làm rõ cơ sở khoa học của đa dạng hoá sản phẩm, luận giải những vấn đề cơ bản của đa dạng hoá sản

Lêi më ®Çu

Ngµnh dÖt-may ViÖt Nam mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, ®Æc biÖt lµ trong 3 n¨m

cuèi cïng cña thiªn niªn kØ, ®· lªn ng«i vµ tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trªn

th¬ng trêng. Cã ®îc thµnh c«ng nµy lµ do ngµnh ®· ®o¸n tríc ®îc nhu cÇu ngµy

cµng ®a d¹ng cña thÞ trêng. B¾t m¹ch thÞ trêng, ngµnh ®· t×m ra híng ®i, chän gi¶i

ph¸p hîp lý, x©y dùng cho ngµnh mét chiÕn lîc kinh doanh nãi chung vµ chiÕn lîc

s¶n phÈm ®em l¹i hiÖu qu¶ cao.

§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét chiÕn lîc ®îc rÊt nhiÒu nhµ kinh tÕ biÕt ®Õn

vµ ®îc phÇn lín c¸c doanh nghiÖp trªn thÕ giíi nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp

ViÖt Nam nãi riªng ¸p dông. Nhng kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo, níc nµo còng ¸p

dông thµnh c«ng m« h×nh chiÕn lîc nµy. Riªng ë ViÖt Nam, khi nãi ®Õn ®a d¹ng

ho¸ s¶n phÈm, ngêi ta kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn ngµnh dÖt may. Bëi lÏ, nhê thùc

hiÖn ®a d¹ng hãa s¶n phÈm, ngµnh ®· lªn ng«i ®Çu b¶ng, ®¹t kim ng¹ch xuÊt nhËp

khÈu cao vµ tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trªn th¬ng trêng trong níc, khu

vùc vµ quèc tÕ trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn

®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, nhiÒu doanh nghiÖp ®· béc lé râ nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®îc xem

xÐt vµ hoµn thiÖn c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn.

§èi víi riªng b¶n th©n em, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm lµ mét m¶ng ®Ò tµi hÕt

søc hÊp dÉn vµ thó vÞ. V× vËy, em xin phÐp ®îc tr×nh bµy qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®a

d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹i nhµ m¸y chØ kh©u Hµ Néi vµ qua ®ã em xin ®a ra mét sè ý

kiÕn nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm t¹i nhµ m¸y ChØ

kh©u Hµ Néi. Ph¶i ch¨ng nhµ m¸y ®· t¹o dùng cho m×nh mét híng ®i mang tÝnh

x¸c thùc, khoa häc vµ hiÖu qu¶? Chuyªn ®Ò nµy sÏ lµm s¸ng tá ®iÒu ®ã.

Môc ®Ých nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò lµ lµm râ c¬ së khoa häc cña ®a d¹ng

ho¸ s¶n phÈm, luËn gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm trong nÒn

kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ cña nhµ m¸y ChØ kh©u nãi

riªng. Trªn c¬ së ®ã, chuyªn ®Ò ®a ra mét sè ý kiÕn vµ mét vµi gi¶i ph¸p c¬ b¶n

nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ë nhµ m¸y ChØ kh©u Hµ

Néi.

Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, chuyªn ®Ò ®îc tr×nh bµy thµnh ba

phÇn:

PhÇn I: §a d¹ng hãa s¶nphÈm - mét khuynh híng phæ biÕn gióp c¸c doanh

nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ trêng.

PhÇn II: T×nh h×nh thùc hiÖn ®a d¹ng hãa s¶n phÈm t¹i nhµ m¸y ChØ kh©u

Hµ Néi.

PhÇn III: Mét sè ý kiÕn gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm

t¹i nhµ m¸y ChØ kh©u Hµ Néi.

1

Nhê sù híng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o TrÇn ThÞ Th¹ch Liªn, cïng víi sù

gióp ®ì cña c¸c c« chó, c¸c phßng ban nhµ m¸y ChØ kh©u Hµ Néi, ®Æc biÖt lµ

phßng kinh doanh, em ®· hoµn thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp.

Lµ mét sinh viªn, íc m¬ hoµi b·o th× nhiÒu nhng thùc tÕ kh«ng cho phÐp,

trong chuyªn ®Ò nµy, em muèn ®Ò cËp ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò nhng v× ®iÒu kiÖn khu«n

khæ chuyªn ®Ò cã h¹n còng nh kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ (chØ lµ nh÷ng kiÕn thøc

trªn ghÕ nhµ trêng vµ thêi gian ng¾n thùc tËp t¹i nhµ m¸y ChØ kh©u Hµ Néi) nªn

bµi viÕt kh«ng ®îc nh ý muèn, kh«ng tr¸nh khái cßn nhiÒu thiÕu sãt. RÊt mong

c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c« chó nhµ m¸y vµ b¹n ®äc gãp ý ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn

h¬n.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

2

PhÇn thø nhÊt:

§a d¹ng hãa s¶n phÈm - mét khuynh híng phæ biÕn gióp

c¸c doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ trêng.

I.§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i ®a d¹ng ho¸

s¶n phÈm:

1.S¶n phÈm:

1.1.Kh¸i niÖm s¶n phÈm:

S¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.

Nã ®îc t¹o ra nhê ho¹t ®éng cña con ngêi lªn ®èi tîng lao ®éng th«ng qua t liÖu

lao ®éng.

Theo quan ®iÓm Maketing, s¶n phÈm c«ng nghiÖp lµ mét tËp hîp c¸c ®Æc tr￾ng vËt chÊt vµ phi vËt chÊt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng trªn thÞ tr￾êng.Theo quan ®iÓm nµy, s¶n phÈm lµ mét thø cã thÓ b¸n ®îc trªn thÞ trêng ®Ó chó

ý, mua, sö dông hoÆc tiªu dïng, cã thÓ tho¶ m·n ®îc mét mong muèn hay nhu

cÇu.

§Æc trng vËt chÊt cña s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: kiÓu d¸ng, chÊt lîng,

mµu s¾c, khÈu vÞ, kÕt cÊu, bao b×, nh·n m¸c...

§Æc trng t©m lý cña s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: tªn gäi, biÓu tîng,

thÈm mü...

S¶n phÈm c«ng nghiÖp ®îc s¶n xuÊt ra ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr￾êng. §èi víi doanh nghiÖp, mét s¶n phÈm lµ lêi gi¶i ®¸p cña doanh nghiÖp ®ã cho

mét nhu cÇu t×m thÊy trªn thÞ trêng. Cßn ®èi víi ngêi mua, mét s¶n phÈm lµ lêi

høa hÑn, lµ c¸i mµ kh¸ch hµng mua ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh. Do ®ã, doanh

nghiÖp chØ b¸n c¸i mµ kh¸ch hµng cÇn chø kh«ng b¸n c¸i mµ m×nh cã.

1.2.Ph©n lo¹i s¶n phÈm:

1.2.1.Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt sö dông:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: s¶n phÈm c«ng

céng vµ s¶n phÈm t nh©n.

-S¶n phÈm c«ng céng lµ s¶n phÈm mµ viÖc tiªu dïng cña ngêi nµy kh«ng

lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc tiªu dïng cña ngêi kh¸c nh ®êng x¸, cÇu cèng, c¸c c«ng

tr×nh v¨n ho¸, c¸c di tÝch lÞch sö...

-S¶n phÈm t nh©n lµ s¶n phÈm mµ khi mét ngêi ®· tiªu dïng th× ngêi kh¸c

kh«ng thÓ tiªu dïng s¶n phÈm ®ã. V× vËy, khi ngêi nµy tiªu dïng th× ngêi kh¸c

tiªu dïng Ýt ®i nh: quÇn ¸o, xe, giÇy dÐp...

S¶n phÈm c¸ nh©n cã tÝnh c¹nh tranh m¹nh mÏ, cßn s¶n phÈm c«ng céng k

h«ng cã tÝnh c¹nh tranh.

1.2.2.Ph©n lo¹i s¶nphÈm theo mèi quan hÖ víi thu nhËp:

3

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng ho¸ th«ng

thêng vµ hµng xa xØ.

-Hµng th«ng thêng lµ nh÷ng s¶n phÈm mµ mäi tÇng líp trong x· héi ®Òu cã

thÓ tiªu dïng mét c¸ch b×nh thßng.

-Hµng xa xØ lµ nh÷ng s¶n phÈm dµnh cho c¸c ®èi tîng cã thu nhËp cao trong

x· héi nh: « t«, ®iÒu hoµ...

1.2.3.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo kh¶ n¨ng thay thÕ lÉn nhau:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng ho¸ bæ sung

vµ hµng hãa thay thÕ.

-Hµng ho¸ bæ sung lµ hµng ho¸ khi tiªu dïng ph¶i theo mét c¬ cÊu vµ ®ång

bé nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®îc nh: « t« vµ x¨ng, thuèc l¸ vµ bËt löa...

-Hµng ho¸ thay thÕ lµ hµng ho¸ khi tiªu dïng ®éc lËp víi nhauvµ khi cÇn cã

thÓ thay thÕ cho nhau nh: bËt löa vµ diªm, bia vµ rîu, bÕp dÇu vµ bÕp gas...

1.2.4.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tuæi thä cña s¶n phÈm:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng ho¸ l©u bÒn

vµ hµng hãa kh«ng l©u bÒn.

-Hµng l©u bÒn lµ hµng cã thÓ sö dông ®îc trong mét thêi gian dµi nh: « t«,

xe m¸y, nhµ cöa...

-Hµng kh«ng l©u bÒn lµ nh÷ng vËt rÎ tiÒn, mau háng nh: bót ch×, tÈy...

1.2.5.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tÇn sè mua:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng mua thêng

xuyªn vµ hµng kh«ng mua thêng xuyªn.

-Hµng mua thêng xuyªn lµ hµng ho¸ cÇn thiÕt cho cuéc sèng hµng ngµy vµ

ngêi tiªu dïng nã ph¶i thêng xuyªn tiªu dïng nã nh: quÇn ¸o, giµy dÐp...

-Hµng mua kh«ng thêng xuyªn lµ hµng ho¸ mµ ngêi tiªu dïng kh«ng tiªu

dïng nã thêng xuyªn nh: ¸o cíi,

1.2.6.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo møc ®é cÊp thiÕt:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng dïng ngay

vµ hµng ®¾n ®o.

1.2.7.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo møc ®é chÕ biÕn s¶n phÈm:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: s¶n phÈm trung

gian vµ s¶n phÈm cuèi cïng.

-S¶n phÈm trung gian lµ nh÷ng s¶n phÈm cßn ph¶i tr¶i qua mét hoÆc mét sè

bíc chÕ biÕn n÷a míi trë thµnh s¶n phÈm hoµn chØnh phôc vô cho tiªu dïng nh: x¬

b«ng ®Ó kÐo sîi, sîi ®Ó dÖt v¶i, v¶i ®Ó may quÇn ¸o...

-S¶n phÈm cuèi cïng lµ nh÷ng s¶n phÈm hoµn chØnh cã thÓ phôc vô cho

tiªu dïng nh: quÇn ¸o, giÇy dÐp...

4

1.2.8.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo c«ng dông kinh tÕ cña s¶n phÈm:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: s¶n phÈm lµ t

liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lµ t liÖu tiªu dïng.

Tuú thuéc vµo ®èi tîng sö dông mµ hµng ho¸ ®ã lµ t liÖu s¶n xuÊt hay vËt

phÈm tiªu dïng nh: chØ nÕu kh¸ch hµng lµ ngêi tiªu dïng mua ®Ó kh©u v¸ hay may

th× ®ã lµ vËt phÈm tiªu dïng, nÕu ®ã lµ doanh nghiÖp mua ®Ó may thµnh quÇn ¸o,

giµy dÐp hoµn chØnh b¸n ra thÞ trêng th× ®ã lµ t liÖu s¶n xuÊt.

2.Danh môc s¶n phÈm:

Mét danh môc s¶n phÈm lµ mét tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng lo¹i s¶n phÈm mét ng￾êi b¸n cô thÓ ®a ra ®Ó b¸n cho ngêi mua.

Danh môc s¶n phÈm cña mét c«ng ty bao gåm chiªï réng, chiÒu dµi, chiÒu

s©u vµ mËt ®é.

-ChiÒu réng danh môc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn doanh nghiÖp

cã bao nhiªu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau.

-ChiÒu dµi danh môc s¶n phÈm lµ tæng sè mÆt hµng trong danh môc s¶n

phÈm.

-ChiÒu s©u danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn doanh nghiÖp cã bao nhiªu ph¬ng

¸n cña mçi s¶n phÈm trong lo¹i. VÝ dô: 1 lo¹i s¶n phÈm kem ®¸nh r¨ng Crest cã 3

kÝch cì vµ 2 c«ng thøc nªn chiÒu s©u cña s¶n phÈm nµy lµ 6.

-MËt ®é cña danh môc s¶n phÈm thÓ hiÖn mèi quan hÖ mËt thiÕt ®Õn møc ®é

nµo gi÷a c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau xÐt theo c¸ch sö dông cuèi cïng, thiÕt bÞ

s¶n xuÊt...

Bèn chiÒu nµy cña danh môc s¶n phÈm t¹o nªn nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh

chiÕn lîc s¶n phÈm cña c«ng ty

 ViÖc lËp kÕ ho¹ch danh môc s¶n phÈm chñ yÕu tuú thuéc vµo tr¸ch nhiÖm cña

nh÷ng ngêi ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc cña c«ng ty c¨n cø vµo nh÷ng th«ng tin do

nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c tiÕp thÞ cña c«ng ty cung cÊp. Hä ph¶i ®¸nh gi¸ nh÷ng

lo¹i s¶n phÈm nµo cÇn ph¸t triÓn, cÇn duy tr×, cÇn thu ho¹ch, vµ cÇn lo¹i bá.

3.§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm:

3.1.Kh¸i niÖm ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm

§Ó thùc hiÖn hÖ thèng c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi ®· ®Þnh, trong qu¸ tr×nh

s¶n xuÊt kinh doanh, mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh cho m×nh mét c¬ cÊu s¶n

phÈm hîp lý. Mét c¬ cÊu s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ trêng, phï hîp víi

kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña doanh nghiÖp vµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tèi ®a ho¸ lîi

nhuËn.

Trong ®iÒu kiÖn nhu cÇu thÞ trêng rÊt ®a d¹ng, thêng xuyªn biÕn ®éng, tiÕn

bé khoa häc kÜ thuËt c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, th× c¬ cÊu s¶n phÈm ph¶i ®îc

coi lµ c¬ cÊu “®éng”, nghÜa lµ ph¶i thêng xuyªn ®îc thay ®æi, hoµn thiÖn, c¶i tiÕn

5

vµ ®æi míi. Bëi ®©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt nh»m ®¶m b¶o cho

doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng ®Çy kh¾c nghiÖt.

Qu¸ tr×nh hoµn thiÖn vµ ®æi míi c¬ cÊu s¶n phÈm cã thÓ ®îc thùc hiÖn theo

nhiÒu chiÒu híng kh¸c nhau nh:

-Thu hÑp danh môc s¶n phÈm b»ng c¸ch lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm lçi thêi, kÐm

c¹nh tranh hay nh÷ng s¶n phÈm kh«ng t¹o ra lîi nhuËn cho doanh nghiÖp.

h«ng cã tÝnh c¹nh tranh.

1.2.2.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo mèi quan hÖ víi thu nhËp:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng ho¸ th«ng

thêng vµ hµng xa xØ.

-Hµng th«ng thêng lµ nh÷ng s¶n phÈm mµ mäi tÇng líp trong x· héi ®Òu cã

thÓ tiªu dïng mét c¸ch b×nh thßng.

-Hµng xa xØ lµ nh÷ng s¶n phÈm dµnh cho c¸c ®èi tîng cã thu nhËp cao trong

x· héi nh: « t«, ®iÒu hoµ...

1.2.3.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo kh¶ n¨ng thay thÕ lÉn nhau:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng ho¸ bæ sung

vµ hµng hãa thay thÕ.

-Hµng ho¸ bæ sung lµ hµng ho¸ khi tiªu dïng ph¶i theo mét c¬ cÊu vµ ®ång

bé nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau ®îc nh: « t« vµ x¨ng, thuèc l¸ vµ bËt löa...

-Hµng ho¸ thay thÕ lµ hµng ho¸ khi tiªu dïng ®éc lËp víi nhauvµ khi cÇn cã

thÓ thay thÕ cho nhau nh: bËt löa vµ diªm, bia vµ rîu, bÕp dÇu vµ bÕp gas...

1.2.4.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tuæi thä cña s¶n phÈm:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng ho¸ l©u bÒn

vµ hµng hãa kh«ng l©u bÒn.

-Hµng l©u bÒn lµ hµng cã thÓ sö dông ®îc trong mét thêi gian dµi nh: « t«,

xe m¸y, nhµ cöa...

-Hµng kh«ng l©u bÒn lµ nh÷ng vËt rÎ tiÒn, mau háng nh: bót ch×, tÈy...

1.2.5.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo tÇn sè mua:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng mua thêng

xuyªn vµ hµng kh«ng mua thêng xuyªn.

-Hµng mua thêng xuyªn lµ hµng ho¸ cÇn thiÕt cho cuéc sèng hµng ngµy vµ

ngêi tiªu dïng nã ph¶i thêng xuyªn tiªu dïng nã nh: quÇn ¸o, giµy dÐp...

-Hµng mua kh«ng thêng xuyªn lµ hµng ho¸ mµ ngêi tiªu dïng kh«ng tiªu

dïng nã thêng xuyªn nh: ¸o cíi,

1.2.6.Ph©n lo¹i s¶n phÈm theo møc ®é cÊp thiÕt:

Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm: hµng dïng ngay

vµ hµng ®¾n ®o.

6