

a/ Hoàn cảnh.

- Do sự tàn bạo của chính quyền Mỹ – Diệm,

- - 3