Lễ vật Sla-lo trong các lễ hội của người Khmer Nam Bộ từ góc nhìn văn hóa

74 T ư LIỆU VĂN HỎA

LỄ VẬT SLA-THO TRONG CÁC LE h ộ i c ủ a

NGƯỜI KHMER NAM BỘ TỪ GÓC NHÌN VĂN HÓA

Thạch Thị Rọ Mu Ni

Tóm tat:

Văn hóa Khmer Nam Bộ đặc trưng bởi các giá trị văn hóa vật thê và phi vật thê mang tính

kí hiệu, biếu tượng tồn tại một cách đa dạng trong các sinh hoạt văn hóa tộc người Khmer. Nêu

như chủng ta đã rất quen thuộc với các biêu tượng gan liền với công trình kiến trúc chùa chiền

Phật giáo Nam tông Khmer như Neak (Naga), Krad, Keyno... thì những thành tố hệ thống lễ vật

trong các lề hội từ lễ hội truyền thống dân tộc, lễ hội tín ngưỡng hay lễ hội tôn giáo dường như

vẫn chưa được nhiều người quan tâm, tìm hiếu và giải mã. Từ góc nhìn nghiên cím văn hóa, bài

viết tập trung tiếp cận những thành tố của lễ vật, mà cụ thế là lễ vật Sìa-tho của người Khmer từ

nguồn gốc, tên gọi, các dạng thức, thông qua đó có thế diễn giải ỷ nghĩa biếu đạt của nó, đổng

thời góp phần hiểu được quan niệm, tư duy sáng tạo, tư duy thâm m ĩ trong quá trình tồn tại và

phát triển của xã hội tộc người Khmer ở Nam Bộ nói chung và trong phạm vi giới hạn của bài

viết này là người Khmer ở tỉnh Trà Vinh nói riêng.

Từ khóa: Le vật, Lê hội, Khmer, Nam Bộ.

"k

1. Đặt vấn đề

Trong sinh hoạt lễ hội của người Khmer,

lễ vật là một thành phần quan trọng, bởi trong

quan niệm của người Khmer, đó vừa là biểu

tượng đại diện cho Đức Phật, chư thiên, vừa

là sự ngưỡng vọng, là tâm tư tình cảm, ước

nguyện của con người. Quan trọng hơn cả, lễ

vật biểu thị cho sự kết nối, mà con người mong

muốn qua đó để giao tiếp, để bày tỏ sự tôn

kính của mình đến với Đức Phật, Chư thiên

của mình. Lễ vật Sla-tho của người Khmer là

một thành tố quan trọng như thế, đó là một vật

lễ dâng cúng gắn bó với truyền thống phong

tục, tín ngưỡng, tôn giáo người Khmer, hiện

diện ở hầu hết các phong tục, lễ hội. Người

Khmer biết đến tên gọi của lễ vật này nhưng

chỉ dừng lại ở đó chứ ít hiểu ý nghĩa biểu

thị bên trong của nó. Nghiên cứu về Sla-tho

phần nào sẽ giúp chúng ta có cách nhìn toàn

diện hơn về các giá trị văn hóa Khmer, đồng

thời góp phần định hình rõ hơn những nét cơ

bản về tâm hồn, truyền thống, phong tục tập

quán từ xưa đang tác động đến hiện tại và có

lẽ sẽ còn ảnh hưởng tới cả tương lai lâu dài

của cộng đồng người Khmer. Mặt khác, lễ vật

Sla-tho hiện hữu như là một mã văn hóa quan

trọng, ẩn chứa những giá trị sâu sắc, đòi hỏi

sự phân tích tìm hiểu sâu để giải mã. Đồng

thời, việc nghiên cứu, tìm hiểu, thu thập tài

liệu hình ảnh lễ vật Sla-tho một cách có hệ

thống sẽ góp phần tác động đến ý thức gìn giữ

và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp

của dân tộc Khmer.

2. Tên gọi và nguồn gốc của Sla-tho

về tên gọi, Từ điển Chuon Nath trình

bày nghĩa của từ Sla-tho (w nncstJ) như sau: