Lịch sử điện ảnh thế giới

m0^

it >

DAVID THOMSON

M lM

T h e Gidi

T NHA XUAT BAN MY THUAT

DAviiD THonran

Jijdi su.

DIEN ANH THE GlOl

Nhom dich gia

KIEN

VAN

a Thanh Huang

a Kim Dung

a Hien LiJOng

a The Hung

NHA XUAT BAN MY THUAT

MERIAMC

COOPER

ERNEST B￾SCHOEDSAC

PRODUCTIO N

nuc LUC

LaiTlJA-8-

LQINOIflAU

-10 -

SPAflaiCUAMOTNGANHCONGNGHlEP

gioi dogn nam 1919

-76-

_ _ BRIOrmHaw-OllSrAVFRfiHUCH.

wmOWltL irjDaf «tW-it«tE TlffiDOOPlDE TSmSKt HOttCffoeff

y>s. *f* Of," HAMtOA . WRi retUND. GtlfflHBf WTTflO

v J W UFA FILM IM VERLEIH DER [pflRtfemn

KY NGUYEN PHIM CAM

1920-1929

-140 -

PHIM CO TIENG

1930-193 9

-210 -

CHIENTRANHVATHQIKYHAUCHIEN

1940-1949

-304 -

tt tin pride j

FRANK SIA^TRA '

SoPHra IPREN

SLJTHANG TRAM CUAfllEN ANH IHEGiai

1950-1959

-392 -

m SONG MOI

1960-1969

-490 -

NHiJNGCONGMINHXALA

1970-1979

-594 -

HUONGTaiTHIENNIENKYMai

1990-2003

-800 -

MHOhG MGT DAC TRUING

KY NGUYEN REAGAN

1980-1989

-697 -

SLfPHATTRIENCUAKYNGHEGHIAM

-209-

HE THONG PHIM TRUiJNG

•389-

KY THUAT PHIM MAU VA PHIM MAN ANH RONG

•486-

CAU CHUYEN VE GIAI OSCAR

-693-

MAY QUAY PHIM

-707-

Jjch su

DIEN ANH THE GlCfl

•AUDREY HEPBURN p-m Kai ' &:u>:iLt THE m:!E.i] HIR. SE t.rj IIVEC car

JBIGEAKFASTJIT

flFFANY'S L:

(lisEf.i R, Buoctoti f n THE FIRSTJAMES BOND FILM'

^ ^SECHNICOLOB"""""""""-'

I '•' n OsiVSOK MABS«SIL I"'" '

LUR D KiffliLLER Gsvsoi LE c

yis e Uiiv'M BiiiiccoL: Eon PsoDycTiO'S

'•'r'1^9

^^^^^^^^^^^^r . -jH^^^^^^^^^^^^H

^^^m *, flr ti^^^^^^^Hi

cm-^)>

ft€Tr-Ot

PHIM DOANH THU CAO

-797-

NHAC TRONG PHIM

-812-

HIEUUNGOACBIETMANHLaiNHANGHE

-870-

SU PHAT TRIEN TAT YEU CUA MOT NEN OIEN ANH OOC LAP

-912-

(Ji tua

/'—^JJT'hdng con nghi ngd g'l nOa, dien anh la loai hinh nghe thuat Idn cua the ky 20. Ke tCf

\.^:::y\.nam 1895, nam ma dan chung sOfng sd don xem phim tCf may chieu phim cua anh em

nha Lumiere den nay, "nang tien" thCi bay cua khung trdi nghe thuat da gay dUdc mot anh

hudng phi thudng va rang khap doi vdi tat ca moi ngudi. Lich SLf dien anh cung chfnh la

mot cuon SLf ky viet ve mot the gidi dang doi thay den chdng mat, the gidi ma chung ta

dang song. Vdi nghe thuat van chUdng song dong va phong each bao chi gan gui, cuon

Lich SLf Dien anh The gidi se ke cho doc gia nghe cau chuyen hap din nay.

Vdi may chieu phim Ian dau xuat hien d Pahs, Chaplin thanh cong rUc rd vdf phim THE

KID (Thang nhdc). Phim THE JAZZ SINGER (Ca sT nhac Jazz) da cao chung the loai phim

cam. Phim SNOW WHITE (Bach Tuyet) cua hang Walt Disney lam khan gia say me the loai

phim hoat hinh cd thdi lUdng dai. Judy Garland di theo con dudng lat gach mau vang den

thang vdi ky thuat phim mau long liy. Anh em Spark thanh cong vdi GONE WITH THE

WIND (Cuon theo chieu gid). The loai phim chinh phuc mien ViSn tay len hUdng vdi tac

pham STAGECOACH (Xe ngua tuyen). Tinh tan roi hap trong phim lang man kinh dien

CASABLANCA. James Stewart cam nhan dUdc: IT'S A WONDERFUL LIFE (Cuoc song tuyet

dieu). Marilyn Monroe ndng bong trong phim IN SOME LIKE IT HOT (Tinh nong nan).

Hitchcock xuat hien trong phim BREAKFAST AT TIFFANY'S (diem tam tai Tiffany's). Sean

Cannery trong vai mot diep vien vd cung dac diet: 007. Dustin Hoffman dUdc cong nhan la

ngdi sao man bac sang chdi. Clint Eastwood trong phim DIRTY HARRY (Harry ban thJu).

SUPERMAN (Sieu nhan) vi vu tren phim trudng. Jack Nicholson chay dien cuong trong phim

THE SHINING. ET (NgUdi ngoai hanh tinh) goi dien ve nha. Schwarzenegger vao vai

TERMINATOR (Ke huy diet). TITANIC quang ba ten tudi Leonardo Dicaprio. STAR WARS

(Chien tranh giOa cac vi sao) lai len ngdi. NhCfng chu he trong phim ANTS (To kien) mang

nhOng trang cUdi gidn gia den cho ngUdi xem d moi ICla tuoi. Harry Potter me hoac ngUdi

mo dieu. Rapper Eminem lam khan gia phai kinh ngac vdi phim 8 MILE (Dam thit tam).

Trong mot thdi gian kha dai, phim nhUa hay loai hinh nghe thuat chung ta quen goi la

dien anh, da bien doi rat nhieu. That vay, khdi nguon cua loai hinh nghe thuat nay chinh la

nhOng loai den keo quan cd xUa va phim den chieu xuat hien vao dau the ky 17.

Cd the khing dinh rSng, dien anh la loai hinh nghe thuat chinh cOia the ky 20. NhCfng

thanh tUu cao nhat cCia loai hinh nghe thuat nay dUdc xep ngang hang vdi nhCJfng tac pham

vT dai cCia van chUdng, am nhac, hoi hoa. NhiJfng nha lam phim da sang tao nhOing tac

pham bat hu, nhUng cung cd nhOfng cuon phim te hai nhat gay cam phin va khien cac nha

kiem duyet khdng the khdng ra tay.

TO nhOng nam 1930, cung vdi sU xuat hien cua phim cd am thanh, dien anh da tan dung

du moi kieu sang tao: Idi thoai va am nhac, anh sang va mau sac, kich nghe thudng chi thay

d nhOfng san khau nhac kich, sU quyen ru, phieu lUu mao hiem, nghe thuat dien xuat cua cac

dien vien va nghe sT lam phim hoat hinh. Dien anh md rong tri tudng tUdng va sang tao cua

con ngUdi, dap ung dUdc nhu cau cua dai chung mud'n thoat tuc, hda than vao nhiJing the

gidi ky ao.

Dau the ky 20, nhOfng canh quay ky dieu dau tien do anh em nha Georges Melies, ngUdi

Phap, sang tao nen. Vao dau nhufng nam 1890, hai anh em ngudi Phap Lumiere va hang

chuc nhan vat khac den tu Phap, Dcfc, Anh va sau cung la My. da kham pha nhung cd hoi

trong lanh vuc khoa hoc ky thuat. Ho phat minh may quay phim, may chieu phim va man

anh. Ngay nay, nhung cong cu ay cd ve nhu qua sd khai, nhung hoi ay da cd the khien

Melies va con chau dng tao nen phep ky dieu dau tien cho lanh vuc dien anh.

Chinh ngudi Phap da di tien phong trong loai hinh nghe thuat nay, tao dong luc thuc day

cong nghe phim trudng sang tao va tien bo khdng ngung, thanh nang tien thu bay trong

lanh VLfc nghe thuat nhu chung ta biet ngay hdm nay. Tuy nhien, Anh, Bic Au. Y (di tien

phong vdi trudng ca mang tinh chat lich sCi nhu Quo Vadis?), Nga, Due, An Do, Nhat Ban va

tat nhien ca My nua, da sdm tham gia vao lanh vuc nay.

Gan cud'i nhOng nam 1920, ngudi My da bat dau din diu trong lanh vuc nghe thuat nay.

Cung vdi sU Idn manh cda Hollywood va sU xuat dau Id dien cua nhOng nhan vat cd the luc

quan trong, cho ra ddi hang bat trudng quay vdi su phat then cua ky nghe am thanh va su

ra ddi cua nghe thuat am nhac My, da va dang dUdc ca the gidi cong nhan la qudc gia dung

hang diu trong lanh vUc phim hap vdi thi hieu cua dai da so quin chung. Hoa Ky da xuat

khau nhung san pham dien anh di khap moi nOi tren the gidi. Cung vdi phim nhUa, phong

trao sung bai cac ngdi sao cd phong each va nhung kieu an mac khien cho hang trieu trieu

dang may rau lin phai dep khdng tiec tien cua va cong sue thi nhau bat chubc.

Lich su dien anh khdng ngung quyen ru con ngudi. TU than, nhufng cuon phim nhUa da

ghi lai su thay ddi den chdng mat cua tinh cau chung ta. Dien anh da dap ilng nhu cau cua

tCing ngudi - Nao the loai lang man, kinh di, phieu lu'u mao hiem, tinh cam, chien tranh,

long yeu nudc va nghe thuat khieu vu, da sCi' va rat nhieu hinh anh ve mot mien tay hoang

da da thudc ve dJ vang. Phim nhua cd the lam ngudi ta thich thii, say me cung cd the lam

ngUdi xem hoang sa, kinh dong hoac that than. Nhufng bd phim ay da mang can ngudi den

nhufng the gidi ky dieu. Canh trong phim cd the lam ngUdi ta khdc hoac cUdi. Dien anh

cung cap nhung bua an tinh than, giao due eon nguai, truyen dat thong tin va giai thieu vai

cac dan toe nhOfng nen van hda khac nhau d khap noi tren trai dat NhUng tren tat ca, dien

anh da thanh cong rue rd trong lanh vuc giai tri

Noi khdng ngaa, cd hang ngan van cuon sach giai thieu ve dien anh va nhOng eon ngUdi hoat

dong trang giai phim trudng. Rat nhieu cuon sach cd nhieu hinh anh dep dUde phd bien rang rai

nhung noi dung lai ngheo nan. Vai dau sach khac lai viet tang quat, toan dien ve lich su dien anh

cd kern theo nhung phan tich nhieu khe eija giai hoe gia. NhOng loai sach nhU vay chang cd gia

tri gi may vdi mot chuyen gia va rat khd hieu vdi nhOng ngudi mo dieu binh thudng.

Con nOa, hau het loai sach vOa ke tren deu ed xu hudng chi ban ve phim anh cua mot qudc

gia nao do. Dieu ay da tach chung ta - ve mot nghJa naa do - ra khdi mot the giai rang lan han.

phong phu han. Con loai sach tham khao thi thodng cd hinh thOc khdng dUdc bit mat cho lim,

trong khi nhOng cuon sach cd tranh anh nhieu thi lai dUa ra nhOng sd lieu thong ke ngin ngui.

Con cuon sach nay dude trinh bay theo loai ky sO nien dai, dang gat hai dude rat nhieu

thanh edng khi chinh phuc ngudi doe. Chung tdi da lam mot eude hanh trinh xuyen sudt 100

nam cua lich su dien anh va phim nhOa, phan tich nhOng sO viee da xay ra ding Idi hanh van

nho bao chi thudng su dung, khien ngUdi nghe d§ hieu han. Thanh thuc ma noi. cuon Lich

SO Dien Anh The Gidi dude minh hoa phong phu va mang tinh chit eOa mot to nhat bao

dude md rong d mot sd de tai, nhim vOa mang thong tin va niem vui den cho nhung ngudi

say me dien anh. vOa cung eip mot cuon sach tra eOu cd mot khdng hai. dap ung nhu cau

cua ngudi ai md hoac sinh vien dang nghlen cOu lanh vuc nay. Dung la hiu het nhung thong

tin trang sach deu tap trung vao Hap Chung Qudc Hoa Ky. nai diu tien phat trien ky nghe

dien anh. nhung doe gia cOng se cd nhOng trang thu vi diy thong tin ve dien anh the gidi qua

tOng nam. tOng nam mot.

di noi dau

David Thomson la mot nha phe binh piiim

noi tieng va la tac gia cua nhieu cuon sach

trong do cd cuon Hollywood A Celebration!

Cuon sach nay ra doi chang phai de

che chan cho can nha ban moi khi gap

cuong phong ma no md ra mot trang lich sCt

dUo'ng dai het sue ky thu. Khdng hieu vi sao

thdi nay tuoi tre cho ring lich su' dien anh bat

dau vdi nhung phim: Ham ca map; Chien

tranh giQa cac vi sao; NgUdi ngoai hanh

tinh, hoac tham chi con cd ngudi cho rang

ky nguyen cua dien anh bit dau tu khi phim

Titanic dude trinh chieu. Ndi each khac, phim

nao trinh lang vao luc tuoi cdn au tha thi thanh

nien cho rang lich sO dien anh bat dau bang

phim dd. Cai hon hop la ddi bao gom nghe

thuat kinh doanh, thanh tUu khoa hoc va giai

tri ma chung ta quen goi la dien anh hoac

chieu bdng, den nay da cd hdn 100 nam tuoi

roi. Tre con ngay nay thudng khdng them

xem nhufng phim tring den chu dOng ndi gi

phim cam. The nhung, sau day chung ta se

nghe mot cau chuyen ke ve cai the gidi rieng

biet cua man bac da phat then d mot toe do

khac thudng nhu the nao.

Chi mdi ngay hdm kia, tdi nghe mot ngUdi

ban cu - Ong Peter Scarlet, da cd thdi lam

Giam doc cua lien hoan phim San Francisco,

thanh phd que hUdng tdi va bay gid la Giam

doc cua Cinematheque Franqais in Paris (mot

trong nhung bao tang Idn nhat the gidi), —

mieu ta mot chuyen di mdi day cua dng ta

den Kabul, Afghanistan. Tdi dang ndi den thanh

phd vOa mdi duoc giai phdng l<hdi su kiem

scat cua quan ddi Taliban. Thanh phd cd mot

the he mdi ra ddi each day vai nam khdng he

biet den dien anh, giai tri la gi The la Peter da

di khap noi, mang theo nhUng cuon phim ngin

cua danh hai Charlie Chaplin - loai phim duOc

san xuat tCl nhCfng nam the chien Ian thO nhat

- va dng da chieu nhieu lUdt cho ddng dao

khan gia la hoc sinh tai cac trudng hoc d Kabul

xem. Nhieu ngudi dan thanh phd den tim dng

ma nUdc mil lung trdng, ho den de cam dn

dng, bdi vi trud'c day ho chUa bao gid nghe

tieng con minh cUdi.

Charlie Chaplin la mot phan cua cau

chuyen lich su ma tdi dang nhic den. Chinh

dien anh da bien dng tCl mot ngudi sinh ra

trong mot khu dan cU ngheo nhat London

vao nhOng nam 1889, Idn len d dau the ky

20 trong canh ga san khau d mot rap hat d

Anh, trd thanh mot nhan vat ndi tieng nhat,

la than tuong cua ca the gidi trude nam 1916.

Chi vai nam sau khi dng den My, Chaplin

trd thanh mot nhan vat gay xuc ddng manh

trong quan chung nhan dan, mot nhan vat

thanh cong to Idn ve mat thuong mai, va

cung la mot trong ngUdi diu tien mang tam

hon va xuc cam sau sic den mot lanh vUc

vin thudng dUdc col la teu tao, vui nhdn.

Ndi heng ve hinh anh cua dng, bo quan ao

cua anh chang lang thang, chiee mu phdt,

cay gay cong va bo ha mep chi la nhUng ve

be ngoai. Khip the gidi deu biet den Charlie

va quy men dng. Khdng hieu nhOng ngUdi

dan cua thanh London cd hoc thOc va ludn

song ly tUdng hda - cung la nhung ddng

bao cua Charlie - cd hieu phim nhua chinh

la phUdng tien thong tin dai chung diu tien

dUgc ca nhan loai biet den, cd the dUa cac

dan toe xich lai gin nhau, cung ke cho nhau

nghe nhung cau chuyen ve tinh huu nghi va

Idng nhan ai khdng. Lieu mot nghe si hai

Anh qudc binh thUdng cd khd chiu bdi nUde

My da dUa ten tudi Charlie den vdi khan

gia, da lam ndi tieng mot con ngudi khdng

phai la ngUdi My, va cung khdng phai dude

tat ca moi ngudi chap nhan hay khdng? Phai

mat bao nhieu thdi gian thi mot ga Charlie

"nguy hiem" mdi dUdc mot dat nude thieu

khdn ngoan tha thO?

The day, ban cd the lin theo dau vet

cuoc ddi con ngudi ay theo cuon sach nay.

NhUng cuon phim ngan ngay xu'a da khien

Chaplin trd nen quen thudc vdi nhOng qudc

gia xa xdi nhat. NhOng cuon phim truyen do

dng lam dao didn da tOng thuc diy ca mot

nen cong nghiep phat trien. Va ea nhung

cuon phim mang ten Adolf Hitler lam trd eudi,

an true xuat dng phai ganh chiu va roi nam

1972, dng quay lai My nhan giai thudng dac

biet Oscar. Ngay nay, d Manchester hay New

Hampshire ed nhung tre em chUa he xem

phim cua Chaplin, ddng ndi gi den nhung

em be song trong vung hoang mac Afghani￾stan. Cuon sach nay cd thegiup chung nhan

ra hinh nhu minh dang bd qua mot dieu gi

dd. Lai nOa, cuon sach nay se gidi thieu

den nhung em be ay mot sd ten tudi v7 dai

khac: D.W. Griffith, Buster Keaton, Mary

Pickford, Douglas Fairbanks. Erich von

Stroheim, Lillian Gish, Gloha Swanson, Cecil

B. DeMiile, Lon Chaney, Harold Lloyd.

Dd la nhOng ngdi sao dien anh va cac

dao didn cua nhOng nam 1914 - 1927, nhung

ngUdi da dUOc coi la nhung bac thanh nhan

trong lang phim cam qudc te. Cd the phim

cam dude ngudi ta cho la cd hu, cho la di

thudng, nhUng neu ban tim ra dude mot so

that gian dOn ve lich sO, ban se khdng cdn

nhOng suy nghi nhU vay ve lanh vOc phim

cam nOa. Theo con sd thong ke, sd luOng

ngudi di xem phim Idn nhat tinh theo ty le

dan sd la vao nhOng nam 1920. Nhieu ngudi

trong chung ta ngay nay vin cdn yeu men

dien anh, vin cho no la mot loai hinh nghe

10

thuat phd bien nhat day chu! Nhieu ngudi

vin ngan ngo dung trudc quay ban ve cua

rap chieu phim ngim nh'in nhung ap phich

quang cao cho phim Titanic; Harry Potter:

Ngudi Nhen va nhung phien ban phim mdi

cua loat phim Chien tranh giija cac vi sao,

Nhung qua that, vao nam 2002, chi cd 15%

sd dan tren hanh tinh cua chung ta thudng

xuyen di xem phim. Nhung vao nhOng nam

1920, con sd dd la 65%, cd khi cdn hon nua.

Hay tha thu cho tdi neu nhU qua cuon sach

lich su khd khan nay, tdi chi de lai mot an

tudng qua md nhat trong tam tri ban doc. Mong

ban hay cu cam nd len nhe (nhd nhd ban

minh giup mot tay), va chi trong choc lat thdi.

ban se biet nhung gi da thudc ve chan ly

Trudc het, day la mot cuon sach day nhung

canh phim trich ra tu nhieu tac pham dien anh

khac nhau kem theo nhung tam chan dung,

nhung tam ap phich mau sSc dep hoac toe

loet quang cao cho nhung phim ay. Phai, nhung

cung cdn rat nhieu nhung trang, nhung mang

van chuong danh cho ban doc. Vdi each hanh

van vd cung song ddng, nhung trang nay cho

ban cam tUdng nhU the ban dang dam minh

vao mot cuon sach sUu tap nhung manh cit

tu bao ra ke ve lich su cOa dien anh vay. Doi

vdi ban doc dudng dai, do khdng cdn la nhung

cau chuyen dude ke tren nhung trang bao nua.

Cd the doc nhung mau tin ay ban se thay rat

vui, nhung ban cung can nhieu ddng chu thich

de sua idi va giai thich quan diem cua nhung

ngudi thdi bay gid. Theo ddng van. ban se

nhd dupe dien anh da phat trien xa nhu the

nao va gay nen nhung hieu ung mdi la: het

dieu ky dieu mdi me nay den dieu ky dieu

mdi me khac. Khdng chi la nhung cai ten mdi.

ma cdn cd ca nhung Idi song va lam viec tot

nhat nua. Tu nhung bd phim dau tien, chi cd

thdi lugng mot vai phut den nhung cuon phim

keo dai sudt 3 tieng ddng ho (nhu phim Su

Khai Sinh Cua Mot Quoc Gia cua dao diSn

Griffith trinh chieu nam 1915). Sau nay. phim

da cd am thanh va mau sSc. roi thi hinh anh

ba chieu man anh rong. tiep den truyen hinh

va phim video. Va thdi nay. thdi ky phim anh

khdng cdn la nhung tam hinh chup lien tiep

ghep lai. nhung anh sang lung linh chieu tren

man bac vdi nhung canh quay don gian nhu

be ca khung canh ddi thudng len man bac.

ma la nhung may vi tinh phat di hinh anh dien

tu den tam m^t khan gia bdn phudng.

Lich su dien anh se di ve dau? Khi nao thi

ket thucf Luc trudc. cac rap chieu phim phai tu

dieu chinh cho thich hop vdi thdi dai. cung nhu

nam 1927. cac rap hat da phai cai to rat nhieu

khi thi trudng ddn nhan phim cd am thanh. Bay

gid. rap chieu phim dang phai thich ung vdi he

thong lam phim ky thuat so mdi me. cdn neu

khdng. khan gia se d nha xem phim vdi nhung

man hinh tivi sic net Roi day. se cd luc nhung

tap tiep theo cua loat phim Chien Tranh Giua

Cac V: Sao se duoc chieu tren khSp the gidi.

phim se den thing tung nha tren khip tinh cau

trong cung mot dem. Neu qua thuc nhu vay.

con sd nhung ngudi xem phim se quay trd lai

muc 70°/o tong dan sd nhU trudc day. Va roi khi

nao dien anh se den hoi cao chung? Chung ta

hy vong la khdng bao gid tru khi cd mot loai

hinh giai tri mdi xuat hien khien ca loai ngudi

sung sot Chung ta hay nhd lai nhung nam 1890.

khdng mot ai thuc su biet phim anh la nhu the

nao va roi day thi trudng phim nhua se ra sao.

Hoi ay. khdng mot ai. du chi mot Ian. duoc

ngim nhin khudn mat cua cac ngdi sao man

bac Gary Cooper Garbo, Clark Gable hay Bette

Davis, dupe phdng Idn cd mot tda nha vdi nhung

man yeu duOng ndng bdng, bdi vi thdi dd. nhung

CLJ' chi au yem. vuot ve thudng bi nhung tay

kiem duyet cit xen va gap phai phan ung du

ddi tu phia du luan.

Xin cho tdi duoc ndi hay ndi tot ve each

trinh bay va thu tu cua cuon sach nay. Nhung

ngudi yeu thich phim nhua tren khip the gidi

ngay nay la ring nhung san pham dien anh

My se chiem IJnh the gidi. vi phim nhua Holly￾wood qui pho bien va nen kinh te My dang

chiem qua nhieu uu the. Nhung ching le ban

khdng biet sao? Thdi chung ta. cd rat nhieu

cuon phim hay duoc sin xuat d Trung Qudc,

Dai Loan. Iran va nhCing quoc gia khac d chau

Au. nhung qudc gia nay ludn gin lien nghe

thuat lim phim vdi nhOng truyen thong diy

sue hap din cilia dan toe ho. Cuon sich nay

ton vinh tam cd qudc te cua dien inh. Nhieu

thap ky trdi qua. nhung khdng cd mot td bao

tieng Anh nao lai cho dang tai nhung thien

truyen tam cd nhu trong cuon sach nay. Hay

md ra mot trang bat ky nao, vi du nhu tdi

dang md ra trang 240 - 241 ching han. Chudng

nay dang viet ve nhung su kien xay ra nam

1933. Tat nhien trang nay viet ve Hollywood.

Ten phim la King Kong, mot tac pham vin

cdn duoc coi la gao cdi trong lanh vuc phim

kinh di. ky bi Va King Kong cung la mot trong

nhung quii vat duoc con ngudi yeu men. Trang

nay cung cd dang mot canh dien vien dien

anh Cary Grant dang dua vui vdi Mae West.

Roi tdi mot bin bio cao cua mdt chu nhiem

phim - dng David O. Selznick - Luc ay. dng

hoan toan cd khi nang chuyen sang lam giam

doc mdt phim trudng khac dd la MGM. nhung

dng van tiep tuc hoat ddng doc lap va cho ra

doi cuon phim Cuon theo chieu gio (1939).

Cho tdi nay. phim nay vin la mdt trong nhung

phim thanh edng nhat cua moi thdi dai. Nhung

ben canh nhung cau chuyen ve gidi lim phim

My. vin cd nhung loat bii ke ve sU kien den

tu nude Due xa xdi. Dao diSn vJ dai Fritz Lang

tu chdi Idi mdi cua Joseph Goebbels ra sao

khi ten nay mdi dng ve thdng IJnh nen edng

nghiep phim nhua cua Due Qudc Xa. Va roi

mdt thdng tin nua dang gii bing ci sd tien

ban bd ra mua cuon sich niy: dd li mdt canh

long liy trich tu mot cuon phim Tiep Khic cd

ten Ecstasy (Me ly). Trong canh nay. mdt ed

gii tre ten la Hedwig Kiesler xuat hien vdi ding

ve het sue tu nhien. Cd xung dang la mdt

Hedy Lamarr trong nhieu nam trdi.

Ndi tdm lai. ban doc se khim pha ra

dupe su tuong tic trong gidi phim trudng

qudc te ludn la spi chi dd xuyen sudt trong

cuon sach nay. Them nua. ban se cd du

du lieu de ten mdt danh sach rat dai nhung

phim Video ban can thue ve xem trong thdi

gian tdi.

Cd the cd nhieu y kien nhan xet khac

nhau nhung Idi hay tot nhat de ndi ve cuon

sich nay chinh la chu de cua nd: Dien inh.

Cuon sich se cho ban thay rat nhieu dieu

ddn dpi minh d mdi trang va ca nhOng hinh

inh bit mit mdi khi ban lat sach ra xem. Va

ban se cdn mudn lat hoai nhung trang sach

nay de biet chuyen gi cdn xiy ra ke tiep.

Phii, diy la mdt thu vien rong idn. la tap

hop cua rat nhieu cuon sach viet ve dien

anh. Cd rat nhieu sach khai thae chi tiet ve

de tai nay. NhUng dd ching phii la muc dich

cua cuon Lich sd Dien Anh The Gidi cua tdi.

Cuon sach nay se khdng di sau nhu vay.

Hon the, nd mudn md ra trudc mit ban doc

trqn mot qui trinh lich su. ci mot the ky vdi

biet bao nhieu bien ddng se khien ban doe

nin thd va rat nhieu dieu thu vi khac nua. Ddi

vdi mot ngudi quen cua ban. hay chinh bin

than ban cung la mdt nhan vat khdng sao rdi

mit khdi man bac va khdng ngung hoc hdi

thi day se la mdt cuon truyen than thoai gidi

thieu ci 100 nam vdi day nhUng phep la.

nhung ky edng. nhung cinh be dau va nhung

con quii vat. Nghe nhu tdi dang nhic den

mdt phep than dieu phai khdng cac ban'^

DAVID THOMSON

1 1

NAM 1894

New York, 5 thang 2

Jean Acme LeRoy to chiJc budi chieu

phim dau tien cac phim cua Edison,

SL( dung ky thuat cua Thomas Edison.

Mot cuoc hop mat rieng diin ra trong

can phong phi'a sau tiem ban mat l<inh

va ban phim de chieu cua hai anh em

nha Riiey tai sd 16, Beekman Street.

Paris, 14 thang 5

Trong sd nhOng ngudi cd mat 5 nha

hat Robert Houdin ngay hom nay cd

cac ao thuat gia Georges Meiies va

Felicien Trew/ey, nhiep anh gia Antoine

Lumiere va tro ta cua ong - dng

Clement-iVlaurice Gratioulet. Nhan vat

cd ten sau ciing duoc nhieu ngudi biet

den vdi cai ten Clement-iVlaurice da

ndi mot bai rat dai ve may guay phim,

phat minh trong ianh vuc phim trudng

mdi nhat cija Edison. Melies va Lumiere

dac biet guan tam den tin trfc nay.

Berlin, thang 5

Max Skladanowsky c6 ghi lai dUdc mot

vai canh len phim nhua khi s!i dung

chinh may guay phim cua ong ta.

Washington, 17 thang bay

Nghi sT Bradley da cam khdng cho

hoat dong mot trong nhCng may quay

cua dng Edison do ong W.K. Laurie

Dickson che tao. May nay dUdc sir dung

tai trudng quay West Orange vdi mot

cuon phim cd ten la Tlie Serpentine

Dance (Bleu mua ran). Go vu nil cd

ten Carmencita da dam phd dd idt trudc

mat khan gia. Day la vu tai tieng dau

tien cua nganh phim trudng gay phan

dng do dpi \.il phia cong chung

Phap, 9 thang 9

Charles Pathe thuc hien mot cuoc trinh

chieu vdi may phonograph san xuat

theo nguyen tic Edison kha hoan hao.

Tai mot budi cho phien d Montety, ong

da mua lai dUdc cd may nay td hai

anh em nha Werner, nhOng dai ly cua

Edison d Paris. Pathe dinh mang may

quay phim nay di mdt vdng quanh

nudc Phap. May cd 12 dng nhin, cho

phep 12 ngudi cd the xem phim cung

mot luc.

West Orange, 16 thang 10

W.K. Laurie Dickson da dung may chieu

phim de quay mdt canh dau bd. Canh

quay nay dUdc dan dung bdi mot toan

cowboy cua Buffalo Bill tinh cd c6 mat

trong vung.

Paris, 22 thang 10

Etienne Marey len ke hoach san xuat

mot bd phim cd tdc do nhanh cho

Vien Han lam Khoa hoc. Canh phim

nay do nhUng hire anh chup lien tiep

mdt con meo rOi td do cao 1m5 tao

thanh. Su kien nay da lam day len

mdt cuoc but chien: canh con meo rdi

dUdc sd dung lai chinh nhOng ket qua

tinh toan cua Delaunay. Sau nay, dng

Alphonse Allais chiem nghiem: "Cuoc

sdng d Vien Han lam chang bao gid la

budn chan ca."

Paris, thang 10

Anh em nha Werner md mot cila hang

ban may chieu phim trong chinh cda

hieu cua ho tai so' 20, dai id

Poissonniere. Ve vao tham quan gia

25 xu, cdn gia tien ban chiec may la

6.000 franc.

London, thang 10

Robert William Paul, mot chuyen gia

nhan khoa da den tham cda hieu ban

may cua Wernw/er khi mdi khai trddng.

Ong quyet dinh khai thac thi trddng

may chieu phim.

Paris, 15 thang 11

Mot nha phat minh ngudi Ddc Ottomar

Anschutz da gianh dUdc bang sang

che cho loai may quay phim cd den

chdp Ide cua dng ta.

New York, 21 thang 11

Herman Casler sang che may chieu phim

cam. May la mot cai hop cho xem nhOng

tam hinh thay nhau xuat hien.

Berlin, 25 thang 11

Ottomar Anschutz trien lam may

Tachyscope dUdc cai tie'n td may

Phenakistiscope. May nay cd tdi hai

dng kinh va cd the chieu 24 hinh anh.

Washington, 12 thang 12

Charles Francis Jenkins doat bang sang

che may quay cd cac dng kinh thay

phien nhau hoat ddng, mot dTa cd 14

dng kinh va mdt loai phim ddng cho

phep dng ta cd the chieu 215 hinh

anh trong mot giay.

Paris, 14 thang 12

Anh em nha Lumiere gianh dUdc bang

sang che cho mot san pham tdng hdp

mau sac td nhieu cac hinh anh mdt mau,

dung mot loai may kieu Praxinoscope.

New York, 31 thang 12

Burns xuat ban cuon sach dau tien

chuyen biet ve nhdng ky thuat quay

phim. Cuon sach dUdc Laurie Dickson

va con gai dng, Antonia viet ra.

Paris, thang 12

Bien tap vien Masson xuat ban cudn

Le Mouvement (Movement), mot cudn

sach tdng hop ve ky nghe may quay

phim. Laurice Dickson va con gai dng

la Antonia cho ra mat doc gia cudn Histor/

of the Kinetograph, Kinetoscope, va

Kinetophonograph.

New York, thang 12

Eugene Lauste, mot cong tac vien cua

Acme LeRoy da duoc hai anh em

Otways va cha ho, thieu ta Woodville

Latham, thue cai tien Kinetoscope thanh

may chieu cd den pha.

MAY KINETOSCOPE, MOT THANH CONG

CUA NHA PHAT MINH NGl/Ol MY -

THOMAS ALVA EDISON

N ew York, 7 thang 10

Ong da tiing cong hien cho nhan

loai may quay dia, va bay gicf la

may quay phim, sang che mdi nhat

cua Thomas Edison khien ca the

gidi chut khong phai rieng Hoa Ky,

me cuong. O nhufng thanh pho

thUcfng mai Idn cua the gidi, nhijtng

phong chieu phim dUOc xay dUng

de trutig bay loai may nay moc len

nhu nam sau mUa. Ttftig dong ngUdi

khong ngdt, moi ngay deu dd ve

nhijfng phdng trUng bay la thudng

nay. Trong bdn bufc tudng, cac khach

mdi chang quen nhau. NhCfng quy

dng trang nghiem chd tdi lUtft ho

duoc den gan vat the ma ai cijng

them mudn dUtfc nhin mot lan.

Nhin be ngoai, vat the ay rat ddn

gian. Mot cai hop bang go, cd mot

mieng kinh ngang tam mat ngudi

dufng. Chi mat mot dong xu nhd,

nhilng ngudi hieu ky nay cd the xem

mot loat nhijfng bdc hinh sdng ddng

chay tren mot vdng day da quay

khdng ngi^ng va doan hinh anh ay

duoc keo dai trong mdt phut. Mdi

mot may quay phim lai cho thay

mot phien ban hoan toan khac

khien khan gia ngay cang me met.

NhOfng de tai ciia nhiJng doan phim

ay that da dang: nhiing dieu nhay

thdi thuong, nhijfng dan nhac Idn,

mot doan phim hai hoac mot doan

phim da suf. Cd ddi khi may cdn

chieu nhijtng tran quyen anh ma hoi

bay gid khan gia rat thich xem.

Nhijfng nha may mdi ciia Edison

moc len nhan nhan trong vdng

West Orange chieu phim sudt ca

ngay dem dudi su giam sat tai tinh

ciia vien tro ta tre ciia ngai Edison,

William Kennedy Laurie Dickson.

Nham dap ufng yeu cau ciia nhOfng

ngudi di xem trien lam ludn ludn

ddi hdi nhiJng thudc phim mdi, mot

Chiec may v6i nhOng banh rang

quay khong ngCing

Gia 1 cai may 300 doia

trudng quay duoc suf dung dap tfng

muc dich nay. Ten thudng goi ciia

trudng quay ay la Black Marie, ten

do cac nhan cong ciia trUdng quay

dat bdi noi day rat gid'ng mdt phdng

tam giam ciia sd canh sat. Tat ca

cac ngdi sao dien anh hang dau thdi

bay gid deu dUOc Edison ghi hinh:

Frederick Cody ddng chung vdi

Buffalo Bill, Annie Oakley, Mae

Lucas va vu cong Annabell e

Whitford Moore. Mdt sd thudc phim

Vao ngay 14 thang 4, Raff va Gammon md cua cho budi chieu

phim diu tien cua bo tai 1155 dudng Broadway

12

Edison trong phong thi nghiem

vui nhdn tham chi cdn phang phat

tinh chat loi dung tinh due. Nhan

vien kiem duyet nh&c di nhac lai

rang c6 vij nOf trong phim ay nhat

dinh phai che di hai "phan chudng

mat" cua cO the cd ta.

NhUng lam the nao ma nha sang

che ndi tieng cua chiec Microphone,

cua nhijfng bdng den sang rUc, ciia

nhCfng may quay dla lai trinh chieu

thanh cong nhufng bu'c anh dong?

NhUng nghien cdu dau tien trong

lanh vUc nay da bat dau ttf nhijfng

nam 1887 tai phdng thi nghiem

Edison mdi thanh lap d quan West

Orange bang New Jersey. Dd la

mot ngdi nha dd so sudt ngay tap

nap ke ra ngUdi vao. 0 day, ngudi

ta cho ra ddi du loai sang che. Luc

nay, Edison da bi thdi thuc bdi y

tuong phai cho ra ddi mot may san

xuat phim. Trong tham tam, dng

da du dinh phai cd cai gi dd dap

dng cho con mat cua khan gia nhU

nhUng chiec may quay dia da ti^fng

dap dng nhu cau cua tai ho. Va ong

cho xay dUng mot phdng thi

nghiem, chuyen dac biet nghien cdu

ve phim nhUa nkm d cudi day nha

duoc ngUdi ta biet den vdi cai ten

Phdng So 5. Ong trao cho tro ta

Dickson toan quyen kiem soat cuoc

nghien cCfu. Sau nhieu lan that bai,

hai ngUdi da cho ra ddi mau san

pham dau tien vao nam 1889.

Thiet bi nay sd dung loai phim nhda

celluloid cd tinh chat dan hoi. Y

tudng ve loai phim nhUa nay da

duoc Estman nung nau trUdc dd

nhieu nam. Hai mep cua bang

phim cd due Id de chac chan phim

cd the chuyen dong troi chay qua

la chan sang. Tuy nhien, chat lUOng

hinh anh khdng du do sac net khi

chieu tren man anh rong. The nen

Edison chon viec chi chieu cho mot

ngudi xem va the' la ma y

Kinetoscope ra ddi. Vd may bang

go nay giau ben trong mot co che

kha do'n gian: Mot cudn phim dai

khoang 17m gan vdi mot day cu￾roa quay lien tuc theo mot vdng

trdn nhd vao mot may phat dien.

Ngay td dau, sang che nay da la

mot thanh tUu rUc rd va budi chieu

phim dau tien md cUa vao ngay 14

thang Tu nam 1894 tai sd nha

1155, dudng Broadway, New York.

Va cd the, nhdng budi chieu tiep

theo duo'c thUc hien. Ddi vdi khan

gia, mdt the gidi hoan toan mdi

me cua nhdng hinh anh sdng dong

da md ra trUdc mat ho. Chi can

do'n gian ghe mat vao dng kinh,

ngUdi xem cd the chiem ngudng

nhdng phu nd dep nhat the' gidi

hay tram tro tai nang cua cac ngdi

sao dUo'ng dai tai cac budi bieu dien

mdi nhat.

Toan canh phong thi nghiem cua Edison

Jr^n dau gitfa 2 vd si meo

MOT CAl HA T Xi Ol/dC CAP CHLfNG NHAN BAN QUYEN

Washington, 9 thang 1

Nhdng cuoc thi nghiem cua

Edison sap sUa cho ra ddi nhdng

thudc phim san xuat dau tay, san

sang dap dng cho thiet bi phim

nhua mdi sap dUOc tung ra thi

trudng trong vdng ngay mot ngay

hai. Mot trong nhdng phim ra ddi

sdm nhat duoc chieu ngay mung 7

than g gieng cd te n Edison

Kinetoscope Record of a Sneeze

rmay Kinetoscope cua Edison thu

hinh duoc mot cai hat xi) d;i duoc

trao cho Tu sach Ha Vien M\' de

xin chdng nhan ban quyen. Trong

phim ay, mot ngudi ten la Fred Ott

da hat XI thang vao dng kinh. ('anh

quay khien ngUdi xem sdng sot \i

nd cd nhu that. Dieu duy nhat danh

chiu la am thanh. Ai nay xem canh

nay deu mudn hudt mieng: "Chua

ban phep lanh cho dng".

''hk''^i^k''^./^t^^4

'^li'^^% ^:^U!^4rk

ir*

# ; ^

n