Lịch sử Đông Nam Á

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT

F 7 G

GIAÙO TRÌNH

LỊCH SỬ ĐÔNG NAM Á

(Tái bản lần thứ nhất có sửa chữa và bổ sung)

BÙI VĂN HÙNG

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 2 -

MỤC LỤC

CHÖÔNG I. KHAÙI QUAÙT VEÀ ÑOÂNG NAM AÙ......................................................5

I. ÑÒA LÍ TÖÏ NHIEÂN CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ ........................................................5

II. ÑÒA LIÙ KINH TEÁ CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ..........................................................6

III. ÑÒA LÍ VAÊN HOÙA CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ.....................................................6

IV. DAÂN CÖ ÑOÂNG NAM AÙ................................................................................8

V. KHAÙI LÖÔÏC CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ ................9

1. TÖØ THÔØI NGUYEÂN THUÛY ÑEÁN XAÕ HOÄI COÙ GIAI CAÁP VAØ NHAØ

NÖÔÙC.................................................................................................................9

2. GIAI ÑOAÏN XAÙC LAÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN THÒNH ÑAÏT CUÛA CAÙC

VÖÔNG QUOÁC ÑOÂNG NAM AÙ ....................................................................11

3. GIAI ÑOAÏN SUY THOAÙI CUÛA CAÙC QUOÁC GIA PHONG KIEÁN

ÑOÂNG NAM AÙ VAØ PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH CHOÁNG AÙCH

THOÁNG TRÒ CUÛA CHUÛ NGHÓA THÖÏC DAÂN PHÖÔNG TAÂY ..................12

4. ÑOÂNG NAM AÙ TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN NAY ...............................................13

CHÖÔNG II. CAMPUCHIA...................................................................................15

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ...............................................................................15

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.....................................................................................15

2. DAÂN CÖ .......................................................................................................15

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ CAMPUCHIA .................................................16

1. SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA QUOÁC GIA SÔ KYØ CAMPUCHIA..............................16

2. SÖÏ KHOÂI PHUÏC VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA VÖÔNG QUOÁC

CAMPUCHIA (802 - 1181)..............................................................................18

3. SÖÏ THÒNH ÑAÏT VAØ BÖÔÙC ÑAÀU SUY THOAÙI CUÛA VÖÔNG

QUOÁC CAMPUCHIA (1181-1434).................................................................19

4. GIAI ÑOAÏN KHUÛNG HOAÛNG, SUY VONG CUÛA VÖÔNG QUOÁC

CAMPUCHIA VAØ PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH CHOÁNG THÖÏC

DAÂN PHAÙP XAÂM LÖÔÏC CUÛA NHAÂN DAÂN CAMPUCHIA (1434 -

1945) .................................................................................................................23

5. CAMPUCHIA TÖØ 1945 ÑEÁN NAY............................................................28

CHÖÔNG III. LAØO...............................................................................................34

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ...............................................................................34

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.....................................................................................34

2. DAÂN CÖ .......................................................................................................34

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ LAØO .................................................................35

1. LÒCH SÖÛ LAØO TRÖÔÙC KHI NHAØ NÖÔÙC LAN XAÏNG RA ÑÔØI...........35

2. SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ NHÖÕNG BÖÔÙC THAÊNG TRAÀM CUÛA NHAØ

NÖÔÙC LAN XAÏNG.........................................................................................36

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 3 -

3. THÔØI KYØ SUY YEÁU VAØ KHUÛNG HOAÛNG, AÙCH THOÁNG TRÒ

CUÛA XIEÂM, PHAÙP VAØ PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC

LAÄP CUÛA NHAÂN DAÂN LAØO (ÑAÀU THEÁ KYÛ XVIII ÑEÁN 1945) ...............39

4. NÖÔÙC LAØO TÖØ 1945 ÑEÁN NAY...............................................................42

CHÖÔNG IV. THAÙI LAN ......................................................................................48

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ...............................................................................48

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.....................................................................................48

2. DAÂN CÖ .......................................................................................................49

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ CUÛA THAÙI LAN.............................................49

1. LÒCH SÖÛ THAÙI LAN TRÖÔÙC KHI CAÙC QUOÁC GIA SÔ KYØ CUÛA

NGÖÔØI THAÙI RA ÑÔØI....................................................................................49

2. CAÙC QUOÁC GIA SÔ KYØ CUÛA NGÖÔØI THAÙI.........................................50

3. VÖÔNG QUOÁC XIEÂM TÖØ 1767 ÑEÁN 1945..............................................52

4. THAÙI LAN TÖØ 1945 ÑEÁN NAY.................................................................56

CHÖÔNG V. MIANMA .........................................................................................59

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ...............................................................................59

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.....................................................................................59

2. DAÂN CÖ .......................................................................................................60

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ CUÛA MIANMA...............................................60

1. SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA CAÙC QUOÁC GIA SÔ KYØ ÔÛ MIANMA .......................60

2. SÖÏ PHAÙT TRIEÅN THÒNH ÑAÏT CUÛA MIANMA( 1044 - 1752)...............62

3. SÖÏ SUY THOAÙI CUÛA VÖÔNG QUOÁC MIANMA VAØ PHONG

TRAØO ÑAÁU TRANH CHOÁNG SÖÏ XAÂM LÖÔÏC VAØ NOÂ DÒCH CUÛA

THÖÏC DAÂN ANH (1752 – 1948) ...................................................................64

4. MIANMA TÖØ NAÊM 1948 ÑEÁN NAY ........................................................68

CHÖÔNG VI : MALAIXIA....................................................................................71

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ...............................................................................71

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.....................................................................................71

2. DAÂN CÖ .......................................................................................................72

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ MALAIXIA .....................................................73

1. CAÙC QUOÁC GIA SÔ KYØ TREÂN BAÙN ÑAÛO .............................................73

2. GIAI ÑOAÏN THÒNH ÑAÏT CUÛA MALAIXIA (1403 -1511) .....................74

3. MALAIXIA TÖØ NAÊM 1511 ÑEÁN NAÊM 1957 ...........................................75

4. MALAIXIA TÖØ 1957 ÑEÁN NAY................................................................79

Chöông VII . SINGAPORE.....................................................................................81

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ...............................................................................81

1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN..............................................................................81

2. DAÂN CÖ .......................................................................................................81

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ SINGAPORE...................................................82

1. SINGAPORE TRÖÔÙC NAÊM 1819..............................................................82

2. SINGAPORE TÖØ 1819 ÑEÁÙN 1965..............................................................82

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 4 -

3. SINGAPORE TÖØ 1945 ÑEÁN NAY .............................................................85

CHÖÔNG VIII. INÑOÂNEÂXIA................................................................................87

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ...............................................................................87

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN.....................................................................................87

2. DAÂN CÖ .......................................................................................................87

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ INÑOÂNEÂXIA...................................................88

1. SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA QUOÁC GIA SÔ KYØ INÑOÂNEÂXIA...............................88

2. THÔØI KYØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA CAÙC QUOÁC GIA INÑOÂNEÂXIA (THEÁ

KYÛ VII-XVI) ....................................................................................................90

3. SÖÏ XAÂM LÖÔÏC CUÛA THÖÏC DAÂN PHÖÔNG TAÂY VAØ PHONG

TRAØO ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP CUÛA NHAÂN DAÂN

INÑOÂNEÂXIA TÖØ ÑAÀU THEÁ KYÛ XVI ÑEÁN 1945........................................91

4. NÖÔÙC COÄNG HOØA INÑOÂNEÂXIA TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN NAY ..............98

CHÖÔNG IX. PHILIPPIN ....................................................................................102

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ.............................................................................102

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN...................................................................................102

2. DAÂN CÖ .....................................................................................................102

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ CUÛA PHILIPPIN...........................................103

1. LÒCH SÖÛ PHILIPPIN ÑEÁN TRÖÔÙC NAÊM 1521 .....................................103

2. SÖÏ XAÂM LÖÔÏC VAØ THOÁNG TRÒ CUÛA THÖÏC DAÂN TAÂY BAN

NHA ÑOÁI VÔÙI PHILIPPIN (TÖØ THEÁ KYÛ XVI ÑEÁN CUOÁI THEÁ KYÛ

XIX ) ...............................................................................................................105

3. PHONG TRAØO DAÂN TOÄC TÖ SAÛN PHILIPPIN CUOÁI THEÁ KYÛ XIX

ÑAÀU THEÁ KYÛ XX.........................................................................................109

4. PHILIPPIN TÖØ NAÊM 1951 ÑEÁN NAY ....................................................116

CHÖÔNG X. BRUNAÂY .......................................................................................118

I. ÑAÁT NÖÔÙC VAØ DAÂN CÖ.............................................................................118

1. ÑÒA LYÙ TÖÏ NHIEÂN...................................................................................118

2. DAÂN CÖ .....................................................................................................119

II. CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ BRUNAÂY ......................................................119

1. BRUNAÂY TRÖÔÙC NAÊM 1888 .................................................................119

2. BRUNAÂY TÖØ 1888 ÑEÁN NAY.................................................................121

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHÍNH ........................................................................123

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 5 -

CHÖÔNG I. KHAÙI QUAÙT VEÀ ÑOÂNG NAM AÙ

I. ÑÒA LÍ TÖÏ NHIEÂN CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ

Ñoâng Nam AÙ laø moät khu vöïc traûi ra töø khoaûng 92o kinh Ñoâng ñeán 140o kinh

Ñoâng vaø töø khoaûng 28o

vó Baéc ñeán 15o

vó Nam. Dieän tích toaøn khu vöïc öôùc khoaûng

4 trieäu km2

, daân soá hieän nay khoaûng gaàn 490 trieäu ngöôøi1

. Baûn ñoà haønh chính cuûa

khu vöïc Ñoâng Nam AÙ hieän nay goàm 11 nöôùc. Ñoâng Nam AÙ luïc ñòa goàm 6 nöôùc laø

Vieät Nam, Laøo, Campuchia, Thaùi Lan, Mianma vaø Malaixia. Ñoâng Nam AÙ haûi ñaûo

goàm 5 nöôùc laø Inñoâneâxia, Brunei, Singapore, Philippin vaø Ñoâng Timo.

Ñoâng Nam AÙ naèm giöõa hai ñaïi döông lôùn laø Thaùi Bình Döông vaø AÁn Ñoä

Döông. Do ñieàu kieän vò trí ñòa lí nhö vaäy, leõ ra Ñoâng Nam AÙ coù ñieàu kieän khí haäu

khaéc nghieät, nhöng Ñoâng Nam AÙ laïi laø phaàn chuû yeáu vaø tieâu bieåu cuûa khu vöïc

“Chaâu AÙ gioù muøa”2

neân ñaõ giaûm bôùt nhöõng khaéc nghieät cuûa khí haäu caän chí tuyeán

vaø xích ñôùi.

Gioù muøa vaø khí haäu bieån ñaõ laøm cho Ñoâng Nam AÙ ñaùng leõ khoâ caèn trôû leân

xanh toát vaø truø phuù. Gioù muøa ñaõ taïo neân cho Ñoâng Nam AÙ hai muøa töông ñoái roõ

reät. Muøa khoâ laïnh maùt vaø muøa möa töông ñoái noùng, aåm. Muøa möa keùo daøi töø thaùng

tö ñeán thaùng 11 vôùi nhöõng côn möa nhieät ñôùi coù quy luaät ñaõ cung caáp cho con ngöôøi

ñuû nöôùc duøng trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát trong naêm, ñoàng thôøi cuõng taïo neân nhöõng

caùnh röøng nhieät ñôùi phong phuù veà thaûo moäc vaø muoâng thuù. Tuy nhieân, gioù muøa

cuõng taïo neân söï thaát thöôøng vôùi bieân ñoä nhieät khoâng lôùn laém cho khí haäu trong khu

vöïc. Möa nhieät ñôùi xen keõ giöõa röøng nuùi, bôø bieån vaø ñoàng baèng taïo neân caûnh quan

ña daïng vôùi ñoä aåm khaù cao. Vì vaäy, Ñoâng Nam AÙ thöôøng thieáu nhöõng khoâng gian

roäng cho söï phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi treân qui moâ lôùn vaø nhaát laø thieáu ñieàu kieän töï

nhieân cho söï phaùt trieån kyõ thuaät tinh teá vaø phöùc taïp.

Maëc duø coù nhöõng haïn cheá ñoù, nhöng Ñoâng Nam AÙ vaãn coù nhöõng ñieàu kieän

töï nhieân heát söùc thuaän lôïi cho ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Ñoâng Nam AÙ toû ra thích hôïp

vôùi söï sinh tröôûng cuûa caùc loaïi caây troàng vaø laø queâ höông cuûa caùc loaïi caây gia vò,

höông lieäu nhö hoà tieâu, sa nhaân, ñaäu khaáu, hoài, queá ñaøn höông, traàm höông ... vaø

caây luùa nöôùc. Ñoâng Nam AÙ coøn laø nôi qui tuï nhieàu loaïi ñoäng vaät phong phuù nhö hoå,

1

Theo soá lieäu toång ñieàu tra daân soá naêm 1996, nguoàn “Caùc daân toäc ôû Ñoâng Nam AÙ”, [9] 2

“Chaâu AÙ gioù muøa” do caùc nhaø ñòa lyù goïi ñeå chæ moät khu vöïc vaên minh luùa nöôùc töø thuôû xa xöa.

Khu vöïc naøy bao goàm toaøn boä Ñoâng Nam AÙ, mieàn Nam soâng Tröôøng Giang (Trung Quoác), Nam

Nhaät Baûn, Ñoâng AÁn Ñoä.

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 6 -

baùo, teâ giaùc, voi, boø röøng ... Nhö vaäy, Ñoâng Nam AÙ ñaõ laøm thaønh moät khu vöïc thöïc

vaät daân toäc hoïc vaø ñoäng vaät daân toäc hoïc töông ñoái rieâng bieät.

II. ÑÒA LIÙ KINH TEÁ CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ

Xuaát phaùt töø nhöõng ñieàu kieän töï nhieân phong phuù vaø ña daïng nhö theá, Ñoâng

Nam AÙ töø laâu ñaõ trôû thaønh moät khu vöïc kinh teá phaùt trieån. Ñoâng Nam AÙ laø moät

trong nhöõng caùi noâi troàng troït cuûa loaøi ngöôøi. Qua nhöõng keát quaû khai quaät khaûo coå

hoïc thuoäc vaên hoùa Hoøa Bình, chöùng toû cö daân Ñoâng Nam AÙ coå ñaõ thuaàn hoùa nhieàu

gioáng luùa, caùc loaïi thöïc vaät nhö caây coû, cuû, baàu bí, hoï ñaäu ven nuùi. Chuû nhaân vaên

hoùa Hoøa Bình laø ngöôøi ñaõ bieát troàng troït ñaàu tieân treân theá giôùi, nieân ñaïi coù theå leân

ñeán 10.000 naêm tröôùc Coâng nguyeân: “Ñoâng Nam AÙ ñaõ coù moät cuoäc caùch maïng

noâng nghieäp sôùm nhaát theá giôùi”1

. Böôùc sang thôøi ñaïi ñoà ñoàng, cö daân Ñoâng Nam AÙ

ñaõ bieát troàng luùa khoâ ôû nöông raãy vaø luùa nöôùc ôû thung luõng heïp ven chaân nuùi vaø

daàn daàn chuyeån xuoáng vuøng chaâu thoå thích nghi vôùi vuøng ngaäp nöôùc. Cuõng trong

quaù trình ñoù, con ngöôøi thuaàn döôõng traâu boø ñeå keùo vaø chaên nuoâi gia suùc, gia caàm.

Töø ñoù, noâng nghieäp troàng luùa nöôùc ñaõ trôû thaønh coäi nguoàn vaø maãu soá chung cuûa

neàn vaên minh khu vöïc.

Söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa noâng nghieäp ñaõ thoâi thuùc cö daân Ñoâng Nam AÙ

trong vieäc cheá taùc coâng cuï, laøm naûy sinh vaø phaùt trieån thuû coâng nghieäp töø gia ñình

ñeán coäng ñoàng. Caùc loaïi ñoà duøng baèng ñaù ñeán kim khí, ñoà goám vôùi kyõ thuaät ngaøy

caøng tinh vi, theå hieän trình ñoä kyõ thuaät ngaøy caøng cao. Moät trong nhöõng saûn phaåm

mang tính ñaëc tröng cuûa khu vöïc laø troáng ñoàng Ñoâng Sôn phaân boá raûi raùc khaép khu

vöïc.

Do ñieàu kieän ñòa lí, Ñoâng Nam AÙ qua caùc giai ñoaïn lòch söû cuûa loaøi ngöôøi

vaãn giöõ vai troø quan troïng veà giao löu kinh teá taïo ra caùc quoác gia höng thònh veà

kinh teá vaø phaùt trieån vaên hoùa.

Trong thôøi kyø gaàn ñaây, Ñoâng Nam AÙ laø moät trong nhöõng khu vöïc coù neàn

kinh teá naêng ñoäng nhaát theá giôùi.

III. ÑÒA LÍ VAÊN HOÙA CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ

Ñoâng Nam AÙ laø khu vöïc tieâu ñieåm cuûa “Chaâu AÙ gioù muøa”, neáu noùi theo

nghóa ñoù, vuøng vaên hoùa chung cuûa Ñoâng Nam AÙ coøn bao goàm caû Nam Tröôøng

Giang, Nam Nhaät Baûn vaø Ñoâng AÁn Ñoä. Tröôùc khi tieáp xuùc vôùi vaên hoùa Trung Hoa

vaø AÁn Ñoä, neàn vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa khu vöïc mang ñaäm daáu aán noâng nghieäp

troàng luùa nöôùc, rau cuû. Treân cô sôû maãu soá chung cuûa neàn noâng nghieäp luùa nöôùc vaø

1

W.G Solheim: An earlier agricaltural Revolution. Scientific American, 1972, 226 P . 34-41.

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 7 -

vaên hoùa xoùm laøng, cö daân Ñoâng Nam AÙ ñaõ saùng taïo ra nhöõng saûn phaåm vaên hoùa

ñoäc ñaùo.

Trong lónh vöïc vaên hoùa vaät chaát, chieác nhaø saøn vôùi qui moâ khaùc nhau laø moät

bieåu töôïng vaên hoùa thích hôïp vôùi ñieàu kieän khí haäu noùng aåm ôû caùc ñòa hình khaùc

nhau. Veà trang phuïc, cuûa ñaøn oâng thöôøng chæ laø ñoùng khoá côûi traàn, ñaøn baø coù vaùy

quaán, aùo chui ñaàu. Chieác khoá hình chöõ T laø hình thöùc coå xöa, duy nhaát coù ôû Ñoâng

Nam AÙ maø chaát lieäu thöôøng thaáy laø voû caây, da thuù hoaëc vaûi thoâ. AÙo ngaén tay vôùi

nam giôùi vaø aùo caùnh ñoái vôùi nöõ giôùi cuõng laø moät neùt raát rieâng cuûa cö daân Ñoâng

Nam AÙ. Chieác muõ thöôøng ñöôïc laøm töø loâng chim hoaëc trang trí baèng loâng chim laø

hình aûnh thöôøng thaáy treân caùc hoa vaên cuûa troáng ñoàng Ñoâng Sôn. Cö daân Ñoâng

Nam AÙ coù tuïc aên traàu, nhuoäm raêng, xaêm maët, xaêm mình, ...

Cö daân noâng nghieäp Ñoâng Nam AÙ thöôøng taém mình trong neàn vaên hoùa daân

gian tín ngöôõng, leã hoäi, thôø cuùng toå tieân keát hôïp vôùi vaên hoùa vaên ngheä daân gian

dieãn ra theo chu kyø noâng nghieäp quanh naêm. Troáng ñoàng Ñoâng Sôn coù maët ôû haàu

khaép caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ laø bieåu töôïng ñieån hình cuûa neàn vaên hoùa khu vöïc.

Ngoaøi yù nghóa ngheä thuaät vaø kyõ thuaät cao, troáng ñoàng coøn phaûn aùnh sinh ñoäng cuoäc

soáng muoân maøu, muoân veû cuûa cö daân Ñoâng Nam AÙ luùc baáy giôø.

Caùc truyeàn thuyeát, truyeän coå veà quaû baàu khôûi thuûy caùc daân toäc, naïn hoàng

thuûy, tuïc thôø roàng, truyeän traïng, ... xeùt veà goùc ñoä moâ típ hình thöùc, keát caáu vaø thuû

phaùp xaây döïng, ñeàu coù moái quan heä töông ñoàng vaø aûnh höôûng qua laïi laãn nhau.

Vaên hoùa noâng nhieäp ñaõ taïo ra moät keát caáu xaõ hoäi töø gia ñình ñeán laøng xoùm,

taïo ra moät loái öùng xöû “tình laøng nghóa xoùm” rieâng coù mang tính truyeàn thoáng cuûa

khu vöïc. Ñòa vò cuûa ngöôøi phuï nöõ ñöôïc coi troïng, nhaát laø trong gia ñình ñeán coäng

ñoàng.

Vaøo nhöõng theá kyû tieáp giaùp Coâng nguyeân, aûnh höôûng lan toûa cuûa neàn vaên

minh Trung Hoa vaø AÁn Ñoä ñaõ taïo ra nhöõng thay ñoåi deã nhaän thaáy trong neàn vaên

hoùa baûn ñòa cuûa khu vöïc. Trong nhöõng ñieàu kieän lòch söû cuï theå, vôùi caùch öùng xöû

khoâng gioáng nhau qua quaù trình giao tieáp vôùi vaên hoùa Trung Hoa vaø AÁn Ñoä maø sau

naøy laø vaên hoùa AÂu, Myõ, caùc daân toäc trong vuøng ñaõ xaây döïng neân neàn vaên hoùa quoác

gia, daân toäc ñoäc ñaùo, ña daïng, phong phuù nhöng vaãn coù neùt töông ñoàng khu vöïc.

Sau moät quaù trình tieáp thu vaø choïn loïc, caùc daân toäc Ñoâng Nam AÙ ñaõ xaây döïng moät

neàn vaên hoùa rieâng cuûa mình vaø ñoùng goùp vaøo kho taøng vaên hoùa chung cuûa nhaân

loaïi nhöõng giaù trò tinh thaàn ñoäc ñaùo. Treân cô sôû chöõ Phaïn, töø theá kyû thöù IV, thöù V,

ngöôøi Chaêm, ngöôøi Khmer vaø ngöôøi Moân ñaõ xaây döïng neân chöõ vieát rieâng cuûa mình.

Caùc coâng trình kieán truùc nhö BoâroâBuñua (Borobudur) ôû Inñoâneâxia, AÊngco Vat,

AÊngco Thom ôû Campuchia, Thaït Luoång ôû Laøo, Thaùp Chaøm ôû Vieät Nam, Chuøa

Vaøng ôû Mianma,... vöøa mang daùng vaáp cuûa kieán truùc AÁn Ñoä, vöøa coù nhöõng neùt ñoäc

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 8 -

ñaùo rieâng cuûa töøng daân toäc laø nhöõng di tích lòch söû, coâng trình vaên hoùa noåi tieáng

khoâng chæ cuûa Ñoâng Nam AÙ maø coøn cuûa caû loaøi ngöôøi.

IV. DAÂN CÖ ÑOÂNG NAM AÙ

Nhöõng phaùt hieän veà khaûo coå hoïc ñaõ chöùng minh Ñoâng Nam AÙ laø moät trong

nhöõng caùi noâi cuûa loaøi ngöôøi. Maëc duø chöa phaùt hieän ñöôïc di coát cuûa ngöôøi vöôïn

Hominid Ramapitec nieân ñaïi 10 trieäu naêm nhö ôû AÁn Ñoä hoaëc ngöôøi vöôïn Trung

Quoác nieân ñaïi 8 trieäu naêm ôû Loäc Phong (Vaân Nam), nhöng ôû Ñoâng Nam AÙ, ngöôøi

ta ñaõ phaùt hieän ñöôïc daáu veát hoùa thaïch cuûa ngöôøi vöôïn baäc cao ôû Baêng Ñung

(Pondaung - Inñoâneâxia) nieân ñaïi 40 trieäu naêm vaø vöôïn khoång loà Meganthropus

Paleojavanicus ôû Java (Inñoâneâxia) nieân ñaïi 5 trieäu naêm. Quaù trình Sapiens hoùa ñaõ

dieãn ra ñaëc bieät phong phuù ôû Ñoâng Nam AÙ.

Töø sau phaùt hieän cuûa E. ÑuyBoa (Eugeùne Dubois) ôû Java trong nhöõng naêm

1891 ñeán naêm 1986, ngöôøi ta ñaõ tìm thaáy khoaûng 21 maûnh soï, 5 haøm döôùi vaø 3 haøm

treân hoùa thaïch cuûa daïng ngöôøi Pithecanthropus erectus. Xöa nhaát trong soá ñoù laø

ngöôøi Pitecantrop IV (Homo Modjokertensis) coù nieân ñaïi 2 trieäu naêm ñeán

Pithecanthropus muoän hôn, nieân ñaïi 500.000 - 900.000 naêm tröôùc.

Ngöôøi ta coøn tìm thaáy di coát, maûnh di coát vaø nhöõng coâng cuï ñoà ñaù cuûa ngöôøi

toái coå cuûa nhieàu nöôùc khaùc trong khu vöïc nhö ôû hang Thaåm Khuyeân, Thaåm Hai,

Nuùi Ñoï, Quan Yeân, Xuaân Loäc (Vieät Nam), Anyath (Mianma), Pingnoi (Thaùi Lan),

Tampan (Malaixia), Cabaloan (Philippin), Patgitan (Inñoâneâxia),...

Vaøo thôøi ñaïi trung kyø ñaù cuõ, xuaát hieän raêng ngöôøi ôû hang Thaåm OÀm (Ngheä

Tónh, Vieät Nam), hang Huøm (Laøo Cai – Vieät Nam), ngöôøi Homo Sapiens treân bôø

soâng Soâloâ (Inñoâneâxia), ... thuoäc giai ñoaïn tieàn Sapiens. Söï xuaát hieän ngöôøi Homo

Sapiens gaén lieàn vôùi söï hình thaønh caùc chuûng toäc. Ngöôøi ta cuõng ñaõ phaùt hieän

xöông soï cuûa moät thieáu nieân 15-17 tuoåi ôû Nia (Borneo), nieân ñaïi 396.000 naêm vaø

moät choûm soï ôû Tabon (Philippin) cuøng nieân ñaïi, chöùng toû quaù trình chuyeån bieán töø

vöôïn thaønh ngöôøi ôû Ñoâng Nam AÙ dieãn ra lieân tuïc vaø tröïc tieáp. Beân caïnh ñoù, daáu

veát hoùa thaïch cuûa ngöôøi Homo Sapiens coøn ñöôïc tìm thaáy ôû nhieàu nôi nhö Sôn Vi

(Vieät Nam), Sungmas (Sumatra), Maros vaø Puso (Xulavexi), ...

Veà ñaïi theå, Ñoâng Nam AÙ laø khu vöïc tieáp giaùp giöõa hai ñaïi chuûng laø

Mongoloid vaø Australoid maø caùc nhaø khoa hoïc goïi laø Tieåu chuûng Ñoâng Nam AÙ.

Tieåu chuûng Ñoâng Nam AÙ bao goàm hai nhoùm chính laø Indonediens vaø Austro -

Asiaticque. Nhoùm Indonediens coù yeáu toá ñen ñaäm hôn vaøng, hieän cö truù ôû vuøng

Taây Nguyeân (Vieät Nam) vaø vuøng röøng nuùi caùc nöôùc haûi ñaûo. Nhoùm Austro -

Asiaticque coù yeáu toá vaøng ñaäm hôn ñen laø phaàn coøn laïi cuûa cö daân Ñoâng Nam AÙ.

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 9 -

Trong quaù trình hình thaønh toäc ngöôøi, moãi nhoùm laïi chia thaønh nhöõng toäc

ngöôøi khaùc nhau, coù ngoân ngöõ vaø phong tuïc rieâng. Nhìn chung, phaàn lôùn caùc nhaø

khoa hoïc ñeàu thöøa nhaän, trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ hieän nay goàm coù caùc nhoùm

ngöõ heä laø Nam AÙ (Moân - Khmer), Vieät - Möôøng, Thaùi - Kañai, Taïng - Mianma vaø

Nam Ñaûo. Trong moãi ngöõ heä laïi chia ra caùc nhoùm ngoân ngöõ cuûa töøng toäc ngöôøi.

Hieän nay ôû moãi nöôùc Ñoâng Nam AÙ ñeàu coù maët haàu nhö ñaày ñuû thaønh phaàn nhöõng

nhoùm toäc ngöôøi chuû yeáu noùi nhöõng ngoân ngöõ khaùc nhau, nhöng hoï ñeàu quaàn tuï, gaén

boù vôùi nhau trong ñôøi soáng xaõ hoäi, trong coâng cuoäc xaây döïng cuoäc soáng phoàn vinh.

Khoâng nhöõng theá, ngöôøi Hoa, ngöôøi AÁn, AÂu, ... cuõng laø moät boä phaän khoâng nhoû

trong thaønh phaàn cö daân Ñoâng Nam AÙ hieän nay.

V. KHAÙI LÖÔÏC CAÙC GIAI ÑOAÏN LÒCH SÖÛ CUÛA ÑOÂNG NAM AÙ

1. TÖØ THÔØI NGUYEÂN THUÛY ÑEÁN XAÕ HOÄI COÙ GIAI CAÁP VAØ

NHAØ NÖÔÙC

Thôøi kyø ñoà ñaù cuõ, kyõ thuaät cheá taùc coâng cuï Ñoâng Nam AÙ vöøa mang trình ñoä

chung cuûa kyõ thuaät ñaù cuõ theá giôùi, vöøa coù nhöõng ñaëc tröng khu vöïc, theå hieän tính

troäi cuûa vaên hoùa ñaù cuoäi (Pebble culture) vaø nhöõng coâng cuï chaët coù daùng thoâ

(Chopper vaø Chopping-tool).

Sau phaùt hieän coâng cuï ñaù giöõa ôû Sumatra, ngöôøi ta phaùt hieän haøng loaït coâng

cuï ñaù cuoäi gheø ñeõo hai maët ôû Hoøa Bình. Kyõ thuaät Hoøa Bình coù maët treân nhieàu ñòa

ñieåm ôû Vieät Nam, Laøo, Campuchia, Thaùi Lan, Inñoâneâxia, ... Trong moät soá hang ôû

Hoøa Bình, ngöôøi ta ñaõ tìm thaáy daáu veát cuûa baøo töû phaán hoa hoï rau, ñaäu. ÔÛ Thaùi

Lan, ngöôøi ta coøn tìm thaáy caû haït cuûa moät soá loaøi ñaäu vaø baàu bí. Nieân ñaïi cuûa caùc

di chæ naøy khoaûng 12.000 naêm. Vì vaäy, thuaät ngöõ “Vaên hoùa Hoaø Bình” ñöôïc duøng

phoå bieán ñeå chæ neàn vaên hoùa sau ñaù cuõ cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ hay coøn goïi laø ñaù

giöõa hay ñaù môùi tröôùc goám hoaëc ñaù môùi sô kyø. Chuû nhaân cuûa neàn vaên hoùa naøy vaãn

keát hôïp saên baén vôùi haùi löôïm ñeå taän duïng nguoàn thöùc aên phong phuù töø thieân nhieân.

Tuy nhieân, noâng nghieäp troàng vöôøn xuaát hieän, ñöôïc coi laø sôùm nhaát cuûa nhaân loaïi.

ÔÛ lôùp treân cuûa di chæ vaên hoùa Hoøa Bình ñaõ xuaát hieän nhöõng coâng cuï ñaù coù

maøi löôõi. Loaïi coâng cuï naøy ñaõ ñöôïc tìm thaáy ôû trong caùc hang ñoäng Baéc Sôn (Laïng

Sôn - Vieät Nam). Ngay sau ñoù, ngöôøi ta ñaõ phaùt hieän ñöôïc caùc loaïi coâng cuï töông

töï nhö ôû Nia (Sarawak), Guakechin (Malaixia), Bukittalang (Sumatra),

Kemñenglembu (Giava) ... vaø thuaät ngöõ “Vaên hoùa Baéc Sôn” cuõng coù theå tieâu bieåu

cho giai ñoaïn ñaù môùi trung kyø ôû Vieät Nam vaø Ñoâng Nam AÙ, vôùi nieân ñaïi khoaûng

10.000 naêm ñeán 6000 naêm, thuoäc loaïi sôùm nhaát theá giôùi. ÔÛ giai ñoaïn naøy, goám vaø

noâng nghieäp troàng rau cuû coù daáu veát roõ reät hôn.

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 10 -

Ñoâng Nam AÙ böôùc vaøo giai ñoaïn ñaù môùi haäu kyø töø khoaûng 6000 naêm tröôùc

ñaây vôùi nhöõng coâng cuï ñaù coù dieän maøi roäng hôn, ñoà goám vaø ñoà trang söùc phong

phuù, ñeïp ñeõ hôn, nhaát laø vieäc chuyeån töø noâng nghieäp troàng vöôøn sang troàng luùa.

Theå hieän roõ neùt ôû daáu veát haït luùa in treân goám hay traáu troän trong goám ôû Ñoâng Baéc

Thaùi Lan coù nieân ñaïi 6000 naêm. Hay baøo töû phaán hoa luùa Oryza ôû moät hay thuoäc

vaên hoùa Baéc Sôn. Hay dao ñaù caét luùa ôû Thaùi Lan vaø lieàm ñaù ôû Campuchia.

Roõ raøng, cuõng nhö caùc khu vöïc tieân tieán khaùc treân theá giôùi, Ñoâng Nam AÙ ñaõ

coù söï chuyeån bieán maïnh meõ töø noâng nghieäp troàng rau cuû sang noâng nghieäp troàng

luùa, töø thuaàn döôõng sang chaên nuoâi gia suùc, keát hôïp vôùi söï phaùt trieån ngheà laøm ñoà

goám vaø deät vaûi. Tuy nhieân, vieäc haùi löôïm vaø saên baén vaãn coù vò trí quan troïng. Ñieàu

ñoù cho thaáy Ñoâng Nam AÙ laø moät trong nhöõng trung taâm noâng nghieäp phaùt trieån vaø

laø moät trong nhöõng moâ hình noâng nghieäp chuû yeáu treân theá giôùi.

Do tính chaát phaân taùn cuûa ñòa baøn töï nhieân vaø söï haïn cheá daân soá ñaõ laøm cho

kyõ thuaät vaø neàn kinh teá noâng nghieäp ôû Ñoâng Nam AÙ chöïng laïi vaø maát vò trí daãn

ñaàu. Sang ñeán thieân nieân kyû II TCN, thaäm chí ñeán nöûa sau thieân nieân kyû naøy, cö

daân Ñoâng Nam AÙ môùi tieán daàn ñeán caùc chaân ruoäng thaáp, ñeán ñoàng baèng roäng lôùn

hôn, töùc laø chaäm hôn ít nhieàu so vôùi ñoàng baèng soâng Hoaøng Haø, Soâng AÁn, Soâng

Haèng, Löôõng Haø, Ai Caäp.

Söï phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu theå hieän roõ reät ôû caùc vuøng chaâu thoå soâng

Hoàng, cao nguyeân Coøraït, ñoàng baèng Irrawaddy, Meânam, Toânleâsap, ... chính vì vaäy,

thôøi ñaïi ñoà ñoàng xuaát hieän sôùm ôû Vieät Nam, Thaùi Lan hôn caùc vuøng khaùc. Trong

khoaûng hai thieân nieân kyû cuoái TCN, xaõ hoäi coù giai caáp vaø nhaø nöôùc cuûa ngöôøi Vieät

ñaõ coù nhöõng bieåu hieän khaù roõ raøng. Trong khi ñoù, moät soá vuøng ôû Ñoâng Nam AÙ môùi

baét ñaàu vaøo giai ñoaïn ñoà ñoàng vaø nhìn chung toác ñoä tieán boä ñaõ chaäm laïi ñaùng keå so

vôí caùc khu vöïc tieân tieán treân theá giôùi.

Vaøo nhöõng theá kyû tieáp giaùp Coâng nguyeân, treân cô sôû phaùt trieån cuûa ñoà ñoàng,

ñoà saét baét ñaàu ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû Ñoâng Nam AÙ, caùc toäc ngöôøi ôû Ñoâng Nam

AÙ noùi chung, baét ñaàu ñöùng tröôùc ngöôõng cöûa cuûa söï hình thaønh xaõ hoäi coù giai caáp

vaø nhaø nöôùc. Töø ñaàu Coâng nguyeân ñeán theá kyû II laø giai ñoaïn lòch söû sô kyø cuûa caùc

nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Haøng loaït caùc quoác gia sô kyø ôû mieàn Nam cuûa

khu vöïc nhö caùc tieåu quoác cuûa cö daân noùi tieáng Nam Ñaûo hình thaønh ven bieån töø

Nam Haûi Vaân (Vieät Nam) ñeán baùn ñaûo Malaya vaø treân moät soá haûi ñaûo. Coøn caùc

tieåu quoác cuûa cö daân noùi tieáng Moân - Khmer hình thaønh treân löu vöïc soâng

Irrawaddy, Meânam, Seâmun, Meâcoâng. Ñaùng chuù yù nhaát laø vai troø cuûa nöôùc Phuønam

vaø Champa.

Söï hình thaønh caùc quoác gia sô kyø Ñoâng Nam AÙ döïa treân söï saùng taïo cuûa caùc

nhoùm toäc ngöôøi khi ñoà saét vaø vaên hoùa baûn ñòa phaùt trieån vôùi söï tieáp thu moät caùch

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 11 -

töï nhieân aûnh höôûng cuûa vaên hoùa AÁn Ñoä vaø Trung Quoác. Söï trao ñoåi vaø lieân heä giöõa

caùc quoác gia sô kyø trong khu vöïc cuõng ñoàng thôøi taïo neân baûn saéc vaên hoùa rieâng cuûa

moãi tieåu quoác, moãi toäc ngöôøi treân bình dieän chung cuûa khu vöïc.

2. GIAI ÑOAÏN XAÙC LAÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN THÒNH ÑAÏT CUÛA

CAÙC VÖÔNG QUOÁC ÑOÂNG NAM AÙ

Sau khi vöông quoác Phuønam tan raõ (theá kyû VII), moät soá quoác gia sô kyø môùi

ñöôïc thaønh laäp nhö Srivijaya, Kalinga ôû Inñoâneâxia, quoác gia cuûa ngöôøi Khmer,

ngöôøi Moân, ngöôøi Mianma, ngöôøi Thaùi,... Nhöõng quoác gia Ñoâng Nam AÙ trong giai

ñoaïn naøy thöôøng ñöôïc xaây döïng treân noøng coát cuûa moät boä toäc ñoâng ñaûo. Vaø maëc duø

laø böôùc ñaàu, song ñaõ xuaát hieän nhöõng kyø tích vaên hoùa, ñieån hình nhö toång theå kieán

truùc Boâroâbuñua (Borobudur) ôû Java.

Giai ñoaïn naøy, moãi toäc ngöôøi ñeàu coá gaéng khaúng ñònh choã ñöùng cuûa mình

baèng vieäc xaùc laäp nhöõng vöông quoác treân cô sôû moät neàn kinh teá vöõng chaéc vaø moät

neàn vaên hoùa daân toäc oån ñònh. Caùc quoác gia phong kieán Ñoâng Nam AÙ böôùc vaøo giai

ñoaïn phaùt trieån thònh ñaït treân nhieàu maët. Nhieàu vuøng kinh teá quan troïng coù khaû

naêng cung caáp moät khoái löôïng lôùn saûn phaåm lôùn, khoâng nhöõng ñuû chi duøng cho cö

daân khu vöïc maø coøn xuaát ra caùc khu vöïc khaùc treân theá giôùi. Nhieàu coâng trình vaên

hoùa, ngheä thuaät, nhieàu nhaø tö töôûng, chieán löôïc gia kieät xuaát cuûa loaøi ngöôøi xuaát

hieän, ñoùng goùp vaøo kho taøng vaên hoùa cuûa loaøi ngöôøi. Ñaây cuõng laø giai ñoaïn Ñoâng

Nam AÙ vöøa tieáp thu, vöøa lan toûa ra beân ngoaøi khu vöïc nhöõng giaù trò lôùn veà vaên hoùa.

Caùc nhoùm ngöõ toäc treân con ñöôøng xaùc laäp vöông quoác rieâng cuûa mình cuõng

khaùc nhau. Ngöôøi Moân, ruùt cuïc ñaõ khoâng theå ñöùng vöõng ñeå duy trì vöông quoác cuûa

hoï trong côn baõo taùp thieân di cuûa ngöôøi Thaùi, Mianma töø phöông Baéc xuoáng. Nhoùm

cö daân noùi tieáng Maõ Lai. Ña ñaûo ñaõ laäp neân vöông quoác coå Champa khaù sôùm,

nhöng ñeán theá kyû XV-XVII ñaõ bò chuyeån hoùa thaønh moät boä phaän cuûa nöôùc Vieät

Nam. Moät boä phaän khaùc ôû baùn ñaûo Malaya ñaõ laäp ra caùc tieåu quoác nhöng maõi ñeán

theá kyû XV, döôùi aûnh höôûng cuûa vaên minh hoài giaùo, hoài quoác Malacca môùi töông ñoái

huøng maïnh aûnh höôûng ra caû baùn ñaûo vaø moät phaàn Sumatra. Moät boä phaän khaùc cuûa

nhoùm naøy ñaõ trôû thaønh noøng coát xaây döïng moät soá quoác gia sô kyø treân caùc ñaûo ôû

Inñoâneâxia.

Maëc daàu phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu: Campuchia lôùn maïnh töø theá kyû IX vaø

suy thoaùi vaøo theá kyû XIV; caùc quoác gia Thaùi, Laøo hình thaønh muoän hôn (töø theá kyû

XIII ñeán theá kyû XIV), nhöng nhìn chung, theá kyû XVI laø böôùc ngoaët suy thoaùi cuûa

caùc vöông quoác Ñoâng Nam AÙ.

Trong giai ñoaïn naøy khi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ vöôn leân maïnh meõ, thì ôû

caùc khu vöïc khaùc treân theá giôùi bò chöõng laïi. AÁn Ñoä thöôøng xuyeân coù nhöõng bieán

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû

Lịch sử Đoâng Nam AÙ - 12 -

ñoäng beân trong vaø söï lan toûa vaên hoùa ra beân ngoaøi giaûm haún xuoáng. Trung Quoác bò

khuûng hoaûng vaø suy thoaùi lieân mieân. Chaâu AÂu bò chìm ñaém trong “ñeâm tröôøng

trung coå”. Voù ngöïa Moâng Coå traøn khaép luïc ñòa AÙ, AÂu nhöng bò chaën laïi ôû Ñaïi Vieät

vaø Ñoâng Nam AÙ. Chính vì vaäy, Ñoâng Nam AÙ ñaõ ñaït tôùi ñænh cao phaùt trieån cuûa

mình vaø coù leõ cuûa caû loaøi ngöôøi.

3. GIAI ÑOAÏN SUY THOAÙI CUÛA CAÙC QUOÁC GIA PHONG KIEÁN

ÑOÂNG NAM AÙ VAØ PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH CHOÁNG AÙCH

THOÁNG TRÒ CUÛA CHUÛ NGHÓA THÖÏC DAÂN PHÖÔNG TAÂY

Sau giai ñoaïn phaùt trieån thònh ñatï, Ñoâng Nam AÙ böôùc vaøo giai ñoaïn suy

thoaùi. Söï suy thoaùi khoâng dieãn ra ñoàng ñeàu ôû caùc nöôùc trong khu vöïc maø tuøy theo

ñieàu kieän cuï theå moãi nöôùc. Ñieåm chung nhaát laø caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ töø theá

kyû XVI trôû ñi ñaõ khoâng coøn ñuû söùc thöïc hieän nhöõng ñoøi hoûi cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi

vaø nhöõng cuoäc chieán tranh lieân mieân ñeå xaùc ñònh laõnh thoå vaø quyeàn löïc, nhöõng

tieàm naêng cuûa ñaát nöôùc ñaõ ñöôïc taän duïng heát. Chiùnh vì vaäy, khi chuû nghóa thöïc daân

phöông Taây xaâm nhaäp, caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ khoâng coøn ñuû söùc ñeå töï baûo veä

mình nöõa.

Cheá ñoä phong kieán ôû Ñoâng Nam AÙ ngaøy caøng khuûng hoaûng toaøn dieän veà

chính trò, kinh teá, xaõ hoäi. Nhöõng cuoäc xung ñoät giöõa caùc taäp ñoaøn phong kieán, giöõa

caùc boä toäc laøm cho tình traïng chia caét xaûy ra phoå bieán, söùc saûn xuaát giaûm suùt, nhaân

daân ñoùi khoå, maâu thuaãn giöõa noâng daân vaø ñòa chuû phong kieán ngaøy caøng gay gaét

daãn ñeán caùc cuoäc khôûi nghóa noâng daân lôùn caøng thuùc ñaåy maïnh hôn söï suy yeáu cuûa

cheá ñoä phong kieán caùc nöôùc.

Trong tình hình nhö vaäy, caùc coâng ty thöông maïi chaâu AÂu ñaõ töøng böôùc xaùc

laäp quyeàn löïc cuûa mình ôû khu vöïc naøy. Boà Ñaøo Nha laø cöôøng quoác chaâu AÂu ñaàu

tieân xaùc laäp ñòa vò cuûa mình ôû caùc cöù ñieåm quan troïng thuoäc Malacca, Inñoâneâxia,

Philippin. Sau cuoäc caùch maïng tö saûn ôû chaâu AÂu, Baéc Myõ vaø Nhaät Baûn, caùc cöôøng

quoác tö baûn daàn daàn thay theá ñòa vò cuûa Boà Ñaøo Nha vaø ñaët Ñoâng Nam AÙ döôùi cheá

ñoä thuoäc ñòa cuûa noù. Taây Ban Nha cai trò Philippin gaàn 3 theá kyû vaø phaûi nhöôøng cho

Myõ vaøo ñeán theá kyû XX. Haø Lan thay theá ñòa vò cuûa Boà Ñaøo Nha ôû Inñoâneâxia töø theá

kyû XVII. Anh xaùc laäp quyeàn ñoâ hoä cuûa mình ôû baùn ñaûo Malaya, Mianma. Phaùp ôû

Ñoâng Döông vaø phaân chia quyeàn löïc vôùi Anh ôû Thaùi Lan.

Nhaân daân caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ cuõng khoâng ngöøng noåi daäy ñaáu tranh

choáng chuû nghóa thöïc daân phöông Taây. Trong giai ñoaïn töø ñaàu ñeán giöõa theá kyû

XIX, phong traøo daân toäc caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ dieãn ra döôùi ngoïn côø cuûa giai caáp

ñòa chuû phong kieán. Töø giöõa theá kyû XIX ñeán heát chieán tranh theá giôùi thöù hai, phong

traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ dieãn ra döôùi ngoïn côø laõnh

ñaïo cuûa giai caáp tö saûn vaø coâng nhaân thuoäc ñòa.

Buøi Vaên Huøng Khoa Lòch söû