Lễ hội rija - tín ngưỡng phồn thực của người chăm ở trung bộ

Nghien curu Ton giao. S67 <SL8 - 2009 65

n^i: ' o-i:

'.'.!.>. .• i. ' ' )

L I HOI Run - TIN NGirdNG PHON THUC CUfl • •

NGirOI CHRA/I 6 TRUNG RO

N gfldi Cham d Trung Bd, ehu yeu

sd'ng d tinh Ninh Thuan va Binh

Thuan, ed quan niem rang thin linh sd'ng

trong khdng khi sieu nhien. Bat cfl d dau

hp cflng tim tha'y in h hfldng cua the Iflc

bi an tac ddng vao cudc sd'ng cua minh.

Hp tin rang ngfldi Cham dfl thude giai

cap nad, d xa hdi nad deu khdng vfldt ra

ngdai sfl inh hfldng cua the gidi sieu

nhien. Thee quan nidm eua he thi than

linh d khip ndi. Mdt thda rudng, mdt gdc

am u deu la cd sd eua thin linh. Tin

ngfldng Phdn thflc ddng vai trd rat quan

trpng trdng ddi sd'ng tam linh cua ngfldi

Cham Trung Bd bdi vi chinh nghi li Phdn

thflc mang lai eho hp nhieu dieu may

min, nhfl trcng ndng nghiep se dem lai

bdi thu mua mang tfldi tdt, trong ddi sd'ng

Cdn ngfldi se mang lai sfl sinh sdi, nay nd

nbieu ngfldi. Tin ngfldng Phdn thflc van

tdn tai tiem an va tae dpng rat sau sic

den ddi sd'ng gia dinh va xa hpi miu he

Cham ngay nay.

Hfldng tiep can tfl gdc dp Dan tdc hpc

ve tin ngfldng Phdn thflc eua ngfldi Cham

Trung Bd den nay chfla nhieu. Vdi de tai

nay, chung tdi mong mud'n dfldc di tfl

each tiep can Dan tdc hpc vdi met each

nhin khac hdn ve tin ngfldng cdng ddng

Cham thflc te hien nay, dfla tren cd sd

BA TRUNG PHU '*'

nhflng ddng gdp, due ket khoa hpc cua

nhflng nha nghien cflu trflde day tfl cac

linh vflc khea hpc khac nhau.

1. Ve tin ngUdng Phdn thUc

Tin ngfldng Phdn thflc la met bien

tfldng tdn giao phd bien trong ddi sdng

nhan Idai thud xa xfla. Ngay nay d hiu

het mpi ndi tren trai dat, ca treng nhflng

xa hdi cdng nghiep hien dai, ngfldi ta van

cdn bat gap nhflng dau vet dam - nhat

cua nd.

Tin ngfldng Phdn thflc cd le ra ddi vao

thdi ki "Da mdi", khi con ngiidi chuyen tii

cdng cu dd deo sang dd mdi. Sfl phat

minh cdng eu mdi nay da khien viec hai

Ifldm va san bat nhieu ket qua hdn. Ddng

vat bit dfldc an khdng bet phai de danh,

va each de danh td't nhat ma thdi gian va

kinh nghiem (cflng khdng Idai trfl sfl

ngau nhien) da mach hp la nudi sd'ng

chung trcng mdi trfldng tfl nbien. Tfl dd,

cd the Cdn ngfldi da niy sinh y tfldng ve

trdng trpt va chan nudi. Hdn nfla, bay gid

Trai Dat bfldc vac thdi ki hau bang ha,

khdng khi khd rad va am ap, cac binh

nguyen din hinh thanh. Con ngfldi cd the

rdi hang tru an ra sd'ng d ngdai trdi de

trdng cay va chan thu. Cudc sd'ng san bat

*. TS., Bao tang Lich sir Vict Nam. Tp Hd Chi Minh.